teologie - CUM Books

Die hemelvaart is goeie nuus en verander ’n gelowige se godsdiens en lewe.
Eintlik kan ons Jesus nie sonder die hemelvaart verstaan nie. Die deeglike
aandag wat Coenie Burger aan Jesus se hemelvaart gee en die feit dat hy vars
en nuwe insigte in die teologie helder en verstaanbaar oopbreek, maak Waar
is Jesus nou? ’n kosbare teologiese boek. Die belangrikste is dat die boek ’n
mens help om nuwe aspekte van Jesus se teenwoordigheid te ontdek. Dit is
een van die belangrike pluspunte van die boek – Burger gee inhoud aan Jesus
se voortgaande teenwoordigheid. Juis omdat Jesus hier en nou teenwoordig
is, kan die groot kwelvrae van ons tyd ook aangespreek word.
Die boek is baie tydig – Burger se egte geloofsoortuiging, kennis van Gereformeerde
teologie en begrip vir dit wat in Suid-Afrika aan die gang is, help
lesers om “dieper” te verstaan wie Jesus werklik is.
~ Prof Nelus Niemandt, Hoof: Godsdiens- en Sendingwetenskap,
Universiteit van Pretoria en Assessor: Algemene Sinode NG Kerk
Coenie Burger het oor dekades heen die reputasie verwerf dat hy Praktiese
Teologie as teologie beoefen. Dit beteken hy streef deurgaans daarna om oor
die kerklike praktyke te dink vanuit die hart van die Christelike geloof. In
hierdie boek dink hy na oor die betekenis van die hemelvaart vir die profetiese,
priesterlike en koninklike dienspraktyke van die kerk. Met pastorale
invoelingsvermoë en deeglike teologiese ontledings maak hy die betekenis
van die hemelvaart insigtelik vir gelowiges in hedendaagse samelewings.
En hy doen dit sonder om om intellektuele selfmoord te vra, en insgelyks
sonder om in intellektuele spekulasie te verval. Hierdie boek help Christene
om hul roeping in kerk en samelewing uit te leef, terwyl hulle geïnspireer en
met hoop vervul word deur die gekruisigde en opgestane, opgevaarde en
wederkomende Here, wat deur sy Gees by en in ons teenwoordig is.
~ Prof Nico Koopman, Dekaan van die Fakulteit Teologie, Universiteit Stellenbosch
Coenie Burger het homself lankal reeds gevestig as een van die belangrikste
kerklik-teologiese stemme op Suid-Afrikaanse bodem. In Waar is Jesus nou?
oortref hy homself nogmaals. Op meesterlike wyse neem Coenie ons op ’n
goed deurdagte reis na Christus se rol en funksies ná sy hemelvaart. Hierdie
boek is ’n helder teologiese getuienis oor die voortgaande werk van Christus
in die wêreld en in sy kerk. Wat ’n skitterende stuk Bybelse teologie in uiters
leesbare vorm!
~ Prof Stephan Joubert, buitengewone professor, Universiteit van Pretoria;
Research Fellow, Radboud Universiteit Nijmegen, en Redakteur, ekerk

E E N
Waar is Jesus nou?
Ons verleentheid met
hemelvaart
People have often made fun of this idea of “ascending into heaven”.
Th ey have asked whether Christ did it like some kind of bird or aviator.
And later on they have objected that the astronomical heaven is
not God’s abode … and that the ascension should be interpreted in
a merely “spiritual sense”. We must be cautious. I would not advise
anyone to deny this movement from the bottom up. It is not just an
illustration.
~ Karl Barth, Th e Faith of the Church

Hoofstuk 1
“Het ons te gou weggekyk … ?”
Wat gebeur as ons vergeet
van Jesus se hemelvaart
Toe U die ekonomie van ons heil voleindig het, o Christus ons God,
en die aardse met die hemelse verenig het, is U daarna in heerlikheid
opgeneem: maar U is nie van ons geskei nie; nee, U is veeleer daarna
inniger met ons verbind, en U roep ons almal wat U liefhet toe: Ek is
nog met julle en niemand kan teen julle wees nie.
~ Griekse hemelvaartslied (Aangehaal deur Van Niftrik)
’n Verwaarloosde fees
Hemelvaart het in meer as een opsig ’n verwaarloosde fees in
die kerk geword.
Hoewel dit, volgens die geloofsbelydenisse van die kerk, een
van die sentrale gebeurtenisse in Christus se lewe was, sal die
meeste gelowiges nie regtig veel daaroor kan sê nie. Hulle sal
weet daarvan en dalk die basiese verhaal kan vertel, maar sal
na alle waarskynlikheid min kan sê oor die betekenis en waarde
daarvan. My indruk is ook dat in teenstelling met die ander groot
gebeurtenisse in Christus se lewe, soos sy geboorte, kruisdood

