Jaarverslag 2011 - Clavis
Jaarverslag 2011 - Clavis
Jaarverslag 2011 - Clavis
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
wij K gevoel<br />
<strong>Jaarverslag</strong> <strong>2011</strong><br />
Stichting <strong>Clavis</strong>
Waar de wijk centraal staat,<br />
leeft het wij K gevoel op..<br />
<strong>Jaarverslag</strong> <strong>2011</strong><br />
Stichting <strong>Clavis</strong>
04<br />
<strong>Jaarverslag</strong> <strong>2011</strong>
INHOUDSOPGAVE<br />
A.<br />
B.<br />
C.<br />
A. VOLKSHUISVESTINGSVERSLAG 06<br />
1. Voorwoord 07<br />
2. Verslag van het bestuur<br />
2.1 Ondernemingsplan en missie 08<br />
2.2 Kwaliteitsplan 10<br />
2.3 Regiopromotie 10<br />
2.4 Bijzonderheden jaarrekening 11<br />
3. Investeren in een toekomstbestendige woningvoorraad<br />
3.1 Woningmarkt 12<br />
3.2 Woningbezit 14<br />
3.3 Onderhoud 15<br />
3.4 Herstructurering 17<br />
3.5 Woonruimteverdeling 18<br />
3.6 Nieuwbouwactiviteiten 22<br />
4. Investeren in niet-vastgoed<br />
4.1 Wijkbeheer, woon- en leefklimaat 28<br />
4.2 Wonen en zorg 31<br />
4.3 Huisvesting van bijzondere doelgroepen 32<br />
4.4 Sponsoring 33<br />
5. Investeren in samenwerking<br />
5.1 Samenwerking met belanghouders 34<br />
5.2 Samenwerking met de gemeente Terneuzen 35<br />
en de provincie Zeeland<br />
5.3 Samenwerking met Bewonersraad 35<br />
5.4 Samenwerking met collega-corporaties 36<br />
6. Investeren in personeel en organisatie 37<br />
7. Investeren in een gezonde financiële positie 39<br />
8. Investeren in risicomanagement 42<br />
9. Investeren in governance en toezicht<br />
9.1 Governance 45<br />
9.2 Toezicht 45<br />
B. JAARREKENING 53<br />
10. Kengetallen op basis van enkelvoudige jaarrekening 54<br />
11. Geconsolideerde jaarrekening 2010 56<br />
12. Enkelvoudige jaarrekening 2010 76<br />
C. VERKLARINGEN 93<br />
13. Controleverklaring 94<br />
14. Verklaring van het bestuur 96<br />
15. Verklaring van de Raad van Commissarissen 97<br />
<strong>Jaarverslag</strong> <strong>2011</strong><br />
05
A. VOLKSHUISVESTINGSVERSLAG<br />
In dit jaarverslag <strong>2011</strong> leggen wij verantwoording af over onze activiteiten en de inzet<br />
van middelen. Het jaarverslag bestaat uit het volkshuisvestingsverslag, de jaarrekening<br />
en de verklaringen.<br />
Het volkshuisvestingsverslag biedt een overzicht van het gevoerde beleid op sociaal,<br />
organisatorisch en financieel gebied in het verslagjaar. Investeren is het trefwoord in het<br />
volkshuisvestingsverslag. Investeren in geld en door inspanningen te doen.<br />
U leest er meer over in het verslag.<br />
06<br />
<strong>Jaarverslag</strong> <strong>2011</strong><br />
A.<br />
VOLKSHUISVES-<br />
TINGSVERSLAG
1.<br />
VOORWOORD<br />
1. VOORWOORD<br />
Met dit verslag verantwoorden wij ons aan onze omgeving. Wij laten zien welke<br />
activiteiten we ondernomen hebben, welke middelen wij hebben besteed en welke<br />
prestaties wij in <strong>2011</strong> hebben geleverd.<br />
In <strong>2011</strong> hebben we veel tijd besteed aan het ontwikkelen van een strategische visie<br />
voor de Volkshuisvesting in Zeeuws-Vlaanderen samen met de collega-corporaties<br />
Woongoed Zeeuws-Vlaanderen en Woonstichting Hulst. Het ontwikkelen van deze visie<br />
heeft er voor Woongoed Zeeuws-Vlaanderen en <strong>Clavis</strong> toe geleid dat hieruit een<br />
verkenning tot fusie is voortgekomen.<br />
De kernbegrippen die we uit de visie hebben gedestilleerd en waarop de fusieverkenning<br />
is gebaseerd zijn Ambitie, Financiën en Scherpte.<br />
Zeeuws-Vlaanderen is een krimpgebied en heeft het daardoor op sommige vlakken<br />
moeilijk. Wij willen onze bijdrage leveren aan het realiseren van een aantrekkelijk woon-<br />
en leefklimaat in Zeeuws-Vlaanderen. Dat vertaalt zich in een ambitie. Om deze ambitie<br />
waar te kunnen maken zoeken wij nadrukkelijk de samenwerking. Financiën zijn daarbij<br />
onontbeerlijk. Ons aandeel in het realiseren van een aantrekkelijk woon- en leefklimaat<br />
in heel Zeeuws-Vlaanderen kost veel geld. Een groot deel van de voorraad moet<br />
worden getransformeerd om de demografische ontwikkelingen het hoofd te kunnen<br />
bieden. Met scherpte bedoelen wij dat we als organisatie met alles wat er op ons af<br />
komt scherper en professioneler te werk kunnen gaan. Niet dat we nu niet professioneel<br />
zijn, integendeel, maar de hogere eisen in combinatie met een forse natuurlijke<br />
uitstroom aan personeel de komende jaren vraagt om vooruitdenken. Hoe kunnen<br />
wij als organisatie een aantrekkelijk werkgever zijn voor afgestudeerde jongeren in de<br />
regio?<br />
Voor ons zal 2012 dan ook nadrukkelijk in het teken staan van de fusieverkenning<br />
en de daarbij behorende vraagstukken. Onze huurders mogen van dit alles geen last<br />
ondervinden. De winkel blijft gewoon open.<br />
Ik wil onze huurders, de bewonersraad, de gemeente, zorg- en welzijnsinstellingen,<br />
ontwikkelaars en alle andere personen en organisaties met wie wij in het afgelopen<br />
jaar hebben gewerkt, danken voor de prettige samenwerking. Daarnaast uiteraard een<br />
woord van dank aan onze gedreven medewerkers voor hun inzet en de gerealiseerde<br />
prestaties.<br />
Terneuzen, mei 2012<br />
Robert de Ridder,<br />
Directeur/bestuurder<br />
<strong>Jaarverslag</strong> <strong>2011</strong><br />
07
2. VERSLAG VAN HET BESTUUR<br />
2.1 Ondernemingsplan<br />
Het huidige ondernemingsplan loopt tot en met 2012. De ‘naweeën’ van de kredietcrisis<br />
zijn nog steeds voelbaar, de ingrepen van de overheid merkbaar (inflatievolgend<br />
huurbeleid, Vogelaarheffing). Tesamen met de aangekondigde maatregelen wordt<br />
<strong>Clavis</strong> gedwongen om risicobeperkend te werk te gaan. Zo is <strong>Clavis</strong> genoodzaakt om<br />
de ontwikkeling van enkele nieuwbouwplannen stil te leggen of af te blazen.<br />
De ontwikkelingen in ‘corporatieland’ gaan razendsnel en maken een bijstelling van<br />
het bestaande beleid noodzakelijk, zoals bijvoorbeeld het toewijzingsbeleid voor lagere<br />
inkomens. De overheid dwingt woningcorporaties zaken te heroverwegen door steeds<br />
nieuwe heffingen en ingrepen aan te kondigen.<br />
De in sommige delen van Zeeuws-Vlaanderen ingezette bevolkingsdaling vraagt<br />
om investeringen in het woningbezit. We willen van meer naar beter en er vindt de<br />
komende jaren een verschuiving binnen de doelgroep plaats. Gelet op de verschillende<br />
ontwikkelingen kan mogelijk een aantal voornemens uit ons ondernemingsplan niet<br />
gerealiseerd worden. Wij zullen dit dan in dit verslag toelichten. Vanwege ons fusievoornemen<br />
starten we nog niet aan een nieuw ondernemingsplan. Dit houdt niet in dat<br />
we stuurloos zijn. We hebben inmiddels een strategische visie met de collegacorporaties<br />
en we kunnen terugvallen op de nog steeds relevante zaken in ons<br />
huidige ondernemingsplan.<br />
<strong>Clavis</strong> heeft de ambitie om zich te ontwikkelen naar een maatschappijgedreven<br />
organisatie. Een woningcorporatie dus die naar de samenleving toegaat, die verder kijkt<br />
dan wonen alleen, die voortdurend in gesprek is met haar belanghouders en bewoners/<br />
klanten en die oog heeft voor de maatschappelijke effecten van haar handelen.<br />
Een woningcorporatie kan niet meer volstaan met het ontwikkelen, verhuren en beheren<br />
van woningen alleen. Daarom wil <strong>Clavis</strong> de sociale samenhang in de buurten en<br />
wijken waar zij actief is, verbeteren. Dit betekent onder meer dat zij de rol van buurtregisseur<br />
gaat invullen. <strong>Clavis</strong> wil ook investeren in maatschappelijk vastgoed en in<br />
maatschappelijke voorzieningen in de wijken waarin zij actief is. Kortom: <strong>Clavis</strong> werkt,<br />
samen met anderen, actief aan goed wonen en leven in Terneuzen.<br />
08<br />
De missie van <strong>Clavis</strong> is:<br />
❝Onze missie is dat we actief en in nauwe samenwerking met andere<br />
partijen onze beschikbare middelen inzetten om te zorgen dat mensen<br />
wonen en leven in wijken waar ze zich thuis voelen.❞<br />
<strong>Jaarverslag</strong> <strong>2011</strong><br />
2.<br />
VERSLAG VAN HET<br />
BESTUUR<br />
2.1<br />
ONDER-<br />
NEMINGSPLAN
2.<br />
VERSLAG VAN HET<br />
BESTUUR<br />
2.1<br />
ONDER-<br />
NEMINGSPLAN<br />
De volgende doelstellingen uit het ondernemingsplan zijn in <strong>2011</strong> opgepakt:<br />
1. Onderzoek woonwensen jongeren onder 23 jaar<br />
Eind 2010 is gestart met een onderzoek naar de omvang van de woonvraag van<br />
jongeren. Daarin worden hun woonwensen meegenomen. De resultaten zijn in de<br />
eerste helft van <strong>2011</strong> geanalyseerd. De conclusie is, dat op basis van het onderzoek<br />
de vraag groter lijkt dan het aanbod, en dat het aanbod niet aansluit bij de eerste<br />
voorkeur van de jongeren. <strong>Clavis</strong> zal bekijken welke mogelijkheden er zijn om nog<br />
beter in te spelen op de woonwensen van jongeren.<br />
2. Energiereductie<br />
<strong>Clavis</strong> wil dat het gemiddeld energieverbruik in haar woningen binnen tien jaar<br />
met minimaal 20% daalt. In <strong>2011</strong> is het beleid voortgezet om VR en conventionele<br />
CV-ketels te vervangen. Ook wordt HR ++ beglazing aangebracht.<br />
3. <strong>Clavis</strong> als wijkregisseur<br />
In november <strong>2011</strong> zijn de wijkplannen gepresenteerd voor de wijken Oudelandse<br />
Hoeve en Triniteit. De wijkplannen zijn tot stand gekomen op basis van de CtCmethode<br />
in samenspraak met de Gemeente Terneuzen en de in de wijk werkzame<br />
organisaties. Ook voor de andere wijken zullen wijkplannen worden opgesteld.<br />
4. Maatschappelijk vastgoed<br />
<strong>Clavis</strong> heeft in <strong>2011</strong> geïnvesteerd in maatschappelijk vastgoed. Voor Juvent heeft<br />
<strong>Clavis</strong> woningen voor begeleid wonen van jongeren omgebouwd.<br />
5. Milieubeleidsplan<br />
<strong>Clavis</strong> heeft in 2010 het milieubeleidsplan opgesteld. <strong>Clavis</strong> heeft blijvende aandacht<br />
voor de reductie van CO 2 (bijvoorbeeld de vervanging van CV-ketels).<br />
De volgende doelstellingen zijn niet of niet geheel gerealiseerd:<br />
1. <strong>Clavis</strong> zal in de periode 2008-2012 ruim € 45 miljoen investeren in woningen<br />
voor senioren, één tot twee persoonshuishoudens en mensen met een beperking<br />
€ 10,7 miljoen hiervan bestaat uit zogenaamde onrendabele investeringen. Door<br />
veranderde marktomstandigheden is het investeringsprogramma aangepast. In de<br />
periode 2008-2010 heeft <strong>Clavis</strong> bijna € 28 miljoen geïnvesteerd in renovatie- en<br />
nieuwbouwprojecten. Hiervan is € 5,7 miljoen onrendabel geïnvesteerd.<br />
2. Realiseren exclusieve huurwoningen: per eind 2012 zullen dit er 145 zijn<br />
Door gewijzigde marktomstandigheden en regelgeving rondom de DAEBwoningen*<br />
zijn slechts 3 woningen aan de bestaande voorraad van 53 woningen toegevoegd.<br />
<strong>Clavis</strong> heeft geen verdere plannen voor ontwikkeling van exclusieve huurwoningen.<br />
3. Ontwikkelen van koopwoningen: tot eind 2012 zal <strong>Clavis</strong> 46 grondgebonden en<br />
177 appartementen ontwikkelen.<br />
Door gewijzigde marktomstandigheden is het aantal woningen aangepast.<br />
(zie 3.6 nieuwbouwactiviteiten)<br />
4. Verkoop bestaande woningen: per eind 2012 zullen minimaal 84 bestaande<br />
eengezinswoningen verkocht zijn.<br />
<strong>Clavis</strong> had zich ten doel gesteld om in de periode 2008-2012 84 (bestaande)<br />
woningen te verkopen. In 2008 zijn 3 woningen verkocht. In 2009 waren dat 58<br />
woningen (Biervliet). In 2010 is er één woning verkocht en in <strong>2011</strong> zijn er 4 woningen<br />
verkocht. Dit is een totaal van 66 tot nu toe en komt neer op ruim 70% van de doelstelling.<br />
Deze inkomsten zijn nodig voor de financiering van herstructurering.<br />
Het verkoopbeleid zal in 2012 opnieuw opgepakt worden.<br />
5. Foyer de jeunesse<br />
Vanwege een geraamd exploitatietekort is de jongerenfoyer niet gerealiseerd<br />
op de daarvoor beoogde lokatie. Wel is er gesproken over realisatie in andere<br />
(kleinschalige) vorm.<br />
*DAEB = Dienst van Algemeen en Economisch Belang<br />
<strong>Jaarverslag</strong> <strong>2011</strong><br />
09
2.2 Kwaliteitsplan<br />
Om de kwaliteit van de totale dienstverlening te optimaliseren wil <strong>Clavis</strong> graag overgaan<br />
naar een meer systematische aanpak. In het samenwerkingsverband met Woongoed<br />
Zeeuws-Vlaanderen is gezocht naar aanknopingspunten. Woongoed werkt al enkele<br />
jaren met het KWH-label . KWH is het Kwaliteitscentrum Woningcorporaties Huursector.<br />
In het KWH-Huurlabel staat de dienstverlening en de beleving van de woonconsument<br />
centraal. KWH meet of corporaties daadwerkelijk kwaliteit in dienstverlening leveren.<br />
<strong>Clavis</strong> heeft een nulmeting laten uitvoeren volgens de systematiek van KWH. Aan de<br />
hand van de resultaten is een aktieplan opgesteld, dat in december <strong>2011</strong> is vastgesteld.<br />
Uitvoering van dit aktieplan zal plaatsvinden in 2012.<br />
2.3 Regiopromotie<br />
<strong>Clavis</strong> participeert in initiatieven die de aantrekkingkracht van Zeeland benoemen:<br />
ruimte, sociale veiligheid, het rustige leven en voldoende werkgelegenheid. Door deel<br />
te nemen aan initiatieven voor regiopromotie wil <strong>Clavis</strong> mensen stimuleren zich te vestigen<br />
in Zeeuws-Vlaanderen.<br />
Uw Nieuwe Toekomst<br />
<strong>Clavis</strong> neemt deel in Uw Nieuwe Toekomst, een platform van de Zeeuws-Vlaamse<br />
gemeenten en diverse bedrijven die Zeeuws-Vlaanderen promoten als woon-, werk- en<br />
leefgebied. Met een website en een jaarlijkse stand op de Emigratiebeurs wordt de<br />
aandacht van aspirant-bewoners getrokken. De bestuurder van Woonstichting Hulst<br />
zit als adviseur bij het bestuur UNT. De bestuurder van <strong>Clavis</strong> is lid van de advies- en<br />
overleggroep van UNT.<br />
Grensoverschrijdend Wonen<br />
<strong>Clavis</strong> participeert in het driejarige project Grensoverschrijdend Wonen. Dit project<br />
heeft als doel woningzoekenden uit de Belgische grensstreek te huisvesten in een<br />
woning in Zuidwest-Nederland. De steeds kleiner wordende huishoudens brengen<br />
verschillende risico’s met zich mee waaronder het risico van waardeverlies en de<br />
afname van investeringsbereidheid van particulieren en corporaties en, als gevolg<br />
daarvan, verloedering van een gebied. Zeker nu sprake is van bevolkingsdruk aan de<br />
Vlaamse kant van de grens zou een win-win situatie mogelijk moeten zijn. Deze kan<br />
enerzijds de vitaliteit van het krimpgebied (in ons geval: Zeeuws-Vlaanderen) versterken<br />
en anderzijds de woningnood aan de Vlaamse kant verlichten. Momenteel bedraagt<br />
de leegstand in het corporatiebezit in Zeeuws-Vlaanderen circa 1,1%. Wij verwachten,<br />
dat dit percentage de komende jaren door de demografische ontwikkelingen zal gaan<br />
stijgen. Het doel is om de leegstand, die dan ontstaat, terug te dringen door Belgische<br />
woningzoekenden te huisvesten.<br />
De partijen die participeren zijn vijf woningcorporaties, te weten Stadlander (Bergen op<br />
Zoom), R&B Wonen (Heinkenszand), Woonstichting Hulst, Woongoed Zeeuws-Vlaanderen<br />
en <strong>Clavis</strong> (Terneuzen).<br />
De aktie Grensoverschrijdend Wonen heeft veel publiciteit gekregen van de landelijke<br />
en Belgische pers.<br />
10<br />
<strong>Jaarverslag</strong> <strong>2011</strong><br />
2.<br />
VERSLAG VAN HET<br />
BESTUUR<br />
2.2<br />
KWALITEITSPLAN<br />
2.3<br />
REGIOPROMOTIE
2.<br />
VERSLAG VAN HET<br />
BESTUUR<br />
2.3<br />
REGIOPROMOTIE<br />
2.4<br />
BIJZONDERHEDEN<br />
JAARREKENING<br />
Zeeuws&Vlaanderen<br />
Het initiatief Grensoverschrijdend Wonen heeft een breder draagvlak gekregen door<br />
de oprichting van Zeeuws&Vlaanderen, een stichting van Zeeuws-Vlaamse makelaars,<br />
notarissen, banken en woningcorporaties. De stichting heeft in samenwerking met een<br />
Belgisch reclamebureau een reclamecampagne opgestart, die tot doel heeft Belgen<br />
te verleiden voor Zeeuws-Vlaamse koop- en huurwoningen. <strong>Clavis</strong> heeft samen met<br />
Woongoed Zeeuws-Vlaanderen en Woonstichting Hulst een bescheiden financiële<br />
bijdrage aan het initiatief geleverd.<br />
Steeds meer Vlamingen kopen een huis in Zeeuws-Vlaanderen. Doordat de woningprijzen<br />
in België blijven stijgen en tegelijkertijd de koopkracht hier daalt, richt een<br />
groeiend aantal Belgen zijn blik op Zeeuws-Vlaanderen. Niet alleen zijn de huizen er een<br />
stuk goedkoper (gemiddeld € 40.000), bovendien zijn ze ook vaak in betere staat. Je<br />
krijgt hier met andere woorden meer huis voor minder geld. In <strong>2011</strong> trokken 600 Belgen<br />
de grens met Nederland over naar Zeeuws-Vlaanderen, een verdubbeling tegenover<br />
2010.<br />
2.4 Bijzonderheden jaarrekening<br />
Als bijzondere post in de jaarrekening <strong>2011</strong> willen we de waardeverandering op<br />
materiële vaste activa toelichten.<br />
In <strong>2011</strong> is onder waardeverandering materiële vaste activa een last verwerkt van<br />
€ 3.500.000. Deze post valt uiteen in een last van € 1.600.000 voor vorming van een<br />
voorziening voor het project Schelpenhoekje (€ 1.500.000) en een aanvulling voor het<br />
project Pattistpark (€ 100.000) en een afwaardering van € 1.900.000 op het bestaande<br />
bezit als gevolg van een wijziging van de parameters.<br />
<strong>Jaarverslag</strong> <strong>2011</strong> 11
3. INVESTEREN IN TOEKOMSTBESTENDIGE WONINGVOORRAAD<br />
3.1 Woningmarkt<br />
In de gemeente Terneuzen zijn de prijzen van koopwoningen in <strong>2011</strong> gedaald. Net<br />
zoals dit in de in de rest van Nederland het geval is. Het aanbod van koopwoningen<br />
is echter in de afgelopen 2 jaar met 30% gestegen. Woningen die het meest te koop<br />
aangeboden zijn, waren vrijstaande woningen met een gemiddelde prijs tussen de<br />
€ 250.000 en € 300.000. De meest verkochte woning in <strong>2011</strong> is de tussenwoning<br />
die gemiddeld tussen de € 100.000 en € 125.000 heeft opgebracht. De gemiddelde<br />
verkoopprijs van nieuwbouwwoningen zit tussen de € 240.000 en € 250.000. De<br />
doorloop wordt negatief beïnvloed door de lastige verkoop van de huidige woning en<br />
de lagere opbrengsten. Vooral gedateerde woningen zijn moeilijk verkoopbaar.<br />
Zoals reeds gemeld hebben Vlamingen steeds meer belangstelling voor woningen in<br />
Zeeuws-Vlaanderen.<br />
De waarde van de koopwoningen in Zeeuws-Vlaanderen behoort tot de laagste van<br />
Nederland. Hierdoor is een koopwoning voor veel mensen bereikbaar. Het kopen<br />
van een woning leidt hier dus niet direct tot hogere maandlasten. De prijsstelling van<br />
huurwoningen moet dus zo worden afgewogen, dat huren een aantrekkelijke keuze is.<br />
Van structurele leegstand is geen sprake. Zeker in het marktsegment van eengezinswoningen<br />
is nog voldoende vraag om de woningen snel te verhuren. Voor<br />
appartementencomplexen is de vraag lager dan eengezinswoningen maar ook hier is er<br />
geen sprake van structurele leegstand.<br />
Bevolkingsdaling<br />
Naast Noordoost Groningen en Zuid-Limburg is Zeeuws-Vlaanderen officieel benoemd<br />
tot krimpregio. Doordat jongeren vaak een opleiding buiten de regio volgen en daarna<br />
slechts mondjesmaat terugkeren is sprake van ontgroening. De achterblijvende<br />
bevolking vergrijst snel. De notitie ‘Onverkende Paden’ van de provincie Zeeland voorziet<br />
in de gemeente Terneuzen een bevolkingsdaling van 10% tussen 2007 en 2030.<br />
Een bevolkingsdaling betekent echter niet dat er minder woningen nodig zijn. In<br />
Terneuzen daalt de bevolking weliswaar maar neemt het aantal huishoudens tot 2025<br />
toe. Dit komt voornamelijk door de zogenaamde huishoudensverdunning. Dit wordt<br />
voor een belangrijk deel veroorzaakt door het aantal echtscheidingen.<br />
De voorraad bestaat voor een groot deel uit eengezinswoningen. Naar dit woningtype<br />
zal in de toekomst minder vraag zijn. De woningvoorraad moet dus veranderen. Met het<br />
oog op de bevolkingsdaling is een vaak gehoorde gedachte: minder maar beter. Minder<br />
staat in dit geval voor de hoeveelheid woningen en beter voor de kwaliteit ervan, met<br />
name op het gebied van toegankelijkheid voor senioren. Met het oog hierop zullen veel<br />
eengezinswoningen moeten worden veranderd in nultredenwoningen.<br />
Om deze aanpassingen tot een succes te maken, is veel geld nodig. Geld dat niet alleen<br />
van de woningcorporatie kan komen. Daarom verkennen we de mogelijkheden, in goed<br />
overleg met de gemeente Terneuzen. Daarnaast starten we een lobby richting provincie<br />
en rijksoverheid. Deze processen vergen een lange adem. Gelukkig hebben we deze;<br />
naar de meeste woningen die binnen nu en 15 tot 20 jaar geherstructureerd moeten<br />
worden, is nog steeds voldoende vraag.<br />
12<br />
<strong>Jaarverslag</strong> <strong>2011</strong><br />
3.<br />
INVESTEREN IN<br />
TOEKOMST-<br />
BESTENDIGE<br />
WONING-<br />
VOORRAAD<br />
3.1<br />
WONINGMARKT
3.<br />
INVESTEREN IN<br />
TOEKOMST-<br />
BESTENDIGE<br />
WONING-<br />
VOORRAAD<br />
3.1<br />
WONINGMARKT<br />
Strategisch voorraadbeheer<br />
Het strategisch voorraadbeleid van <strong>Clavis</strong> is in <strong>2011</strong> geactualiseerd. Hierbij worden<br />
de (toekomstige) marktvraag en het woningbezit op elkaar afgestemd. Er is vooral een<br />
kwalitatieve vraag. Daar kan <strong>Clavis</strong>, met het huidige aanbod, onvoldoende op inspelen.<br />
<strong>Clavis</strong> ziet een heldere transformatieopgave in de huursector voor zich. De gemeente<br />
Terneuzen en <strong>Clavis</strong> zijn in overleg over de herontwikkeling van een aantal locaties in de<br />
wijken Lievenspolder, Triniteit en het Zuiderpark. Op deze locaties staan ongeveer 500<br />
goedkope huur- en koopwoningen. De huurwoningen zijn in bezit van <strong>Clavis</strong>.<br />
Met de herontwikkeling van deze locaties kan een belangrijke bijdrage geleverd worden<br />
aan de beoogde transformatie van de bestaande woonmilieus in de stad. De gemeente<br />
Terneuzen en <strong>Clavis</strong> zoeken afstemming en samenwerking om deze transformatie<br />
in een krimpregio vorm te geven. In <strong>2011</strong> is er voor de eerste wijk een stedenbouwkundige<br />
visie gevormd en is er gestart met de voorlopige planontwikkeling voor herontwikkeling<br />
van deze wijken.<br />
<strong>Jaarverslag</strong> <strong>2011</strong> 13
14<br />
3.2 Woningbezit<br />
In <strong>2011</strong> is de voorraad met 4 verhuureenheden afgenomen door verkoop.<br />
Aantal verhuureenheden, in beziten Garages Overige Totaal<br />
Woningen Garages Overige Totaal<br />
Saldo per 1.1.<strong>2011</strong> 2450 78 47 2575<br />
Opgeleverd/aangekocht - - - -<br />
Gesloopt - - - -<br />
Verkocht 4 - - 4<br />
Herstructurering - - - -<br />
Saldo per 31.12.<strong>2011</strong> 2446 78 47 2571<br />
Huurklasse Grond-gebonden<br />
Gestapeld Totaal Procentueel<br />
€ 366,37 of minder 110 138 248 11%<br />
Van € 366,37 tot € 561,98 1190 896 2086 85%<br />
Van € 561,98 tot € 664,66 72 37 109 4%<br />
€ 664,- en meer 0 3 3 0%<br />
Totaal 1372 1074 2446 100%<br />
Aankoop van woningen<br />
Er zijn geen woningen aangekocht.<br />
Verkoop van woningen<br />
❝<strong>Clavis</strong> wil in de periode tot en met 2012 minimaal 84 bestaande eengezinswoningen<br />
verkopen. In de komende 10 jaar zetten wij in op de<br />
verkoop van 250 tot 300 bestaande woningen.❞<br />
In de bijstelling van het strategisch voorraadbeheer in <strong>2011</strong> is bepaald welke<br />
complexen in aanmerking komen voor mogelijke verkoop. In <strong>2011</strong> zijn er 3 woningen<br />
verkocht aan zittende huurders en 1 woning aan een particulier.<br />
<strong>Jaarverslag</strong> <strong>2011</strong><br />
3.<br />
INVESTEREN IN<br />
TOEKOMST-<br />
BESTENDIGE<br />
WONING-<br />
VOORRAAD<br />
3.2<br />
WONINGBEZIT
3.<br />
INVESTEREN IN<br />
TOEKOMST-<br />
BESTENDIGE<br />
WONING-<br />
VOORRAAD<br />
3.3<br />
ONDERHOUD<br />
3.3 Onderhoud<br />
<strong>Clavis</strong> voert een gedegen onderhoudsbeleid om de waarde van haar vastgoed te<br />
behouden. Per gebouw wordt een meerjaren-onderhoudsbeleid en -begroting<br />
opgesteld. Op basis van de meerjarenplanning wordt de jaarlijkse onderhoudsbegroting<br />
opgemaakt. In <strong>2011</strong> verstrekten we voor ruim € 3,6 miljoen aan onderhoudsopdrachten.<br />
De onderverdeling is als volgt:<br />
a. Planmatig onderhoud, renovaties e.d. € 2,1 miljoen<br />
b. Niet-planmatig onderhoud (reparatieverzoeken, mutatieonderhoud e.d.) € 1,5 miljoen.<br />
Basiskwaliteit<br />
<strong>Clavis</strong> heeft de basiskwaliteit voor haar woningen vastgesteld. Hierbij is onderscheid<br />
gemaakt naar de huurprijs van de woningen en de doelgroep waarvoor deze bestemd<br />
zijn. Er is vastgelegd aan welke eisen een woning moet voldoen. Dit heeft zowel<br />
betrekking op de afmetingen, het niveau van afwerking als de aanwezige<br />
voorzieningen. Als een woning vrijkomt, wordt bepaald op welke onderdelen de woning<br />
wordt aangepast. Woningen die op termijn worden geherstructureerd, worden bij<br />
verandering van huurder niet op het niveau van basiskwaliteit gebracht.<br />
Reparatieverzoeken<br />
Op verzoek van de huurder wordt onderhoud uitgevoerd; dit gebeurt door de eigen<br />
onderhoudsdienst. De kosten van het onderhoud vanwege de reparatieverzoeken<br />
bedroegen in <strong>2011</strong> € 0,6 miljoen. In het afgelopen jaar zijn deze kosten per woning<br />
gestegen naar € 139,- per woning (2010: € 125,-). Het gemiddeld aantal<br />
reparatieverzoeken per woning is stabiel en ligt op 0,9 verzoeken per woning.<br />
Mutatie-onderhoud<br />
❝Als een woning door verhuizing leeg komt, trekken we, in geval van<br />
een goedkope woning, de huur op naar de streefhuur (gemiddeld 70%<br />
van de maximaal redelijke huren). Wij gaan uit van een mutatiegraad van<br />
10% in het goedkope segment. Dit betekent dat elk jaar circa 40 van de<br />
