hoofdstuk 2 - Brandweerhandboek.nl
hoofdstuk 2 - Brandweerhandboek.nl
hoofdstuk 2 - Brandweerhandboek.nl
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
‘t Brode Boekje<br />
2 Brandbestrijding<br />
In dit <strong>hoofdstuk</strong> is een procedure beschreven voor een (binnen)brandbestrijding en bevat<br />
een overzicht met branden met kenmerken en blustaktieken en informatie over verbranding<br />
en blussing.<br />
2.1 Procedure (binnen)brandbestrijding<br />
# Fase Overwegingen Commando’s<br />
1 Alarm<br />
2 Uitrukken<br />
3 Aanrijden<br />
• De Bevelvoerder (BV) bepaalt<br />
hoe de inzet verloopt en moet<br />
rust en overzicht creëren<br />
• BV is verantwoordelijk voor de<br />
veiligheid van de ploeg<br />
• Motiveer beslissingen<br />
• Controle manschappen<br />
• Bericht opvragen<br />
Nadere informatie/bijzonderheden:<br />
• Slachtoffers (= ambulance)<br />
• Bijzondere gevaren (gasfles)<br />
• Aard bebouwing (leeftijd,<br />
bouwlagen; verdieping = HW)<br />
• Reeds gealarmeerde eenheden<br />
• Politie<br />
• Omgeving, meteo + tijd<br />
• Waterwinning<br />
• Informant / melding<br />
• BHV, Aanvalsplan<br />
• Beheerder<br />
Voorlopig plan: 1+2 mee; 3+4<br />
gesplitste buiten verkenning of<br />
waterwinning<br />
Meldingen:<br />
A1 = handmelding<br />
A2 = automatisch (locatie melding)<br />
A3 = storing of gasdetectie<br />
Commando’s: kort & krachtig<br />
Manschappen (MS):<br />
• Iedereen aanwezig<br />
• Kleding en persoo<strong>nl</strong>ijke<br />
bescherming compleet (druk,<br />
fire fly, zaklamp, portofoon)<br />
• Instappen<br />
• Bericht meeluisteren<br />
• AC: geef bericht<br />
• CH: rijroute bekend? Rijden!<br />
• AC: TS onderweg naar uitrukadres,<br />
kleine/middel/grote<br />
brand<br />
AC: nadere bijzonderheden?<br />
Manschappen (MS):<br />
• Iemand bekend?<br />
• Nr’s 1 t/m 4<br />
• Prioriteiten<br />
• Meekijken<br />
• Nr’s 1 t/m 4 omhangen<br />
• Explosiemeter gereed maken<br />
CH:<br />
• Seintje bij naderen adres<br />
• 1 e straal HD gereed maken<br />
waterwinning tank / OBK<br />
© STP Veiligheid & Techniek 13/98
‘t Brode Boekje<br />
# Fase Overwegingen Commando’s<br />
1 Eigen veiligheid<br />
2 Bijzondere gevaren wegnemen<br />
(instorting, asbest, explosie,<br />
lekkages, elektriciteit,<br />
gevaarlijke stoffen)<br />
4 Prioriteit 3 Slachtoffers / redding<br />
4 Uitbreiding voorkomen<br />
5 Blussen / onschadelijk maken<br />
6 Omsingelen brand (let op voor<br />
versnipperen!)<br />
7 Nevenschade voorkomen<br />
• Handelen op basis van prioriteit<br />
• Zwaartepunten aanpakken en<br />
5 Aanpak afhandelen<br />
• Hakken in vakken<br />
• Zagen in lagen<br />
• Slachtoffers<br />
• Gecompliceerd gebouw Nader bericht AC:<br />
• Grote afstand waterwinning 1 Kleine brand (1xTS)<br />
6 Opschalen • Meer dan 2 stralen nodig 2 Middel brand (2 xTS)<br />
• Bijzondere gevaren (redding 3 Grote brand (3xTS)<br />
eigen ploeg)<br />
4 Zeer grote brand (4xTS)<br />
• Beter overbodig dan tekort!<br />
• Observeren / Schouwen<br />
• Voorbij pand<br />
• Waterwinning<br />