22 Coenie Burger
en opstanding, die meeste gelowiges nie juis ’n sterk positiewe
assosiasie met hemelvaart het nie. Daar roer nie veel in ons as
ons hoor van Jesus se hemelvaart nie.
Ek vrees dat dit nie net waar is van lidmate nie, maar ook
van predikante en selfs van heelwat teoloë. Ek het die afgelope
tyd met ’n skok agtergekom hoeveel teoloë wat boeke oor Jesus
of oor die Christologie geskryf het, min of geen aandag aan die
hemelvaart gegee het.
Ons sien dit ook in die swak bywoning van die hemelvaartdiens.
Ons sou graag die feit dat hemelvaart nie meer ’n openbare
vakansiedag is nie, wou aanvoer as ’n rede hiervoor, maar
dit sou nie die volle verhaal vertel nie. Ons probleme met hemelvaart
het al voor dit begin. Selfs toe dit nog ’n vakansiedag
was, was die kerkbywoning oor die algemeen swak. Dit is asof
ons net nie dieselfde verwagting en entoesiasme kon kry vir hemelvaart
as wat daar is vir die viering van Kersfees, Goeie Vrydag,
Paassondag en selfs Pinkster nie.
As ons regtig eerlik is, moet ons erken dat die probleem dalk al
by ons as dominees begin. Die hemelvaartdiens is vir die meeste
dominees ’n veel moeiliker diens as byvoorbeeld Kersfees of
Paas sondag. Die gebrek aan verwagting en stemming by lidmate
speel ’n rol, maar daar is ook probleme met dringendheid en
fokus. Die meeste dominees sal vertel dat dit nie maklik is om
elke jaar ’n vars, positiewe preek oor hemelvaart te maak nie.
Daar is by baie ’n onduidelikheid oor die positiewe bete kenis
van hemelvaart en oor die vraag hoe belangrik en wesenlik dit
reg tig vir die geloof is.
Redes vir die verwaarlosing van hemelvaart
As ’n mens vra na die redes vir die ongelukkige stand van sake,
sou ten minste vier redes aangevoer kan word.

Waar is Jesus nou?
1. ’n Vreemde gebeurtenis
In die eerste plek het dit te doen met die vreemdheid van die
hemelvaartgebeure. Dit is nie maklik vir ’n gewone mens om
vir jou die gebeure rondom die hemelvaart van Christus realisties
voor te stel nie. David Cunningham sê tereg hierdie gebeure
“is amongst the most remote from our ordinary experience of
the contemporary world”. Dit is nie sonder rede dat heelwat
van die gehekel met die kerk en die Christelike geloof te doen
het met die voorstelling of implikasie van verhale soos hierdie
nie.
’n Kykie na hoe skilders deur die eeue die hemelvaart probeer
voorstel het, laat ’n mens die probleem beter verstaan. Van
die beter voorstellings is waarskynlik dié waar Christus geteken
word as sittende aan die regterhand van die Vader. In die Oosterse
kerk is Christus soms geteken in ’n soort straleballon wat
deur engele hemelwaarts gedra word. In die Westerse voorstellings
is Christus dikwels geteken as marsjerende na die hemel,
terwyl Hy reik na die uitgestrekte hand van die Vader. In ander
Westerse voorstellings word die hemelvaart voorgestel as ’n
sprong, of ’n vlug of ’n opstyg na bo. In die laat Middeleeue is
daar meer voorstellings wat ’n variasie is op die tema van opstyg.
In die meeste van die voorstellings word op die dissipels
gefokus en word net Jesus se voete getoon terwyl Hy in ’n wolk
verdwyn.
’n Deel van die probleem is dat die beskrywing in Handelinge 1
saamhang met ’n wêreldbeeld wat gangbaar was in daardie tyd,
maar wat vandag deur sekere mense as belaglik en agterhaald
afgemaak word.
2. Nie juis iets om te vier nie
’n Tweede en ernstiger rede vir die verwaarlosing van hemelvaart
is die feit dat die oënskynlike weggaan van Christus nie
met die eerste oogopslag lyk na iets om te vier nie. Persoonlik
dink ek dat ’n groot deel van die probleem waarskynlik hier lê.
23