418 goedkope woningen vrijkomen❞<br />
Het mutatieonderhoud kostte in <strong>2011</strong> € 0,5 miljoen euro.<br />
De gemiddelde kosten die bij een wijziging van huurder moeten worden gemaakt om<br />
de woning opnieuw te verhuren zijn gestegen van € 1.772,- in 2010 naar € 1.883,- per<br />
gemuteerde woning in <strong>2011</strong>. In dit bedrag zijn de kosten verrekend die bij de vertrokken<br />
huurder in rekening worden gebracht.<br />
Servicecontract huurdersonderhoud<br />
Voor kleine werkzaamheden, die volgens de huurovereenkomst eigenlijk voor rekening<br />
van de huurder zijn, kan een servicecontract afgesloten worden. De behoefte aan deze<br />
service blijft onverminderd groot: ruim 91% neemt deel aan deze voorziening. <strong>Clavis</strong><br />
heeft met de bewonersraad een afspraak gemaakt over de hoogte van het bedrag dat<br />
<strong>Clavis</strong> maximaal voor haar rekening wil nemen. Daarnaast is afgesproken dat de prijs<br />
jaarlijks stijgt met de inflatie.<br />
<strong>Jaarverslag</strong> <strong>2011</strong> 15
Energiereductie<br />
Energielabels brengen de energiesituatie van de huurwoningen in beeld. Het energielabel<br />
past in het streven van <strong>Clavis</strong> om maatregelen te nemen op energiegebied.<br />
Energiebesparende maatregelen leiden tot meer wooncomfort, lagere stookkosten en<br />
minder CO²-uitstoot. <strong>Clavis</strong> wil dat zijn bezit de komende 10 jaar 20% minder CO²<br />
uitstoot. Corporaties kunnen via energielabels de taakstelling inzichtelijk maken en<br />
tonen in hoeverre het lukt de besparing te realiseren.<br />
16<br />
❝De maatregelen die de meeste CO 2 reductie opleveren, worden als<br />
eerste uitgevoerd. <strong>Clavis</strong> kiest daarom voor het vervangen van de<br />
VR en conventionele CV-ketels, dubbele beglazing op de benedenverdieping,<br />
spouwmuurisolatie en dakisolatie.❞<br />
Zowel op verzoek van huurders als op grond van marktoverwegingen werden 8<br />
volledige CV-installaties aangelegd. In totaal zijn 69 ketels vervangen door HR-ketels.<br />
De woningverbeteringen die op verzoek van de huurder plaatsvonden, zijn in het<br />
algemeen gerealiseerd tegen een kostendekkende huurverhoging. Andere<br />
verbeteringen zijn gewaardeerd op een hogere streefhuurwaarde en vervolgens aan de<br />
nieuwe huurder aangeboden.<br />
<strong>Clavis</strong> was ook in <strong>2011</strong> aangesloten bij Beter Peter. Beter Peter is een interactief<br />
programma van Aedes, de Woonbond en Milieu Centraal. Het programma stimuleert<br />
huurders energie te besparen door hen inzicht te geven in hun persoonlijke bespaarmogelijkheden.<br />
Door enkele eenvoudige vragen te beantwoorden, ontvangt de huurder<br />
veertig bruikbare energiebespaartips. De aanmeldingen voor deze interactieve bewoners<br />
informatie blijft laag. Het komende jaar zal onderzocht worden in hoeverre dit initiatief<br />
een toegevoegde waarde heeft<br />
<strong>Jaarverslag</strong> <strong>2011</strong><br />
3.<br />
INVESTEREN IN<br />
TOEKOMST-<br />
BESTENDIGE<br />
WONING-<br />
VOORRAAD<br />
3.3<br />
ONDERHOUD
3.<br />
INVESTEREN IN<br />
TOEKOMST-<br />
BESTENDIGE<br />
WONING-<br />
VOORRAAD<br />
3.4<br />
HER-<br />
STRUCTURERING<br />
3.4 Herstructurering<br />
❝Voor de periode 2008-2016 is de sloop voorzien van circa 140<br />
woningen. Dit in het kader van kleinschalige herstructurering. Daarvoor<br />
in de plaats realiseren wij 78 nieuwbouwwoningen.<br />
30% van deze doelstelling realiseren wij in de periode 2008-2012. Dat<br />
komt neer op de sloop van ongeveer 40 woningen en de nieuwbouw<br />
van 14 huurwoningen en 26 koopwoningen.❞<br />
In <strong>2011</strong> zijn de eerste herstructureringen, met de gemeente Terneuzen besproken.<br />
Bij het maken van plannen dienen de gewenste stedenbouwkundige ontwikkelingen<br />
en de veranderende vraag op de woningmarkt als leidraad. De grond- en vastgoedexploitaties<br />
zijn globaal doorgerekend. Er wordt nu overleg gevoerd met de gemeente<br />
en andere partijen om gezamenlijk de financiële mogelijkheden van alle partijen op<br />
elkaar af te stemmen om zo een start te kunnen maken met de definitieve planontwikkeling.<br />
De verkoop van bestaande woningen is voor <strong>Clavis</strong> een van de weinige mogelijkheden<br />
om aan de financiële middelen te komen die nodig zijn voor herstructurering. Het<br />
strategisch voorraadbeleid is <strong>2011</strong> opnieuw vastgesteld. Daarbij is ook het aantal te<br />
verkopen woningen betrokken. In de bijstelling van het strategisch voorraadbeheer<br />
wordt bepaald welke complexen in aanmerking komen voor mogelijke verkoop. Het<br />
verkoop beleid is verder omschreven in het SVB-beleid.<br />
<strong>Jaarverslag</strong> <strong>2011</strong> 17
18<br />
3.5 Woonruimteverdeling<br />
Wij hanteren het aanbodmodel bij het aanbieden van woningen aan de markt. De<br />
betreffende woningen worden via tweewekelijkse advertenties onder de aandacht van<br />
het publiek gebracht. Gemiddeld kregen wij in <strong>2011</strong> 14 reacties op één advertentie<br />
(2010: 17 reacties). Het aantal reacties op een eengezinswoning of een meergezinswoning<br />
verschilt enorm. Eengezinswoningen, en met name de goedkopere woningen,<br />
blijven populair. Op senioren- en meergezinswoningen in de Binnenstad/Java, het<br />
Zuiderpark, Triniteit en Oudelandse Hoeve wordt minder vaak gereageerd. De huurwoningen<br />
in Sluiskil, zowel de eengezinswoningen als de seniorenwoningen, zijn niet<br />
populair. Er is gemiddeld genomen een positieve interesse voor nieuwbouw woningen<br />
Doelgroepenbeleid<br />
<strong>Clavis</strong> richt zich specifiek op de volgende doelgroepen: senioren, één- tot tweepersoonshuishoudens,<br />
jongeren onder de 23 jaar, mensen met een verstandelijke,<br />
lichamelijke en/of psychische beperking en gezinnen. Bijzondere doelgroepen als<br />
statushouders en/of huishoudens die op andere wijze sociaal-maatschappelijke<br />
begeleiding nodig hebben, krijgen, waar nodig, specifieke aandacht.<br />
In <strong>2011</strong> was bij de woningaanbieding naast het selectiecriterium het leeftijdscriterium<br />
ten behoeve van ouderenhuisvesting ook de hoogte van het jaarinkomen van belang.<br />
Dit vanwege de eis van de overheid om de woningen binnen de huurtoeslag grens toe<br />
te wijzen aan huurders met een maximum inkomen van € 33.614,- . met een marge van<br />
10% onder bepaalde voorwaarden. Als er meer reacties op één woning binnenkomen,<br />
geldt de inschrijfduur als middel voor de volgordebepaling. <strong>Clavis</strong> heeft in 91% van de<br />
toewijzingen zich kunnen houden aan deze maximale grens zonder aanpassing van het<br />
huidige beleid.<br />
Verhuur van woningen<br />
In <strong>2011</strong> werden 281 woningen opnieuw verhuurd. Dit is meer dan in 2010 (227<br />
woningen). Deze aantallen zijn vergelijkbaar met 2009 en kunnen aantonen dat de<br />
daling van 2010 een reactie op de crisis is die zich weer hersteld. Het volgen van deze<br />
cijfers de komende jaren zal duidelijk maken of er sprake is van een trend in gelijkblijvende<br />
aantallen.<br />
De gemiddelde wachttijd bij toewijzing bedraagt momenteel 10,7 maanden. In 2010<br />
was dit nog 9,5 maanden. Onderstaande tabel toont de verschillen in wachttijd in 2010<br />
en <strong>2011</strong> aan.<br />
Wachttijd <strong>2011</strong> 2010<br />
geen wachttijd/directe toewijzing 20% -<br />
3 maanden of korter 25% 36%<br />
3 maanden tot 6 maanden 13% 15%<br />
6 maanden tot 9 maanden 7% 15%<br />
9 maanden of langer 35% 34%<br />
Totaal 100% 100%<br />
In <strong>2011</strong> wordt de rapportage van de diverse cijfers gegenereerd door de invoer van<br />
gegevens in het nieuwe primaire systeem WocasX. Bij het produceren van de cijfers<br />
voor de gemiddelde wachttijd konden wij, in tegenstelling tot het vorige systeem,<br />
inzien dat 20% van onze verhuurde woningen aan klanten is verhuurd die hiervoor niet<br />
ingeschreven stonden als woningzoekenden. Dit zijn dus klanten die niet ingeschreven<br />
stonden bij <strong>Clavis</strong> maar wel reageerden op een woning die op onze website als “direct<br />
te huur” stond geadverteerd.<br />
Deze woningen zijn in eerste instantie aangeboden aan onze ingeschreven woningzoekenden,<br />
maar hier is door deze groep niet op gereageerd. Klanten die op deze wijze<br />
<strong>Jaarverslag</strong> <strong>2011</strong><br />
3.<br />
INVESTEREN IN<br />
TOEKOMST-<br />
BESTENDIGE<br />
WONING-<br />
VOORRAAD<br />
3.5<br />
WOONRUIMTE-<br />
VERDELING
3.<br />
INVESTEREN IN<br />
TOEKOMST-<br />
BESTENDIGE<br />
WONING-<br />
VOORRAAD<br />
3.5<br />
WOONRUIMTE-<br />
VERDELING<br />
een woning van <strong>Clavis</strong> betrekken zijn onder andere statushouders, maar ook klanten uit<br />
Terneuzen en omstreken die niet ingeschreven staan maar op enig moment (al dan niet<br />
plotseling) wel behoefte hebben aan woonruimte en bij het zoeken naar woningen op<br />
de website van <strong>Clavis</strong> terecht komen.<br />
De onderverdeling naar soort woning toont dat het afgelopen jaar 141 (44%) eengezinswoningen,<br />
90 (38%) woningen voor ouderenhuisvesting en 50 (18%) appartementen<br />
opnieuw zijn verhuurd. Onderstaande tabel laat de wachttijd bij toewijzing zien, uiteengezet<br />
in de soort woningen.<br />
Wachttijd <strong>2011</strong> Eengezins-<br />
Woningen<br />
geen wachttijd/<br />
directe toewijzing<br />
Ouderenhuisvesting<br />
Appartementen<br />
20% 8% 7% 5%<br />
2010<br />
3 maanden of korter 24% 5% 13% 6% 36%<br />
3 tot 6 maanden 14% 8% 5% 1% 15%<br />
6 tot 9 maanden 6% 3% 2% 1% 15%<br />
9 maanden of langer 36% 20% 11% 5% 34%<br />
Totaal 100% 44% 38% 18% 100%<br />
Van de 281 woningen zijn 56 woningen (bijna 20%) verhuurd via ‘directe verhuur’. Op de<br />
advertenties voor deze woningen ontvingen wij geen reacties van woningzoekenden.<br />
De woningen kwamen vervolgens per direct beschikbaar. Hierdoor kregen mensen die<br />
zeer kort ingeschreven stonden de mogelijkheid een woning te huren.<br />
Van de 281 opnieuw verhuurde woningen werden er 91% verhuurd aan huishoudens<br />
die op basis van het huishoudinkomen op het moment van verhuur tot de primaire<br />
doelgroep behoren.<br />
Van de 281 opnieuw verhuurde woningen is de inkomensverdeling van de nieuwe huurders<br />
in onderstaand schema inzichtelijk gemaakt.<br />
Jaarinkomen Aantal verhuringen <strong>2011</strong><br />
15.000 euro of minder 113 40%<br />
15.000 tot 25.000 euro 113 40%<br />
25.000 tot 33.000 euro 29 11%<br />
33.000 euro of meer 26 9%<br />
Totaal 281 100%<br />
Verhuringen Aantal verhuringen <strong>2011</strong> Gemiddelde leeftijd<br />
25 jaar of jonger 41 15% 22<br />
25 tot 65 jaar 164 58% 40<br />
65 jaar of ouder 76 27% 75<br />
Totaal 281 100%<br />
Opzeggingen en mutatiegraad<br />
In <strong>2011</strong> werden 281 huurcontracten opgezegd. Dit aantal ligt hoger dan het aantal<br />
opzeggingen in 2010 (224 opzeggingen). Ook de 12 opzeggingen op initiatief van <strong>Clavis</strong><br />
(uitzettingen) vallen hieronder. Gerekend over het hele jaar was de mutatiegraad 11,3%<br />
(9,2% in 2010).<br />
<strong>Jaarverslag</strong> <strong>2011</strong> 19
<strong>Clavis</strong> heeft aandacht voor de illegale bewoning van haar woningen. Zodra wij hierover<br />
signalen krijgen, ondernemen wij actie. We treden in overleg met de gemeente en de<br />
contractant. In de praktijk is het vaak lastig om onderhuur aan te pakken; het is moeilijk<br />
aan te tonen of de hoofdhuurder of onderhuurder de woning bewoont. Onze ervaring<br />
is overigens dat het probleem van illegale onderhuur in Terneuzen klein is vanwege de<br />
zeer ontspannen woningmarkt.<br />
Woningaanbieding<br />
Om 281 woningen te verhuren, hebben wij in <strong>2011</strong> 449 aanbiedingen gedaan. De zogeheten<br />
aanbiedingscoëfficiënt bedraagt 1,6. In 2010 was dit 1,7 en in 2009 was dit 1,6.<br />
Per 31 december <strong>2011</strong> registreerden wij 2275 woningzoekenden.<br />
Actief woningzoekend is iemand die in de afgelopen 18 maanden op ons advertentieaanbod<br />
heeft gereageerd en nog geen woning heeft toegewezen gekregen.<br />
Hier zijn in <strong>2011</strong> vanwege de overgang naar het nieuwe primaire systeem WocasX geen<br />
cijfers van. In 2012 zal er in het inschrijvingsproces een aanpassing gedaan worden<br />
waarin weer zichtbaar wordt welke woningzoekenden actief zijn. Naar schatting kan<br />
gezegd worden dat ongeveer 455 woningzoekenden actief waren. (20% van het totaal<br />
ingeschreven woningzoekenden)<br />
Leegstand<br />
Per 31 december <strong>2011</strong> waren 29 woningen niet verhuurd. Dit komt neer op 1,18% van<br />
het woningbestand.<br />
Hiervan stonden 4 woningen in de binnenstad structureel leeg omdat deze<br />
gereserveerd zijn voor een project van 16 woningen in de binnenstad voor de cliënten<br />
van Zeeuwse Gronden. Dit behelst huisvesting van een speciale doelgroep onder<br />
begeleiding van de Zeeuwse Gronden. De uitverhuizing van de andere woningen wordt<br />
in 2012 actief begeleid. Daarnaast staan 8 appartementen in “De Veste” leeg. Dit aantal<br />
is het afgelopen jaar licht afgenomen. Woningen worden opgezegd als gevolg van overlijden<br />
of een verhuizing naar een zorginstelling. Potentiële huurders wachten echter de<br />
verkoop van hun woning af. Overleg tot samenwerking met, scholen en zorginstellingen<br />
zullen zorgen voor een afname van leegstand in de Veste.<br />
In de Diepenbrockflats staan vier woningen leeg. Dit is het gevolg van afspraken met de<br />
gemeente om geschikte woningen voor minder-valide bewoners per direct beschikbaar<br />
te houden. Daarnaast wordt een woning vrijgehouden voor ZorgSaam.<br />
Deze zorginstelling levert vanaf begin <strong>2011</strong> vanuit dit appartement 24-uurs zorg.<br />
De overige woningen stonden leeg als gevolg van verkoop of mutatiewerkzaamheden.<br />
Huurbetaling en huurachterstand<br />
De huurachterstand stijgt in <strong>2011</strong> ten opzichte van 2010 (€ 229.072,-). <strong>Clavis</strong> streeft<br />
naar een zo laag mogelijke huurachterstand. Op 31 december <strong>2011</strong> bedroeg<br />
de huurachterstand € 309.454,- (excl. vooruitbetalers). Dit komt neer op 2,24%<br />
van de jaarhuur (= 12 x de huur over de maand december <strong>2011</strong>). In 2010 bedroeg dit<br />
1,69% van de jaarhuur. Deze stijging baart zorgen, daarom is gekozen voor een<br />
persoonlijke aanpak. De wijkcoördinatoren bezoeken bewoners met huurachterstanden<br />
van maximaal 2 maanden. Het doel hiervan is om afspraken<br />
te maken zodat de achterstand niet verder oploopt. Bij de meeste huisbezoeken zijn<br />
direct concrete betalingsregelingen afgesproken.<br />
Met 283 huishoudens (in 2010: 290) werd een betalingsregeling getroffen. Het relatief<br />
hoge aantal betalingsregelingen is het gevolg van de problemen bij steeds meer<br />
huishoudens om de inkomsten en uitgaven in balans te houden.<br />
<strong>Clavis</strong> heeft in een convenant met de gemeente Terneuzen afgesproken om huurders<br />
in problematische schuldsituaties te begeleiden. Hiermee kunnen de betalingsachterstanden<br />
binnen de perken worden gehouden. Overigens, steeds meer huurders doen<br />
een beroep op het minnelijk traject via de Kredietbank. Alleen als niet alle schuldeisers<br />
accoord gaan, wordt een beroep gedaan op de Wet Schuldsanering Natuurlijke<br />
Personen (WSNP).<br />
20<br />
<strong>Jaarverslag</strong> <strong>2011</strong><br />
3.<br />
INVESTEREN IN<br />
TOEKOMST-<br />
BESTENDIGE<br />
WONING-<br />
VOORRAAD<br />
3.5<br />
WOONRUIMTE-<br />
VERDELING
3.<br />
INVESTEREN IN<br />
TOEKOMST-<br />
BESTENDIGE<br />
WONING-<br />
VOORRAAD<br />
3.5<br />
WOONRUIMTE-<br />
VERDELING<br />
Bij huurachterstand wordt in de aanmaningsbrieven verwezen naar het Schuldhulpbureau.<br />
Op dat moment is sprake van 2 à 3 maanden achterstand. Op 1 januari <strong>2011</strong><br />
liepen er 231 incassozaken bij de gerechtsdeurwaarder. Per 31 december <strong>2011</strong> was dit<br />
aantal afgenomen tot 213.<br />
Vanuit het “Woonherkansenproject” werkt <strong>Clavis</strong> samen met de gemeente en<br />
Woongoed Zeeuws-Vlaanderen aan het voorkomen van woningontruimingen. Daarnaast<br />
zijn afspraken gemaakt over de voorwaarden waaronder huurders, die in het<br />
verleden ontruimd zijn, een nieuwe kans op de woningmarkt krijgen. Er zijn vanuit<br />
het woonherkansen in <strong>2011</strong> twee contracten opgemaakt. Daarnaast hebben we 18<br />
contracten gesloten met huurders en de instanties die de begeleiding van deze huurder<br />
verzorgden, waarin aanvullende afspraken zijn gemaakt over bewoning en of huurbetalingen.<br />
Het streven van de wijkteams om ook in <strong>2011</strong> de huurachterstanden terug te dringen,<br />
is niet bereikt. In overleg met de afdeling Financiën nemen de wijkcoördinatoren maatregelen<br />
om huurachterstanden te voorkomen. Opvallend is de achterstand van nieuwe<br />
huurders. Daarom gaan de wijkcoördinatoren in samenwerking met de verhuurconsulenten<br />
aspirant-huurders intensiever screenen, voordat een woning wordt aangeboden.<br />
Met de afdeling Sociale Zaken van de gemeente zijn afspraken gemaakt over<br />
de garantstelling voor huurbetalingen via de gemeente.<br />
Helaas leidt achterstand of overlast soms tot ontruimingen. In <strong>2011</strong> werden 12 woningen<br />
ontruimd (allen vanwege achterstallige huur). In veel gevallen zijn de bedragen oninbaar.<br />
Huurbezwaren<br />
In het verslagjaar zijn er geen huurbezwaren ingediend.<br />
Huurprijsbeleid<br />
Per 1 juli <strong>2011</strong> werd een huurverhoging gerealiseerd van 1,3%. De verhoging is tot<br />
stand gekomen in overleg en met instemming van de huurdersorganisatie. Er is geen<br />
differentiatie in de huurverhoging toegepast.<br />
Klanttevredenheid<br />
In <strong>2011</strong> is na de overstap naar het nieuwe systeem een digitale vorm van klanttevredenheid<br />
meten gerealiseerd. Via enquêtes meet <strong>Clavis</strong> of de dienstverlening aansluit<br />
bij de verwachtingen van de klanten. In het algemeen zijn zij zeer tevreden over<br />
onze dienstverlening. <strong>Clavis</strong> krijgt een ruime acht. Dit cijfer is vergelijkbaar met de<br />
scores in de afgelopen jaren. Opvallend is dat vergeleken met vorig jaar de<br />
tevredenheid over het comfort van de woning, de keuzevrijheid en de uitstraling van<br />
de woonomgeving flink gestegen is. De waardering voor de buurtbinding en sociale<br />
veiligheid is daarentegen gedaald. Deze daling is niet te verklaren uit het aantal overlastmeldingen<br />
of de praktijkervaringen van de wijkteams. Deze informatie wordt<br />
meegnomen bij de uitwerking van de wijkplannen. <strong>Clavis</strong> wil toe naar een nieuw<br />
systeem van klanttevredenheidsmetingen, waarbij op bredere schaal (meer vragen en<br />
ook bij bestaande huurders) de klanttevredenheid gemeten wordt. Ook gaat <strong>Clavis</strong><br />
gebruik maken van klantenpanels.<br />
Klachtencommissie<br />
<strong>Clavis</strong> participeert samen met Woongoed Zeeuws-Vlaanderen, Woonstichting Hulst en<br />
Stichting De Zoutvliet te Terneuzen in een regionale klachtencommissie. De commissie<br />
behandelt klachten over de dienstverlening.<br />
De leden van deze gezamenlijke commissie zijn:<br />
■ Mw. Mr. A. Zwart, voorzitter<br />
■ F. Ingels, lid<br />
■ P. Everaert, lid<br />
Huurders van <strong>Clavis</strong> hebben in <strong>2011</strong> geen klachten bij de regionale klachtencommissie<br />
ingediend.<br />
<strong>Jaarverslag</strong> <strong>2011</strong> 21
22<br />
3.6 Nieuwbouwactiviteiten<br />
3.6.1 Nieuwbouw duurdere huurklasse (<strong>Clavis</strong> Beheer B.V.)<br />
Het aantal nieuwbouwwoningen loopt terug als gevolg van de economische omstandigheden.<br />
De afgelopen jaren is in de nieuwbouwwijk Othene op kleine schaal nieuwbouw<br />
gepleegd.<br />
<strong>Clavis</strong> heeft deze woningen gerealiseerd om de doorstroming te bevorderen. Deze<br />
woningen worden gerealiseerd door <strong>Clavis</strong> Beheer B.V.<br />
In het verslagjaar is gestart met de bouw van 16 appartementen aan het<br />
Margarethaplein. Oplevering is voorzien medio 2012.<br />
Naam project Aantal huurwoningen<br />
Opgeleverd<br />
Aurelia 3<br />
In uitvoering<br />
Margarethaplein 16<br />
Totaal 19<br />
Gerealiseerde en verwachte investeringen Huureenheden<br />
Opgeleverd € 710.000<br />
In uitvoering € 2.995.000<br />
In ontwikkeling -<br />
Totaal € 3.705.000<br />
Aantal<br />
koopwoningen <br />
Koopeenheden<br />
<strong>Jaarverslag</strong> <strong>2011</strong><br />
Maatschappelijk<br />
vastgoed<br />
Maatschappelijk<br />
vastgoed<br />
3.<br />
INVESTEREN IN<br />
TOEKOMST-<br />
BESTENDIGE<br />
WONING-<br />
VOORRAAD<br />
3.6<br />
NIEUWBOUW-<br />
ACTIVITEITEN
3.<br />
INVESTEREN IN<br />
TOEKOMST-<br />
BESTENDIGE<br />
WONING-<br />
VOORRAAD<br />
3.6<br />
NIEUWBOUW-<br />
ACTIVITEITEN<br />
3.6.1 Nieuwbouw binnen huurtoeslaggrens (<strong>Clavis</strong>)<br />
In het verslagjaar zijn geen nieuwbouwwoningen binnen de huurtoeslaggrens<br />
opgeleverd (< € 652,54).<br />
Naam project Aantal huurwoningen<br />
In uitvoering<br />
Nieuwe Kerkstraat Sluiskil 4<br />
In ontwikkeling<br />
Aantal<br />
koopwoningen <br />
Maatschappelijk<br />
vastgoed<br />
Nieuwstraat Zd (t.b.v. cliënten het Gors) 34<br />
Oudelandse Hoek (tbv ZG) 12<br />
Foyer de Jeunesse 20<br />
Donze Visserstraat (ombouw) (tbv ZG) 16<br />
Woonzorgwoningen Pattistpark 20-33<br />
Schelpenhoekje (tbv Tragel) 8 22<br />
Schelpenlaan fase 3 14<br />
Kop van de Noordstraat 17<br />
Herstructurering Lievenspolder 70 20 n.t.b.<br />
Herstructurering Triniteit n.t.b. n.t.b. n.t.b.<br />
Herstructurering Zuiderpark n.t.b. n.t.b. n.t.b.<br />
Totaal 98-131 55 104<br />
Gerealiseerde en verwachte investeringen Huureenheden<br />
Koopeenheden<br />
In uitvoering € 960.500<br />
Maatschappelijk<br />
vastgoed<br />
In ontwikkeling € 22.100.000 € 9.300.000 € 10.967.000<br />
Totaal € 22.100.000 € 10.260.500 € 10.967.000<br />
<strong>Jaarverslag</strong> <strong>2011</strong> 23
24<br />
TOELICHTING PROJECTEN<br />
In het verslagjaar zijn de volgende nieuwbouwprojecten aan de orde geweest:<br />
In ontwikkeling:<br />
■ Schelpenhoekje 26 woonzorgappartementen voor cliënten Stichting Tragel<br />
■ 14 luxe koopwoningen Schelpenlaan<br />
■ 20-33 wozoco-appartementen Maxima in plan Pattistpark<br />
■ Kop van de Noordstraat<br />
■ Woonvoorziening Zeeuwse gronden<br />
■ Herstructurering Lievenspolder<br />
In uitvoering:<br />
■ 4 woningen Nieuwe Kerkstraat, Sluiskil<br />
■ 16 appartementen Margarethaplein<br />
Gerealiseerd:<br />
■ 3 woningen Aurelia (in onderhoudsfase)<br />
In verkoop:<br />
■ Schelpenlaan fase 3<br />
Grondaankopen<br />
Er zijn in het verslagjaar geen grondaankopen voor projectontwikkeling gedaan.<br />
Daarnaast zijn een aantal projecten in een verkennende oriëntatiefase. Hieronder volgt<br />
een toelichting op de projecten.<br />
A STICHTING CLAVIS<br />
1 Project Nieuwstraat Zuid<br />
Er is een intentieovereenkomst met de gemeente gesloten.<br />
De bedoeling is om de zuidkant van de Nieuwstraat horecavrij te maken. In het<br />
ontwerp wordt de realisatie beoogd van appartementen, zorginfrastructuur, parkeren<br />
en commerciële ruimte. <strong>Clavis</strong> heeft een bouwmassastudie uitgevoerd met een bouwprogramma,<br />
waarin opgenomen 34 appartementen met zorginfrastruktuur voor cliënten<br />
van Gors. In het verslagjaar is gestart met de opzet van een haalbaarheidsexploitatie.<br />
In co-design verband met gemeente en Gors zal in 2012 de haalbaarheid van het<br />
projekt verder worden onderzocht. Bij gebleken haalbaarheid zal door <strong>Clavis</strong> een<br />
intentie/huurovereenkomst worden gesloten met Gors.<br />
2 Foyer de Jeunesse<br />
Ten behoeve van de opvang en begeleiding van jongeren is gekozen voor een kleinschalige<br />
opvang door Stichting Prokino. In <strong>2011</strong> is door deze stichting overleg geweest<br />
met de gemeente over de financiële haalbaarheid. <strong>Clavis</strong> reserveert twee woningen in<br />
de binnenstad die na goedkeuring van de gemeente aangepast worden voor de opvang<br />
van jongeren. Hier was op 31 december nog geen definitief besluit over gevallen. Het<br />
oorspronkelijk plan om samen met Juvent een gebouw voor 20 jongeren te realiseren is<br />
in het verslagjaar beëindigd.<br />
3 Oudelandse Hoek<br />
De verwerving van de grond is gerealiseerd in 2008.<br />
De haalbaarheid is onderzocht voor de realisatie van huisvesting voor begeleid wonen<br />
van de Stichting Zeeuwse Gronden. Om financiële redenen heeft dit niet tot<br />
ontwikkeling geleid.<br />
Op dit moment is de voormalige sportschool om niet in gebruik bij het Leger des Heils.<br />
Alternatieve invulling van deze locatie wordt op dit moment bestudeerd.<br />
<strong>Jaarverslag</strong> <strong>2011</strong><br />
3.<br />
INVESTEREN IN<br />
TOEKOMST-<br />
BESTENDIGE<br />
WONING-<br />
VOORRAAD<br />
3.6<br />
NIEUWBOUW-<br />
ACTIVITEITEN
3.<br />
INVESTEREN IN<br />
TOEKOMST-<br />
BESTENDIGE<br />
WONING-<br />
VOORRAAD<br />
3.6<br />
NIEUWBOUW-<br />
ACTIVITEITEN<br />
4 Nieuwe Kerkstraat, Sluiskil (<strong>Clavis</strong>)<br />
Door middel van fase 1 en 2 van dit herstructureringsproject zijn inmiddels 26 nieuwe<br />
woningen gerealiseerd. Fase 3 zijnde 4 nieuw te realiseren woningen zijn in de verkoop<br />
gegaan. Er zijn twee woningen verkocht en 1 woning zal worden meegebouwd voor rekening<br />
van de aannemer. De bouw is in mei gestart. De verkoop van de nog te verkopen<br />
woningen verloopt moeizaam.<br />
5 Herstructurering Lievenspolder<br />
Met de gemeente zijn locatiestudies uitgevoerd om de herstructurering van de wijk<br />
Lievenspolder verder af te ronden. Een en ander zal in 2012 verder worden uitgewerkt.<br />
6 Herstructurering Zuiderpark<br />
Samen met de gemeente en de bewoners van de wijk is eerder een interactief planproces<br />
opgezet. Dit proces is in afwachting van definitieve besluitvorming rondom een<br />