AC: ter plaatse, adres correct<br />
7 Arriveren • Plaatsing redvoertuig<br />
CH: hier stoppen<br />
• Veilig uitstappen<br />
MS: uitstappen aan veilige zijde<br />
• CH: werkzaamheden < 20 m<br />
voertuig<br />
8 Beeld-<br />
Informatie (omstanders/bewoners):<br />
• Details gebouw / plattegrond<br />
• Toegangen (open)<br />
• (Locatie) slachtoffers<br />
•<br />
•<br />
Locatie/inhoud gevaarlijke stof<br />
Gas/water/licht<br />
MS 1+2: mij volgen<br />
vorming<br />
•<br />
•<br />
Vloerconstructie / plafond<br />
Info koppelen aan plan /<br />
beslissing / opdracht (bv<br />
slachtoffer = ambulance)<br />
Informant: toewijzen aan CH,<br />
Politie of Ambulance<br />
• Inventarisatie naar eigen en<br />
ander potentieel (zie aanrijden)<br />
& situatie (aard, prioriteiten,<br />
bijzondere gevaren)<br />
Buitenverkenning:<br />
• Rust / neem de tijd en afstand Buitenverkenning:<br />
• Mensen / dieren in gevaar? • MS 3+4: gesplitste<br />
9 Verkenning<br />
•<br />
•<br />
Waar / hoe / wat brand er?<br />
Reddings- en aanvalswegen •<br />
buitenverkenning<br />
Let op: slachtoffers, toegangen,<br />
vuur en rook<br />
Nieuwe prioriteitstelling<br />
• Na 2 minuten terug<br />
© STP Veiligheid & Techniek 14/98
‘t Brode Boekje<br />
# Fase Overwegingen Commando’s<br />
10 Inzetplan<br />
11 Coördinatie<br />
12 Blussen<br />
13 Afblussen<br />
14 Ventileren Na afblussen<br />
1 Aanvalsdoelen (redding,<br />
uitbreiding)<br />
2 Bluskrachten (aanvals/water<br />
ploeg, 2 e TS, redvoertuig)<br />
3 Waterwinplaats<br />
4 Aanvalsmiddel (HD / LD)<br />
5 Aanvalswegen (deur, ladder,<br />
hoogwerker)<br />
Slachtoffer: alles op redding,<br />
eventueel 1+2 zonder slang en 3+4<br />
ondersteunen redding met slang<br />
Slachtoffer bij raam/dak: met ladder<br />
onmiddellijk verwijderen<br />
• Politie: weg afzetten, afstand<br />
omstanders, waarschuwen,<br />
informant uithoren, onderzoek<br />
• Informeren: manschappen, AC,<br />
OVD, ambulance, redvoertuig,<br />
2 e TS<br />
• Bemanning extra<br />
(red)voertuigen inzetten<br />
• Aflossing, proviand (vocht),<br />
preventie warmte stuwing<br />
• Inzetlijn ademlucht (CO, OGS)<br />
• Binnenbrand nooit rechtstreeks<br />
blussen i.v.m. aanjagen en<br />
stoomvorming (slachtoffers)<br />
• Preventief poeieren voor<br />
openen deur<br />
• Voor betreden ruimte met<br />
brand: 2 x poeieren met<br />
sproeistraal<br />
- “neerslag”: ok<br />
- “geen neerslag”: te heet!<br />
• Vluchtroute veilig stellen<br />
• Doorslag / overslag<br />
• Kubus compleet maken<br />
• Gasfles: koelen<br />
• Kelder: 3 man (#3, boven aan<br />
trap slang toevoeren)<br />
• Let op: van buiten naar binnen<br />
blussen, drukt hitte naar binnen<br />
• Uitslaand = LD<br />
• Juiste blusstof (frituurvet =<br />
poeder / CO2)<br />
Van boven naar onder (i.v.m.<br />
stoomvorming)<br />
Binnenverkenning:<br />
• MS 1+2: volgen<br />
• MS 1+2: door deze deur, 1 e<br />
straal HD afleggen, links /<br />
rechtsom verkennen, denk aan<br />
eigen veiligheid (geen<br />
deur/vuurhaard voorbij, gasfles)<br />
• Ademlucht-druk<br />
• Bijzonderheden melden<br />