eventuele herstructurering aangehouden. <strong>Clavis</strong> heeft aan de gemeente verzocht om<br />
bij de herstructurering van de wijk ook de bestaande voetbalvelden te betrekken. Met<br />
de gemeente wordt oriënterend overleg gevoerd over een nieuwe stedenbouwkundige<br />
invulling van de wijk.<br />
De flat aan de Zuidlandstraat is in 2010 gesloopt en het terrein ingezaaid. De bouwrijpe<br />
grond is verkocht aan de gemeente voor de realisatie van een nieuwe brandweerkazerne.<br />
7 Herstructurering Triniteit<br />
Met de gemeente zijn locatiestudies uitgevoerd om de herstructurering van de wijk<br />
Triniteit verder af te ronden. E.e.a. zal in 2012 verder worden uitgewerkt.<br />
8 Woonvoorzieningen Zeeuwse Gronden<br />
In de Donze Visserstraat worden enkele woonblokken beoogd omgebouwd te worden<br />
ten behoeve van een voorziening voor begeleid wonen van cliënten van de Stichting<br />
Zeeuwse Gronden. Het is de bedoeling om de woningen te situeren rondom een<br />
binnenpleintje. Het financieel haalbaarheidsonderzoek is succesvol afgerond.<br />
De RO-procedure gaat langere tijd in beslag nemen dan aanvankelijk was geraamd.<br />
Er is weerstand ontstaan bij de bewoners van de binnenstad. De gemeente heeft in<br />
augustus een hoorzitting houden. De ingebrachte zienswijzen van bezwaarmakers zijn<br />
niet gegrond verklaard. Het bezwaar van één belanghebbende is onder de rechter.<br />
Uitspraak wordt in 2012 verwacht.<br />
9 Schelpenhoekje<br />
Er is een plan ontwikkeld voor de bouw van een voorziening (18 intramuraal, 4 woningen<br />
t.b.v. zorginfrastructuur en 8 extramurale huurwoningen) voor mensen met een<br />
verstandelijke beperking op de locatie van het voormalige buurtcentrum ‘t Schelpenhoekje.<br />
In een interactieve co-design sessie is succesvol onderzocht of het programma<br />
van eisen van <strong>Clavis</strong> en Tragel kan leiden tot een voor <strong>Clavis</strong> courant en voor Tragel<br />
toekomstbestendig zorggebouw.<br />
De ruimtelijke en financiële haalbaarheid is op grote lijnen getoetst en heeft voldoende<br />
aanleiding gegeven om het plan verder te ontwikkelen. Hiervoor is met Tragel een<br />
intentieovereenkomst gesloten.<br />
Inmiddels wordt in bouwteamverband het projekt verder uitontwikkeld. Start bouw<br />
wordt voorzien medio 2012 en de oplevering wordt verwacht medio 2013.<br />
<strong>Jaarverslag</strong> <strong>2011</strong> 25
10 Woonzorgcomplex Máxima (Pattistpark)<br />
Op de lokatie van het voormalig verpleeghuis Ter Schorre aan de Westerschelde wordt<br />
een woonzorgcomplex ontwikkeld. Door wijzigingen in de planontwikkeling is het aantal<br />
appartementen bijgesteld van 57 naar 20 appartementen.<br />
Vanwege risicobeheersing is besloten is om de ontwikkeling van het project over<br />
te dragen aan Aannemingsbedrijf Van der Poel. Met Marsaki is hierover overeenstemming<br />
bereikt en Marsaki heeft afstand gedaan van de ontwikkelingsopdracht.<br />
<strong>Clavis</strong> zal 20 appartementen afnemen bij start bouw en een afnamegarantie<br />
verstrekken voor nog eens maximaal 13 niet-verkochte appartementen bij<br />
oplevering. De onrendabele top van totaal 28 appartementen is deels afgedekt door<br />
een bijdrage van de gemeente overeengekomen in de prestatie-afspraken, waardoor de<br />
onrendabele investering gereduceerd is naar acceptabele proporties. De functie van<br />
het appartementencomplex in de setting van zorgclusterwoningen, voorziet in de<br />
mogelijkheid voor het leveren van intra- en extramurale zorg door SVRZ. Start bouw<br />
wordt verwacht in het eerste kwartaal van 2012. De bouw zal ongeveer anderhalf jaar<br />
in beslag nemen.<br />
26<br />
B CLAVIS BEHEER BV<br />
1 16 appartementen Margarethaplein<br />
In maart <strong>2011</strong> is gestart met de bouw van 16 appartementen Margarethaplein in de<br />
nieuwbouwwijk Othene in Terneuzen. Oplevering is voorzien in mei 2012. De appartementen<br />
zijn bedoeld voor verhuur in de middenklasse d.w.z. het marktsegment tussen<br />
de sociale huur en de duurdere huurwoningen. De verhuur verloopt naar tevredenheid.<br />
2 Beurtvaartkade<br />
In het verslagjaar is besloten dat de haalbaarheid voor de ontwikkeling van een woontoren<br />
zal worden onderzocht als spin off ontwikkeling van het projekt Kop van de<br />
Noordstraat en daarbij rekening houdend met het Masterplan Axelsedam. Wanneer<br />
marktomstandigheden gunstig zijn zal de ontwikkeling verder uitgewerkt worden.<br />
C CLAVIS ONTWIKKELING BV<br />
1 Kop van de Noordstraat<br />
Het plan Kop van de Noordstraat voor het centrum van Terneuzen is in ontwikkeling.<br />
De gemeenteraad heeft begin 2010 groen licht gegeven voor het verder uitwerken van<br />
het plan.<br />
Door eerdere verwerving van de opstallen van smederij Verlinde is door <strong>Clavis</strong> een<br />
prominente positie ingenomen voor de herontwikkeling van het centrumplan Kop van<br />
de Noordstraat. <strong>Clavis</strong> heeft met Leyten BV uit Rotterdam onderzocht en bezien of<br />
een samenwerkingsverband kan leiden tot een win-win-situatie. Als corporatie hebben<br />
wij er alle belang bij dat het goed gaat met Terneuzen. Het centrum van de stad is<br />
daarbij van extra groot belang omdat een aantrekkelijk centrum de stad als geheel ook<br />
aantrekkelijk maakt. De leefbaarheid van de binnenstad staat al jaren onder druk. Lange<br />
tijd domineerden berichten over drugsoverlast en criminaliteit het beeld. Sinds kort zien<br />
we het imago van de stad op een positieve manier veranderen. Het gebied Kop van de<br />
Noordstraat ligt op een A-locatie en vraagt al jaren om herontwikkeling. <strong>Clavis</strong> heeft<br />
ongeveer 200 huurwoningen in de directe nabijheid van het plangebied en meent dat<br />
deze ontwikkeling een positieve bijdrage levert aan de leefbaarheid in de binnenstad.<br />
In januari zijn er een aantal haalbaarheidssessies gehouden met een kerngroep waarin<br />
vertegenwoordigers van verschillende belangengroepen deelgenomen hebben.<br />
Het plan is gepresenteerd aan de Raad en is positief ontvangen. Het plan omvat ca<br />
6000 m 2 winkel- en horecaruimte, 14 appartementen met parkeerplaatsen en 3 stadswoningen.<br />
De woningen zijn bedoeld voor de koopsektor. Acht woningen worden aangeboden<br />
in de sociale marktsektor en de rest in het middenklassesegment.<br />
In 2012 wordt onderzocht hoe het exploitatiegat te sluiten is met subsidie van de<br />
Provincie. Perspectieven hiervoor lijken gunstig.<br />
<strong>Jaarverslag</strong> <strong>2011</strong><br />
3.<br />
INVESTEREN IN<br />
TOEKOMST-<br />
BESTENDIGE<br />
WONING-<br />
VOORRAAD<br />
3.6<br />
NIEUWBOUW-<br />
ACTIVITEITEN
3.<br />
INVESTEREN IN<br />
TOEKOMST-<br />
BESTENDIGE<br />
WONING-<br />
VOORRAAD<br />
3.6<br />
NIEUWBOUW-<br />
ACTIVITEITEN<br />
De ontwikkelingsovereenkomst tussen <strong>Clavis</strong>, Leyten BV, Rabobank en Gemeente<br />
is getekend. Met Leyten worden in 2012 verdere onderhandelingen gevoerd over de<br />
inhoud van een samenwerkingsovereenkomst .<br />
2 Othene Zuid-Zuid<br />
In Othene Zuid heeft <strong>Clavis</strong> een 50%-belang bij het eigendom van 26 ha landbouwgrond<br />
(ruwe bouwgrond) Voor de grondexploitatie is met AM-Zeeland een<br />
Commanditaire Vennootschap opgericht.<br />
3 Schelpenlaan fase 3<br />
Naast de eerder gerealiseerde 12 duurdere huurwoningen aan de Schelpenlaan is door<br />
Marsaki twee maal een plan ontwikkeld voor verkoop, echter zonder resultaat. De<br />
woningen zijn niet in verkoop gebracht. Inmiddels is de grondprijs door eerdere planontwikkeling<br />
en rente zodanig opgelopen, dat geen kostendekkend plan meer<br />
gerealiseerd kan worden. Onderzocht is op welke wijze het deficit zo klein mogelijk<br />
kan worden gehouden. <strong>Clavis</strong> heeft het project van Marsaki overgenomen en er is een<br />
plan van 14 koopwoningen ontwikkeld met diverse woningtypes. Het project is nu in<br />
de verkoop.<br />
De verkoopontwikkelingen geven echter geenszins aanleiding tot optimisme.<br />
D CLAVIS ONTWIKKELING & BEHEER BV<br />
1 De Schakel<br />
Het pand van het voormalige schoolgebouw de Schakel is in 2010 gesloopt en de<br />
locatie is ingezaaid. De locatie bevindt zich in het plangebied van de herstrukturering<br />
Lievenspolder. De besluitvorming rondom de locatie Kerkhoflaan (de Schakel) is<br />
afhankelijk van de planvorming van de herstructurering Lievenspolder.<br />
2 Anna Bijnsstraat<br />
In de Anna Bijnsstraat is in 2007 een bungalow verworven bedoeld voor een in die tijd<br />
beoogde ontwikkeling in samenwerking met Stichting de Blide. Deze ontwikkeling en<br />
samenwerking is om allerlei redenen niet haalbaar gebleken. Er zal in 2012 een besluit<br />
genomen worden om het pand aan te houden of te vervreemden. De woning wordt<br />
gebruikt tegen een gebruiksvergoeding.<br />
<strong>Jaarverslag</strong> <strong>2011</strong> 27
28<br />
4.0 INVESTEREN IN NIET-VASTGOED<br />
4.1 Wijkbeheer, woon- en leefklimaat<br />
Wijkbeheeractiviteiten hebben betrekking op de woning en de gebouwde omgeving<br />
maar ook op de beïnvloeding van de sociale omgeving. Bij activiteiten die zijn gericht<br />
op herstructurering wordt nadrukkelijk ook naar de aspecten van leefbaarheid gekeken.<br />
Waar mogelijk doen wij dit in overleg met gemeente en bewoners. De nadruk ligt hierbij<br />
op de wijken Triniteit, Lievenspolder, Zuiderpark, Binnenstad en Oudelandse Hoeve.<br />
Uit de gesprekken met de belanghouders kwam naar voren dat <strong>Clavis</strong> zich meer op<br />
de wijk moet richten. Dit vanwege het toenemend aantal bewoners, die op de één of<br />
andere manier aanvullende hulp en begeleiding nodig hebben. Sociale en financiële<br />
problemen komen steeds vaker voor. In <strong>2011</strong> is de omzetting van de organisatie van<br />
<strong>Clavis</strong> naar een wijkgerichte organisatie verder verfijnd. Elk wijkteam bestaat uit een<br />
wijkcoördinator, wijkopzichter en onderhoudsmedewerkers.<br />
❝De ‘ogen-en-oren’-functie van de corporatie zullen wij de komende<br />
jaren verder uitbouwen en professionaliseren, onder meer door te<br />
werken in wijkteams.❞<br />
Om dit te bereiken wordt intensiever samengewerkt met organisaties die ook in de wijk<br />
actief zijn. Daarnaast wordt sneller en eerder gereageerd op leefbaarheidsproblemen.<br />
Voorbeelden hiervan zijn de afstemming van het wijkbeheer in de wijk Zuiderpark met<br />
de wijkcoördinator van de gemeente en het werken aan een leefbaarheidsplan voor de<br />
wijk Oudelandse Hoeve. Ook is er meer aandacht voor de individuele problemen van<br />
onze huurders. Als bewoners eerder de juiste hulp ontvangen, kan escalatie voorkomen<br />
worden. Zo worden de herinneringsbrieven bij een huurachterstand door onze wijkcoördinatoren<br />
persoonlijk afgegeven. Om nog beter te weten hoe de leefbaarheid door<br />
bewoners wordt ervaren en te voorkomen dat problemen ontstaan, worden nieuwe<br />
bewoners na twee tot drie maanden door onze wijkcoördinatoren bezocht.<br />
Wil <strong>Clavis</strong> woningen bieden waar het prettig wonen is, dan is aandacht voor de<br />
woonomgeving belangrijk. Een voorbeeld van deze aandacht is het aanspreken van<br />
bewoners op ongewenst gedrag, zoals bijvoorbeeld het niet bijhouden van de tuin.<br />
<strong>Clavis</strong> steunt initiatieven van bewoners om de woonomgeving en leefbaarheid te<br />
verbeteren. Mooie voorbeelden hiervan zijn de tuinenkeuring in de wijk Triniteit en de<br />
deelname van <strong>Clavis</strong> bij de Opzoomerdag in de wijk Oudelandse Hoeve.<br />
Communities that Care<br />
<strong>Clavis</strong> wil voor de wijken waar zij bezit heeft leefbaarheidsplannen maken. Voor de<br />
wijken Oudelandse Hoeve, Triniteit en Lievenspolder is dit gebeurd: de leefbaarheidsplannen<br />
zijn in november <strong>2011</strong> gepresenteerd. Inmiddels is ook een eerste start<br />
gemaakt met de uitvoering van de diverse activiteiten in de wijken. Ook voor de andere<br />
wijken wil <strong>Clavis</strong> leefbaarheidsplannen maken.<br />
Het doel hiervan is te zorgen dat de leefbaarheid op peil gebracht wordt of blijft. Juist op<br />
het moment dat <strong>Clavis</strong> hiertoe een initiatief wilde lanceren, werd <strong>Clavis</strong> benaderd door<br />
de gemeente voor de ontwikkeling van een plan voor de wijk Serlippens/Noordpolder<br />
volgens de “Communities that Care” (CtC) methode. Deze methode zet in op het voorkomen<br />
van hardnekkig en ernstig probleemgedrag bij jongeren en op het versterken<br />
van de sociale veiligheid. Het doel is het duurzaam vergroten van de sociale veiligheid<br />
en het creëren van wijken waarin de jeugd de mogelijkheid heeft om op te groeien tot<br />
volwassenen die een positieve rol kunnen spelen in onze maatschappij.<br />
Onze wijkcoördinatoren hebben samen met de gemeentelijke wijkbeheerders een<br />
training gevolgd voor het maken van leefbaarheidsplannen volgens deze methode.<br />
Vervolgens is samen met alle belanghouders, die actief zijn in de wijken, hard gewerkt<br />
<strong>Jaarverslag</strong> <strong>2011</strong><br />
4.<br />
INVESTEREN IN<br />
NIET-VASTGOED<br />
4.1<br />
WIJKBEHEER<br />
WOON- EN<br />
LEEFKLIMAAT
4.<br />
INVESTEREN IN<br />
NIET-VASTGOED<br />
4.1<br />
WIJKBEHEER<br />
WOON- EN<br />
LEEFKLIMAAT<br />
aan de totstandkoming van een leefbaarheidsplan.<br />
In november <strong>2011</strong> zijn de leefbaarheidsplannen Oudelandse Hoeve en Lievenspolder/<br />
Triniteit gepresenteerd. Voor de andere wijken worden ook leefbaarheidsplannen<br />
ontwikkeld. Er moet dan tevens een meetsysteem actief zijn, waaruit blijkt dat de investeringen<br />
ook daadwerkelijk effect hebben.<strong>Clavis</strong> trekt hierbij gezamenlijk op met<br />
de Gemeente Terneuzen. Het is binnen Zeeland een unicum dat de gemeente en de<br />
corporatie op dezelfde wijze wijkplannen maken.<br />
De naam CtC is in <strong>2011</strong>gewijzigd in “Blij met de wijk”.<br />
STOP-overleg<br />
Het werken aan de leefbaarheid gebeurt in samenwerking met diverse partijen. Een<br />
van deze partijen is de politie. Ook in <strong>2011</strong> namen medewerkers van <strong>Clavis</strong> deel aan<br />
het STOP-overleg. In dit overleg worden overlastsituaties besproken met de politie en<br />
de gemeente. Het directe rendement hiervan is moeilijk aan te geven maar de samenwerking<br />
verloopt goed. De politie heeft regelmatig onze hand- en spandiensten nodig<br />
en lijkt ons steeds makkelijker te vinden, wanneer er vragen zijn over huurders.<br />
Andersom signaleren wij een groeiende bereidwilligheid om ons bij te staan.<br />
De corporaties in Zeeland hebben samen met de politie, gemeenten en nutsbedrijven<br />
een convenant gesloten voor de aanpak van illegale hennepteelt. Uitgangspunt daarbij<br />
is dat als illegale wietteelt wordt geconstateerd, de huurovereenkomst wordt opgezegd.<br />
<strong>Clavis</strong> vindt deze manier van optreden nodig om op te komen voor de belangen van<br />
de omwonenden. Immers, het exploiteren van een hennepkwekerij is strafbaar, veroorzaakt<br />
mogelijk overlast, levert brandgevaar op en tast het woon- en leefklimaat van de<br />
omgeving aan. Ook in <strong>2011</strong> is deze aanpak consequent opgevolgd door alle partijen.<br />
Buurtbemiddeling<br />
Buurtbemiddeling is een initiatief van <strong>Clavis</strong>, Woongoed Zeeuws-Vlaanderen, de<br />
politie en de gemeente Terneuzen. Buurtbemiddeling wordt ingeschakeld zodra<br />
bewoners overlast ondervinden van hun buren. Buurtbemiddeling is vooral een<br />
bewustwordingsproces, waarbij de burger wordt gewezen op zelfredzaamheid en op het<br />
belang van een goede communicatie met de buren. Buurtbemiddelaars zijn getrainde<br />
vrijwilligers die luisteren naar het verhaal van beide partijen. Ze blijven neutraal. Na<br />
een evaluatie is eind 2010 afgesproken dat het project in <strong>2011</strong> wordt voortgezet. Dit is<br />
gebeurd. In <strong>2011</strong> heeft Buurtbemiddeling Zeeuws-Vlaanderen ruim 89 klachten in<br />
behandeling genomen. Hiervan zijn 12 door <strong>Clavis</strong> aangemeld en 34 door zelfmelding.<br />
<strong>Clavis</strong> stimuleert de “zelfmeldingen” door overlastklachten niet in behandeling te<br />
nemen maar door te verwijzen naar Buurtbemiddeling. Dit vanwege de hoger te<br />
behalen resultaten bij “zelfmelding” (verantwoording bij de betrokkenen leggen).<br />
Sociale klachten<br />
In <strong>2011</strong> zijn 370 meldingen door klanten of omwonenden aan <strong>Clavis</strong> doorgegeven.<br />
Er is geen sprake van een concentratie van klachten. Er is ook geen onderscheid<br />
gemaakt tussen appartementen of eengezinswoningen. Ook meldingen door eigen<br />
(onderhoudsdienst)medewerkers worden vastgelegd. Dit betreft vaak vervuilde tuinen.<br />
<strong>Clavis</strong> heeft in <strong>2011</strong> haar aangescherpt beleid om vervuilde tuinen aan te pakken verder<br />
vorm gegeven. De aanpak is duidelijk: bewoners krijgen eerst een waarschuwing,<br />
daarna worden zij in gebreke gesteld en wordt bij aanhoudende verwaarlozing het<br />
boetebeding uit de huurovereenkomst ingezet. Aanpak vervuilde tuinen en samenwerking<br />
met derden is een onderdeel van de wijkplannen.<br />
<strong>Jaarverslag</strong> <strong>2011</strong> 29
30<br />
Belangrijkste ontwikkelingen per wijk<br />
De belangrijkste ontwikkelingen in <strong>2011</strong> zijn per wijkteam:<br />
Wijkteam Terneuzen Oost/binnenstad<br />
■ De leden van de stookcommissie in de Diepenbrockflats hebben hun<br />
activiteiten geëvalueerd en zijn tot de conclusie gekomen dat zij graag een<br />
bewonerscommissie willen oprichten;<br />
■ Juvent heeft haar woonproject voor jongeren aan de F. Lisztstraat officieel<br />
geopend;<br />
■ De Opzoomerdag in de Oudelandse Hoeve gaat in juli niet door. De activiteiten<br />
worden nu gekoppeld aan de opening van het buurthuis in februari 2012;<br />
■ Met een afvaardiging van de wijkraad Binnenstad is gesproken over de<br />
activiteiten van Zeeuwse Gronden;<br />
■ <strong>Clavis</strong> heeft deelgenomen aan een panelgesprek over drugsoverlast in de<br />
Binnenstad;<br />
■ In samenwerking tussen de bewoners, de gemeente en <strong>Clavis</strong> wordt gekeken<br />
naar de invulling van het pleintje aan de Brahmslaan/Rossinistraat;<br />
■ Aanpak vandalisme jongeren rondom de Diepenbrockflats;<br />
■ Bijeenkomst met bewoners binnenstad over plan om cliënten van Zeeuwse<br />
Gronden te huisvesten in de Josina-, Tholens- en Donze Visserstraat.<br />
■ Presentatie van de wijkplannen aan de belanghouders<br />
Wijkteam Terneuzen West/Sluiskil<br />
■ <strong>Clavis</strong> ondersteunt de voortzetting van de wijktafel West. Tijdens de bijeenkomst<br />
is aan bewoners gevraagd om mee te werken aan het leefbaarheidsplan;<br />
■ Er zijn diverse bijeenkomsten belegd om de samenwerking met de Kameleon,<br />
gemeente en <strong>Clavis</strong> verder te formaliseren.<br />
■ In Triniteit en Lievenspolder zijn bewoners uitgenodigd om met de ondersteuning<br />
van het opbouwwerk mee te denken over de leefbaarheid in de wijk;<br />
■ Aanpak overlast Amberboomstraat;<br />
■ Er zijn diverse activiteiten uit de wijkplannen opgestart en “in de steigers gezet”<br />
In 2012 zullen hier de eerste resultaten van zichtbaar worden.<br />
■ Start ontwikkeling gebouw voor de speeltuin Sluiskil.<br />
■ Presentatie van de wijkplannen aan de belanghouders<br />
<strong>Jaarverslag</strong> <strong>2011</strong><br />
4.<br />
INVESTEREN IN<br />
NIET-VASTGOED<br />
4.1<br />
WIJKBEHEER<br />
WOON- EN<br />
LEEFKLIMAAT
4.<br />
INVESTEREN IN<br />
NIET-VASTGOED<br />
4.2<br />
WONEN EN ZORG<br />
4.2. Wonen en zorg<br />
Wonen voor ouderen heeft onze bijzondere aandacht, al dan niet in relatie met zorgcomponenten.<br />
De levering van zorg (niet alleen voor ouderen, maar ook in andere situaties)<br />
is niet het domein van corporaties maar <strong>Clavis</strong> wil dit wel faciliteren. Naast woningaanpassingen<br />
betekent dit ruim aandacht voor onder andere de toegankelijkheid van de<br />
woonomgeving, het weren van ongewenst bezoek en de veiligheid van de bewoners.<br />
Zorgleveranciers<br />
Zorg aan ouderen<br />
Voor het leveren van zorg zijn met diverse zorgleveranciers afspraken gemaakt. Het<br />
betreft afspraken over de woningtoewijzing en het verlenen van zorg in onze<br />
appartementen in De Veste, aan het Kerkepad, in de Ferdinand Bolstraat en de<br />
seniorenwoningen aan het Elisabethhof te Sluiskil.<br />
In het complex de Veste (176 woningen) is een appartement verhuurd aan een huisartsenpost.<br />
Hierdoor wordt zorg, ouderenbewoning en de wijk dichter bij elkaar<br />
gebracht. In het complex Oudelandse Hoeve wordt vanuit een appartement in de<br />
middelste flat aan de Diepenbrockstraat door ZorgSaam 24-uurs zorg geleverd aan<br />
bewoners in de omgeving. De gemeente Terneuzen is akkoord gegaan met deze<br />
bestemmingswijziging.<br />
Zorg aan jongeren<br />
Op 9 februari is Het Anker opgeleverd, een woonvoorziening voor cliënten van Juvent.<br />
Een rijtje eengezinswoningen is omgebouwd en biedt onderdak aan 9 jongeren van 12<br />
tot 18 jaar die niet thuis kunnen wonen. Er is 24-uurs begeleiding aanwezig. Een jongere<br />
woont doorgaans 2,5 jaar in de behandelgroep. In de Frans Listztstraat zijn ook twee<br />
studio’s, waarin jongeren kunnen oefenen in het zelfstandig wonen.<br />
Samen met de Zeeuwse Gronden heeft <strong>Clavis</strong> verder voorbereidingen getroffen<br />
voor het project aan de Tholens-, Jozina- en Donze Visserstraat. De in een vierkant<br />
gelegen woonblokken (16 woningen) zullen worden omgebouwd voor begeleid wonen<br />
van jongeren via de Stichting Zeeuwse Gronden. Het is de bedoeling om de woningen<br />
te situeren rondom een binnenpleintje. In de eerste week van 2012 zal een start<br />
gemaakt worden met besprekingen met bestaande bewoners over de uitverhuizing.<br />
Met stichting Prokino worden de mogelijkheden onderzocht voor een ‘woonschool’ (2<br />
huurwoningen) voor jongeren in de binnenstad.<br />
Maatschappelijk vastgoed<br />
❝Maatschappelijk vastgoed speelt een belangrijke rol in de leefbaarheid<br />
en sociale samenhang in wijken. <strong>Clavis</strong> investeert de komende<br />
jaren meer in het realiseren en beheren van dergelijk vastgoed. Daarbij<br />
denken we aan brede scholen, welzijnsgebouwen en gebouwen voor<br />
zorg en maatschappelijke opvang.❞<br />
<strong>Clavis</strong> ontwikkelt maatschappelijk vastgoed (zorg, gezondheidszorg, welzijn). Het vermogen<br />
zal niet worden ingezet voor subsidiëring van andere (maatschappelijke) ondernemingen.<br />
Er zijn diverse plannen om zorgwoningen te realiseren, dit zijn:<br />
■ Máxima (Pattistpark), Terneuzen: min. 20 woonzorgappartementen<br />
■ Nieuwstraat Zuid, Terneuzen: 36 zorgappartementen voor cliënten van het Gors<br />
■ Schelpenhoekje, Terneuzen: 30 zorgappartementen voor cliënten van<br />
Stichting Tragel<br />
■ Ombouw 16 bestaande woningen binnenstad Terneuzen t.b.v. cliënten<br />
Zeeuwse Gronden.<br />
<strong>Jaarverslag</strong> <strong>2011</strong> 31
32<br />
4.3 Huisvesting van bijzondere doelgroepen<br />
❝Op basis van de huidige inzichten en afspraken zal het aantal<br />
woningen dat wij verhuren aan bijzondere doelgroepen tot 2012 met<br />
minimaal 32 woningen toenemen tot 57. Natuurlijk kan de vraag nog<br />
sterker toenemen.<br />
<strong>Clavis</strong> zal al het mogelijke doen om hieraan te voldoen.❞<br />
<strong>Clavis</strong> hecht veel waarde aan de huisvesting van bijzondere doelgroepen. Wij spannen<br />
ons in op het gebied van wonen en zorg voor statushouders en dak- en thuislozen. De<br />
inspanningen hebben met name betrekking op het beschikbaar stellen van huisvesting.<br />
Onder mensen met een beperking verstaat <strong>Clavis</strong> zowel mensen met een verstandelijke,<br />
lichamelijke en/of psychische beperking. <strong>Clavis</strong> werkt hierbij nauw samen met<br />
instellingen die mensen met beperkingen begeleiden bij het zelfstandig wonen. Zo<br />
werken wij samen met Juvent, Stichting Tragel, Emergis, Arduin, de Zeeuwse Gronden,<br />
Gors en het Leger des Heils.<br />
<strong>Clavis</strong> verhuurt in totaal 29 woningen waarbij het huurcontract op naam van een van<br />
deze instellingen staat. Daarnaast worden 45 woningen met een driehoekscontract<br />
verhuurd, waarbij de woonruimte onlosmakelijk is gekoppeld aan zorg. Deze stijging<br />
is het gevolg van de extramuralisering van de zorg en de voorwaarden die <strong>Clavis</strong> stelt<br />
aan bewoners vanuit het “herkansbeleid”. Driehoekscontracten worden afgesloten met<br />
de bewoner(s) en de zorgverlenende instantie zoals bijvoorbeeld Stichting Tragel, het<br />
Leger des Heils, Emergis, Juvent of Zeeuwse Gronden.<br />
Statushouders<br />
In <strong>2011</strong> zijn 6 woningen verhuurd aan statushouders. In totaal zijn 7 personen gehuisvest.<br />
Om de achterstand van de gemeenten in Zeeuws-Vlaanderen terug te dringen,<br />
hebben de betrokken partijen een plan van aanpak gemaakt. De corporaties<br />
hebben toegezegd voldoende woningen te leveren om de achterstand in te lopen.<br />
<strong>Clavis</strong> houdt altijd drie woningen vrij voor deze doelgroep. In 2001 heeft <strong>Clavis</strong> 14<br />
woningen aangeboden. Het blijkt echter dat vooral gezinnen vaker kiezen voor<br />
de grotere steden in plaats van Terneuzen. Het streven is om jaarlijks 12 woningen aan<br />
te bieden aan statushouders (1 per maand).<br />
<strong>Jaarverslag</strong> <strong>2011</strong><br />
4.<br />
INVESTEREN IN<br />
NIET-VASTGOED<br />
4.3<br />
HUISVESTING VAN<br />
BIJZONDERE<br />
DOELGROEPEN
4.<br />
INVESTEREN IN<br />
NIET-VASTGOED<br />
4.4<br />
SPONSORING<br />
4.4 Sponsoring<br />
Bij <strong>Clavis</strong> komen regelmatig sponsorverzoeken binnen. Het sponsorbeleid van <strong>Clavis</strong><br />
is transparant en eenduidig. Hiervoor is aantal criteria opgesteld. Bij het behandelen<br />
van een sponsorverzoek is de missie van <strong>Clavis</strong> in alle gevallen het uitgangspunt.<br />
De sponsoractiviteiten moeten de leefbaarheid in de wijken en kernen waar <strong>Clavis</strong><br />
woningbezit heeft, ten goede komen.<br />
<strong>Clavis</strong> sponsort diverse evenementen in Terneuzen (waaronder Havenfeesten,<br />
Schelde Jazz, Festival van Zeeuws-Vlaanderen), de straatspeeldag Sluiskil,<br />
Gildefeesten Sluiskil, een speeltuinvereniging, een kinderboerderij en diverse<br />
sportverenigingen.<br />
In <strong>2011</strong> heeft <strong>Clavis</strong> ruim € 20.000 uitgegeven aan sponsoractiviteiten.<br />
<strong>Jaarverslag</strong> <strong>2011</strong> 33
34<br />
5. INVESTEREN IN SAMENWERKING<br />
5.1. Samenwerking met belanghouders<br />
❝Wij zien de samenleving als onze belangrijkste opdrachtgever.<br />
De samenleving wordt in onze ogen vertegenwoordigd door onze belanghouders,<br />
waaronder onze huurders. Wij willen deze belanghouders<br />
nauw betrekken bij de vorming en de uitvoering van ons beleid.❞<br />
Om te voldoen aan haar maatschappelijke taak zoekt <strong>Clavis</strong> continu naar mogelijkheden<br />
een rol te spelen in het maatschappelijke veld. Over deze (maatschappelijke)<br />
taken van <strong>Clavis</strong> is een meer gestructureerde gedachtewisseling op gang gebracht met<br />
behulp van het instrument MRM (Maatschappij Relatie Management).<br />
Via een vragenlijst over strategische oriëntatie, maatschappelijke identiteit en rol- en<br />
taakopvatting zijn de belanghouders gevraagd naar de huidige en de gewenste situatie.<br />
De uitkomsten vormden een geschikt uitgangspunt voor de gesprekken, die in de loop<br />
van 2008 plaatsvonden met de belanghoudersgroepen en zijn -voor zover mogelijk-<br />
meegenomen in het beleidsplan 2008-2012.<br />
<strong>Clavis</strong> kent de volgende belanghoudersgroepen:<br />
Belanghoudersgroep Organisaties daarbinnen<br />
Gemeente ■ College B&W<br />
Wijkbeheer ■ Afdeling Wijkbeheer van de Gemeente<br />
■ Politie<br />
Zorg ■ ZorgSaam<br />
■ SVRZ<br />
■ SOKA<br />
■ Tragel<br />
■ Juvent<br />
■ het Gors<br />
Welzijn en<br />
maatschappelijke<br />
opvang<br />
Onderwijs/<br />
kinderopvang<br />
■ Maatschappelijk Werk Zeeuws-Vlaanderen<br />
■ Aan Z<br />
■ Emergis/Lage Flancken<br />
■ Stichting Welzijn Terneuzen<br />
■ Leger des Heils<br />
■ Stichting Zeeuwse Gronden<br />
■ Leertij<br />
■ Vereniging voor Protestants-Christelijk Basis<br />
onderwijs Midden Zeeuws-Vlaanderen<br />
■ Kapriom Stichting voor Katholiek Onderwijs in<br />
Midden Zeeuws Vlaanderen<br />
■ ROC Westerschelde<br />
■ Stichting Kinderopvang Zeeuws-Vlaanderen<br />
Bewoners ■ Stichting Bewonersraad<br />
Ondernemers ■ Ondernemersverenigingen<br />
Volgens het ondernemingsplan was <strong>Clavis</strong> voornemens om met elke belanghoudersgroep<br />
een werksessie organiseren, waarin het jaarverslag wordt toegelicht (verantwoording)<br />
en een toelichting op beleidsplannen wordt gegeven (beleidsbeïnvloeding). De<br />
belanghouders stellen echter meer prijs op een adhoc-benadering, die bepaald wordt<br />
door een concrete situatie of een gezamenlijk project.<br />
<strong>Jaarverslag</strong> <strong>2011</strong><br />
5.<br />
INVESTEREN IN<br />
SAMENWERKING<br />
5.1<br />
SAMENWERKING<br />
MET<br />
BELANGHOUDERS
5.<br />
INVESTEREN IN<br />
SAMENWERKING<br />
5.2<br />
SAMENWERKING<br />
MET DE<br />
GEMEENTE<br />
TERNEUZEN<br />
EN DE<br />
PROVINCIE<br />
ZEELAND<br />
5.3<br />
SAMENWERKING<br />
MET<br />
ANDERE PARTIJEN<br />
5.4<br />
SAMENWERKING<br />
MET<br />
BEWONERSRAAD<br />
5.2 Samenwerking met de gemeente Terneuzen en de provincie Zeeland<br />
Als corporatie hebben we te maken met de rijksoverheid maar ook met de provincie<br />
en gemeente. Uiteraard hebben wij vooral veel overleg met de gemeente. Dit gebeurt<br />
door de diverse medewerkers van <strong>Clavis</strong> op individueel niveau met de ambtenaren van<br />
verschillende afdelingen. Op bestuurlijk niveau is er regelmatig contact tussen de<br />
directeur/bestuurder en de diverse wethouders. Er zijn een aantal bijeenkomsten<br />
geweest met de drie gemeenten, de drie corporaties, de provincie en het ministerie van<br />
BZK om te onderzoeken of het haalbaar is om te komen tot een regionale woonvisie.<br />
Hierbij worden onder andere de nieuwbouwproductie en de herstructurering en transformatie<br />
van de bestaande woningvoorraad op elkaar afgestemd.<br />
5.3 Samenwerking met andere partijen<br />
Onze medewerkers nemen deel aan het GGD-overleg met alle sociale partners en het<br />
STOP-overleg met de politie en gemeente Terneuzen om de situatie van kwetsbare<br />
inwoners en overlastsituaties te bespreken.<br />
Op wijkniveau wordt regelmatig overlegd in en met bewonersplatforms en wijktafels.<br />
Regelmatig vindt contact en overleg plaats met instellingen die direct of indirect betrokken<br />
zijn bij het huisvesten van specifieke doelgroepen, alsmede met organisaties en<br />
personen op het terrein van de (geestelijke) gezondheidszorg en het maatschappelijk<br />
werk. <strong>Clavis</strong> geeft daarmee inhoud aan de rol die zij wenst te spelen binnen het lokale<br />
(maatschappelijke) netwerk.<br />
Met zorginstellingen als SVRZ en ZorgSaam wordt overleg gevoerd om inhoud te geven<br />
aan de toenemende vraag aan woningen waarin zorg geleverd wordt. Dit heeft zowel<br />
betrekking op de bouw van nieuwe woonzorgwoningen als op het organiseren van 24uurs<br />
zorg in de nabijheid van onze woningen. Op deze manier kunnen onze klanten<br />
langer zelfstandig blijven wonen.<br />
5.4 Samenwerking met bewonersraad<br />
Met de bewonersraad vindt regelmatig overleg plaats over beleidsmatige zaken zoals<br />
het huurprijs- en onderhoudsbeleid. In <strong>2011</strong> vond vier maal overleg plaats. Daarbij<br />
zijn de volgende onderwerpen aan de orde geweest: huurverhoging, beleid woningverbetering<br />
(waaronder dubbel glas), evaluatie wijkgericht werken, nieuwbouwplannen<br />
herstructurering, samenwerking met collega corporaties.<br />
In januari 2012 bestaat de bewonersraad 25 jaar. Hieraan zal de nodige aandacht<br />
worden besteed.<br />
<strong>Jaarverslag</strong> <strong>2011</strong> 35
36<br />
5.5 Samenwerking met collega-corporaties<br />
<strong>Clavis</strong> onderzoekt de mogelijkheden voor samenwerking met collega-corporaties en<br />
spitst zich toe op twee geografische gebieden:<br />
a Zeeuws-Vlaanderen met de drie Zeeuws-Vlaamse woningcorporaties<br />
(Woongoed Zeeuws-Vlaanderen, Woonstichting Hulst en <strong>Clavis</strong>)<br />
Als input voor de strategische visie op de sociale volkshuisvesting in Zeeuws-<br />
Vlaanderen is gesproken met een groot aantal belanghouders. Op basis van deze<br />
gesprekken is de omgevingsanalyse samengesteld,die mede heeft gediend als input<br />
voor de strategische visie en de uitwerking daarvan in een strategisch plan. De<br />
resultaten zullen worden teruggekoppeld met de belanghouders in het voorjaar van<br />
2012.Dit samenwerkingsinitiatief heeft inmiddels geleid tot een voornemen tot fusie<br />
tussen Woongoed Zeeuws-Vlaanderen en <strong>Clavis</strong>.<br />
b Zeeland met zes Zeeuwse woningcorporaties (RWS Goes, R&B Wonen<br />
Heinkenszand, Woonburg Koudekerke, Woongoed Middelburg,<br />
Zeeuwland en <strong>Clavis</strong>).<br />
Op de volgende gebieden wordt samengewerkt:<br />
■ financiën, fiscaliteiten en verzekeringen,<br />
■ inkoop,<br />
■ ICT,<br />
■ HRM.<br />
De aanbesteding opstal- en brandverzekering heeft geleid tot een aanzienlijk inkoopvoordeel.<br />
Met ingang van 2012 gaan de corporaties de komende drie jaren aanzienlijk<br />
minder premie betalen.<br />
Op het gebied van HRM is een gezamenlijk EVC-traject (Eigen Verworven Competenties)<br />
opgestart, in samenwerking met de ROC’s in Zeeland en de Hogeschool<br />
Zeeland. Vanuit het strategisch HRM beleid heeft een eerste collegiale uitwisseling plaatsgevonden<br />
tussen de RWS partner in wonen uit Goes en <strong>Clavis</strong> voor de tijdelijke invulling<br />
van de functie coördinator wonen.<br />
<strong>Jaarverslag</strong> <strong>2011</strong><br />
5.<br />
INVESTEREN IN<br />
SAMENWERKING<br />
5.5<br />
SAMENWERKING<br />
MET<br />
COLLEGA-<br />
CORPORATIES
6.<br />
INVESTEREN IN<br />
PERSONEEL<br />
EN ORGANISATIE<br />
6. INVESTEREN IN PERSONEEL EN ORGANISATIE<br />
Organisatiestructuur met wijkteams als spil<br />
De evaluatie Wijkgericht werken heeft aangetoond, dat het werken met wijkteams een<br />
goede stap is.<br />
Begin <strong>2011</strong> heeft een gedeeltelijke wijziging van de organisatie plaatsgevonden. De<br />
wijkteamstructuur blijft in stand met dien verstande, dat er een herverdeling van wijken<br />
en wijkteams heeft plaatsgevonden, zodat met twee in plaats van drie wijkteams verder<br />
gegaan zal worden. De twee wijkteams werken in projectteamverband. De wijkcoördinatoren<br />
worden aangestuurd door de manager wonen en de wijkopzichters en onderhoudsdienstmedewerkers<br />
worden aangestuurd door de manager vastgoedbeheer. Er<br />
blijft 1 onderhoudsdienst-medewerker gelieerd aan het wijkteam voor de uitvoering van<br />
het servicecontract. Hierbij is de afdeling Vastgoed georganiseerd naar twee bedrijfsonderdelen:<br />
vastgoedbeheer en vastgoedontwikkeling. Vastgoedbeheer is verantwoordelijk<br />
voor dagelijks en planmatig onderhoud en investeringen. Vastgoedontwikkeling is<br />
verantwoordelijk voor nieuwbouw en herstructurering.<br />
De organisatiestructuur ziet er als volgt uit:<br />
Beleidsondersteuning<br />
Directeur/<br />
bestuurder<br />
Wonen Vastgoed<br />
Financiën<br />
Klantenservice Wijkteam Wijkteam<br />
Vastgoedbeheer<br />
❝Wijkteams als spil van de nieuwe organisatie.❞<br />
Vastgoedontwikkeling<br />
De afdeling Wonen is verantwoordelijk voor zowel (ver)huurzaken. De afdeling Vastgoed<br />
is verantwoordelijk voor dagelijkse technische zaken en alle projectmatige activiteiten<br />
rond projectontwikkeling en technisch beheer. De afdeling Financiën verzorgt alle<br />
activiteiten voor financieel beleid en beheer. De controller is ondergebracht bij de<br />
afdeling beleidsondersteuning en wordt aangestuurd door de directeur/bestuurder.<br />
<strong>Jaarverslag</strong> <strong>2011</strong> 37
Het aantal medewerkers per 31 december <strong>2011</strong> bedraagt 33.<br />
Het formatieoverzicht per 31 december <strong>2011</strong> ziet er als volgt uit:<br />
38<br />
Afdeling Aantal<br />
formatieplaatsen<br />
per<br />
31.12.2010<br />
Full-timers<br />
per<br />
31.12.2010<br />
Part-timers<br />
per<br />
31.12.2010<br />
<strong>Jaarverslag</strong> <strong>2011</strong><br />
Totaal<br />
aantal<br />
medewerkers<br />
Directie 1,0 1 0 1<br />
Beleidsondersteuning 1,9 1 1 2<br />
Wonen 5,6<br />
(6,0 incl. tijdelijk*)<br />
2 5 7<br />
Financiën 5,2 4 2 6<br />
Vastgoed 16,9 16 1 17<br />
Totaal 30,6 fte 24 9 33<br />
* tijdelijke kracht betreft stagiaire, waarvan de stage is verlengd met arbeidsovereenkomst<br />
voor bepaalde tijd tijdens vakantieperiode op afdeling Wonen<br />
In-/uitdiensttreding<br />
Uit dienst: Door de Roo (onderhoudsdienstmedewerker) per 1 april <strong>2011</strong><br />
Anja Verstraete ( medewerker techniek) per 1 mei <strong>2011</strong><br />
Christina Lukasse (medew. financiële (huur)administratie) per 1 mei <strong>2011</strong><br />
Jenny ’t Gilde (facilitair medewerker) per 1 augustus <strong>2011</strong><br />
William Dircken (manager Wonen) per 1 oktober <strong>2011</strong><br />
In dienst: Kelsey den Exter heeft na haar stageperiode een contract voor<br />
bepaalde tijd gekregen vanaf 1 juli <strong>2011</strong> voor 16 uur per week<br />
op de afdeling Financiën.<br />
Middels collegiale detachering is dhr. H. de Miranda via RWS Partner in<br />
Wonen, Goes als Coördinator Wonen ingehuurd.<br />
Het ziekteverzuim bedroeg in <strong>2011</strong> 8,88% tegen 3,78% in 2010. Dit wordt veroorzaakt<br />
door enkele langdurige zieke medewerkers (niet werk-gerelateerd).<br />
Het ziekteverzuim exclusief deze langdurig zieken bedraagt 3,81%.<br />
Arbo<br />
Eind 2010 is door Blink Advies een Risico-Inventarisatie en Evaluatie (RI&E) uitgevoerd.<br />
De rapportage is in <strong>2011</strong> vastgesteld en met de Ondernemingsraad besproken. Daarnaast<br />
heeft eind 2010/begin <strong>2011</strong> een Preventief Medisch Onderzoek plaatsgevonden.<br />
De organisatie beschikt over 3 gecertificeerde bedrijfshulpverleners.<br />
De ondernemingsraad<br />
De ondernemingsraad bestaat per 31 december <strong>2011</strong> uit 3 personen:<br />
■ Dhr. J. van Dixhoorn, voorzitter<br />
■ Mw. G. Duchain, secretaris<br />
■ Mw. M. Vos, lid<br />
In <strong>2011</strong> zijn zes reguliere overlegvergaderingen met de bestuurder gehouden. De volgende<br />
punten zijn aan de orde gekomen: organisatiewijziging, Personeelshandboek,<br />
ontvlechting Marsaki en vaststelling verplichte snipperdagen. Er hebben twee extra<br />
overlegvergaderingen plaatsgevonden over de strategische visie voor de volkshuisvestelijke<br />
opgave in Zeeuws-Vlaanderen met Woongoed Zeeuws-Vlaanderen. Er heeft één<br />
gezamenlijke vergadering plaatsgevonden met de Ondernemingsraad van Woongoed,<br />
waarbij het rapport van de Strategische Visie is toegelicht door de directeur/bestuurders.<br />
Verder heeft het jaarlijks overleg met de Raad van Commissarissen plaatsgevonden.<br />
Aan de ondernemingsraad zijn twee adviesaanvragen ter instemming voorgelegd. Dit<br />
betreft: de organisatiewijziging en het Personeelshandboek. De Ondernemingsraad<br />
heeft met beide aanvragen ingestemd.<br />
6.<br />
INVESTEREN IN<br />
PERSONEEL<br />
EN ORGANISATIE
7.<br />
INVESTEREN IN<br />
EEN GEZONDE<br />
FINANCIËLE POSITIE<br />
7. INVESTEREN IN EEN GEZONDE FINANCIËLE POSITIE<br />
Om maatschappelijke prestaties te kunnen blijven waarmaken, is een betrouwbaar financieel<br />
beleid nodig.<br />
Bewaking financiële continuïteit<br />
<strong>Clavis</strong> zet haar financiële middelen in voor prestaties op het gebied van volkshuisvesting<br />
in Terneuzen en Sluiskil. Daarbij is het van belang dat de continuïteitsdoelstelling is<br />
gewaarborgd. We willen er immers ook voor de toekomst zijn. Het financiële beleid kent<br />
de volgende doelstellingen:<br />
1. een positieve operationele kasstroom;<br />
2. de solvabiliteit bedraagt minimaal 10%, met als waarderingsgrondslag<br />
historische kosten;<br />
3. we voldoen aan de kredietwaardigheidnorm van het Waarborgfonds Sociale<br />
Woningbouw.<br />
Financieel beleid en beheer<br />
Het financieel beheer heeft plaatsgevonden binnen de kaders van de vastgestelde<br />
begroting over het jaar <strong>2011</strong>.<br />
De belangrijkste verschillen tussen de begroting <strong>2011</strong> en de jaarrekening <strong>2011</strong> zijn:<br />
■ lagere bedrijfsopbrengsten - € 0,1 mio<br />
(hogere boekwinst op verkoop woningen 0,3 mio, lagere opbrengsten<br />
vergoedingen 0,2, minder geactiveerde kosten 0,1 mio en lagere<br />
overige bedrijfsopbrengsten 0,1)<br />
■ waardeverandering op materiële vaste activa - € 1,1 mio<br />
(afwaardering bedrijfswaarde -1,9 mio en doorschuiven van projecten<br />
en andere invulling + 0,6 mio)<br />
■ lagere onderhoudskosten + € 0,4 mio<br />
■ lagere directe bedrijfslasten + € 0,2 mio<br />
■ lagere personeelskosten + € 0,1 mio<br />
■ lagere overige bedrijfslasten + € 0,2 mio<br />
■ lager bedrijfsresultaat - € 0,3 mio<br />
■ minder rentelasten + € 0,4 mio<br />
■ minder vennootschapsbelasting + € 0,4 mio<br />
■ hoger jaarresultaat + € 0,5 mio<br />
De solvabiliteit is het afgelopen jaar afgenomen met 4,24% tot 13,98%.<br />
Vermogenspositie<br />
Het vermogen is door het negatieve resultaat van circa € 5 mio gedaald naar € 13,2<br />
mio. Als minimum norm voor het eigen vermogen, gegeven een waarderingsgrondslag<br />
op basis van historische kostprijs, geldt een solvabiliteitsnorm van 10%, hetgeen bij de<br />
balanspositie ultimo <strong>2011</strong> € 9,4 mio inhoudt. Het totaal eigen vermogen komt uit op<br />
€ 13,2 mio, hetgeen ten opzichte van de gehanteerde minimum norm een surplus<br />
betekent van € 3,8 mio. Dit bedrag is noodzakelijk om naast de uitvoering van het<br />
strategisch voorraadbeleid ook andere (maatschappelijke) investeringen te kunnen doen.<br />
Financieringspositie<br />
Het rentabiliteitspercentage over het eigen vermogen kwam in <strong>2011</strong> uit op -36,58%.<br />
De reguliere jaarlijkse aflossing in <strong>2011</strong> was € 1,9 mio. Er hebben in <strong>2011</strong> een 3-tal<br />
renteconversies plaatsgevonden. Het schuldrestant bij conversie was € 3,5 mio maar<br />
aangezien het rest bedrag van 1 lening dusdanig laag was dat er een toeslag op de<br />
rente kwam van 0,5% is deze lening volledig afgelost. Het rentepercentage van de<br />
andere leningen was na conversie 3,41% en 3,97%. De percentages voor conversie<br />
waren 5,32% resp. 5,55%. Het gemiddelde rentepercentage van de leningportefeuille is<br />
ultimo <strong>2011</strong> 4,18%. De rekening courant faciliteit bij de ING Bank is € 3,4 mio. Hiervan<br />
was 0,7 mio benut ultimo <strong>2011</strong>.<br />
<strong>Jaarverslag</strong> <strong>2011</strong> 39
Liquiditeitspositie<br />
Het werkkapitaal is ultimo <strong>2011</strong> circa € 0,7 mio positief. De liquiditeitsratio komt uit op<br />
1,25. De aflossingen voor het komende jaar zijn niet opgenomen onder de overlopende<br />
passiva maar onder langlopende schulden. Op basis van de begroting 2012 moet aanvullende<br />
financiering worden aangetrokken.<br />
Onrendabele investeringen<br />
Ultimo <strong>2011</strong> is een voorziening getroffen voor onrendabele investeringen. Het betreft<br />
een voorziening van € 1,5 mio voor het project Schelpenhoekje waarvoor met Tragel<br />
een intentieovereenkomst is gesloten en een aanpassing op het project Pattistpark van<br />
€ 0,1 mio.<br />
Bedrijfswaarde<br />
In de jaarrekening <strong>2011</strong> is een afwaardering naar lagere bedrijfswaarde verwerkt van<br />
€ 1,9 mio. Het betreft hoofdzakelijk een afwaardering in de hoogbouwflats waar tijdens<br />
de renovatie zaken zijn toegevoegd waarvan het onderhoud voor rekening van <strong>Clavis</strong><br />
komt.<br />
Verbindingen met andere rechtspersonen<br />
<strong>Clavis</strong> heeft haar project- en commerciële activiteiten ondergebracht in een rechtsstructuur:<br />
<strong>Clavis</strong> Ontwikkeling en Beheer B.V., <strong>Clavis</strong> Ontwikkeling B.V., <strong>Clavis</strong> Beheer<br />
B.V.en <strong>Clavis</strong>.com B.V.. Deze B.V.’s vormen samen met stichting <strong>Clavis</strong> een fiscale<br />
eenheid voor de vennootschapsbelasting en omzetbelasting. Met uitzondering van<br />
Othene Zuid-Zuid Beheer B.V. en Othene Zuid-Zuid C.V.<br />
40<br />
Schematisch ziet dit er als volgt uit:<br />
<strong>Clavis</strong> Ontwikkeling en<br />
Beheer B.V.<br />
<strong>Clavis</strong> Ontwikkeling B.V. <strong>Clavis</strong> Beheer B.V.<br />
Othene Zuid-Zuid<br />
Beheer B.V.<br />
Stichting <strong>Clavis</strong><br />
Othene Zuid-Zuid C.V.<br />
<strong>Clavis</strong>.com<br />
ROM Marsaki / <strong>Clavis</strong>.com<br />
ROM Marsaki B.V. is een regionale ontwikkelingsmaatschappij van zes Zeeuwse<br />
corporaties, waaronder <strong>Clavis</strong>. Omdat in 2006 de projectportefeuille dusdanig groot<br />
was en <strong>Clavis</strong> geen uitbreiding van personeel wenste is toen besloten een aandeel te<br />
nemen in ROM Marsaki en de projecten door Marsaki uit te laten voeren. In <strong>2011</strong> heeft<br />
<strong>Clavis</strong> besloten dit aandeel te verkopen en haar eigen project BV, Marsaki <strong>Clavis</strong>.com<br />
B.V., over te nemen. Inmiddels is de naam gewijzigd in <strong>Clavis</strong>.com B.V. Concreet houdt<br />
dit in, dat <strong>Clavis</strong> in het verslagjaar haar deelname in Marsaki heeft stopgezet. <strong>Clavis</strong>.<br />
com B.V. zal op termijn worden geliquideerd.<br />
<strong>Clavis</strong> Beheer B.V.<br />
In 2006, bij de invoering van de gedeeltelijke VPB plicht, is conform de wens van de<br />
toenmalig minister Dekker om de structuur van de TI transparant te houden en vooruitlopend<br />
op de VSO1 <strong>Clavis</strong> Beheer B.V. opgericht voor de commerciële activiteiten van<br />
<strong>Clavis</strong>. Het aandelenkapitaal is gevormd door inbreng van de commerciële activiteiten<br />
in deze BV. Deze BV is zelfstandig gefinancierd en de feitelijke activiteiten zijn dure huur,<br />
commerciële ruimtes en garages.<br />
<strong>Jaarverslag</strong> <strong>2011</strong><br />
7.<br />
INVESTEREN IN<br />
EEN GEZONDE<br />
FINANCIËLE POSITIE
7.<br />
INVESTEREN IN<br />
EEN GEZONDE<br />
FINANCIËLE POSITIE<br />
Othene Zuid-Zuid B.V.<br />
In 2008 is samen met AM een BV en een CV opgericht ten behoeve van de<br />
verwerving van een grondpositie. <strong>Clavis</strong> Ontwikkeling is voor 50% aandeelhouder van<br />
Othene Zuid-Zuid B.V. welke op haar beurt weer 4% aandeel heeft in Othene Zuid-Zuid<br />
C.V.. De commandieten zijn <strong>Clavis</strong> Beheer B.V. (48%) en AM Deelnemingen Grondbedrijf<br />
(48%). <strong>Clavis</strong> onderzoekt op dit moment, in verband met gewijzigde omstandigheden,<br />
de overdracht van de grondpositie aan derden.<br />
Het ingebrachte kapitaal in <strong>Clavis</strong> Ontwikkeling & Beheer B.V. bedraagt per 31<br />
december <strong>2011</strong> € 7.483.000 aandelenkapitaal en een lening van € 1.632.000. Aan<br />
<strong>Clavis</strong> Ontwikkeling B.V. is een lening verstrekt van € 468.000.<br />
In 2006 is als gevolg van de oprichting van <strong>Clavis</strong> Beheer B.V. en de verkoop van<br />
onroerende goederen, van Stichting <strong>Clavis</strong> via <strong>Clavis</strong> Ontwikkeling en Beheer B.V.<br />
aan <strong>Clavis</strong> Beheer B.V., tegen uitreiking van aandelen het aandelenkapitaal in <strong>Clavis</strong><br />
Ontwikkeling en Beheer B.V. verhoogd met € 7.465.000.<br />
De financiële omvang van de projecten binnen <strong>Clavis</strong> Ontwikkeling en Beheer B.V. en<br />
<strong>Clavis</strong> Ontwikkeling B.V. is op dit moment nog niet te bepalen omdat de projecten<br />
zich nog in de haalbaarheidsfase bevinden. Voor de diverse projecten huren de B.V.’s<br />
personeel in van <strong>Clavis</strong>.<br />
De directie van <strong>Clavis</strong> Ontwikkeling B.V. en <strong>Clavis</strong> Beheer B.V. is <strong>Clavis</strong> Ontwikkeling en<br />
Beheer B.V. en de directie van <strong>Clavis</strong> Ontwikkeling en Beheer B.V. is Stichting <strong>Clavis</strong>.<br />
In 2008 is een samenwerking aangegaan met AM Wonen in de vorm van een BV/CV.<br />
<strong>Clavis</strong> Ontwikkeling B.V. is 50% aandeelhouder van de beheer B.V. en <strong>Clavis</strong> Beheer<br />
B.V. is commanditair vennoot van de C.V.<br />
In het kader van matching heeft <strong>Clavis</strong> zich verplicht tot participatie in de commanditaire<br />
vennootschap Uithof III. De hoogte van de participatie bedraagt € 1 mio.<br />
Automatisering<br />
Op het gebied van automatisering werkt <strong>Clavis</strong> sinds eind 2008 nauw samen met<br />
collega-corporatie Woongoed Zeeuws-Vlaanderen. De meerwaarde van de samenwerking<br />
ligt o.a. op het gebied van kostenbesparing, efficiency en verminderen<br />
kwetsbaarheid. Daarnaast maakt <strong>Clavis</strong> gebruik van een deel van de telefooncentrale<br />
van Woongoed Zeeuws-Vlaanderen, mede om de capaciteit van de glasvezelverbinding<br />
tussen beide locaties goed te benutten. De afhandeling van het telefoonverkeer vind<br />
plaats bij Woongoed Zeeuws-Vlaanderen, door de telefonistes van Woongoed Zeeuws-<br />
Vlaanderen.<br />
Per 1 januari <strong>2011</strong> is het primaire systeem NCCW vervangen worden door Wocas X.<br />
Wocas X is ook het systeem dat door Woongoed Zeeuws-Vlaanderen wordt gebruikt.<br />
<strong>Clavis</strong> en Woongoed Zeeuws-Vlaanderen zullen per 1 januari 2014 gezamenlijk<br />
overstappen op de opvolger van WocasX: Wocas4All.<br />
Beoordeling door het WSW<br />
<strong>Clavis</strong> maakt bij het afsluiten van leningen gebruik van borgstelling door het WSW.<br />
Sinds 2007 is het systeem van beoordelen aangepast. Borgfaciliteiten zijn vervangen<br />
door het zogeheten faciliteringsvolume, waarbij ook kasstromen worden betrokken. In<br />
<strong>2011</strong> verklaarde het WSW dat <strong>Clavis</strong> voldoet aan de eisen van kredietwaardigheid.<br />
Oordeel Centraal Fonds Volkshuisvesting (CFV)<br />
<strong>Clavis</strong> verstrekt jaarlijks haar jaarcijfers aan het CFV. Dit fonds spreekt een oordeel uit<br />
over de financiële positie. Op basis van de ingediende prognoses is geconcludeerd dat<br />
de voorgenomen activiteiten in financieel opzicht passen bij de vermogenspositie van<br />
<strong>Clavis</strong>. Dit leidde tot een A1-oordeel.<br />
Fiscaliteit: Horizontaal Toezicht<br />
<strong>Clavis</strong> heeft op 4 oktober 2010 het convenant Horizontaal Toezicht met de Belastingdienst<br />
ondertekend. Bij Horizontaal Toezicht worden afspraken gemaakt over fiscale<br />
verwerking van gegevens. De controle verschuift van achteraf naar vooraf.<br />
<strong>Jaarverslag</strong> <strong>2011</strong> 41
42<br />
8. INVESTEREN IN RISICOMANAGEMENT<br />
Risicomanagement<br />
Woningcorporaties zijn zich steeds meer bewust van het nut en de noodzaak van<br />
risicomanagement. Ook <strong>Clavis</strong> heeft het risicomanagement hoog op de agenda staan.<br />
Het anticiperen op potentiële tegenvallers en mogelijke kansen leidt tot betere resultaten,<br />
een professionele sturing en een goede verantwoording. Daarnaast is een intern<br />
risicobeheersings- en controlesysteem verplicht gesteld in de Governance Code.<br />
<strong>Clavis</strong> en Woongoed Zeeuws-Vlaanderen willen risicomanagement implementeren in<br />
de organisatie. In samenwerking met de NAR (Nederlandse Adviesbureau voor Risicomanagement)<br />
worden mogelijke risico’s geïnventariseerd en geanalyseerd. Dit leidt tot<br />
een integraal risicoprofiel voor de gebieden beleid & strategie, vastgoed, financiën,<br />
verhuur, communicatie, personeel en interne controle. Dit integrale beeld maakt het mogelijk<br />