• Maskeren<br />
• Controleer elkaar<br />
• Voldoende slanglengte<br />
• Breedte verkenning (gang) en<br />
cirkelverkenning grote ruimtes<br />
AC: Nader bericht<br />
MS: Uitbreiding voorkomen<br />
MS: Let op voor flashover en<br />
backdraft.<br />
MS: afblussen<br />
AC: brandmeester<br />
Controle van brandhaarden<br />
© STP Veiligheid & Techniek 15/98
‘t Brode Boekje<br />
# Fase Overwegingen Commando’s<br />
15<br />
Naverkenning<br />
Kubus (dak, kelder)<br />
Hoogwerker (kubus-dak)<br />
Info terugtrekken / nevenschade<br />
16<br />
Schade<br />
beperken Salvage<br />
17 Inrukken<br />
•<br />
•<br />
Bovenste straal eerst opruimen<br />
Controle voertuig & omgeving<br />
• Evaluatie<br />
• Complimenten manschappen<br />
• Eigenaar<br />
• Arbeidsinspectie<br />
• Waterschap, gemeente,<br />
18 Nazorg provincie, rijkswaterstaat, RIVM<br />
• Bouw & woning toezicht, AOV<br />
• BHV, slachtoffers, hulp<br />
• Politie, ambulance<br />
• BOT team<br />
• Voertuig gereed maken<br />
Tabel 2.1.1: Procedure (binnen)brandbestrijding.<br />
MS: deze straal opruimen/inpakken<br />
AC: ingepakt en retour kazerne<br />
© STP Veiligheid & Techniek 16/98
‘t Brode Boekje<br />
2.2 Type branden met kenmerken en blustaktieken<br />
#<br />
Type<br />
brand<br />
1 Kelder<br />
2 Kamer<br />
3<br />
4<br />
5<br />
Vloer<br />
Plafond<br />
Zolder<br />
Kap<br />
Dak<br />
Schoor-<br />
steen<br />
Kenmerken Aanvalstaktiek en -techniek<br />
• Gevaarlijke stoffen<br />
• Sterke rookontwikkeling: flash<br />
over<br />
• Aanval/verkenning van bovenaf<br />
• Moeilijk opsporen brandhaard<br />
• Meestal 1 ingang<br />
• Uitbreidingskans door geringe<br />
hoogte, goederenopslag en<br />
doorvoeringen leidingen<br />
• CO-vorming (brandbaar!) bij<br />
verstikking brand: backdraft<br />
• Hete gassen aan bovenzijde<br />
• Vlamoverslag (flashover)<br />
• Koude lucht toevoer onderzijde<br />
• Overdruk door hoge<br />
temperatuur<br />
• Vlamterugslag bij openen deur<br />
(backdraft)<br />
• Warme bruine vlekken bij<br />
warme elektriciteitsleiding<br />
• Weinig bluswater nodig<br />
• Vurenhout brand 40 mm / uur<br />
(vurenhouten balk in 45 minuten<br />
opgebrand!)<br />
• Hardhout brand 20 mm / uur<br />
• Snelle uitbreiding<br />
• Instortingsgevaar door<br />
wegvallen muurankering<br />
• Verwijderen van brandbare<br />
materiaal (roet)<br />
• Verstopping (puntijzer)<br />
• Onvolledige verbranding<br />
• Asbest (buis)<br />
• Stookverbod<br />
Tabel 2.2.1: Woonhuisbrand met kenmerken en blustaktieken.<br />
• Bij voorkeur niet betreden<br />
• Kelder gesloten tot alles gereed<br />
• Tastend brandhaard zoeken<br />
• Keldertoegang bij voorkeur<br />
buiten gebouw<br />
• Achterste voren trap af<br />
• 3 man (1 voert slang aan)<br />
• Ruimte vullen met licht/middel<br />
schuim<br />
• Nevelkogel<br />
• Aanval door deuropening met<br />
blusmiddel bij de hand<br />
• Dekking<br />
• Stoomvorming<br />
• Aanval via plafond (poeieren)<br />
vanwege afkoelen hete gassen,<br />
preventief voor betreden<br />
• Let op vuurresten bij nablussen<br />