te sturen op de belangrijkste risico’s op verschillende niveau’s in de organisatie.<br />
In oktober <strong>2011</strong> is gestart met de risico-inventarisatie. Deze heeft enige vertraging opgelopen.<br />
In januari 2012 is de inventarisatie terug opgepakt . De bedoeling is dat medio<br />
2012 alle risicoprofielen zijn geïnventariseerd en geanalyseerd. Vervolgens zullen de<br />
risico’s periodiek gemonitord worden.<br />
Risicobeheersing- en controlesystemen van de corporatie<br />
Planning & control is het interne beheersingssysteem gericht op het realiseren van de<br />
organisatiedoelstellingen. De instrumenten van de planning (sturing), zoals het ondernemingsplan,<br />
de (meerjaren-)begroting, zijn gericht op sturen en richting geven aan de<br />
organisatie. De instrumenten van control (beheersing), zoals de tussentijdse rapportages<br />
en de jaarrekening, zijn bedoeld om de voortgang van de plannen te meten en,<br />
indien nodig, bij te sturen.<br />
Om de organisatie op koers te houden, is een goed werkend systeem van planning &<br />
control een belangrijke randvoorwaarde. De betrouwbaarheid van de instrumenten in<br />
de planning & control cyclus is afhankelijk van toereikende administratief organisatorische<br />
procedures. Ook het strategisch voorraadbeheer is een van de onderdelen van<br />
de planning & control cyclus. Alle te nemen beslissingen op het gebied van vastgoed<br />
worden aan dit plan getoetst.<br />
Daarnaast beschikt <strong>Clavis</strong> over een Financieel Statuut. In het periodiek treasury-overleg<br />
tussen directeur/bestuurder en manager Financiën wordt conform dit statuut<br />
gehandeld.<br />
Al enige jaren heeft <strong>Clavis</strong> een controller in dienst.<br />
De controller houdt zich bezig met het opstellen en uitvoeren van het door de bestuurder<br />
goedgekeurde interne controleplan en doet verbetervoorstellen inzake AO/IC en de<br />
effectiviteit en efficiency van de bedrijfsprocessen. Verder levert hij een bijdrage aan<br />
risicomanagement en kwaliteitszorg.<br />
<strong>Clavis</strong> kent een interne auditcyclus. De processen, zoals benoemd in het intern opgestelde<br />
controleplan, zijn conform dit plan door de controller uitgevoerd. In <strong>2011</strong> zijn<br />
audits uitgevoerd ten aanzien van onder andere de volgende processen :<br />
■ Proces Verhuur (mutatieprocedure, huurstandenregister)<br />
■ Proces Onderhoud (aanbestedingsprocedure)<br />
■ Financiën (crediteuren, huurincasso)<br />
■ Verkoop en verwerving vastgoed.<br />
De resultaten van de audits worden besproken in het IC-overleg met de directeur/<br />
bestuurder en vervolgens behandeld in de periodieke MT vergaderingen.<br />
Ook de gepresenteerde resultaten in de kwartaalrapportages zijn nader onderzocht en<br />
daar waar nodig zijn handreikingen gedaan om tot een efficiënter rapportageproces te<br />
komen.<br />
<strong>Jaarverslag</strong> <strong>2011</strong><br />
8.<br />
INVESTEREN IN<br />
RISICO-<br />
MANAGEMENT
8.<br />
INVESTEREN IN<br />
RISICO-<br />
MANAGEMENT<br />
Financiële risico’s<br />
De investeringen in de nieuwbouwprojecten hebben grote financiële gevolgen. Goed<br />
geldbeheer is dan ook belangrijk. De kaders hiervoor liggen vast in het Financieel<br />
Statuut. De accountant rapporteert of deze activiteiten daadwerkelijk binnen de kaders<br />
van het Financieel Statuut zijn uitgevoerd. Voor de optimalisatie van de dagelijkse<br />
liquiditeitstromen maken we gebruik van een liquiditeitsplanning.<br />
Renterisico’s<br />
De spreiding van het renterisico van de leningportefeuille blijft tot t/m 2013 binnen de<br />
WSW-norm van 15%.<br />
Treasuryrisico’s<br />
In 2004 is het treasury-management vastgesteld, als onderdeel van het Financieel<br />
Statuut.<br />
In <strong>2011</strong> heeft <strong>Clavis</strong> het Financieel Statuut laten beoordelen door Finance Ideas. Uit<br />
deze beoordeling zijn een aantal aanbevelingen gekomen die overgenomen zullen worden.<br />
In de loop van 2012 zal samen met Woongoed Zeeuws-Vlaanderen een nieuw<br />
Financieel Statuut worden geschreven.<br />
Vastgoedportefeuille- en marktrisico’s<br />
Jaarlijks wordt het strategisch voorraadbeheer in het managementteam vastgesteld.<br />
Daarbij wordt per complex vastgelegd welk verhuur-,verkoop- en onderhoudsbeleid<br />
voor de komende periode wordt gehanteerd.<br />
Projectrisico’s<br />
Per (nieuw)bouwproject wordt een risicoprofiel bepaald. Hierin worden per bouwfase<br />
de verschillende risico’s benoemd. Over de verschillende investeringsprojecten wordt<br />
gerapporteerd met risicoberekeningen. Deze maken duidelijk dat <strong>Clavis</strong> verantwoord<br />
bezig is. Beslismomenten liggen bij aanvang van een haalbaarheidsonderzoek en na<br />
afronding hiervan en altijd voordat externe verplichtingen worden aangegaan.<br />
De kwartaalrapportages bieden inzicht in de behaalde resultaten en afwijkingen daarvan<br />
ten opzichte van de prognoses (begroting). De kwartaalrapportages worden in het<br />
managementteam en de Raad van Commissarissen besproken.<br />
Integriteitrisico’s<br />
De integriteitcode is via voorlichting en het werkoverleg besproken met de medewerkers<br />
en definitief vastgesteld. Ook de arbeidsovereenkomsten zijn hier zoveel<br />
mogelijk op aangepast<br />
Automatiseringsrisico’s<br />
Door onze samenwerking met Woongoed Zeeuws Vlaanderen op het gebied van automatisering<br />
zetten wij in op het vergroten van relevante kennis, het optimaliseren van het<br />
beheer te optimaliseren en daarmee het verminderen van de kwetsbaarheid.<br />
<strong>Jaarverslag</strong> <strong>2011</strong> 43
Overige risico’s<br />
Overige risicogebieden zoals de uitvoering van het ondernemingsplan, het samenwerken<br />
met externen en financiële risico’s worden besproken in de bijeenkomsten met<br />
de Raad van Commissarissen. Hierbij zijn, indien nodig, leden van het managementteam<br />
aanwezig. Het risicomanagement wordt verder geprofessionaliseerd door de<br />
benoeming, in 2009, van een aparte functionaris. Deze houdt zich specifiek bezig met<br />
het inventariseren en analyseren van relevante risico’s in de bedrijfsvoering en het<br />
maken en implementeren van verbetervoorstellen.<br />
In verband met de verschillen in het risicoprofiel tussen de standaardactiviteiten van<br />
de toegelaten instelling (t.i.) en de activiteiten met een ander (lees: hoger) risicoprofiel,<br />
zoals projectontwikkeling en exclusieve verhuur, is enige jaren geleden besloten om<br />
voor deze laatste groep activiteiten een aparte entiteit op te richten. Dit bevordert<br />
bovendien de overzichtelijkheid en de transparantie. Voor de beschrijving van de<br />
verschillende verbindingen wordt hier volstaan met de verwijzing naar hoofdstuk 7 van<br />
dit jaarverslag.<br />
Financiële risicoanalyse<br />
<strong>Clavis</strong> beschikt over een software pakket dat de financiële doorrekening van diverse<br />
scenario’s vereenvoudigt. Hiermee kunnen zonder al te grote inspanningen financiële<br />
scenarioberekeningen worden gemaakt om de eventuele risico’s, maar ook kansen,<br />
sneller inzichtelijk te maken.<br />
44<br />
<strong>Jaarverslag</strong> <strong>2011</strong><br />
9.<br />
INVESTEREN IN<br />
RISICO-<br />
MANAGEMENT
9.<br />
INVESTEREN IN<br />
GOVERNANCE<br />
EN TOEZICHT<br />
9.1<br />
GOVERNANCE<br />
9.2<br />
TOEZICHT<br />
9. INVESTEREN IN GOVERNANCE EN TOEZICHT<br />
9.1 Governance<br />
De Governancecode van de Commissie Governancecode Woningcorporaties is in<br />
2006 door de Aedes-ledenraad vastgesteld. De code bevat normen voor goed bestuur<br />
en toezicht, transparantie, externe verantwoording en financiële beheersing bij woningcorporaties.<br />
De Raad van Commissarissen onderschrijft de code. Op één onderdeel<br />
wordt de code niet gevolgd: de directeur/bestuurder is contractueel benoemd voor<br />
onbepaalde tijd.<br />
Per 1 juli <strong>2011</strong> is de Governance Code geactualiseerd. Onderdeel van de nieuwe code<br />
is een sectorbrede Beloningscode voor bestuurders en een honoreringsregeling voor<br />
commissarissen. Verder is er een maximum zittingstermijn vastgesteld van twee maal<br />
vier jaar, met die uitzondering, dat een nu lopende zittingstermijn eventueel mag worden<br />
volgemaakt.<br />
In september <strong>2011</strong> heeft de Raad van Commissarissen de consequenties van de<br />
hernieuwde Governance Code voor de statuten, het reglement van de Raad van<br />
Commissarissen en het directiestatuut besproken en vastgesteld. Uitvoering van de<br />
vastgestelde aanpassingen heeft nog niet plaatsgevonden in afwachting van besluitvorming<br />
omtrent de strategische visie met Woongoed Zeeuws-Vlaanderen. Uitgaande<br />
van een zittingstermijn van acht jaar na infunctietreding houdt dit in, dat uiterlijk in 2015<br />
de zittingstermijn van de RvC-leden is verstreken. In afwijking op de Governance Code<br />
is besloten, dat de voorzitter zijn zittingstermijn zal overschrijden met het oog op de<br />
strategische visie en de mogelijke uitwerking daarvan.<br />
9.2 Toezicht<br />
Verantwoordelijkheden en bevoegdheden van de Raad van Commissarissen en het<br />
bestuur zijn vastgelegd in het Reglement Raad van Commissarissen en het<br />
Directiestatuut. Het reglement geeft, in aanvulling op de statutaire bepalingen, regels<br />
met betrekking tot aangelegenheden van de RvC zoals onafhankelijkheid, deskundigheid,<br />
samenstelling, aftreden en herbenoeming, schorsing en ontslag, vergaderingen<br />
en besluitvorming en honorering. De statuten zijn in 2009 aangepast aan de Governance<br />
Code. In 2010 is een nieuw reglement Raad van Commissarissen en een nieuw<br />
Directiestatuut op- en vastgesteld. Het reglement zal naar aanleiding van de nieuwe<br />
Governance Code aangepast worden.<br />
Samenstelling Raad van Commissarissen per 31 december <strong>2011</strong><br />
Naam : Dhr. E.P.H. Kerckhaert<br />
Geboortedatum : 26 januari 1961<br />
Functie Raad : voorzitter, op voordracht Bewonersraad<br />
Sinds : 2003: lid RvC<br />
: 2007: vice-voorzitter<br />
: 2008: voorzitter<br />
Beroep/hoofdfunctie : Sector Manager Economie, ROC Westerschelde<br />
Nevenfuncties : Bestuurslid St. Zeeland steunt Georgië,<br />
Voorzitter werknemersklachtencommissie ZorgSaam,<br />
Lid RvC NV Westerscheldetunnel<br />
Aftredend : 31 december 2012<br />
<strong>Jaarverslag</strong> <strong>2011</strong> 45
Naam : Dhr. G. van den Berg<br />
Geboortedatum : 18 juni 1955<br />
Functie Raad : lid, op voordracht Bewonersraad<br />
Sinds : 10/2007: lid RvC<br />
Beroep/hoofdfunctie : Bedrijfsmanager Dethon Industrie Terneuzen<br />
Nevenfuncties : Raadslid PvdA gemeente Terneuzen,<br />
: Bedrijfsadviseur Gemeentelijke Vervoerscentrale Zeeland B.V..<br />
Aftredend na 1 e periode : 2010<br />
Aftredend na 2 e periode : 2014 (maximale termijn tot 10/2015)<br />
Naam : Dhr. A. van Houcke<br />
Geboortedatum : 1 augustus 1953<br />
Functie Raad : lid, op voordracht Bewonersraad<br />
Sinds : 10/2007: lid RvC<br />
Beroep/hoofdfunctie : Regiomanager (algemeen bedrijfsleider) SPIE Controlec<br />
Engineering b.v.<br />
Nevenfuncties : Lid RvT St. Willibrordus,<br />
: Voorzitter stichting Hospice Zeeuws-Vlaanderen<br />
Aftredend na 1 e periode : 2008<br />
Aftredend na 2 e periode : 2012 (maximale termijn tot 10/2015)<br />
Naam : Mw. S. Verburg MSc<br />
Geboortedatum : 28 augustus 1956<br />
Functie Raad : lid<br />
Sinds : 2007: lid RvC<br />
Beroep/hoofdfunctie : organisatie-adviseur<br />
Nevenfuncties : Commissaris AT Osborne<br />
Commissaris Aramis- Allee Wonen Roosendaal,<br />
Lid bestuur St. Het Werkend Trekpaard Zeeland,<br />
Lid bestuur St. De Grijze Massa,<br />
Commissaris Rabobank Terneuzen-Sas van Gent.<br />
Aftredend na 1 e periode : <strong>2011</strong><br />
Aftredend na 2 e periode : 2015 (maximale termijn tot 10/2015)<br />
Naam : Dhr. drs. M.H.B.M. van de Vijver RA<br />
Geboortedatum : 12 juli 1953<br />
Functie Raad : Vice-voorzitter<br />
Sinds : 10/2007: lid RvC<br />
: 2008: vice-voorzitter<br />
Beroep/hoofdfunctie : register accountant<br />
Nevenfuncties : Lid RvT St. Woonzorg West-Zeeuws-Vlaanderen,<br />
Lid Rabobank stimuleringsfonds Zeeuws-Vlaanderen,<br />
Vice-voorzitter R.K. Kerkbestuur, Sluis.<br />
Aftredend na 1 e periode: 2009<br />
Aftredend na 2 e periode: 2013 (maximale termijn tot 10/2015)<br />
Naam : Dhr. ing. C.H.M. van Waes MBA<br />
Geboortedatum : 4 maart 1952<br />
Functie Raad : lid<br />
Sinds : 1.10.2007 adviseur; 26.02.2008: lid Raad van Commissarissen<br />
Beroep/hoofdfunctie : voormalig bankdirecteur<br />
Associé: Van Jole Advies en Management<br />
Nevenfuncties : Bestuurslid Elisabeth-parochie.<br />
Aftredend na 1 e periode : 2012<br />
Aftredend na 2 e periode : 2016 (maximale termijn tot 02/2016)<br />
De zetels van de heren Kerckhaert, Van den Berg en Van Houcke zijn huurderszetels.<br />
Zij zijn dan ook voorgedragen door de Bewonersraad.<br />
46<br />
<strong>Jaarverslag</strong> <strong>2011</strong><br />
9.<br />
INVESTEREN IN<br />
GOVERNANCE<br />
EN TOEZICHT<br />
9.2<br />
TOEZICHT
9.<br />
INVESTEREN IN<br />
GOVERNANCE<br />
EN TOEZICHT<br />
9.2<br />
TOEZICHT<br />
In de RvC -vergadering van 20 december <strong>2011</strong> is mevrouw S. Verburg herbenoemd.<br />
De gewenste omvang van de Raad van Commissarissen is bepaald op vijf leden.<br />
In verband met de herbenoeming van de heren Kerckhaert en Van Houcke zal de RvC<br />
tijdelijk uit zes personen bestaan. Op het moment van aftreden van de heer Kerckhaert<br />
wordt de wenselijke omvang bereikt.<br />
In de Raad van Commissarissen hebben geen personen zitting, die lid zijn van het<br />
college van B & W en/of Gedeputeerde Staten van de provincie Zeeland.<br />
Toezichtkader<br />
De Raad van Commissarissen rekent de prestatievelden van het Besluit Beheer Sociale<br />
Huursector (BBSH) als de basis voor toetsing van beleid. Het strategisch toezichtskader<br />
wordt gevormd door het Beleidsplan 2008-2012 “<strong>Clavis</strong> transformeert” en het<br />
daaruit voortvloeiende Ondernemingsplan “Wijkgevoel”.<br />
In het algemeen laat de RvC zich laat leiden door de belangrijkste (beleids)documenten,<br />
zoals:<br />
■ het ondernemingsplan “Wijkgevoel”<br />
■ jaarrekening/jaarverslag 2010 inclusief managementletter<br />
■ begroting <strong>2011</strong><br />
■ de kwartaalrapportages (na afloop van het eerste, tweede en derde kwartaal).<br />
Deze rapportages geven inzicht in volkshuisvestelijke, financiële, maatschappelijke<br />
en interne resultaten van <strong>Clavis</strong> en haar verbindingen<br />
■ financieel statuut, vastgesteld in 2004<br />
■ meerjarenbegroting 2010-2014<br />
■ beoordeling financiële positie Centraal Fonds<br />
■ strategisch voorraadbeleid<br />
■ prestatieafspraken met Gemeente Terneuzen.<br />
■ de jaarverslagen van de verbindingen (nevenstructuren) van <strong>Clavis</strong> (<strong>Clavis</strong><br />
Ontwikkeling en Beheer B.V., <strong>Clavis</strong> Ontwikkeling B.V., <strong>Clavis</strong> Beheer B.V.<br />
en <strong>Clavis</strong>.com B.V.).<br />
Op basis van dit toetsingskader wordt toezicht uitgeoefend op onder andere beleidsplannen,<br />
AO/IC, stakeholdersoverleg, begrotingen, realisatiebeleid, investeringsactiviteiten<br />
en de implementatie van de governance structuur.<br />
Frequentie vergaderingen en behandelde onderwerpen<br />
De Raad van Commissarissen heeft in <strong>2011</strong> zeven reguliere vergaderingen gehouden.<br />
Daarbij zijn onder meer de volgende onderwerpen besproken:<br />
■ Projecten w.o. Kop van Noordstraat<br />
■ Jaarstukken <strong>Clavis</strong> Ontwikkeling en Beheer B.V., <strong>Clavis</strong> Ontwikkeling B.V. en<br />
<strong>Clavis</strong> Beheer B.V.<br />
■ Meerjarenbegroting 2010-2014<br />
De volgende besluiten zijn in het verslagjaar genomen:<br />
■ Accoord realisatie ’t Schelpenhoekje t.b.v. huisvesting cliënten Tragel Zorg<br />
■ Accoord ontvlechting Marsaki<br />
■ Management-letter accountant over verslagjaar 2010<br />
■ Vaststelling jaarrekening/jaarverslag 2010 (in aanwezigheid van accountant)<br />
van Stichting <strong>Clavis</strong>, <strong>Clavis</strong> Ontwikkeling en Beheer B.V., <strong>Clavis</strong> Ontwikkeling<br />
B.V en <strong>Clavis</strong> Beheer B.V.<br />
■ Aankoop 20 appartementen Pattistpark van Aannemersbedrijf Van der Poel als<br />
mede afnamegarantie voor 13 appartementen<br />
■ Accoord met verkoop van de grond van de voormalige Zuidlandflat aan de<br />
Gemeente Terneuzen t.b.v. de bouw van een nieuwe brandweerkazerne<br />
■ Accoord met de ontwikkeling van een strategische visie voor middellange en<br />
lange termijn voor sociale volkshuisvesting in Zeeuws-Vlaanderen en vertaling<br />
naar strategisch plan, e.e.a. in gezamenlijkheid met Woongoed Zeeuws-<br />
<strong>Jaarverslag</strong> <strong>2011</strong> 47
Vlaanderen Jaarplan <strong>2011</strong> Raad van Commissarissen en in een later stadium<br />
vaststelling van rapportage Strategische Visie en Strategisch Plan<br />
■ Accoord met deelname in het project Kop van Noordstraat en formalisering<br />
middels de ontwikkelovereenkomst<br />
■ Vaststelling Kwartaalrapportages <strong>2011</strong><br />
■ Herbenoeming mevrouw S. Verburg als lid van Raad van Commissarissen<br />
■ Goedkeuring Begroting 2012<br />
Bij de behandeling van de jaarrekening/jaarverslag is de accountant aanwezig om het<br />
jaarverslag en de managementletter toe te lichten en de Raad van Commissarissen te<br />
ondersteunen in zijn toezichthoudende taak.<br />
Naast de reguliere vergaderingen hebben twee extra vergaderingen plaatsgevonden<br />
m.b.t. ontvlechting Marsaki en vaststelling concept-strategische visie.<br />
Andere activiteiten<br />
De Raad van Commissarissen voert éénmaal per twee jaar overleg met de Bewonersraad.<br />
In november <strong>2011</strong> heeft het tweejaarlijks overleg met de Bewonersraad plaatsgevonden.<br />
Daarnaast heeft het jaarlijks overleg met de ondernemingsraad plaatsgevonden<br />
op 22 november <strong>2011</strong>.<br />
De RvC is lid van de Vereniging Toezichthouders Woningcorporaties (VTW), waarvan<br />
bijeenkomst(en) zijn bijgewoond. Daarnaast is een vergadering bijgewoond van de<br />
RvC’s van Zeeuws-Vlaamse corporaties. Ook is een door de Zeeuwse directeurenkring<br />
georganiseerde bijeenkomst bijgewoond van de RvC’s van de Zeeuwse corporaties.<br />
Tenslotte heeft de Raad van Commissarissen een workshop Risicomanagement<br />
bijgewoond.<br />
Eénmaal per jaar vindt gezamenlijk overleg met het managementteam plaats. Door<br />
omstandigheden heeft dit in het verslagjaar niet plaatsgevonden.<br />
Commissies<br />
Gezien het beperkte aantal leden van de Raad van Commissarissen is de aanbeveling<br />
om een auditcommissie in te stellen niet opgevolgd.<br />
Inhoudelijk toezicht<br />
De RvC houdt toezicht op risicobeheersing van projecten. Per kwartaal wordt over de<br />
verschillende investeringsprojecten gerapporteerd met risicoberekeningen die duidelijk<br />
moeten maken dat <strong>Clavis</strong> verantwoord bezig is. Beslismomenten liggen bij aanvang<br />
van een haalbaarheidsonderzoek en na afronding hiervan en altijd voordat externe<br />
verplichtingen worden aangegaan.<br />
Via de kwartaalrapportages krijgt de Raad van Commissarissen inzicht in de behaalde<br />
resultaten en afwijkingen ten opzichte van de begroting. Bij de vaststelling van de<br />
kwartaalrapportage wordt de begroting automatisch bijgesteld.<br />
De RvC heeft inzicht in enerzijds de financieringsbehoefte en anderzijds de verkopen<br />
van onroerend zaken via een kwartaalrapportage. De RvC is van oordeel dat de risico’s<br />
onder controle zijn en dat sprake is van adequate aansturing.<br />
De RvC houdt toezicht op de verbindingen alsof het de toegelaten instelling zelf betreft.<br />
In de verbindingen wordt bestuurlijk gehandeld alsof het de toegelaten instelling betreft.<br />
Inzicht Raad van Commissarissen in in-control-zijn van de organisatie<br />
De directeur/bestuurder rapporteert regelmatig over de administratieve organisatie<br />
en over de interne controle. Via managementletter en accountantsverslag bij de jaarrekening<br />
wordt gerapporteerd over de kwaliteit van AO/IC. Per maand rapporteert de<br />
controller over zijn bevindingen aan de directeur/bestuurder.<br />
Leden van het managementteam wonen (gedeeltelijk) Raad van Commissarissen-<br />
48<br />
<strong>Jaarverslag</strong> <strong>2011</strong><br />
9.<br />
INVESTEREN IN<br />
GOVERNANCE<br />
EN TOEZICHT<br />
9.2<br />
TOEZICHT
9.<br />
INVESTEREN IN<br />
GOVERNANCE<br />
EN TOEZICHT<br />
9.2<br />
TOEZICHT<br />
vergaderingen bij en lichten specifieke punten toe. Daarnaast hebben de directeur/<br />
bestuurder en de voorzitter van de Raad van Commissarissen regelmatig overleg om<br />
voortgang en nieuwe ontwikkelingen en mogelijkheden te bespreken.<br />
Ontwikkelingen in de branche<br />
De Raad van Commissarissen volgt de ontwikkelingen in de branche middels vakliteratuur<br />
en informatiebijeenkomsten. Relevante recente ontwikkelingen in de<br />
branche worden inde vergadering besproken. Regionale en landelijke Aedes-bijeenkomsten<br />
worden (door een delegatie van de) Raad van Commissarissen bijgewoond.<br />
Profielschets<br />
Er is een profielschets opgesteld voor de RvC als geheel en voor de individuele leden.<br />
Bij de werving van de Raad van Commissarissen wordt gebruik gemaakt van deze<br />
profielschets. Leden van de Raad van Commissarissen zijn vooral generalist; de<br />
volgende disciplines/deskundigheden moeten echter zeker in de Raad van<br />
Commissarissen aanwezig zijn:<br />
■ Volkshuisvestelijk/ruimtelijke ordening<br />
■ Financieel-economisch<br />
■ Vastgoedontwikkeling<br />
■ Marketing & communicatie<br />
■ Organisatie & personeelsbeleid<br />
■ Welzijn en Zorg<br />
■ Juridisch<br />
Vanuit de aanwezige kennis en ervaring in de Raad van Commissarissen zijn aandachtsgebieden<br />
aan leden van de Raad van Commissarissen toebedeeld, eventueel<br />
gecombineerd in één persoon.<br />
De voorzitter is verantwoordelijk voor:<br />
■ De organisatie van de Raad van Commissarissen<br />
■ Agendaopstelling en bewaken van de afspraken met het bestuur<br />
■ Schakelen tussen de Raad van Commissarissen en het bestuur, ook voor wat<br />
betreft de werkgeversrol<br />
■ Het functioneren van de raad van commissarissen als team en het organiseren<br />
van periodieke zelfevaluatie<br />
■ Onderhouden van externe contacten, waar nodig.<br />
Evaluatie eigen functioneren<br />
De Raad van Commissarissen bespreekt minimaal één keer per jaar, buiten aanwezigheid<br />
van de directeur/bestuurder, haar eigen functioneren, dat van de individuele<br />
commissarissen en dat van de directeur/bestuurder. Hierdoor ontstaat een duidelijk<br />
gemeenschappelijk beeld van de rol van de Raad van Commissarissen en de te<br />
hanteren spelregels. Bij de evaluatie komen de volgende zaken aan de orde:<br />
■ check op wet- en regelgeving en Governance Code<br />
■ beoordeling documenten (zoals statuten, reglementen, profielschets, rooster<br />
van aftreden) op volledigheid en consistentie<br />
■ functioneren van de Raad van Commissarissen als collectief<br />
■ functioneren van de individuele commissarissen<br />
■ functioneren van de directeur/bestuurder (december <strong>2011</strong>).<br />
Besloten is de zelfevaluatie van de RvC dit jaar onder begeleiding van een ter zake<br />
deskundig bureau te laten plaatsvinden. Dit heeft ertoe geleid, dat in februari 2012 onder<br />
begeleiding van de heer P. van Waning van Van Nimwegen & Partners de zelfevaluatie<br />
heeft plaatsgevonden. Hierbij is ondermeer gebruik gemaakt van de Belbin-methode.<br />
<strong>Jaarverslag</strong> <strong>2011</strong> 49
Evaluatie functioneren directeur/bestuurder<br />
Jaarlijks voeren de voorzitter en de vicevoorzitter een beoordelingsgesprek met de<br />
directeur/bestuurder. In het gesprek in december <strong>2011</strong> zijn doelstellingen geformuleerd<br />
voor 2012. De Raad van Commissarissen doet suggesties in relatie tot het ondernemingsplan,<br />
relatie met gemeente, tevredenheid huurders, terugkoppeling MT leden,<br />
financiële positie en voortgang projecten.<br />
Belangrijkste bevindingen periodieke beoordeling externe accountant<br />
Minimaal één keer per jaar vindt een bespreking plaats met de accountant en de Raad<br />
van Commissarissen. Hierin wordt de jaarrekening/volkshuisvestingsverslag en de<br />
management-letter besproken. Ook tijdens het pre-audit gesprek is een vertegenwoordiger<br />
van de Raad van Commissarissen aanwezig. Er vindt geen specifieke periodieke<br />
beoordeling plaats.<br />
Onafhankelijk<br />
De Raad van Commissarissen is zodanig samengesteld dat de leden ten opzichte van<br />
elkaar, het bestuur en welk deelbelang dan ook onafhankelijk kunnen functioneren.<br />
De commissarissen hebben geen (neven)functies die in strijd zijn met het belang van<br />
<strong>Clavis</strong>. In de RvC heeft één lid zitting, die tevens lid is van de gemeenteraad van<br />
Terneuzen. Eén lid heeft zitting wiens echtgenote lid is van de gemeenteraad van een<br />
buurgemeente. In de Governance Code wordt vermeld dat de meerderheid van de<br />
Raad van Commissarissen onafhankelijk dient te zijn.<br />
De Raad van Commissarissen is van mening dat zij afdoende maatregelen heeft<br />
genomen om eventuele onverenigbaarheden te voorkomen. Mocht het gaan om een<br />
bepaalde, ongewenste situatie, dan zal de betreffende commissaris zijn functie (tijdelijk)<br />
neerleggen.<br />
Met name in de situatie, waarbij één van de commissarissen, op bindende voordracht<br />
van de Bewonersraad, ook lid is van de raad van de gemeente Terneuzen, is uitvoerig<br />
en indringend met betrokkene gesproken over de mogelijke complicaties daarvan. De<br />
Governance Code geeft aan dat benoeming mogelijk is als de kandidaat-commissaris<br />
niet de volkshuisvestings-portefeuille in de gemeenteraad heeft. Dat is niet het geval.<br />
Bovendien hanteert de gemeente Terneuzen ook een regeling ter voorkoming van<br />