(kasten, lambrisering, plafond)<br />
• Zoek branden door betasting,<br />
gaatjes boren<br />
• Blootlegging van gesmeuld hout<br />
• Warmtebeeldcamera<br />
• Verkenning buurpanden<br />
• Binnenaanval meest effectief<br />
• Omsingelen<br />
• Waterschade onderverdieping<br />
• Verkennen (lekkage, vuurhaard,<br />
veegluiken, vloerovergangen,<br />
kachel, materiaal rondom<br />
kanaal, warmtebeeldcamera)<br />
• Hoogwerker<br />
• Voorbereiden (HD, meubelen,<br />
brandend materiaal uit haard,<br />
spiegel, opvangbak water,<br />
afschermen)<br />
• Roet- en vuurvrij maken (#1,2<br />
met gereedschap, zaklamp en<br />
portofoon, BV onder kachel,<br />
stootsgewijs van onder naar<br />
boven ramoneren, controle,<br />
zaklamp van bovenaf schijnen)<br />
© STP Veiligheid & Techniek 17/98
‘t Brode Boekje<br />
#<br />
1<br />
Type<br />
brand<br />
Auto<br />
Vracht-<br />
wagen<br />
2 Schip<br />
3 Trein<br />
Kenmerken Aanvalstaktiek en -techniek<br />
• LPG & andere brandstoffen<br />
• Lading (spuitbussen)<br />
• Lichtmetaal (velgen, motor,<br />
chassis)<br />
• Exploderen van banden, airbag<br />
• Inzittenden<br />
• Verhoogd ademluchtverbruik<br />
• Sneller aflossen MS<br />
• Moeilijk blussen<br />
1 Één blauwe kegel / sein:<br />
brandbare vloeistof<br />
2 Twee blauwe kegels / seinen:<br />
brandbaar en giftig<br />
3 Drie blauwe kegels / seinen:<br />
ontplofbaar<br />
• Elektrocutie (rechtstreeks of<br />
kabelbreuk)<br />
• Passagiers<br />
• Moeilijk toegankelijk (deuren,<br />
uitstappen, geen weg)<br />
• Spoorweg 1800 V gelijkstroom,<br />
bove<strong>nl</strong>eiding “+” , rails “-“<br />
Tabel 2.2.2: Brand bij vervoermiddelen met kenmerken en blustaktieken.<br />
#<br />
1<br />
2<br />
Type<br />
brand<br />
Garage<br />
Loods<br />
Kerk<br />
Toren<br />
• Lichtmetaal met poeder blussen<br />
• Wielen vrachtwagen naderen<br />
onder 45 o i.v.m. rondslingerende<br />
delen bij explosie wiel<br />
• Ladinggegevens via AC<br />
• Redvesten dragen!<br />
• Let op: instabiliteit (bluswater)!<br />
• Sluit de ruimen<br />
• Daal af als temperatuur zakt<br />
• Prioriteit koelen buitenzijde en<br />
opbouw boven aanvallend<br />
blussen<br />
• Schuim<br />
• LD Blussen bij spoor<br />
bove<strong>nl</strong>eiding onder spanning:<br />
afstand meer dan 7 m;<br />
geen waterkanon!<br />
• Indien kabelbreuk dreigt (hitte)<br />
of elektrocutiegevaar:<br />
”ruim afschakelen”<br />
Kenmerken Aanvalstaktiek en -techniek<br />
• Explosiegevaar<br />
• Gevaarlijke stoffen<br />
• Uitbreidingsgevaar via<br />
ventilatieroosters / lichtkoepels<br />
• Loods: per TS 50 m vuurfront<br />
• Instortingsgevaar en vliegvuur<br />
• Overslag of doorslag van kerk<br />
naar toren<br />
• Houten vloeren<br />
• Stalen trekstangen<br />
• Auto’s / materieel veilig stellen<br />
• Wegstromende brandstof met<br />
schuim afdekken<br />
• Gasflessen koelen<br />
• Dekking zoeken<br />
• Koeling: 6 l per m 2 /min.<br />
• Uitbreiding: 8 l per m 2 /min.<br />
• Blussen: 10 l per m 2 /min.<br />
•<br />
(frontaal oppervlak)<br />