belangenverstrengeling. De betrokken functionaris zal in voorkomende situaties – aldus<br />
is expliciet afgesproken – handelen conform de daarvoor dienende reglementen c.q.<br />
afspraken van de gemeente Terneuzen en van <strong>Clavis</strong>. In het geval van een mogelijk<br />
tegenstrijdig belang zal de betreffende commissaris dit vooraf melden en zich<br />
onthouden van deelname aan de discussie en besluitvorming.<br />
De Raad van Commissarissen is met inachtneming van het bovenstaande onafhankelijk.<br />
Ook leden die op voordracht van de Bewonersraad zijn benoemd vervullen hun<br />
taak zonder last of ruggespraak. Elke belangenverstrengeling of schijn daarvan wordt<br />
vermeden. Mocht zich desondanks een ongewenste situatie voordoen, dan zal ook hier<br />
de betreffende commissaris zijn functie (tijdelijk) neerleggen. Tegenstrijdige belangen<br />
of onverenigbaarheid van belangen van de leden van de Raad hebben zich niet voorgedaan.<br />
50<br />
<strong>Jaarverslag</strong> <strong>2011</strong><br />
9.<br />
INVESTEREN IN<br />
GOVERNANCE<br />
EN TOEZICHT<br />
9.2<br />
TOEZICHT
9.<br />
INVESTEREN IN<br />
GOVERNANCE<br />
EN TOEZICHT<br />
9.2<br />
TOEZICHT<br />
Honorering Raad van Commissarissen<br />
In 2007 is besloten de honorering aan te passen conform de richtlijnen van de VTW. De<br />
honorering over het verslagjaar ziet er als volgt uit:<br />
Naam Functie Bruto<br />
commissaris<br />
vergoeding<br />
Vaste<br />
onkostenvergoeding<br />
Totaal 2010<br />
E.P.H. Kerckhaert Voorzitter € 658,79/mnd n.v.t. € 7.905,48<br />
M.H.B.M. van de Vijver Vice-voorzitter € 439,19/mnd n.v.t. € 5.270,28<br />
G. van den Berg Lid Raad van<br />
Commissarissen<br />
A. van Houcke Lid Raad van<br />
Commissarissen<br />
S. Verburg Lid Raad van<br />
Commissarissen<br />
C.H.M.van Waes Lid Raad van<br />
Commissarissen<br />
€ 439,19/mnd n.v.t. € 5.270,28<br />
€ 439,19/mnd n.v.t. € 5.270,28<br />
€ 439,19/mnd n.v.t. € 5.270,28<br />
€ 439,19/mnd n.v.t. € 5.270,48<br />
Totaal € 34.256,88<br />
Beloning directeur/bestuurder<br />
De beloning van de directeur/bestuurder is bepaald conform de Izeboud-regeling.<br />
De directeur/bestuurder is ingeschaald in schaal D.<br />
Er wordt geen gebruik gemaakt van variabele bezoldiging c.q. prestatiecriteria.<br />
Voor de beloning wordt de geïndexeerde loonontwikkeling in de branche gevolgd.<br />
Jaar Totaal vast<br />
inkomen<br />
Variabel<br />
inkomen<br />
Pensioen-<br />
Kosten<br />
Vergoedingen<br />
werkgeverslasten<br />
Uitkering bij<br />
beëindiging<br />
dienstverband<br />
Totaal<br />
<strong>2011</strong> € 105.124,28 n.v.t € 32.238,24 € 19.606,78 n.v.t. € 156.969,30<br />
De directeur/bestuurder wordt een leaseauto ter beschikking gesteld met een<br />
cataloguswaarde van € 34.675,--.<br />
Nevenfuncties directeur/bestuurder<br />
In <strong>2011</strong> bekleedde de directeur/bestuurder als nevenfunctie:<br />
lid van Raad van Toezicht van Stichting De Okkernoot in Schoondijke. Woonvoorziening<br />
De Okkernoot is een kleinschalige, persoonsgerichte zorginstelling voor mensen met<br />
een verstandelijke beperking.<br />
<strong>Jaarverslag</strong> <strong>2011</strong> 51
52<br />
<strong>Jaarverslag</strong> <strong>2011</strong>
B.<br />
JAARREKENING<br />
B. JAARREKENING<br />
Jaarrekening <strong>2011</strong><br />
De door de directie opgemaakte jaarrekening over <strong>2011</strong> is door de Raad van<br />
Commissarissen in haar vergadering van 10 mei 2012 goedgekeurd. Overeenkomstig<br />
artikel 26 lid 4 van de statuten heeft de bestuurder de door de Raad goedgekeurde<br />
jaarrekening <strong>2011</strong> inclusief de hierin voorgestelde resultaatbestemming vervolgens<br />
vastgesteld.<br />
Resultaatbestemming<br />
Het resultaat over het boekjaar <strong>2011</strong> komt uitsluitend voort uit werkzaamheden op het<br />
gebied van volkshuisvesting. Het verlies van circa € 5 mio zal in mindering op het eigen<br />
vermogen worden gebracht.<br />
<strong>Jaarverslag</strong> <strong>2011</strong> 53
54<br />
10. KENGETALLEN<br />
OP BASIS VAN ENKELVOUDIGE JAARREKENING STICHTING CLAVIS<br />
Verhuureenheden<br />
Aantal verhuureenheden in exploitatie :<br />
<strong>2011</strong> 2010 2009 2008 2007 2006 2005<br />
- woningen 2.446 2.450 2.483 2.524 2.526 2.501 2.533<br />
- garages 78 78 80 79 79 79 385<br />
- overige 47 47 36 36 35 36 36<br />
Mutaties woningen in het boekjaar:<br />
2.571 2.575 2.599 2.639 2.640 2.616 2.954<br />
- aankoop 0 0 0 1 1 0 70<br />
- nieuwbouw 0 0 17 0 32 0 2<br />
- verkoop 4 1 58 3 6 32 7<br />
- sloop 0 38 0 0 2 0 6<br />
- herindeling 6 0 0 0 0 0 0<br />
Aantal woningen per huurklasse* :<br />
-goedkoop < € 366,37 248 274 332 375 290 408 473<br />
-betaalbaar > € 366,37 < € 561,98 2086 2089 2077 2088 2.151 2.051 2.024<br />
-duur > € 561,98 112 81 74 61 85 42 36<br />
* bedragen worden van jaar tot jaar aangepast conform opgave MVROM<br />
Waarden:<br />
Gem. verzekerde waarde per woning* - - - 82.462 81.646 80.037 80.037<br />
Gem. WOZ-waarde per woning 98.995 98.635 96.517 91.864 87.117 79.619 79.467<br />
Bedrijfswaarde per woning 42.088 42.922 44.271 43.817 40.691 43.098 40.419<br />
Boekwaarde per woning 33.609 34.589 35.552 31.106 27.393 26.256 26.796<br />
* Vanaf 2009 is een nieuwe brand- en stormschadeverzekering afgesloten. Premie is bedrag per woning ongeacht<br />
de herbouwwaarde en geen onderverzekering.<br />
Kwaliteit woningbezit per woning:<br />
- dagelijks onderhoud* 585 532 692 692 534 590 587<br />
- planmatig onderhoud 859 764 854 984 701 824 964<br />
- totaal kosten onderhoud* 1.444 1.296 1.546 1.676 1.235 1.414 1.550<br />
- aantal reparatieverzoeken 0,9 0,8 0,9 0,8 0,8 0,8 0,8<br />
*inclusief interne uren en serviceonderhoud<br />
<strong>Jaarverslag</strong> <strong>2011</strong><br />
10.<br />
KENGETALLEN OP<br />
BASIS VAN DE<br />
ENKELVOUDIGE<br />
JAARREKENING<br />
STICHTING CLAVIS
10.<br />
KENGETALLEN OP<br />
BASIS VAN DE<br />
ENKELVOUDIGE<br />
JAARREKENING<br />
STICHTING CLAVIS<br />
Verhuur en incasso<br />
<strong>2011</strong> 2010 2009 2008 2007 2006 2005<br />
- aantal woningzoekenden 2.275 1.831 1.805 2.027 1.830 1.516 1.430<br />
- mutatiegraad 11,3% 9,2% 13,4% 13,1% 13,6% 12,5% 12,7%<br />
- huurachterstand in % van jaarhuur 2,3% 1,7% 1,3% 1,4% 2,0% 1,6% 1,0%<br />
- huurderving in % van jaarhuur 1,3% 1,1% 1,3% 2,1% 1,8% 1,2% 1,0%<br />
- gemiddelde huurverhoging 1,3% 1,2% 2,5% 1,6% 1,1% 2,5% 1,6%<br />
- gem. netto huurprijs per woning 5.187 5.121 5.061 4.951 4.829 4.743 4.743<br />
Financiële continuïteit<br />
- solvabiliteit 13,82% 18,22% 20,57% 19,92% 24,79% 26,43% 33,12%<br />
- liquiditeit (current ratio) 1,25 0,95 0,36 0,59 0,38 1,41 0,42<br />
- rentabiliteit eigen vermogen (REV) -38,47% -16,50% 2,22% -8,89% 2,29% -16,06% 9,25%<br />
- rentabiliteit vreemd vermogen (RVV) 4,28% 4,37% 4,79% 4,41% 4,76% 4,67% 5,32%<br />
- rentabiliteit totaal vermogen (RTV) -1,93 0,37% 3,85% 1,39% 3,59% -1,22% 6,33%<br />
RVV = betaalde rente/schulden lang<br />
RTV = netto winst + betaalde rente/balanstotaal<br />
Balans en Winst- en verliesrekening per woning<br />
- eigen vermogen<br />
(incl. egalisatierekening)<br />
5.312 7.362 8.442 8.120 8.835 8.719 9.992<br />
- voorzieningen 1.499 820 390 1.260 2.005 1.874 0<br />
- opbrengsten 6.132 6.113 7.040 6.141 5.698 5.832 5.275<br />
- afschrijvingen 2.010 1.976 1.892 1.627 881 846 783<br />
- personele kosten 975 1.036 959 941 943 850 820<br />
- onderhoudskosten 1.268 1.098 1.362 1.483 1.002 1.164 1.292<br />
- directe bedrijfslasten 641 690 708 689 589 595 552<br />
- jaarresultaat -2.043 -1.215 187 -722 202 -1.401 925<br />
- saldo rentelasten/-baten -1.260 -1.329 -1.365 -1.251 -872 -993 -936<br />
Personeelsbezetting einde boekjaar<br />
Aantal formatieplaatsen per afdeling<br />
- Directie 1,0 1,0 1,0 1,0 1,0 1,0 1,0<br />
- Algemene Zaken 1,9 1,9 1,9 1,4 1,4 1,4 1,4<br />
- Wonen* 5,6 20,0 22,2 18,7 22,9 24,4 24,4<br />
- Vastgoed* 16,9 5,0 5,5 5,0 5,5 5,2 5,2<br />
- Financiën 5,2 5,6 6,0 6,0 6,0 6,0 6,0<br />
30,6 33,5 36,6 32,1 36,8 38,0 38,0<br />
* In <strong>2011</strong> is de veranwoordelijkheid van de technische dienst verschoven van Wonen naar Vastgoed<br />
<strong>Jaarverslag</strong> <strong>2011</strong> 55
56<br />
11. GECONSOLIDEERDE JAARREKENING <strong>2011</strong><br />
Geconsolideerde balans<br />
Activa 31-12-<strong>2011</strong> 31-12-2010<br />
* € 1.000 * € 1.000<br />
Vaste activa<br />
Materiële vaste activa<br />
1.1 Onroerende goederen in exploitatie 94.680 97.062<br />
1.2 Onroerende goederen in ontwikkeling 1.864 3.165<br />
1.3 Onroerende en roerende goederen<br />
ten dienste van de exploitatie 3.854 3.973<br />
Financiële vaste activa<br />
100.380 104.200<br />
2.1 Deelnemingen 1.023 1.025<br />
2.2 Leningen u/g 737 1.093<br />
2.3 Latente belastingvordering 385 203<br />
Vlottende activa<br />
<strong>Jaarverslag</strong> <strong>2011</strong><br />
2.145 2.321<br />
3.1 Voorraden 5.108 3.133<br />
3.2 Onderhanden projecten -49 0<br />
3.3 Huurdebiteuren 294 180<br />
3.4 Overige vorderingen 1.488 961<br />
3.5 Overlopende activa 105 278<br />
3.6 Liquide middelen 48 72<br />
6.994 4.624<br />
Totaal 109.519 111.145<br />
11.<br />
GECONSOLIDEERDE<br />
JAARREKENING<br />
<strong>2011</strong>
11.<br />
GECONSOLIDEERDE<br />
JAARREKENING<br />
<strong>2011</strong><br />
Passiva 31-12-<strong>2011</strong> 31-12-2010<br />
4.1 Eigen vermogen<br />
* € 1.000 * € 1.000<br />
Overige reserves 12.994 17.992<br />
Voorzieningen<br />
12.994 17.992<br />
5.1 Voorziening verliezen deelnemingen 0 41<br />
5.2 Voorziening onrendabele investeringen 2.618 1.225<br />
5.3 Voorziening latente belastingverplichting 1.179 858<br />
Langlopende schulden<br />
3.797 2.124<br />
6.1 Leningen kredietinstellingen 73.890 75.805<br />
6.2 Waarborgsommen 533 513<br />
Kortlopende schulden<br />
74.423 76.318<br />
7.1 Leveranciers 808 554<br />
7.2 Belastingen en sociale verzekering 357 100<br />
7.3 Overlopende passiva 1.592 1.636<br />
7.4 Schulden aan kredietinstellingen 15.548 12.421<br />
18.305 14.711<br />
Totaal 109.519 111.145<br />
<strong>Jaarverslag</strong> <strong>2011</strong> 57
58<br />
Geconsolideerde winst- en verliesrekening<br />
Bedrijfsopbrengsten<br />
<strong>2011</strong> 2010<br />
* € 1.000 * € 1.000<br />
8.1 Huren 14.235 13.888<br />
8.2 Vergoedingen 895 1.175<br />
8.3 Verkopen uit projecten 4 0<br />
8.4 Boekwinsten 345 386<br />
8.5 Geactiveerde kosten werkapparaat 73 234<br />
8.6 Overige bedrijfsopbrengsten 132 259<br />
Som der bedrijfsopbrengsten 15.684 15.942<br />
Bedrijfslasten<br />
8.7 Afschrijvingen op materiële activa 4.932 4.848<br />
8.8 Waardeverandering op materiële vaste activa 3.512 1.425<br />
8.9 Lasten onderhoud 3.149 2.821<br />
8.10 Kosten uit projecten 95 83<br />
8.11 Directe bedrijfslasten 1.619 1.735<br />
8.12 Salarissen en sociale lasten 2.386 2.532<br />
8.13 Overige bedrijfslasten 1.097 1.460<br />
Som der bedrijfslasten 16.790 14.904<br />
Bedrijfsresultaat -1.106 1.038<br />
Financiële baten en lasten<br />
8.14 Rentebaten 88 39<br />
8.15 Rentelasten -3.754 -3.816<br />
Som financiële baten en lasten -3.666 -3.777<br />
Resultaat gewone bedrijfsuitoefening<br />
voor vennootschapsbelasting<br />
-4.772 -2.739<br />
8.16 Vennootschapsbelasting -156 -55<br />
Netto resultaat na vennootschapsbelasting<br />
en voor deelnemingen<br />
-4.928 -2.794<br />
8.17 Resultaat deelnemingen -70 -175<br />
Resultaat -4.998 -2.969<br />
<strong>Jaarverslag</strong> <strong>2011</strong><br />
11.<br />
GECONSOLIDEERDE<br />
JAARREKENING<br />
<strong>2011</strong>
11.<br />
GECONSOLIDEERDE<br />
JAARREKENING<br />
<strong>2011</strong><br />
Grondslagen van waardering en resultaatbepaling<br />
Waarderingsgrondslagen<br />
Algemeen<br />
De waardering van de activa en passiva en de bepaling van het resultaat berusten op de grondslag van<br />
verkrijgings- of vervaardigingsprijs (omvattende voorcalculatorische kostprijs gebaseerd op gegevens van<br />
derden) respectievelijk nominale waarde tenzij anders vermeld.<br />
Stichting <strong>Clavis</strong> en de met haar verbonden verbindingen is in onderhandeling over verlenging en aanpassen<br />
van de kredietovereenkomst met ABN AMRO. Per 31 december <strong>2011</strong> wordt niet op alle punten voldaan<br />
aan de vereiste ratio’s in de bestaande kredietovereenkomst. ABN AMRO heeft terzake aangegeven de<br />
kredietfaciliteit vooralsnog in stand te houden. Het management is van mening dat de kredietovereenkomst<br />
duurzaam zal worden voortgezet door partijen. Op basis hiervan zijn de waarderingsgrondslagen bepaald<br />
op basis van de continuïteitsveronderstelling van Stichting <strong>Clavis</strong> en de met haar verbonden verbindingen.<br />
Materiële vaste activa<br />
Onroerende goederen in exploitatie<br />
De woningen en woongebouwen met de daarbij behorende installaties, de garages en eventuele woningaanpassingen<br />
zijn gewaardeerd tegen verkrijgingsprijs verminderd met afschrijvingen bepaald op basis van de<br />
verwachte economische levensduur, dan wel lagere bedrijfswaarde. De afschrijvingen zijn berekend volgens<br />
de lineaire methode. De investeringen in groot onderhoud/woningverbetering zijn gewaardeerd tegen<br />
verkrijgingsprijs, dan wel -indien deze lager is- de lagere bedrijfswaarde verminderd met afschrijvingen. De<br />
grond is gewaardeerd tegen verkrijgingsprijs. Voor het onroerend goed in de B.V. ‘s zijnde huurwoningen<br />
wordt rekening gehouden met restwaarde op basis van de verkoopwaarde.<br />
Bedrijfswaarde<br />
De bedrijfswaarde is berekend op basis van veronderstellingen ten aanzien van :<br />
a) jaarlijkse stijging van huren en variabele lasten;<br />
b) discontofactor;<br />
c) restant levensduur per complex;<br />
d) eventuele exploitatiebijdragen;<br />
e) complexspecifieke huurdervingpercentages;<br />
f) grond op basis van actuele waarde;<br />
g) woningen te verkopen binnen 5 jaar gewaardeerd op geschatte verkoopprijs.<br />
Het verschil tussen de boekwaarde en een eventueel lagere bedrijfswaarde is in mindering gebracht op de<br />
activa in exploitatie<br />
Waardeverandering op materiële vaste activa<br />
De aanpassing aan bedrijfswaarde is het verschil tussen boekwaarde en eventueel lagere bedrijfswaarde.<br />
De waardeverandering te amoveren eenheden heeft betrekking op, indien van toepassing, de netto contante<br />
waarde baten en lasten van te slopen woningen. De baten en lasten zijn de boekwaarden op het<br />
moment van sloop, huuropbrengsten verminderd met leegstand, uitverhuiskosten,sloopkosten, sociale<br />
begeleidingskosten, projectbegeleidingskosten en overige exploitatiekosten.<br />
Onroerende goederen in ontwikkeling<br />
De onroerende goederen in ontwikkeling zijn nog niet in exploitatie genomen onroerende goederen of<br />
verbeteringen aan onroerende goederen. Deze zijn opgenomen tegen de nominale waarde van de investeringen.<br />
Onroerende en roerende goederen ten dienste van de exploitatie<br />
Deze activa zijn gewaardeerd tegen aanschafwaarde verminderd met afschrijvingen, rekening houdend<br />
met de verwachte economische levensduur. De afschrijvingen zijn lineair.<br />
<strong>Jaarverslag</strong> <strong>2011</strong> 59
Financiële vaste activa<br />
Deelnemingen<br />
De deelnemingen worden gewaardeerd op netto vermogenswaarde.<br />
Leningen u/g<br />
De leningen u/g worden gewaardeerd tegen nominale waarde.<br />
Latente belastingvordering en -verplichtingen<br />
Met ingang van 2008 zijn toegelaten instellingen integraal belastingplichtig geworden voor de vennootschapsbelasting.<br />
Een voorziening voor latente belastingverplichtingen dan wel latente belasting vorderingen<br />
wordt gevormd voor tijdelijke verschillen tussen enerzijds de commerciële boekwaarde van activa en<br />
verplichtingen en anderzijds de fiscale grondslag. Verder wordt een latente belastingvordering gevormd<br />
voor de beschikbare voorwaartse verliescompensatie. De berekening van de latente belastingvorderingen<br />
en - verplichtingen geschiedt tegen de op het einde van het verslagjaar geldende belastingtarieven dan wel<br />
de in de komende jaren geldende tarieven.<br />
Latente belastingvorderingen inclusief voorwaartse verliescompensatie, worden uitsluitend opgenomen<br />
voor zover het waarschijnlijk is dat in de voorzienbare toekomst belastbare winsten beschikbaar zullen zijn<br />
die voor de realisatie van de actiefpost kunnen worden aangewend en waarmee verliezen kunnen worden<br />
gecompenseerd.<br />
Het woningbezit in exploitatie mag sinds begin 2008 voor 70% van de WOZ waarde worden opgenomen<br />
in de fiscale vermogensopstelling. Deze waarde ligt aanmerkelijk hoger dan de commerciële waarde. In<br />
principe komt dit waarderingsverschil in aanmerking om hierover een actieve belastingvordering op te<br />
nemen. Omdat het verschil naar verwachting vanwege de beperking van de fiscale afschrijving en de lange<br />
levensduur van de woningen niet binnen een afzienbare periode tot realisatie leid is deze latente belastingvordering<br />
niet opgenomen in de balans.<br />
Belastinglatentie worden gewaardeerd op nominale waarde.<br />
Vlottende activa<br />
Voorraden<br />
De voorraad onderhoudsmaterialen is gewaardeerd op de laatst bekende inkoopprijzen rekening houdend<br />
met incourante voorraad.<br />
Onderhanden werken<br />
De hieronder opgenomen projecten betreffen (nieuwbouw)projecten bestemd voor de verkoop. Waardering<br />
is op basis van bestede bedragen en toegerekende kosten van het werkapparaat en eventueel onder aftrek<br />
van een voorziening voor verliezen. Aan de projecten wordt rente toegerekend in verband met de externe<br />
financiering van deze projecten. Ten aanzien van de winstneming wordt de “percentage of completion<br />
methode” gevolgd (i.c. winst evenredig aan de voortgang van het project).<br />
Onderhanden projecten<br />
De hieronder opgenomen projecten betreffen (nieuwbouw)projecten bestemd voor de verwachte verkoop.<br />
Waardering op basis van bestede bedragen en toegerekende kosten van het werkapparaat en eventueel<br />
onder aftrek van een voorziening voor verliezen. Aan de projecten wordt rente toegerekend in verband met<br />
de externe financiering van deze projecten.<br />
Vorderingen<br />
De vorderingen zijn opgenomen tegen de nominale waarde onder aftrek van een voorziening voor dubieuze debiteuren.<br />
Overige activa en passiva<br />
Deze worden gewaardeerd tegen nominale waarde.<br />
60<br />
<strong>Jaarverslag</strong> <strong>2011</strong><br />
11.<br />
GECONSOLIDEERDE<br />
JAARREKENING<br />
<strong>2011</strong>
11.<br />
GECONSOLIDEERDE<br />
JAARREKENING<br />
<strong>2011</strong><br />
GRONDSLAGEN VOOR DE RESULTAATBEPALING<br />
Algemeen<br />
Het resultaat wordt bepaald met inachtneming van de hiervoor vermelde waarderingsgrondslagen.<br />
Lasten worden genomen in het jaar waarin ze voorzienbaar zijn.<br />
Afschrijvingen<br />
De afschrijvingstermijnen zijn als volgt :<br />
Betreft : Onroerende en roerende goederen<br />
in exploitatie ten dienste exploitatie<br />
Grond geen afschrijving geen afschrijving<br />
Bouw 40-50 lineair 40 lineair<br />
C.V. 25 idem<br />
Lift 20-25 idem<br />
Grootonderhoud/woningverbetering 25-41 idem<br />
Woningaanpassing 20-25 idem<br />
Overige 10-43 idem<br />
Verbouwing 10-36-40 lineair<br />
Inventarissen 1-10 lineair<br />
Automatiseringsapparatuur 3-5 lineair<br />
Software 3-5 lineair<br />
Vervoermiddelen 5 lineair<br />
Gereedschappen 5-10 lineair<br />
Pensioenen<br />
De (vroeg)pensioenen van de werknemers van de corporatie zijn ondergebracht bij Stichting Pensioenfonds<br />
voor de Woningcorporaties (SPW). De betreffende pensioenregeling kwalificeert als een toegezegdpensioenregeling<br />
aangezien de pensioenuitkeringen aan de deelnemers niet uitsluitend afhankelijk zijn van<br />
de betaalde premies en behaalde rendementen maar ook gekoppeld zijn aan de pensioengrondslagen/<br />
salarissen van de deelnemers. Het bedrijfstakpensioenfonds stelt overigens dat de pensioenregeling een<br />
toegezegde-bijdrageregeling betreft.<br />
De pensioenregeling is in de jaarrekening verwerkt als een toegezegde-bijdrageregeling omdat overeenkomstig<br />
RJ271.310 voldaan is aan de voorwaarden dat;<br />
1. de corporatie is aangesloten bij een bedrijfstakpensioenfonds en tezamen met andere rechtspersonen<br />
dezelfde pensioenregeling, toepast;<br />
2. de corporatie geen verplichting heeft tot het voldoen van aanvullende bijdragen in geval van een<br />
tekort bij het bedrijfstakpensioenfonds, anders dan het voldoen van hogere toekomstige premies.<br />
Dit betekent dat de verschuldigde premiebijdragen rechtstreeks in de winst- en verliesrekening als pensioenlast<br />
worden verantwoord en dat de nog te betalen dan wel terug te ontvangen bijdragen worden<br />
opgenomen onder de kortlopende schulden respectievelijk,vorderingen.<br />
Fiscale positie<br />
Stichting <strong>Clavis</strong><br />
Middels het Belastingplan 2008 is bepaald dat corporaties vanaf 1 januari 2008 vennootschapsbelasting<br />
moeten betalen over al hun activiteiten. Inmiddels heeft de Belastingdienst in overleg met Aedes een<br />
nieuwe Vaststellingsovereenkomst (VSO2) gesloten. Dit is verwerkt in de jaarrekening 2008 en 2009.<br />
De aangiften vennootschapsbelasting voor stichting <strong>Clavis</strong> en voor de B.V. structuur zijn tot en met 2010<br />
ingediend.<br />
In <strong>2011</strong> is een fiscale eenheid gevormd van stichting <strong>Clavis</strong>, <strong>Clavis</strong> Ontwikkeling en Beheer B.V., <strong>Clavis</strong><br />
Ontwikkeling B.V., <strong>Clavis</strong> Beheer B.V. en <strong>Clavis</strong>.com B.V. Voor het jaar <strong>2011</strong> zal voor het eerst voor de bedrijven<br />
een geconsolideerde aangifte gedaan worden.<br />
Volgens een uitspraak van de Hoge Raad heeft een corporatie voor de jaren 2006 tot en met <strong>2011</strong> de ANBI<br />
status. Concreet betekent dit dat voor de winsten in deze jaren een herbestedingsreserve kan worden gevormd.<br />
Inmiddels heeft <strong>Clavis</strong> overleg gehad met de Belastingdienst en voor de fiscale winst van 2009 en<br />
<strong>2011</strong> zal een herbestedingsreserve worden gevormd. Voor de fiscale verliezen van de jaren 2006, 2008 en<br />
2010 is een latente belastingvordering opgenomen.<br />
<strong>Jaarverslag</strong> <strong>2011</strong> 61
62<br />
TOELICHTING OP DE GECONSOLIDEERDE BALANS<br />
Materiële vaste activa Totaal 1.1<br />
Onroerende<br />
goederen in<br />
exploitatie<br />
Het verloop is als volgt weer te geven:<br />
1.2<br />
Onroerende<br />
goederen in<br />
ontwikkeling<br />
1.1<br />
Onroerende<br />
en<br />
roerende<br />
goederen<br />
t.d.v.<br />
exploitatie<br />
Stand per 31-12-2010 * € 1000 * € 1000 * € 1000 * € 1000<br />
Aanschaffingsprijs 150.085 142.231 3.165 4.689<br />
Afschrijvingen -34.397 -33.681 -716<br />
Eliminatie intercompany winsten -2.229 -2.229<br />
Waardeaanpassing materiële vaste<br />
activa naar lagere bedrijfswaarde<br />
-9.259 -9.259<br />
Boekwaarde per 31-12-2010 104.200 97.062 3.165 3.973<br />
Mutaties <strong>2011</strong><br />
Investeringen 6.538 4.214 2.153 171<br />
Desinvesteringen -3.635 -162 -3.472 -1<br />
Afschrijving -4.932 -4.643 -289<br />
Afschrijving desinvesteringen 48 48<br />
Eliminatie intercompany winsten 81 81<br />
Waardeaanpassing materiële vaste<br />
activa naar lagere bedrijfswaarde<br />
-1.920 -1.920<br />
Stand per 31-12-<strong>2011</strong> -3.820 -2.382 -1.319 -119<br />
Aanschaffingsprijs 152.988 146.283 1.846 4.859<br />
Afschrijvingen -39.281 -38.276 -1.005<br />
Eliminatie intercompany winsten -2.148 -2.148<br />
Waardeaanpassing materiële vaste<br />
activa naar lagere bedrijfswaarde<br />
-11.179 -11.179<br />
Boekwaarde per 31-12-<strong>2011</strong> 100.380 94.680 1.846 3.854<br />
Specificatie investeringen onroerende goederen in exploitatie<br />
Betonwoningen 725<br />
CV installaties 107<br />
Sanitair/doucheverbetering/wasmachineaansluitingen/SVB<br />
Orteliusschans 2.393<br />
Aurelia 710<br />
Specificatie boekwaarde onroerende goederen in ontwikkeling<br />
279<br />
4.214<br />
Donze Visserstraat 12<br />
Schependijk 585<br />
Margarethaplein 1.249<br />
Specificatie boekwaarde onroerende goederen in ontwikkeling<br />
1.846<br />
Kantoor Rosegracht 29<br />
Automatisering 142<br />
<strong>Jaarverslag</strong> <strong>2011</strong><br />
171<br />
11.<br />
GECONSOLIDEERDE<br />
JAARREKENING<br />
<strong>2011</strong>
11.<br />
GECONSOLIDEERDE<br />
JAARREKENING<br />
<strong>2011</strong><br />
Verzekerde waarde<br />
De onroerende goederen zijn verzekerd op geïndexeerde herbouwwaarde (exclusief fundamenten) tegen<br />
risico’s van brand- en stormschade. Vanaf 2009 is een nieuwe brand- en stormschadeverzekering afgesloten.<br />
Premie is bedrag per woning ongeacht de herbouwwaarde en geen onderverzekering.<br />
De specificatie van de verzekeringen van de onroerende en roerende goederen tem dienste van de exploitatie<br />
is als volgt:<br />
Kantoorgebouwen € 6.298.292<br />
Automatiseringsapparatuur, inventarissen € 669.696<br />
Reconstructieverzekering € 2.000.000<br />
Wagenpark WA/Casco dekking<br />
Bedrijfswaarde<br />
De bedrijfswaarde is toegelicht in de enkelvoudige jaarrekening.<br />
<strong>Jaarverslag</strong> <strong>2011</strong> 63
64<br />
Financiële vaste activa<br />
2.1 Deelnemingen<br />
31-12-<strong>2011</strong> 31-12-2010<br />
* € 1.000 * € 1.000<br />
ROM Marsaki B.V. (16,67%) 0 0<br />
CV De Uithof III 1.000 1.000<br />
Othene Zuid-Zuid Beheer B.V. 9 9<br />
Othene Zuid-Zuid C.V. 14 16<br />
1.023 1.025<br />
ROM Marsaki B.V. is een 16,67% deelneming met een gestort kapitaal van € 50.000, welke statutair gevestigd<br />
is in Goes. Het doel van de onderneming is het samenwerken met corporaties in en aan een regionale<br />
ontwikkelingsmaatschappij waarvan de revenuen teruggeleid worden naar volkshuisvestelijke en maatschappelijke<br />
taakopdrachten. In 2010 zijn voor een tweetal projecten voorzieningen gevormd waardoor<br />
het resultaat negatief is en de intrinsieke waarde van de deelneming negatief is. Derhalve is voor deze<br />