Droge stijgleiding<br />
• Evacueren omwonenden<br />
• Afstand<br />
• Omsingelen brand (hoogwerker)<br />
• Omgeving nat houden<br />
• DPU<br />
© STP Veiligheid & Techniek 18/98
‘t Brode Boekje<br />
#<br />
Type<br />
brand<br />
3 Molen<br />
4<br />
Verpleeg-<br />
&<br />
Ziekenhuis<br />
5 Warenhuis<br />
6<br />
7<br />
Complex<br />
gebouw<br />
Hoogspanninginstallatie<br />
Kenmerken Aanvalstaktiek en -techniek<br />
• Hoge vuurbelasting (hout, riet)<br />
• Geen compartimentering.<br />
• Schoorsteenwerking, hoge<br />
temperaturen.<br />
• Spontaan draaien wieken.<br />
• Instortingsgevaar.<br />
• Molensteen kan door vloer<br />
zakken.<br />
• Patiënten, bezoek en personeel<br />
• Complexe hoogbouw, gangen<br />
• Liften<br />
• Automatische deuren<br />
• Narcotische stoffen<br />
• Radioactieve stoffen<br />
• Zuurstof<br />
• Laboratorium<br />
• Super magneten<br />
• Apparatuur<br />
• Paniek / apathie<br />
• Grote rookontwikkeling<br />
• Campinggasflessen<br />
• Lange Gangen<br />
• Weinig herkenning<br />
• Herhaling<br />
• Grote vloeroppervlakken<br />
• Hoogbouw<br />
• (Brandweer)-Liften<br />
• Magazijn(stellingen)<br />
• Apparatuur<br />
• Brandwerende scheidingen<br />
• Maximale inzetdiepte 90 m<br />
vanaf bruggehoofd bij gebruik<br />
300 bar adembescherming.<br />
Terugtocht niet aangelijnd:<br />
• 130 bar (start 205 bar)<br />
• 180 bar (start 305 bar)<br />
Terugtocht aangelijnd:<br />
• 90 bar (start 200 bar)<br />
• 120 bar (start 300 bar)<br />
• Elektrocutie<br />
• Sprinklerinstallatie of<br />
blusinstallatie<br />
• Bestrijding van buitenaf<br />
• Bestrijding van bovenaf door<br />
openingen, van onderaf wordt<br />
de brand de kap in gejaagd<br />
• WTS<br />
• Radioactiviteit: afstand, afzetten,<br />
afsluiten rook, verbieden roken,<br />
eten & drinken, ademlucht,<br />
besmetting controleren,<br />
ontsmetten, RAGS, geen<br />
gebonden straal, opvang<br />
bluswater<br />
• Samenwerking met personeel<br />
• Let op bij evacuatie van<br />
patiënten met speciale<br />
apparatuur<br />
Voorbereidingen buiten het gezicht<br />
van bezoekers<br />
• > Middelbrand<br />
• Gebruik brandweerlift: etage<br />
lager dan brand uitstappen<br />
• Bruggehoofd met inzetleider BV<br />
• Ademlucht- en materiaal depot<br />
• Ploeg inzetten + registreren<br />
• Basispost: begane grond<br />
• Aanvalsplan<br />
• Verbindingen (per inzet freq.)<br />
• Terugtochtbeveiliger: registratie<br />
en controle tijdige terugkomst<br />
• Stand-by ploeg bruggehoofd<br />
Lijnensysteem<br />
Hoofdlijn (30 m) vastzetten met<br />
hulplijnen. Zijlijnen voor zijdelingse<br />
vertrekken. Hoofdlijn 'uitlopen’ door<br />
aanvalsploeg. Per hoofdlijn: 1 BV +<br />
max. 3 ploegen. Na uitlopen hoofdlijn<br />
vastmaken.<br />
Minimale afstand bij spanning:<br />
• < 30 kV > 2 m<br />
• 30 kV > 3 m<br />
• 110 kV > 6 m<br />
• 380 kV > 8 m<br />
• Draadbreuk hoogspanningsleidingen<br />
op de grond > 5 m<br />
Tabel 2.2.3: Brand bij grote gebouwen met kenmerken en blustaktieken.<br />
© STP Veiligheid & Techniek 19/98
‘t Brode Boekje<br />
#<br />
Type<br />
brand<br />
1 Boerderij<br />
2 Rieten dak<br />
3 Hooiberg<br />
4<br />
Bos<br />
Heide<br />
Kenmerken Aanvalstaktiek en -techniek<br />
• Vuurbelasting hoog door stro,<br />
hout en hooi<br />
• Minimale verlichting<br />
• Uitbreiding bij 1 dakconstructie<br />
• Bestrijdingsmiddelen<br />
• LPG, gasflessen<br />
• Lange aanrijtijd<br />
• Adembescherming ook buiten<br />
• Vliegvuur<br />
• Combinatie diesel en kunstmest<br />
explosief!<br />
• Gierput (gasvorming / val)<br />
• Riet vastgezet met staaldraad of<br />
lange spijkers<br />
• Open (horizontale latten) of<br />
gesloten constructie aan<br />
onderzijde van dak<br />
Broei:<br />
• Hoge kerntemperatuur<br />
• 40 graden Celsius verhoogde<br />
waakzaamheid<br />
• 60 graden Celsius: iedere dag<br />
controleren<br />
• > 60 graden Celsius: uithalen<br />
• Heide brand: grijze rook<br />
• Kroonvuur: zwarte rook<br />
• Naaldhout brandbaarder dan<br />
loofhout<br />
• Risicomaanden: maart, april,<br />
mei & juni<br />
• Moeilijk begaanbaar<br />
• Brandstroken (onbegroeid) en<br />
brand singels (loofhout) tegen<br />
kroonvuur<br />
• Uitbreiding via loopvuur en<br />
kroonvuur<br />
• Versterking<br />
• Redding dieren<br />
• Verzuipen brandende kunstmest<br />
• Neerslaan nitreuze dampen<br />
• Aanjaagverband<br />
• Koelen gastank<br />
• Opvangen bluswater<br />
• Hoogwerker / valbeveiliging<br />
• Nokvorst (top dak) verwijderen<br />
• Verwijderen riet van buitenaf<br />
(betonschaar, kniptang, hamer)<br />
• Brandscheiding maken<br />
• Inzet en ondersteunende stralen<br />
• SVM (oppervlakte spanning)<br />
• Controle betimmering binnen<br />
• Naaldthermometer (>0,6 m)<br />
(warmtebeeldcamera)<br />
• Ventileren<br />
• Hooi uit elkaar halen;<br />
Let op: toevoer van verse lucht<br />
kan hooi doen ontbranden!<br />
• Gecontroleerd laten uitbranden<br />
• Gebruik jeeps, lichte<br />
bluswagens en open<br />
vrachtauto’s<br />
• Wrijven met loofhout takken<br />
• Flankaanval met wind mee voor<br />
frontaanval<br />
• Bij flankaanval MS achter TS<br />
voor afblussen smeulende<br />
resten<br />
• Kappen rond brandhaard, aan<br />
brandzijde van weg bomen<br />
richting brand laten vallen,<br />
ander zijde bomen<br />
tegenovergesteld laten vallen<br />
• Grondvuur: greppels graven<br />
(graafmachine)/ gecontroleerd<br />
laten uitbranden<br />
• Brandvrije stroken maken<br />
• Hoogwerker (overzicht)<br />
Tabel 2.2.4: Brand bij boerderij, bos en hei met kenmerken en blustaktieken.<br />
© STP Veiligheid & Techniek 20/98
‘t Brode Boekje<br />
#<br />
1<br />
Type<br />
brand<br />
Vliegtuig<br />
&<br />
Helikopter<br />
2 Vliegtuigbrandstof<br />
3<br />
Militair<br />
vliegtuig<br />
Tabel 2.2.5: Vliegtuigbrandbestrijding.<br />
Kenmerken Aanvalstaktiek en -techniek<br />
• Inzittenden (1-800)<br />
• Weggeslingerde slachtoffers<br />
• Brandstof in vleugels en romp<br />
(500 – 200.000 l)<br />
• Vracht (gevaarlijke stoffen)<br />
• Aluminium romp (metaalbrand)<br />
• Kunststoffen (koolstofvezel<br />
versterkt epoxy, thermoplasten,<br />