negatieve waarde een voorziening gevormd.<br />
Per 20 september <strong>2011</strong> heeft ROM Marsaki B.V. haar aandeel teruggekocht en is er geen deelneming meer.<br />
ROM Marsaki B.V. CV De Uithof III<br />
Stand 1 januari -41 1.000<br />
Bij: storting kapitaal 0 0<br />
Bij: resultaat 0 0<br />
Af: correctie 41 0<br />
Stand 31 december 0 1.000<br />
Othene Zuid-Zuid<br />
Beheer B.V.<br />
Othene<br />
Zuid-Zuid C.V.<br />
Stand 1 januari 9 16<br />
Bij: storting kapitaal 0 0<br />
Bij: resultaat 0 -2<br />
Stand 31 december 9 14<br />
2.2 Leningen u/g<br />
Verwerving grond (Zuiderpark) 45 45<br />
ROM Marsaki B.V. (achtergesteld) 0 375<br />
Othene Zuid-Zuid C.V. 691 671<br />
Fietsenplan 1 2<br />
Stand 1 januari 1.093<br />
Bij: storting 0<br />
Af: aflossing -376<br />
Bij: rente 20<br />
Stand 31 december 737<br />
737 1.093<br />
Othene Zuid-Zuid C.V.<br />
Het rentepercentage voor deze achtergestelde lening wordt jaarlijks aan het begin van het boekjaar vastgesteld<br />
op basis van het 12 maands Euribor + 1,5%. Voor <strong>2011</strong> is dit percentage 3,004%.<br />
Er zijn geen aanvullende zekerheden gesteld.<br />
<strong>Jaarverslag</strong> <strong>2011</strong><br />
11.<br />
GECONSOLIDEERDE<br />
JAARREKENING<br />
<strong>2011</strong>
11.<br />
GECONSOLIDEERDE<br />
JAARREKENING<br />
<strong>2011</strong><br />
31-12-<strong>2011</strong> 31-12-2010<br />
* € 1.000 * € 1.000<br />
2.3 Latente belastingvordering 385 203<br />
Stand 1 januari 203<br />
Mutatie <strong>2011</strong> (inzake resultaat) 182<br />
Stand 31 december 385<br />
Vlottende activa<br />
3.1 Voorraden<br />
Magazijnvoorraad 215 241<br />
Verbruiksmaterialen 8 8<br />
Onderhanden werken 4.885 2.884<br />
De magazijnvoorraad is gewaardeerd op de laatst bekende inkoopprijzen.<br />
Specificatie onderhanden werken<br />
5.108 3.133<br />
Kerkhoflaan 419 407<br />
Anna Bijnstraat 580 569<br />
Kop van de Noordstraat 1.322 1.221<br />
Schelpenlaan 667 0<br />
Nieuwe Kerkstaat Sluiskil 98 189<br />
Máxima (Pattistpark) 792 70<br />
Lievenspolder 5 5<br />
Korte Kerkstraat-Dijkstraat 476 44<br />
Oudelandse Hoek 387 379<br />
Schelpenhoekje 139 0<br />
3.2 Onderhanden projecten<br />
4.885 2.884<br />
Gasabsorptie Hoogbouw -49 0<br />
3.3 Huurdebiteuren<br />
-49 0<br />
Huidige huurders 84 57<br />
Vertrokken huurders 300 229<br />
384 286<br />
Af : voorziening -90 -106<br />
294 180<br />
De voorziening is bepaald op basis van aan de directie gerapporteerde beoordeling van de individuele<br />
vorderingen.<br />
<strong>Jaarverslag</strong> <strong>2011</strong> 65
66<br />
3.4 Overige vorderingen<br />
31-12-<strong>2011</strong> 31-12-2010<br />
* € 1.000 * € 1.000<br />
Omzetbelasting 309 475<br />
Vennotschapsbelasting 532 0<br />
Pensioenpremie 0 0<br />
Overige debiteuren 647 486<br />
1.488 961<br />
De hoogte van het bedrag aan overige debiteuren wisselt door de facturatie inzake projecten.<br />
3.5 Overlopende activa<br />
Diverse 105 278<br />
3.6 Liquide middelen<br />
Direct opvraagbaar :<br />
105 278<br />
Kas 0 1<br />
Rekening-courant bank 49 68<br />
Kruisposten -1 3<br />
<strong>Jaarverslag</strong> <strong>2011</strong><br />
48 72<br />
11.<br />
GECONSOLIDEERDE<br />
JAARREKENING<br />
<strong>2011</strong>
11.<br />
GECONSOLIDEERDE<br />
JAARREKENING<br />
<strong>2011</strong><br />
Passiva<br />
4.1 Eigen vermogen<br />
Overige reserves<br />
31-12-<strong>2011</strong> 31-12-2010<br />
* € 1.000 * € 1.000<br />
Saldo per 1-1 17.992 20.961<br />
Jaarresultaat -4.998 -2.969<br />
Voorzieningen<br />
12.994 17.992<br />
5.1 Voorziening verliezen deelneming ROM Marsaki B.V. 0 41<br />
5.2 Voorzieningen onrendabele investeringen<br />
Máxima (Pattistpark) 1.118 1.025<br />
Schelpenhoekje 1.500 0<br />
Nieuwbouw Sluiskil 0 200<br />
2.618 1.225<br />
5.3 Voorziening latente belastingverplichting 1.179 858<br />
Langlopende schulden<br />
6.1 Leningen kredietinstellingen 73.890 75.805<br />
Het verloop van deze leningen is als volgt :<br />
Beginsaldo 75.805 71.774<br />
Bij : opname nieuwe lening 0 14.000<br />
Af : aflossing boekjaar -1.915 -9.969<br />
Eindsaldo 73.890 75.805<br />
In 2012 zullen de aflossingen op de leningen kredietinstellingen € 1.746.000 bedragen. Het gemiddelde<br />
rentepercentage van de schulden aan kredietinstellingen bedraagt per 31-12-<strong>2011</strong> 4,18% Het schuldrestant<br />
boven de 5 jaar is € 48 miljoen. Het W.S.W staat per 31-12-<strong>2011</strong> borg voor leningen tot een bedrag van<br />
€ 73,9 miljoen. Voor voornoemde leningen is een negatieve hypotheekverklaring van toepassing.<br />
6.2 Waarborgsommen 533 513<br />
Aan de schuld wordt 2% samengestelde interest toegevoegd.<br />
<strong>Jaarverslag</strong> <strong>2011</strong> 67
68<br />
Kortlopende schulden<br />
31-12-<strong>2011</strong> 31-12-2010<br />
* € 1.000 * € 1.000<br />
7.1 Leveranciers 808 554<br />
7.2 Belastingen en sociale verzekeringen<br />
Omzetbelasting 248 9<br />
Af te dragen loonbelasting/premies werknemersverz. 56 55<br />
Vennootschapsbelasting 23 0<br />
Pensioenpremie 30 36<br />
7.3 Overlopende passiva<br />
357 100<br />
Nog niet vervallen rente 901 982<br />
Afrekening inzake leveringen en diensten 317 0<br />
Overige 374 654<br />
1.592 1.636<br />
7.4 Schulden aan kredietinstellingen 15.548 12.421<br />
Rekening-courant faciliteit bij ING Bank is € 3,4 mio waarvoor geen zekerheden zijn gesteld.<br />
<strong>Clavis</strong> Ontwikkeling en Beheer B.V.<br />
De kredietlimiet bedraagt max. 75% van de bedrijfswaarde tot een maximum van € 15.000.000.<br />
Tot 1 januari <strong>2011</strong> is de limiet vastgesteld op € 14.400.000. Op 1 januari 2012 zal de limiet verlaagd worden<br />
met € 375.000 naar € 14.025.000. Deze rekening courant is in gebruik bij <strong>Clavis</strong> Beheer B.V.<br />
Voor deze rekening courant zijn de volgende zekerheden gesteld:<br />
- bankhypotheek, eerste rang;<br />
- borgtocht stichting <strong>Clavis</strong>;<br />
- verpanding van de huuropbrengsten.<br />
Voor de rekening courant van <strong>Clavis</strong> Ontwikkeling B.V. zijn de volgende zekerheden afgegeven:<br />
- positieve/negatieve hypotheek verklaring;<br />
- verpanding van specifieke vordering, te weten de vorderingen die <strong>Clavis</strong> Ontwikkeling B.V. heeft of zal<br />
krijgen op stichting <strong>Clavis</strong> uit hoofde van het "Termijnkoopcontract Kop van de Noordstraat te Terneuzen".<br />
<strong>Jaarverslag</strong> <strong>2011</strong><br />
11.<br />
GECONSOLIDEERDE<br />
JAARREKENING<br />
<strong>2011</strong>
11.<br />
GECONSOLIDEERDE<br />
JAARREKENING<br />
<strong>2011</strong><br />
NIET UIT DE BALANS BLIJKENDE VERPLICHTINGEN<br />
Borg <strong>Clavis</strong> Ontwikkeling en Beheer B.V., <strong>Clavis</strong> Ontwikkeling B.V. en <strong>Clavis</strong> Beheer B.V.<br />
Op 27 september 2007 heeft <strong>Clavis</strong> een zakelijke borgtocht afgegeven met een maximum van € 15.000.000<br />
ten gunste van ABN AMRO bank ter afdekking van het kredietarrangement van bovenvermelde entiteiten.<br />
Deze borgtocht is voor onbepaalde tijd. Indien toezichthouders aangeven dat deze borgtocht niet langer<br />
gewenst is zal deze komen te vervallen.<br />
Afnamegarantie<br />
Stichting <strong>Clavis</strong> heeft een afnamegarantie verstrekt ten aanzien van WOZOCO Pattistpark voor 13 appartementen<br />
indien deze bij oplevering nog niet zijn verkocht.De mogelijke investering voor deze appartementen<br />
bedraagt € 2.340.000.<br />
Borg <strong>Clavis</strong>.com B.V.<br />
<strong>Clavis</strong> Ontwikkeling en Beheer B.V. zal borg staan voor de financiële verplichtingen van <strong>Clavis</strong>.com B.V.<br />
zolang de aandelen in haar eigendom zijn.<br />
Renterisico<br />
Om het renterisico te mitigeren heeft <strong>Clavis</strong> Beheer B.V. een vijftal SWAPS afgesloten. De SWAPS zijn<br />
ieder € 2 miljoen en hebben een looptijd tot 2012/2014/2016/2018/2020.<br />
Hiermee is de variabele rente van de rekening courant (€ 13.122.000) gedeeltelijk afgedekt.<br />
De reële waarde is € 772.000 negatief. Tot een negatieve waarde van € 2 mio zijn er geen bijstortingsverplichtingen.<br />
Indien de marktrente verder daalt met 1% zal de negatieve marktwaarde stijgen met € 405.000.<br />
De marktwaarde blijft daarmee onder het overeengekomen grensbedrag van € 2.000.000. De bank zal bij<br />
deze waarde geen margin call opvragen.<br />
Projecten<br />
<strong>Clavis</strong> Beheer B.V. heeft ultimo <strong>2011</strong> voor projecten in uitvoering een verplichting van € 1.700.000.<br />
<strong>Jaarverslag</strong> <strong>2011</strong> 69
70<br />
TOELICHTING OP DE GECONSOLIDEERDE WINST- EN VERLIESREKENING<br />
<strong>2011</strong> 2010<br />
Bedrijfsopbrengsten * € 1.000 * € 1.000<br />
8.1 Huren<br />
Woningen en woongebouwen 13.558 13.166<br />
Onroerende goederen niet zijnde woningen 889 919<br />
14.447 14.085<br />
Af : huurderving wegens leegstand -212 -197<br />
De huurprijzen zijn bij de aanvang van de exploitatie vastgesteld.<br />
Daarna zijn zij onderworpen aan :<br />
- algemene jaarlijkse huurverhoging;<br />
- huurverhoging bij woningverbetering;<br />
- huurharmonisatie;<br />
- aanpassing naar reken-/markthuren.<br />
8.2 Vergoedingen<br />
14.235 13.888<br />
Servicecontracten 203 200<br />
Leveringen en diensten 692 991<br />
895 1.191<br />
Af: derving leveringen en diensten/overige goederen 0 -16<br />
8.3 Verkopen uit projecten<br />
895 1.175<br />
Aurelia 4 0<br />
8.4 Boekwinsten<br />
4 0<br />
Boekwinst verkochte woningen 344 92<br />
Boekwinsten overige activa 1 294<br />
8.5 Geactiveerde kosten werkapparaat<br />
345 386<br />
Toegerekende eigen projecturen 0 0<br />
Toegerekende rente projecten 73 234<br />
8.6 Overige bedrijfsopbrengsten<br />
73 234<br />
Doorberekend klachten/mutatieonderhoud 77 168<br />
Doorberekend werk derden 0 14<br />
Vergoeding administratiekosten 13 10<br />
Projecturen derden projecten 13 37<br />
Huur logeerkamer 1 1<br />
Vergoeding telefoonmasten/overige 28 29<br />
<strong>Jaarverslag</strong> <strong>2011</strong><br />
132 259<br />
11.<br />
GECONSOLIDEERDE<br />
JAARREKENING<br />
<strong>2011</strong>
11.<br />
GECONSOLIDEERDE<br />
JAARREKENING<br />
<strong>2011</strong><br />
<strong>2011</strong> 2010<br />
Bedrijfslasten * € 1.000 * € 1.000<br />
8.7 Afschrijvingen op materiële activa<br />
Onroerende goederen in exploitatie 4.643 4.678<br />
Onroerende en roerende goederen ten dienste van de exploitatie 289 170<br />
8.8 Waardeverandering op materiële vaste activa<br />
4.932 4.848<br />
Aanpassing bedrijfswaarde 3.512 1.425<br />
Afwaardering € 1,9 mio op bezit in exploitatie als gevolg van wijziging parameters en € 1,6 mio voorming<br />
voorziening voor nieuwbouw projecten.<br />
8.9 Lasten onderhoud<br />
Dagelijks onderhoud 1.474 1.335<br />
Planmatig onderhoud 2.104 1.970<br />
3.578 3.305<br />
Salarissen en sociale lasten t.l.v. onderhoud -429 -484<br />
3.149 2.821<br />
Het dagelijks onderhoud betreft het jaarlijks terugkerend gewoon onderhoud dat rechtstreeks ten laste van<br />
de exploitatie gebracht wordt.<br />
8.10 Kosten uit projecten<br />
Schelpenlaan 36 0<br />
Woontorens Scheldedijk/Kenedy West 0 35<br />
Oudelandse Hoeve 0 8<br />
Sluiskil Nieuwe kerkstraat 0 40<br />
Foyer de Jeunesse 19 0<br />
Erasmusstraat 39 0<br />
Diversen 1 0<br />
95 83<br />
Resultaat uit projecten 99 83<br />
8.11 Directe bedrijfslasten<br />
Belastingen 600 514<br />
Verzekeringen 48 74<br />
Door te berekenen kosten leveringen en diensten aan huurders 694 861<br />
Contributie AEDES 26 27<br />
Bijdrage Vogelaarheffing / saneringsfonds 129 107<br />
Overige directe exploitatielasten 122 152<br />
8.12 Salarissen en sociale lasten<br />
1.619 1.735<br />
Lonen en salarissen 1.606 1.774<br />
Sociale lasten 227 241<br />
(Pre-)Pensioenlasten 329 318<br />
Inleenkrachten 83 43<br />
Overige personeelskosten 141 156<br />
2.386 2.532<br />
<strong>Jaarverslag</strong> <strong>2011</strong> 71
72<br />
Specificatie overige personeelskosten<br />
<strong>2011</strong> 2010<br />
* € 1.000 * € 1.000<br />
Reis- en verblijfkosten 35 55<br />
Kosten opleiding 57 41<br />
Vergoedingen 14 16<br />
Loonheffing spaarloon 0 3<br />
Overige 35 41<br />
8.13 Overige bedrijfslasten<br />
141 156<br />
Huisvestingskosten 154 169<br />
Bezoldiging Raad van Commissarissen 34 34<br />
Overige algemene kosten 909 1.257<br />
Specificatie overige algemene kosten<br />
1.097 1.460<br />
Promotie- en advertentiekosten 83 89<br />
Kosten vervoermiddelen 84 102<br />
Drukwerk en kantoorbenodigdheden 57 53<br />
Porti en telefoon 55 78<br />
Contributie en abonnementen 26 31<br />
Kosten automatisering 118 182<br />
Accountantskosten 57 56<br />
Kantine en OR kosten 14 0<br />
Advieskosten 235 200<br />
Verzekeringen 22 18<br />
Klein materiaal/gereedschap/onderhoud inventaris 5 28<br />
Sociaal beheer/leegstandskosten/verhuurbevorderende maatregelen 147 166<br />
Dotatie dubieuze debiteuren 109 156<br />
Bankkosten 13 9<br />
Overige kosten Raad van Commissarissen 0 7<br />
Herrekening omzetbelasting 2006-2010 -309 0<br />
Overige algemene kosten 193 82<br />
Financiële baten en lasten<br />
8.14 Rentebaten<br />
909 1.257<br />
Rente vorderingen 87 39<br />
Rente liquide middelen 1 0<br />
8.15 Rentelasten<br />
88 39<br />
Rente leningen -3.237 -3.238<br />
Overige leningen 0 -9<br />
Rente rekening-courant -507 -559<br />
Rente waarborgsommen -10 -10<br />
<strong>Jaarverslag</strong> <strong>2011</strong><br />
-3.754 -3.816<br />
11.<br />
GECONSOLIDEERDE<br />
JAARREKENING<br />
<strong>2011</strong>
11.<br />
GECONSOLIDEERDE<br />
JAARREKENING<br />
<strong>2011</strong><br />
<strong>2011</strong> 2010<br />
* € 1.000 * € 1.000<br />
8.16 Vennootschapsbelasting -156 -55<br />
<strong>Clavis</strong> heeft met ingang van 2008 belastingplicht voor de vennootschapsbelasting.<br />
In 2006 en 2007 waren woningcorporaties alleen voor hun commerciële activiteiten belastingplichtig.<br />
De belastingen kunnen als volgt worden gespecificeerd:<br />
<strong>2011</strong><br />
Acute belastingen <strong>2011</strong> stichting <strong>Clavis</strong> 0<br />
Mutatie latente belastingvordering (verliescompensatie) 182<br />
Mutatie latente belastingverplichting (mutatie voorziening onderhoud) -312<br />
Mutatie latente belastingverplichting (<strong>Clavis</strong> Beheer) -9<br />
Correctie voorgaande jaren -17<br />
Het belastbare bedrag is als volgt bepaald:<br />
-156<br />
Resultaat voor belastingen volgens de geconsolideerde jaarrekening -4.772<br />
Bij: lagere fiscale afschrijvingen 2.909<br />
bijzondere waardeverminderingen 3.512<br />
niet aftrekbare kosten (heffing CFV) 129<br />
niet aftrekbare kosten (Oort kosten) 6<br />
Af: lagere fiscale winst verkoop/sloop woningen -273<br />
fiscale onderhoudsvoorziening -1.247<br />
vrijval niet gerealiseerde intercompany resultaten -80<br />
agio leningen u/g en o/g -39<br />
6.556<br />
-1.639<br />
Belastbaar resultaat 145<br />
Het fiscale resultaat en de acute vennootschapsbelasting zijn op basis van de huidige kennis bepaald.<br />
De werkelijke acute vennootschapsbelasting kan nog (in geringe mate) afwijken van de berekende vennootschapsbelasting.<br />
Voor de jaren 2008 en 2009 is de definitieve aanslag reeds ontvangen. Voor meer<br />
toelichting verwijzen wij naar de fiscale positie.<br />
8.18 Resultaat deelnemingen<br />
Resultaat ROM Marsaki B.V. -68 -202<br />
De Uithof CV lll 0 30<br />
Othene Zuid-Zuid Beheer B.V. 0 0<br />
Othene Zuid-Zuid C.V. -2 -3<br />
-70 -175<br />
* In 2010 was de rente vergoeding verwerkt als resultaat deelneming per <strong>2011</strong> is deze verwerkt als rente<br />
bate.<br />
Voorstel resultaatbestemming<br />
Algemene reserve -4.998 -2.969<br />
Totaal -4.998 -2.969<br />
<strong>Jaarverslag</strong> <strong>2011</strong> 73
74<br />
GECONSOLIDEERD KASSTROOMOVERZICHT<br />
Deze staat geeft inzicht in het verband tussen het (bedrijfseconomische) resultaat, de financieringsactiviteiten,<br />
de investeringen en de liquiditeitsmutatie.<br />
<strong>Jaarverslag</strong> <strong>2011</strong><br />
<strong>2011</strong> 2010<br />
* € 1.000 * € 1.000<br />
Werkkapitaal per 1-1 -10.087 -14.218<br />
Herkomst van middelen<br />
*Bedrijfsuitoefening<br />
. Jaarresultaat -4.998 -2.969<br />
. Afschrijvingen 4.932 4.848<br />
. Waardeaanpassing lagere bedrijfswaarde 1.920 55<br />
*Kapitaalsfeer<br />
. Desinvesteringen 163 2.568<br />
. Leningen 0 0<br />
. Deelneming 0 0<br />
*Vermogensfeer<br />
. Toename leningen 0 14.000<br />
. Toename voorzieningen 0 0<br />
. Toename waarborgsom 20 0<br />
Totaal herkomst van middelen 2.037 18.502<br />
Besteding van middelen :<br />
*Bedrijfsuitoefening<br />
. Afschrijvingen desinvesteringen 48 491<br />
. Eliminatie intercompany winsten 81 60<br />
. Waardeaanpassing lagere bedrijfswaarde 0 0<br />
*Kapitaalsfeer<br />
. Materiële vaste activa 3.066 5.327<br />
. Leningen -356 18<br />
. Deelneming -2 -164<br />
*Vermogensfeer<br />
. Aflossingen leningen 1.915 9.969<br />
. Afname egalisatierekening 0 0<br />
. Afname vooruit ontvangen huren 0 0<br />
. Afname voorzieningen -1.491 -1.335<br />
. Afname waarborgsom 0 5<br />
Totaal besteding van middelen 3.261 14.371<br />
Werkkapitaal middelen per 31-12 -11.311 -10.087<br />
Specificatie vlottende middelen per 31-12<br />
Voorraden 5.059 3.133<br />
Vorderingen op korte termijn 1.887 1.419<br />
Liquide middelen 48 72<br />
6.994 4.624<br />
Kortlopende schulden 18.305 14.711<br />
Saldo werkkapitaal -11.311 -10.087<br />
11.<br />
GECONSOLIDEERDE<br />
JAARREKENING<br />
<strong>2011</strong>
<strong>Jaarverslag</strong> <strong>2011</strong> 75
76<br />
12. ENKELVOUDIGE JAARREKENING <strong>2011</strong><br />
Enkelvoudige balans<br />
Activa 31-12-<strong>2011</strong> 31-12-2010<br />
Vaste activa<br />
Materiële vaste activa<br />
* € 1.000 * € 1.000<br />
1.1 Onroerende goederen in exploitatie 77.822 83.373<br />
1.2 Onroerende goederen in ontwikkeling 12 343<br />
1.3 Onroerende en roerende goederen ten dienste van de<br />
exploitatie<br />
Financiële vaste activa<br />
3.854 3.973<br />
81.688 87.689<br />
2.1 Deelnemingen 6.506 6.696<br />
2.2 Leningen u/g 1.681 1.795<br />
2.3 Latente belasting vordering 385 203<br />
Vlottende activa<br />
8.572 8.694<br />
3.1 Voorraden 2.120 936<br />
3.2 Onderhanden projecten -49 0<br />
3.3 Huurdebiteuren 289 189<br />
3.4 Overige vorderingen 1.314 939<br />
3.5 Overlopende activa 105 278<br />
3.6 Liquide middelen 1 8<br />
3.780 2.350<br />
Totaal 94.040 98.733<br />
<strong>Jaarverslag</strong> <strong>2011</strong><br />
12.<br />
ENKELVOUDIGE<br />
JAARREKENING<br />
<strong>2011</strong>
12.<br />
ENKELVOUDIGE<br />
JAARREKENING<br />
<strong>2011</strong><br />
Passiva 31-12-2010 31-12-2010<br />
4.1 Eigen vermogen<br />
* € 1.000 * € 1.000<br />
Overige reserves 12.994 17.992<br />
Voorzieningen<br />
12.994 17.992<br />
5.1 Voorziening verliezen deelnemingen 0 41<br />
5.2 Voorziening onrendabele investeringen 2.618 1.225<br />
5.3 Voorziening latente belastingverplichting 1.049 737<br />
Langlopende schulden<br />
3.667 2.003<br />
6.1 Leningen kredietinstellingen 73.890 75.805<br />
6.2 Waarborgsommen 467 452<br />
Kortlopende schulden<br />
74.357 76.257<br />
7.1 Leveranciers 548 548<br />
7.2 Belastingen en sociale verzekering 329 100<br />
7.3 Overlopende passiva 1.464 1.396<br />
7.4 Schulden aan kredietinstellingen 681 437<br />
3.022 2.481<br />
Totaal 94.040 98.733<br />
<strong>Jaarverslag</strong> <strong>2011</strong> 77
78<br />
ENKELVOUDIGE WINST- EN VERLIESREKENING<br />
Bedrijfsopbrengsten<br />
<strong>2011</strong> 2010<br />
* € 1.000 * € 1.000<br />
8.1 Huren 13.489 13.241<br />
8.2 Vergoedingen 888 1.169<br />
8.3 Verkopen uit projecten 0 0<br />
8.4 Boekwinsten 345 100<br />
8.5 Geactiveerde kosten werkapparaat 16 55<br />
8.6 Overige bedrijfsopbrengsten 261 376<br />
Som der bedrijfsopbrengsten 14.999 14.941<br />
Bedrijfslasten<br />
8.7 Afschrijvingen op materiële activa 4.917 4.829<br />
8.8 Waardeverandering op materiële vaste activa 3.512 1.425<br />
8.9 Lasten onderhoud 3.102 2.683<br />
8.10 Kosten uit projecten 59 48<br />
8.11 Directe bedrijfslasten 1.567 1.686<br />
8.12 Salarissen en sociale lasten 2.386 2.532<br />
8.13 Overige bedrijfslasten 1.077 1.401<br />
Som der bedrijfslasten 16.620 14.604<br />
Bedrijfsresultaat -1.621 337<br />
Financiële baten en lasten<br />
8.14 Rentebaten 100 81<br />
8.5 Rentelasten -3.181 -3.330<br />
Som financiële baten en lasten -3.081 -3.249<br />
Resultaat gewone bedrijfsuitoefening<br />
voor vennootschapsbelasting<br />
-4.702 -2.912<br />
8.16 Vennootschapbelasting -141 -26<br />
Netto resultaat na vennootschapsbelasting<br />
en voor deelnemingen<br />
-4.843 -2.938<br />
8.17 Resultaat deelnemingen -155 -31<br />
Resultaat -4.998 -2.969<br />
<strong>Jaarverslag</strong> <strong>2011</strong><br />
12.<br />
ENKELVOUDIGE<br />
JAARREKENING<br />
<strong>2011</strong>
12.<br />
ENKELVOUDIGE<br />
JAARREKENING<br />
<strong>2011</strong><br />
GRONDSLAGEN VAN WAARDERING EN RESULTAATBEPALING<br />
Waarderingsgrondslagen<br />
Algemeen<br />
De waardering van de activa en passiva en de bepaling van het resultaat berusten op de grondslag van<br />
verkrijgings- of vervaardigingsprijs (omvattende voorcalculatorische kostprijs gebaseerd op gegevens van<br />
derden) respectievelijk nominale waarde tenzij anders vermeld.<br />
Materiële vaste activa<br />
Onroerende goederen in exploitatie<br />
De woningen en woongebouwen met de daarbij behorende installaties, de garages en eventuele<br />
woningaanpassingen zijn gewaardeerd tegen verkrijgingsprijs verminderd met afschrijvingen bepaald op<br />
basis van de verwachte economische levensduur, dan wel lagere bedrijfswaarde. De afschrijvingen zijn<br />
berekend volgens de lineaire methode. De investeringen in groot onderhoud/woningverbetering zijn gewaardeerd<br />
tegen verkrijgingsprijs, dan wel -indien deze lager is- de lagere bedrijfswaarde verminderd met<br />
afschrijvingen. De grond is gewaardeerd tegen verkrijgingsprijs. Voor het onroerend goed in de B.V.’s zijnde<br />
huurwoningen wordt rekening gehouden met restwaarde op basis van de verkoopwaarde.<br />
Bedrijfswaarde<br />
De bedrijfswaarde is berekend op basis van veronderstellingen ten aanzien van :<br />
a) jaarlijkse stijging van huren en variabele lasten;<br />
b) discontofactor;<br />
c) restant levensduur per complex;<br />
d) eventuele exploitatiebijdragen;<br />
e) complexspecifieke huurdervingpercentages;<br />
f ) grond op basis van actuele waarde;<br />
g) woningen te verkopen binnen 5 jaar gewaardeerd op geschatte verkoopprijs.<br />
Het verschil tussen de boekwaarde en een eventueel lagere bedrijfswaarde is in mindering gebracht op de<br />
activa in exploitatie.<br />
Waardeverandering op materiële vaste activa<br />
De aanpassing aan bedrijfswaarde is het verschil tussen boekwaarde en eventueel lagere bedrijfswaarde.<br />
De waardeverandering te amoveren eenheden heeft betrekking op, indien van toepassing, de netto contante<br />
waarde baten en lasten van te slopen woningen. De baten en lasten zijn de boekwaarden op het<br />
moment van sloop, huuropbrengsten verminderd met leegstand, uitverhuiskosten,sloopkosten, sociale<br />
begeleidingskosten, projectbegeleidingskosten en overige exploitatiekosten.<br />
Onroerende goederen in ontwikkeling<br />
De onroerende goederen in ontwikkeling zijn nog niet in exploitatie genomen onroerende goederen of<br />
verbeteringen aan onroerende goederen. Deze zijn opgenomen tegen de nominale waarde van de investeringen.<br />
Onroerende en roerende goederen ten dienste van de exploitatie<br />
Deze activa zijn gewaardeerd tegen aanschafwaarde verminderd met afschrijvingen, rekening houdend<br />
met de verwachte economische levensduur. De afschrijvingen zijn lineair.<br />
Financiële vaste activa<br />
Deelnemingen<br />
De deelnemingen worden gewaardeerd op netto vermogenswaarde.<br />
Leningen u/g<br />
De leningen u/g worden gewaardeerd tegen nominale waarde.<br />
<strong>Jaarverslag</strong> <strong>2011</strong> 79
80<br />
Latente belastingvorderingen en -verplichtingen<br />
Met ingang van 2008 zijn Toegelaten Instellingen integraal belastingplichtig geworden voor de vennootschapsbelasting.<br />
Een voorziening voor latente belastingverplichtingen dan wel latente belasting vorderingen<br />
wordt gevormd voor tijdelijke verschillen tussen enerzijds de commerciële boekwaarde van activa en<br />
verplichtingen en anderzijds de fiscale grondslag. Verder wordt een latente belastingvordering gevormd<br />
voor de beschikbare voorwaartse verliescompensatie. De berekening van de latente belastingvorderingen<br />
en - verplichtingen geschiedt tegen de op het einde van het verslagjaar geldende belastingtarieven dan wel<br />
de in de komende jaren geldende tarieven.<br />
Latente belastingvorderingen inclusief voorwaartse verliescompensatie, worden uitsluitend opgenomen<br />
voor zover het waarschijnlijk is dat in de voorzienbare toekomst belastbare winsten beschikbaar zullen zijn<br />
die voor de realisatie van de actiefpost kunnen worden aangewend en waarmee verliezen kunnen worden<br />
gecompenseerd.<br />
Het woningbezit in exploitatie mag begin 2008 voor 70% van de WOZ waarde worden opgenomen in de<br />
fiscale vermogensopstelling. Deze waarde ligt aanmerkelijk hoger dan de commerciële waarde. In principe<br />
komt dit waarderingsverschil in aanmerking om hierover een actieve belastingvordering op te nemen. Omdat<br />
het verschil naar verwachting vanwege de beperking van de fiscale afschrijving en de lange levensduur<br />
van de woningen niet binnen een afzienbare periode tot realisatie leid is deze latente belastingvordering<br />
niet, opgenomen in de balans.<br />
Belastinglatentie worden gewaardeerd op nominale waarde.<br />
Vlottende activa<br />
Voorraden<br />
De voorraad onderhoudsmaterialen is gewaardeerd op de laatst bekende inkoopprijzen rekening houdend<br />
met incourante voorraad.<br />
Onderhanden werken<br />
De hieronder opgenomen projecten betreffen (nieuwbouw)projecten bestemd voor de verkoop.<br />
Waardering is op basis van bestede bedragen en toegerekende kosten van het werkapparaat en eventueel<br />