giftige gassen bij brand)<br />
• Magnesium (bv wielvelgen)<br />
• Hydraulische olie<br />
• Alcohol (de-icing)<br />
• Samengeperste gassen (lucht,<br />
zuurstof, stikstof)<br />
• Zuiger- of gasturbinemotoren<br />
• Moeilijk toegankelijk: deuren,<br />
luiken, dichte stoelbezetting<br />
• Handbagage<br />
• Buikgordels (redmes)<br />
• Benzine Avgas 100L: vlampunt<br />
-40°C, kleine luchtvaart,<br />
zuigermotoren (pruttelen),<br />
snelheid brand-uitbreiding 215<br />
m/min.<br />
• Kerosine Jet A1: Europees<br />
civiel, vlampunt +38°C,<br />
gasturbinemotor (fluiten),<br />
snelheid brand-uitbreiding<br />
30 m/min.<br />
• Kerosine Jet B: militair / civiel<br />
N-Amerika & Midden-Oosten,<br />
vlampunt -20°C, gasturbinemotor<br />
(fluiten), snelheid branduitbreiding<br />
215 m/min.<br />
• zie 1 en 2<br />
• Wapens en munitie<br />
• Schietstoel<br />
• Emergency Power Unit (EPU):<br />
F-16 EPU brandstof (26 l)<br />
hydrazine is zeer agressief,<br />
zelfontbrandbaar, giftig en<br />
oplosbaar in water<br />
• Vergroten levenskansen<br />
inzittenden door blussing of<br />
redding heeft hoogste prioriteit<br />
• Brand onder controle houden om<br />
redding/evacuatie mogelijk te<br />
maken (bv koelen romp)<br />
• Let op brandstof (her)ontsteking<br />
(zie 2)<br />
• Bovenwinds opereren<br />
• Houd rekening met bodem<br />
gesteldheid<br />
• Houd rekening (bij aanrijden) met<br />
slachtoffers en sporen<br />
• Onderstel naderen onder 45 o<br />
i.v.m. rondslingerende delen bij<br />
explosie wiel<br />
• Motorbrand met Halon (BCF)<br />
blussen, compressor met water<br />
• Schuim blussing of preventief<br />
afdekken<br />
• Driedimensionale brandbestrijden<br />
(uitstromende<br />
vloeistof) met schuim en poeder<br />
• Let op: (brandende) vloeistof<br />
loopt naar lager gelegen terrein!<br />
• Voorkom uitstroming naar riool<br />
• Zie 1 en 2<br />
• Niet in schootsveld (vooruit)<br />
• Explosief wegschieten cockpitkap<br />
van buitenaf met koord<br />
(aangegeven met RESCUE), let<br />
op: vallen van kap<br />
• Kom nooit aan de geel/zwart<br />
gestreepte afvuurhandels van de<br />
schietstoel<br />
• Schietstoel voor redding borgen<br />
• Nooit helm afnemen slachtoffer<br />
© STP Veiligheid & Techniek 21/98
‘t Brode Boekje<br />
2.3 Verbranding en blussing<br />
In deze paragraaf wordt basiskennis beschreven op het gebied van verbranding en blussing:<br />
de brandvijfhoek, de standaard brandcurve en de brandklassen.<br />
2.3.1 Brandvijfhoek<br />
Een brand is afhankelijk van vijf factoren. Door één of meerdere factoren te beïnvloeden kan<br />
een brand geblust worden of juist aanwakkeren:<br />
1. Brandstof. Als er geen brandstof meer is, dooft een brand. Brandstof kan verdwijnen door<br />
verbranding of door mechanische of chemische scheiding (bijvoorbeeld vegen<br />
schoorsteen).<br />
2. Zuurstof. Door een brand te smoren met schuim, een waterachtige filmlaag (AFFF) of<br />
met een inert gas (bijvoorbeeld halon) vind blussing plaats. Ook een koolzuurblusser<br />
werkt op basis van het verdringen van zuurstof, de warmtecapaciteit van het<br />