onder aftrek van een voorziening voor verliezen. Aan de projecten wordt rente toegerekend in verband<br />
met de externe financiering van deze projecten. Ten aanzien van de winstneming wordt de “percentage of<br />
completion methode” gevolgd (i.c. winst evenredig aan de voortgang van het project).<br />
Onderhanden projecten<br />
De hieronder opgenomen projecten betreffen (nieuwbouw)projecten bestemd voor de verwachte verkoop.<br />
Waardering is op basis van bestede bedragen en toegerekende kosten van het werkapparaat en eventueel<br />
onder aftrek van een voorziening voor verliezen. Aan de projecten wordt rente toegerekend in verband met<br />
de externe financiering van deze projecten.<br />
Vorderingen<br />
De vorderingen zijn opgenomen tegen de nominale waarde onder aftrek van een voorziening voor dubieuze<br />
debiteuren.<br />
Overige activa en passiva<br />
Deze worden gewaardeerd tegen nominale waarde.<br />
<strong>Jaarverslag</strong> <strong>2011</strong><br />
12.<br />
ENKELVOUDIGE<br />
JAARREKENING<br />
<strong>2011</strong>
12.<br />
ENKELVOUDIGE<br />
JAARREKENING<br />
<strong>2011</strong><br />
GRONDSLAGEN VOOR DE RESULTAATBEPALING<br />
Algemeen<br />
Het resultaat wordt bepaald met inachtneming van de hiervoor vermelde waarderingsgrondslagen.<br />
Lasten worden genomen in het jaar waarin ze voorzienbaar zijn.<br />
Afschrijvingen<br />
De afschrijvingstermijnen zijn als volgt :<br />
Betreft: Onroerende en roerende goederen<br />
in exploitatie ten dienste exploitatie<br />
Grond geen afschrijving geen afschrijving<br />
Bouw 40-50 lineair 40 lineair<br />
C.V. 25 idem<br />
Lift 20-25 idem<br />
Grootonderhoud/woningverbetering 25-41 idem<br />
Woningaanpassing 20-25 idem<br />
Overige 10-43 idem<br />
Verbouwing 10-36-40 lineair<br />
Inventarissen 1-10 lineair<br />
Automatiseringsapparatuur 3-5 lineair<br />
Software 3-5 lineair<br />
Vervoermiddelen 5 lineair<br />
Gereedschappen 5-10 lineair<br />
Pensioenen<br />
De (vroeg)pensioenen van de werknemers van de corporatie zijn ondergebracht bij Stichting Pensioenfonds<br />
voor de Woningcorporaties (SPW). De betreffende pensioenregeling kwalificeert als een toegezegdpensioenregeling<br />
aangezien de pensioenuitkeringen aan de deelnemers niet uitsluitend afhankelijk zijn van<br />
de betaalde premies en behaalde rendementen maar ook gekoppeld zijn aan de pensioengrondslagen/<br />
salarissen van de deelnemers. Het bedrijfstakpensioenfonds stelt overigens dat de pensioenregeling een<br />
toegezegde-bijdrageregeling betreft.<br />
De pensioenregeling is in de jaarrekening verwerkt als een toegezegde-bijdrageregeling omdat overeenkomstig<br />
RJ271.310 voldaan is aan de voorwaarden dat;<br />
1. de corporatie is aangesloten bij een bedrijfstakpensioenfonds en tezamen met andere rechtspersonen<br />
dezelfde pensioenregeling, toepast;<br />
2. de corporatie geen verplichting heeft tot het voldoen van aanvullende bijdragen in geval van een<br />
tekort bij het bedrijfstakpensioenfonds, anders dan het voldoen van hogere toekomstige premies.<br />
Dit betekent dat de verschuldigde premiebijdragen rechtstreeks in de winst- en verliesrekening als pensioenlast<br />
worden verantwoord en dat de nog te betalen dan wel terug te ontvangen bijdragen worden<br />
opgenomen onder de kortlopende schulden respectievelijk,vorderingen.<br />
Fiscale positie<br />
Stichting <strong>Clavis</strong><br />
Middels het Belastingplan 2008 is bepaald dat corporaties vanaf 1 januari 2008 vennootschapsbelasting<br />
moeten betalen over al hun activiteiten. Inmiddels heeft de Belastingdienst in overleg met Aedes een<br />
nieuwe Vaststellingsovereenkomst (VSO2) gesloten. Dit is verwerkt in de jaarrekening 2008 en 2009.<br />
De aangiften vennootschapsbelasting voor stichting <strong>Clavis</strong> en voor de B.V. structuur zijn tot en met 2010<br />
ingediend.<br />
In <strong>2011</strong> is een fiscale eenheid gevormd van stichting <strong>Clavis</strong>, <strong>Clavis</strong> Ontwikkeling en Beheer B.V., <strong>Clavis</strong><br />
Ontwikkeling B.V. , <strong>Clavis</strong> Beheer B.V. en <strong>Clavis</strong>.com B.V. Voor het jaar <strong>2011</strong> zal voor het eerst voor de<br />
bedrijven een geconsolideerde aangifte gedaan worden.<br />
Volgens een uitspraak van de Hoge Raad heeft een corporatie voor de jaren 2006 tot en met <strong>2011</strong> de ANBI<br />
status. Concreet betekent dit dat voor de winsten in deze jaren een herbestedingsreserve kan worden gevormd.<br />
Inmiddels heeft <strong>Clavis</strong> overleg gehad met de Belastingdienst en voor de fiscale winst van 2009 en<br />
<strong>2011</strong> zal een herbestedingsreserve worden gevormd.<br />
Voor de fiscale verliezen van de jaren 2006, 2008 en 2010 is een latente belastingvordering opgenomen.<br />
<strong>Jaarverslag</strong> <strong>2011</strong> 81
82<br />
TOELICHTING OP DE ENKELVOUDIGE BALANS<br />
Materiële vaste activa Totaal 1.1<br />
Onroerende<br />
goederen in<br />
exploitatie<br />
Het verloop is als volgt weer te geven:<br />
1.2<br />
Onroerende<br />
goederen in<br />
ontwikkeling<br />
1.3<br />
Onroerende<br />
en roerende<br />
goederen<br />
t.d.v.<br />
exploitatie<br />
Stand per 31-12-2010 * € 1000 * € 1000 * € 1000 * € 1000<br />
Aanschaffingsprijs 131.283 126.251 343 4.689<br />
Aangegane verplichtingen 0 0 0 0<br />
Afschrijvingen<br />
Waardeaanpassing materiële vaste<br />
-34.337 -33.621 0 -716<br />
activa naar lagere bedrijfswaarde -9.257 -9.257 0 0<br />
Boekwaarde per 31-12-2010 87.689 83.373 343 3.973<br />
Mutaties <strong>2011</strong><br />
Investeringen 1.291 1.111 9 171<br />
Aangegane verplichtingen 0 0 0 0<br />
Desinvesteringen -503 -162 -340 -1<br />
Afschrijving -4.917 -4.628 0 -289<br />
Afschrijving desinvesteringen 48 48 0 0<br />
Waardeaanpassing materiële vaste activa<br />
naar lagere bedrijfswaarde -1.920 -1.920 0 0<br />
Stand per 31-12-<strong>2011</strong> -6.001 -5.551 -331 -119<br />
Aanschaffingsprijs 132.071 127.200 12 4.859<br />
Aangegane verplichtingen 0 0 0 0<br />
Afschrijvingen -39.206 -38.201 0 -1.005<br />
Waardeaanpassing materiële vaste activa<br />
naar lagere bedrijfswaarde -11.177 -11.177 0 0<br />
Boekwaarde per 31-12-<strong>2011</strong> 81.688 77.822 12 3.854<br />
Specificatie investeringen onroerende goederen in exploitatie<br />
Betonwoningen 725<br />
CV installaties 107<br />
Sanitair/doucheverbetering/wasmachineaansluitingen/SVB 279<br />
Specificatie boekwaarde onroerende goederen in ontwikkeling<br />
1.111<br />
Donze Visserstraat 12<br />
Specificatie investeringen ten dienste van exploitatie<br />
Kantoor Rosegracht 29<br />
Automatisering 142<br />
<strong>Jaarverslag</strong> <strong>2011</strong><br />
12<br />
171<br />
12.<br />
ENKELVOUDIGE<br />
JAARREKENING<br />
<strong>2011</strong>
12.<br />
ENKELVOUDIGE<br />
JAARREKENING<br />
<strong>2011</strong><br />
VERLOOP BEDRIJFSWAARDE <strong>2011</strong> (* € 1.000)<br />
Bedrijfswaarde 2010 114.516<br />
Restwaarde grond 2010 20.064<br />
Bedrijfswaarde 2010 (kasstromen) 94.452<br />
Autonome ontwikkeling<br />
Vrijval kasstromen -5.296<br />
Effect van een jaar opschuiven 4.693<br />
Voorraadmutaties<br />
Verkoop -231<br />
Nieuwbouw 0<br />
Overige mutaties 3.063<br />
Parameterwijziging<br />
Indexatie 0<br />
Disconteringsvoet -1.033<br />
Levensduur 7.091<br />
Wijzigingen exploitatiebeleid<br />
Huren -5.730<br />
Huurderving 86<br />
Onderhoud -2.535<br />
Exploitatiekosten -2.071<br />
Wijzigingen (des)investeringsbeleid<br />
Sloop 0<br />
-603<br />
2.832<br />
6.058<br />
-10.250<br />
Bedrijfswaarde <strong>2011</strong> (kasstromen) 92.489<br />
Restwaarde grond <strong>2011</strong> 20.907<br />
Bedrijfswaarde <strong>2011</strong> 113.396<br />
De berekening heeft plaatsgevonden op basis van de volgende parameters:<br />
- huurverhoging 2012 t/m 2016 2,5% en 2017 en verder 2%;<br />
- ontwikkeling planmatige onderhoudskosten 2012t/m 2016 3,5%; 2017 en verder 3%;<br />
- ontwikkeling klachtenonderhoudskosten 2012t/m 2016 2,5%; 2017 en verder 2%;<br />
- ontwikkeling overige kosten 2012 t/m 2016 2,5%; 2017 en verder 2%;<br />
- discontovoet 5,25%;<br />
- huurdervingpercentage 1,5%;<br />
- vanaf 2014 is de huurtoeslag ingerekend in de bedrijfswaarde;<br />
- onderhoud conform meerjarenonderhoudsbegroting;<br />
- de levensduur van een onroerend goed wordt na uitvoering van een renovatie gesteld op 30 jaar;<br />
- grond op basis van actuele waarde (opwaardering met 2,25%, discontovoet zie bovenstaande);<br />
- afwaarderen naar lagere bedrijfswaarde op complex niveau.<br />
In de winst- en verliesrekening is een afwaardering van € 1.919.210 verwerkt. Het betreft het saldo van<br />
vrijval en tekorten in een aantal complexen.<br />
Verzekerde waarde<br />
De onroerende goederen zijn verzekerd op geïndexeerde herbouwwaarde (exclusief fundamenten) tegen<br />
risico’s van brand- en stormschade. Vanaf 2009 is een nieuwe brand- en stormschadeverzekering afgesloten.<br />
Premie is bedrag per woning ongeacht de herbouwwaarde en geen onderverzekering.<br />
De specificatie van de verzekeringen van de onroerende en roerende goederen tem dienste van de exploitatie<br />
is als volgt:<br />
Kantoorgebouwen € 6.298.292<br />
Automatiseringsapparatuur, inventarissen € 669.696<br />
Reconstructieverzekering € 2.000.000<br />
Wagenpark WA/Casco dekking<br />
<strong>Jaarverslag</strong> <strong>2011</strong> 83<br />
0
84<br />
31-12-<strong>2011</strong> 31-12-2010<br />
Financiële vaste activa * € 1.000 * € 1.000<br />
2.1 Deelnemingen<br />
<strong>Clavis</strong> Ontwikkeling en Beheer B.V. (100%) 5.506 5.696<br />
ROM Marsaki B.V. (16,67%) 0 0<br />
CV De Uithof III 1.000 1.000<br />
6.506 6.696<br />
<strong>Clavis</strong> Ontwikkeling en Beheer B.V. is een 100% deelneming met een gestort kapitaal van € 5.018.000,<br />
welke statutair gevestigd is in Terneuzen. Het doel van de onderneming is beheer- en beleggingsmaatschappij.<br />
In 2006 is <strong>Clavis</strong> Beheer B.V. opgericht als 100% dochter van <strong>Clavis</strong> Ontwikkeling en Beheer B.V.<br />
In <strong>Clavis</strong> Beheer vinden de vennootschapsplichtige activiteiten plaats. De gerealiseerde niet intercompany<br />
boekwinst, € 2 mio., op de overgedragen onroerende goederen is in mindering gebracht op de waarde van<br />
de deelneming. De boekwinst valt gedurende de exploitatieperiode of bij verkoop vrij.<br />
Per 20 september <strong>2011</strong> heeft ROM Marsaki B.V. haar aandeel teruggekocht en is er geen deelneming<br />
meer.<br />
<strong>Clavis</strong> Ontwikkeling<br />
en<br />
Beheer B.V.<br />
ROM<br />
Marsaki B.V.<br />
C.V. De<br />
Uithof III<br />
Stand 1 januari 5.696 -41 1.000<br />
Bij: storting kapitaal 0 0 0<br />
Bij: resultaat -270 0 0<br />
Af: correctie 0 41 0<br />
Af: intercompany winst verkoop onroerend goed 80 0 0<br />
Stand 31 december 5.506 0 1.000<br />
2.2 Leningen u/g<br />
Verwerving grond (Zuiderpark) 45 45<br />
<strong>Clavis</strong> Ontwikkeling & Beheer B.V. 1.167 1.129<br />
<strong>Clavis</strong> Ontwikkeling B.V. 468 244<br />
ROM Marsaki B.V. (achtergesteld) 0 375<br />
Fietsenplan 1 2<br />
Stand 1 januari 1.795<br />
Bij: storting 230<br />
Af: aflossing -376<br />
Bij: rente 32<br />
Stand 31 december 1.681<br />
1.681 1.795<br />
2.3 Latente belasting vordering 385 203<br />
Stand 1 januari 203<br />
Mutatie <strong>2011</strong> (inzake leningen/resultaat) 182<br />
Stand 31 december 385<br />
<strong>Jaarverslag</strong> <strong>2011</strong><br />
12.<br />
ENKELVOUDIGE<br />
JAARREKENING<br />
<strong>2011</strong>
12.<br />
ENKELVOUDIGE<br />
JAARREKENING<br />
<strong>2011</strong><br />
31-12-<strong>2011</strong> 31-12-2010<br />
Vlottende activa * € 1.000 * € 1.000<br />
3.1 Voorraden<br />
Magazijnvoorraad 215 241<br />
Verbruiksmaterialen 8 8<br />
Onderhanden werken 1.897 687<br />
De magazijnvoorraad is gewaardeerd op de laatst bekende inkoopprijzen.<br />
Specificatie onderhanden werken<br />
2.120 936<br />
Nieuwe Kerkstaat Sluiskil 98 189<br />
Wozoco Pattistpark 792 70<br />
Lievenspolder 5 5<br />
Korte Kerstraat-Dijkstraat 476 44<br />
Oudelandse Hoek 387 379<br />
Schelpenhoekje 139 0<br />
3.2 Onderhanden projecten<br />
1.897 687<br />
Gasabsorptie Hoogbouw -49 0<br />
3.3 Huurdebiteuren<br />
-49 0<br />
Huidige huurders 85 68<br />
Vertrokken huurders 286 208<br />
371 276<br />
Af : voorziening -82 -87<br />
289 189<br />
De voorziening is bepaald op basis van aan de directie gerapporteerde beoordeling van de individuele<br />
vorderingen.<br />
3.4 Overige vorderingen<br />
Omzetbelasting 309 0<br />
Vennootschapsbelasting 504 453<br />
Pensioenpremie 0 0<br />
Overige debiteuren 501 486<br />
1.314 939<br />
De hoogte van het bedrag aan overige debiteuren wisselt door de facturatie inzake projecten. A.g.v. verandering<br />
van automatiseringspaket is er een mutatie in de overige debiteuren naar huurdebiteuren.<br />
3.5 Overlopende activa<br />
Diverse 105 278<br />
3.6 Liquide middelen<br />
Direct opvraagbaar :<br />
105 278<br />
Kas 0 1<br />
Rekening-courant bank 2 4<br />
Kruisposten -1 3<br />
1 8<br />
<strong>Jaarverslag</strong> <strong>2011</strong> 85
86<br />
31-12-2010 31-12-2010<br />
4.1 Eigen vermogen * € 1.000 * € 1.000<br />
Overige reserves<br />
Saldo per 1-1 17.992 20.961<br />
Jaarresultaat -4.998 -2.969<br />
Voorzieningen<br />
12.994 17.992<br />
5.1 Voorziening verliezen deelneming ROM Marsaki B.V. 0 41<br />
5.2 Voorzieningen onrendabele investeringen<br />
Máxima (Pattistpark) 1.118 1.025<br />
Schelpenhoekje 1.500 0<br />
Niebouw Sluiskil 0 200<br />
2.618 1.225<br />
5.3 Voorziening latente belastingen 1.049 737<br />
Inzake fiscale onderhoudsvoorziening, 25% van € 4.195.000<br />
Langlopende schulden<br />
6.1 Leningen kredietinstellingen<br />
Het verloop van deze leningen is als volgt :<br />
73.890 75.805<br />
Beginsaldo 75.805 71.774<br />
Bij : opname nieuwe lening 0 14.000<br />
Af : aflossing boekjaar -1.915 -9.969<br />
Eindsaldo 73.890 75.805<br />
In 2012 zullen de aflossingen op de leningen kredietinstellingen € 1.746.000 bedragen.<br />
Het gemiddelde rentepercentage van de schulden aan kredietinstellingen bedraagt<br />
per 31-12-<strong>2011</strong> 4,18%<br />
Het schuldrestant boven de 5 jaar is € 48 miljoen.<br />
Het W.S.W. staat per 31-12-<strong>2011</strong> borg voor leningen tot een bedrag van € 73,9 miljoen.<br />
Voor voornoemde leningen is een negatieve hypotheekverklaring van toepassing.<br />
6.2 Waarborgsommen 467 452<br />
Aan de schuld wordt 2% samengestelde interest toegevoegd.<br />
Kortlopende schulden<br />
7.1 Leveranciers 548 548<br />
7.2 Belastingen en sociale verzekeringen<br />
Omzetbelasting 243 9<br />
Af te dragen loonbelasting/premies werknemersverzekeringen 56 55<br />
Vennootschapsbelasting 0 0<br />
Pensioenpremie 30 36<br />
7.3 Overlopende passiva<br />
329 100<br />
Nog niet vervallen rente 901 982<br />
Afrekening inzake leveringen en diensten 317 0<br />
Overige 246 414<br />
1.464 1.396<br />
7.4 Schulden aan kredietinstellingen 681 437<br />
Rekening courant faciliteit bij ING Bank is € 3,4 mio, waarvoor geen zekerheden zijn gesteld.<br />
<strong>Jaarverslag</strong> <strong>2011</strong><br />
12.<br />
ENKELVOUDIGE<br />
JAARREKENING<br />
<strong>2011</strong>
12.<br />
ENKELVOUDIGE<br />
JAARREKENING<br />
<strong>2011</strong><br />
NIET UIT DE BALANS BLIJKENDE VERPLICHTINGEN<br />
Borg <strong>Clavis</strong> Ontwikkeling en Beheer B.V., <strong>Clavis</strong> Ontwikkeling B.V. en <strong>Clavis</strong> Beheer B.V.<br />
Op 27 september 2007 heeft <strong>Clavis</strong> een zakelijke borgtocht afgegeven met een maximum van € 15.000.000<br />
ten gunste van ABN-AMRO ter afdekking van het kredietarrangement van bovenvermelde entiteiten.<br />
Deze borgtocht is voor onbepaalde tijd. Indien toezichthouders aangeven dat deze borgtocht niet langer<br />
gewenst is zal deze komen te vervallen.<br />
Borg <strong>Clavis</strong> Ontwikkeling B.V.<br />
Stichting <strong>Clavis</strong> koopt uiterlijk 31 december 2012 van <strong>Clavis</strong> Ontwikkeling B.V. de percelen Kop van de<br />
Noordstraat te Terneuzen. De koopprijs bedraagt maximaal € 1.500.000 doch minimaal het uitstaande<br />
saldo van de financiering welke geregeld is via de kredietofferte van de financier d.d 7 december 2007. Het<br />
openstaand saldo van de financiering ultimo <strong>2011</strong> bedraagt € 1.322.000.<br />
Afnamegarantie<br />
Stichting <strong>Clavis</strong> heeft een afnamegarantie verstrekt ten aanzien van WOZOCO Pattistpark voor 13<br />
appartementen indien deze bij oplevering nog niet zijn verkocht. De mogelijke investering voor deze<br />
appartementen bedraagt € 2.340.000.<br />
<strong>Jaarverslag</strong> <strong>2011</strong> 87
88<br />
TOELICHTING OP DE ENKELVOUDIGE WINST- EN VERLIESREKENING<br />
<strong>Jaarverslag</strong> <strong>2011</strong><br />
<strong>2011</strong> 2010<br />
Bedrijfsopbrengsten * € 1.000 * € 1.000<br />
8.1 Huren<br />
Woningen en woongebouwen 12.968 12.685<br />
Onroerende goederen niet zijnde woningen 707 698<br />
13.675 13.383<br />
Af : huurderving wegens leegstand -186 -142<br />
Af : huurderving t.g.v. tijdelijke verhuur 0 0<br />
De huurprijzen zijn bij de aanvang van de exploitatie vastgesteld.<br />
Daarna zijn zij onderworpen aan :<br />
- algemene jaarlijkse huurverhoging;<br />
- huurverhoging bij woningverbetering;<br />
- huurharmonisatie;<br />
- aanpassing naar reken-/markthuren.<br />
8.2 Vergoedingen<br />
13.489 13.241<br />
Servicecontracten 202 200<br />
Leveringen en diensten 686 985<br />
888 1.185<br />
Af: derving leveringen en diensten/overige goederen 0 -16<br />
8.3 Verkopen uit projecten<br />
888 1.169<br />
Sluiskil, Nieuwe Kerkstraat 0 0<br />
Oudeliandse Hoeve 0 0<br />
8.4 Boekwinsten<br />
0 0<br />
Boekwinst verkochte woningen 264 32<br />
Vrijval ongerealiseerde boekwinsten 80 60<br />
Boekwinsten overige activa 1 8<br />
8.5 Geactiveerde kosten werkapparaat<br />
345 100<br />
Toegerekende eigen projecturen 0 0<br />
Toegerekende rente projecten 16 55<br />
8.6 Overige bedrijfsopbrengsten<br />
16 55<br />
Doorberekend klachten/mutatieonderhoud 77 165<br />
Doorberekende salarissen en overhead 130 121<br />
Doorberekend werk derden 0 14<br />
Vergoeding administratiekosten 12 9<br />
Projecturen derden projecten 13 37<br />
Huur logeerkamer 1 1<br />
Vergoeding telefoonmasten/overige 28 29<br />
261 376<br />
12.<br />
ENKELVOUDIGE<br />
JAARREKENING<br />
<strong>2011</strong>
12.<br />
ENKELVOUDIGE<br />
JAARREKENING<br />
<strong>2011</strong><br />
<strong>2011</strong> 2010<br />
Bedrijfslasten * € 1.000 * € 1.000<br />
8.7 Afschrijvingen op materiële activa<br />
Onroerende goederen in exploitatie 4.628 4.659<br />
Onroerende en roerende goederen ten dienste van de exploitatie 289 170<br />
8.8 Waardeverandering op materiële vaste activa<br />
4.917 4.829<br />
Aanpassing bedrijfswaarde 3.512 1.425<br />
3.512 1.425<br />
Afwaardering € 1,9 mio op bezit in exploitatie als gevolg van wijziging parameters en € 1,6 mio vorming<br />
voorziening voor Schelpenhoekje en aanvulling Máxima (Pattistpark).<br />
8.9 Lasten onderhoud<br />
Dagelijks onderhoud 1.431 1.301<br />
Planmatig onderhoud 2.100 1.866<br />
3.531 3.167<br />
Salarissen en sociale lasten t.l.v. onderhoud -429 -484<br />
3.102 2.683<br />
Het dagelijks onderhoud betreft het jaarlijks terugkerend gewoon onderhoud dat rechtstreeks ten laste van<br />
de exploitatie gebracht wordt.<br />
8.10 Kosten uit projecten<br />
Sluiskil, Nieuwe Kerkstraat 0 40<br />
Oudelandse Hoeve 0 8<br />
Foyer de Jeunesse 19 0<br />
Erasmusstraat 39 0<br />
Diversen 1 0<br />
59 48<br />
Resultaat uit projecten 59 48<br />
8.11 Directe bedrijfslasten<br />
Belastingen 562 480<br />
Verzekeringen 45 69<br />
Door te berekenen kosten leveringen en diensten aan huurders 687 856<br />
Contributie AEDES 26 27<br />
Bijdrage Vogelaarheffing/saneringsfonds 129 107<br />
Overige directe exploitatielasten 118 147<br />
8.12 Salarissen en sociale lasten<br />
1.567 1.686<br />
Lonen en salarissen 1.606 1.774<br />
Sociale lasten 227 241<br />
(Pre-)Pensioenlasten 329 318<br />
Inleenkrachten 83 43<br />
Overige personeelskosten 141 156<br />
Specificatie overige personeelskosten<br />
2.386 2.532<br />
Reis- en verblijfkosten 35 55<br />
Kosten opleiding 57 41<br />
Vergoedingen 14 16<br />
Loonheffing spaarloon 0 3<br />
Overige 35 41<br />
141 156<br />
<strong>Jaarverslag</strong> <strong>2011</strong> 89
90<br />
8.13 Overige bedrijfslasten<br />
<strong>Jaarverslag</strong> <strong>2011</strong><br />
<strong>2011</strong> 2010<br />
* € 1.000 * € 1.000<br />
Huisvestingskosten 154 169<br />
Bezoldiging Raad van Commissarissen 34 34<br />
Overige algemene kosten 889 1.198<br />
Specificatie overige algemene kosten<br />
1.077 1.401<br />
Promotie- en advertentiekosten 81 88<br />
Kosten vervoermiddelen 84 102<br />
Drukwerk en kantoorbenodigdheden 57 52<br />
Porti en telefoon 55 78<br />
Contributie en abonnementen 26 31<br />
Kosten automatisering 116 172<br />
Accountantskosten 48 51<br />
Kosten populair jaarverslag 14 0<br />
Advieskosten 221 200<br />
Verzekeringen 22 18<br />
Klein materiaal/gereedschap/onderhoud inventaris 5 28<br />
Sociaal beheer/leegstandskosten/verhuurbevorderende<br />
maatregelen 147 166<br />
Dotatie dubieuze debiteuren 123 135<br />
Bankkosten 12 8<br />
Overige kosten Raad van Commissarissen 0 7<br />
Herrekening omzetbelasting 2006-2010 -309 0<br />
Overige algemene kosten 187 62<br />
Financiële baten en lasten<br />
8.14 Rentebaten<br />
1.198 1.198<br />
Rente vorderingen 99 81<br />
Rente liquide middelen 1 0<br />
8.15 Rentelasten<br />
100 81<br />
Rente leningen -3.169 -3.208<br />
Rente overige leningen 0 -9<br />
Rente belastingdienst 0 -7<br />
Rente rekening-courant -3 -97<br />
Rente waarborgsommen -9 -9<br />
-3.181 -3.330<br />
12.<br />
ENKELVOUDIGE<br />
JAARREKENING<br />
<strong>2011</strong>
12.<br />
ENKELVOUDIGE<br />
JAARREKENING<br />
<strong>2011</strong><br />
<strong>2011</strong> 2010<br />
* € 1.000 * € 1.000<br />
8.16 Vennootschapbelasting -141 -26<br />
<strong>Clavis</strong> heeft met ingang van 2008 belastingplicht voor de vennootschapsbelasting.<br />
In 2006 en 2007 waren woningcorporaties alleen voor hun commerciële activiteiten belastingplichtig.<br />
De belastingen kunnen als volgt worden gespecificeerd: <strong>2011</strong><br />
Acute belastingen <strong>2011</strong> 0<br />
Mutatie latente belastingvordering (verliescompensatie) 182<br />
Mutatie latente belastingverplichting <strong>2011</strong> (mutatie onderhoudsvoorziening) -312<br />
Correctie voorgaande jaren -11<br />
-141<br />
Het belastbare bedrag is als volgt bepaald: -4.703<br />
Resultaat voor belastingen volgens de enkelvoudige jaarrekening<br />
Bij: lagere fiscale afschrijvingen 3.023<br />
bijzondere waardeverminderingen 3.512<br />
niet aftrekbare kosten (heffing CFV) 129<br />
niet aftrekbare kosten (Oort kosten) 6<br />
Af: lagere fiscale winst verkoop/sloop woningen -273<br />
fiscale onderhoudsvoorziening -1.247<br />
vrijval niet gerealiseerde intercompany resultaten -80<br />
agio leningen u/g en o/g -39<br />
6.670<br />
-1.639<br />
Belastbaar resultaat 328<br />
Het fiscale resultaat en de acute vennootschapsbelasting zijn op basis van de huidige kennis bepaald.<br />
De werkelijke acute vennootschapsbelasting kan nog (in geringe mate) afwijken van de berekende vennootschapsbelasting.<br />
Voor de jaren 2008 en 2009 is de definitieve aanslag reeds ontvangen. Voor meer<br />
toelichting verwijzen wij naar de fiscale positie.<br />
8.17 Resultaat deelnemingen<br />
Resultaat <strong>Clavis</strong> Ontwikkeling en Beheer B.V. -270 141<br />
Resultaat De Uithof lll CV* 0 30<br />
Resultaat ROM Marsaki B.V. 115 -202<br />
*In 2010 was de rentevergoeding verwerkt als resultaat deelneming<br />
Per <strong>2011</strong> is deze verwerkt als rente bate.<br />
Voorstel resultaatbestemming<br />
-155 -31<br />
Algemene reserve -4.998 -2.969<br />
Totaal -4.998 -2.969<br />
<strong>Jaarverslag</strong> <strong>2011</strong> 91
92<br />
<strong>Jaarverslag</strong> <strong>2011</strong>
C.<br />
VERKLARINGEN<br />
C. VERKLARINGEN<br />
<strong>Jaarverslag</strong> <strong>2011</strong> 93
13. CONTROLEVERKLARING<br />
94<br />
<strong>Jaarverslag</strong> <strong>2011</strong><br />
13.<br />
CONTROLE-<br />
VERKLARING
13.<br />
CONTROLE-<br />
VERKLARING<br />
13. CONTROLEVERKLARING<br />
<strong>Jaarverslag</strong> <strong>2011</strong> 95
96<br />
14. VERKLARING VAN HET BESTUUR<br />
De directeur/bestuurder van Stichting <strong>Clavis</strong> verklaart dat alle uitgaven in <strong>2011</strong> en<br />
alle genomen besluiten uitsluitend in het belang van de volkshuisvesting zijn gedaan.<br />
w.g. R. de Ridder,<br />
Directeur/bestuurder.<br />
Terneuzen, 10 mei 2012<br />
<strong>Jaarverslag</strong> <strong>2011</strong><br />
14.<br />
VERKLARING<br />
BESTEDE<br />
MIDDELEN
15.<br />
VERKLARING<br />
VAN DE RAAD VAN<br />
COMMISSARISSEN<br />
15. VERKLARING VAN DE RAAD VAN COMMISSARISSEN<br />
In dit jaarverslag is de jaarrekening <strong>2011</strong> opgenomen zoals deze door de directie is<br />
opgemaakt. De jaarrekening <strong>2011</strong> is door Ernst & Young accountants onderzocht en<br />
van een goedkeurende controleverklaring voorzien, zoals elders in dit jaarverslag blijkt.<br />
De Raad van Commissarissen geeft haar goedkeuring aan deze jaarrekening.<br />
Deze goedkeuring strekt tot decharge van het bestuur voor het gevoerde beleid en<br />
beheer.<br />
Aldus getekend door de Raad van Commissarissen van Stichting <strong>Clavis</strong> te Terneuzen,<br />
dd. 22 mei 2012<br />
w.g. Dhr. E.P.H. Kerckhaert, voorzitter<br />
w.g. Dhr. M.H.B.M. van de Vijver, vice-voorzitter<br />
w.g. Dhr. G. van den Berg<br />
w.g. Dhr. A. van Houcke<br />
w.g. Mw. S. Verburg<br />
w.g. Dhr. C.H.M. van Waes<br />
<strong>Jaarverslag</strong> <strong>2011</strong> 97
Bezoekadres:<br />
Rossegracht 2<br />
4531 HC Terneuzen<br />
Postadres:<br />
Postbus 150<br />
4530 AD Terneuzen<br />
Telefoonnummer: 0115-622444<br />
E-mail: info@clavis.cc<br />
Website: www.clavis.cc