koolstofdioxidegas (CO2) is echter te laag voor afkoeling. Een kaarsen-dover dekt de<br />
vlam af en de resterende zuurstof verbrandt.<br />
3. Temperatuur. Door het verlagen van de temperatuur met bijvoorbeeld water kan een<br />
brand geblust worden. Water heeft een groot koelend effect door energieopname bij<br />
verdamping, daarnaast verdringt de gevormde stoom de zuurstof.<br />
4. Mengverhouding. Deze factor geeft aan dat hoe fijner de brandbare stof verdeeld is met<br />
de zuurstof, hoe beter het mengsel brandt. De mengverhouding is met name cruciaal bij<br />
(stof)explosies. Bij stofexplosies bestaat het explosieve mengsel uit zeer fijn verdeeld stof<br />
welke goed gemengd is met de omringende lucht.<br />
5. Katalysator. Een katalysator is een stof die een brand beïnvloeden zonder werkelijk deel<br />
uit te maken van de verbrandingsreactie. De katalysator kan positief katalytisch zijn<br />
(brand wordt versneld) of negatief katalytisch (brand wordt vertraagd). Poederblussers<br />
hebben een negatief katalytische werking.<br />
2.3.2 Brandcurve<br />
Temp.<br />
(T) ↑<br />
Begin-<br />
periode<br />
Ontwikkel-<br />
periode<br />
Brand-<br />
periode<br />
Flashover Backdraft<br />
Tijd (t) →<br />
Doof-<br />
periode<br />
Smeul-<br />
periode<br />
Figuur 2.3.1: Brandcurve van standaard brand in een kamer.<br />
Brand-<br />
periode<br />
1000° C<br />
500° C<br />
© STP Veiligheid & Techniek 22/98<br />
0° C
‘t Brode Boekje<br />
1. Kenmerken flashover / vlamoverslag: rook, voorwerpen dampen, heet ± 350°C,<br />
vlammen-tongen in rook, zuurstof-vreter.<br />
2. Kenmerken backdraft / vlamterugslag: gesloten ruimte, veel rook zwart/grijs/geel, kieren,<br />
roetvorming, lucht-stroming, vlammen, hitte, geluidsvacuüm.<br />
2.3.3 Brandklassen<br />
Onder een brandklasse verstaat men een groep van gelijksoortige branden, geordend naar<br />
de aard van de brandende stoffen. Bij de bestrijding van een brand met een brandblusser<br />
wordt de brandklasse door middel van een pictogram en de desbetreffende letter op de<br />
brandblusser weergegeven.<br />
Brandklasse Symbool Brandstof Blusstof Opmerkingen<br />
A<br />
B<br />
C<br />
D<br />
(E)<br />
F<br />
Vaste stoffen,<br />
zoals hout,<br />
papier, textiel<br />
Vloeistoffen zoals<br />
olie, benzine,<br />
vetten<br />
Gassen zoals<br />
butaan, propaan<br />
en aardgas<br />
Metalen zoals<br />
magnesium,<br />
aluminium en<br />
natrium<br />
Elektrische<br />
apparatuur<br />
Hete olieën en<br />
vetten (> 5 liter)<br />
Tabel 2.3.1: De zes brandklassen A tot en met F.<br />
Water<br />
Schuim<br />
ABC poeder<br />
Schuim,<br />
BC poeder<br />
ABC poeder<br />
© STP Veiligheid & Techniek 23/98<br />
CO2<br />
BC poeder<br />
ABC poeder<br />
CO2<br />
Wees bedacht op<br />
herontsteking!<br />
Let op explosiegevaar:<br />
gastoevoer afsluiten!<br />
D poeder Geen water!<br />
CO2<br />
chemisch<br />
blusschuim<br />
Officieuze brandklasse<br />
Blusstof vormt een<br />
afsluitende laag<br />
(emulgerende) en heeft<br />
een sterk koelende<br />
werking