24 Coenie Burger
Die nut wat Jesus se he mel vaart vir ons kan inhou, is nie iets wat
vir mense duidelik is nie.
Baie van ons sal onthou dat ons in ons kinderdae by die hoor
van die Evangelieverhale oor Jesus gedink het dat geloof vir ons
makliker sou gewees het as ons van die gebeure kon meemaak,
as ons Jesus self kon gesien of gehoor of selfs aangeraak het.
Ons dink, soos Tomas, dat dit net makliker is om te glo as jy ook
gesien het. Daarom is ons eerste, spontane reaksie op die hemelvaart
van Christus nie positief nie, maar negatief. Dit klink na
slegte nuus – beslis nie iets om te vier nie.
Dit verklaar die somber stemming wat die meeste mense het
as hulle aan die hemelvaart dink. Of gevoelens van onbegrip en
skeptisisme as iemand vir hulle probeer vertel dat wat hier gebeur
het ’n goeie ding was. Dat die hemelvaart van Christus inderdaad
vir ons voordele inhou, soos in Johannes 16 gesê word,
is iets wat nie sonder meer duidelik is vir mense nie. Dit vra ’n
dieper kyk na Christus en ’n dieper nadenke oor die plot van die
evangelie.
3. Te min gegewens om mee te werk?
’n Derde rede wat saamhang met bogenoemde twee is die indruk
wat mense het dat die gegewens of informasie wat die Nuwe
Testament vir ons oor die hemelvaart gee eintlik maar skraps is.
Terwyl die verhale van die kruis en opstanding in al vier Evangelies
redelik uitvoerig vertel word, is dit onder die evangeliste
net Lukas wat eksplisiet na die hemelvaart verwys (die meeste
uitleggers meen dat die tweede deel van Markus ’n latere toevoeging
tot die oorspronklike brief is). Dit is asof mense dink
dat hierdie swye oor die hemelvaart by die evangeliste ons tot
versigtigheid moet maan om nie te veel daarvan te maak nie.
Dit is natuurlik nie waar dat die Nuwe Testament so min oor
die hemelvaart skryf nie. Ons sal in die volgende hoofstukke
sien hoeveel direkte en indirekte verwysings daar na die hemelvaart
in die Nuwe Testament is. Die swye van die Evangelies is

Waar is Jesus nou?
verstaanbaar omdat die hemelvaart eintlik gesien word as behorende
by die volgende episode van die verhaal, wat vir ons in
Handelinge en verderaan vertel word.
4. Onduidelikheid oor die betekenis van hemelvaart
Persoonlik dink ek dat die verwaarlosing van die hemelvaart primêr
saamhang met onsekerheid en onduidelikheid oor die betekenis
van die hemelvaart vir ons. Mense sukkel om dankbaar
en opgewonde te raak oor die hemelvaart van Christus eenvoudig
omdat hulle nog min daaroor gedink het en nie die betekenis
en nut daarvan vir ons en ons geloofslewe verstaan nie.
Wat gebeur as ons die hemelvaartverhaal nie ernstig
neem of reg verstaan nie: drie misverstande
Wat maak mense met die hemelvaart van Christus as hulle probleme
het met die verhaal wat die Bybel vir ons daaroor vertel?
As ’n mens na die literatuur kyk, is daar drie opsies waaruit
gekies word – al drie ewe onbevredigend en gevaarlik.
1. Die liberale protestantisme: Het daar regtig iets gebeur?
Die standpunt van die liberale protestantisme is dat die hemelvaart
waarskynlik nooit werklik plaasgevind het nie. Sedert die
1700’s het die kerk en teologie al hoe meer onder druk van die
Verligtingsdenkers gekom wat ernstige vrae gehad het oor alle
wonderwerke en bonatuurlike gebeurtenisse wat in die Bybel
beskryf word. Iemand soos John Macquarrie skryf byvoorbeeld:
“the ascension is a purely mythical event and refl ects a cosmology
that has long since been abandoned.”
Met my leeswerk rondom die onderwerp het ek weer besef
hoeveel akademies-gerekende Nuwe-Testamentici baie diep onder
die invloed van ’n modernistiese lewensbeskouing gekom
het, wat maak dat hulle die verhale van die Nuwe Testament
baie krities lees en die groot dele van die klassieke belydenisse
25

26 Coenie Burger
van die Christelike kerk nie kan aanvaar nie. Die tipiese soort
verkla ring wat modernistiese Bybeluitleggers sou gee van die
hemelvaartverhaal is dat dit ’n skepping van Lukas se verbeel -
ding is – waarskynlik op grond van ander Bybelse en buite-Bybelse
hemelvaartverhale. In die Bybel word vir ons byvoorbeeld
vertel dat Henog en Elia ook in die hemel opgeneem is aan die
einde van hul lewens. Daar is ook ’n hele klompie buite-Bybelse
verhale van ’n soortgelyke aard. Heelwat van die uitleggers aanvaar
ook nie die werklikheid van die opstanding van Christus
nie en sal sê soos wat die Bybelskrywers ’n storie moes opmaak
oor hoe Jesus na sy dood aan mense “verskyn” het, so moes hulle
ook ’n storie opmaak om Jesus weer te laat ver dwyn.
2. Ander kritici: ’n Klein, onbelangrike gebeurtenis wat maar
geïgnoreer kan word
Daar is ’n tweede groep uitleggers wat ook baie vrae het oor die
hemelvaartverhaal, maar nie so ver wil gaan om eenvoudig te
ontken dat die hemelvaart gebeur het of om direk te sê dat Lukas
die verhaal geskep het nie. Vir ’n hele klomp van hulle is dit
die maklikste om eenvoudig die hemelvaartverhaal te ignoreer. Ek
was verbaas om te sien hoeveel bekende Nuwe-Testamentici en
dogmatici niks of feitlik niks oor die hemelvaart gesê het nie. ’n
Paar van hulle (soos Emil Brunner) is eerlik genoeg om uitdruklik
te sê dat hulle nie dink dat die hemelvaart regtig so belangrik
is vir ons verstaan van Christus of van die evangelie nie en dat
dit eintlik nie veel saak maak hoe ons daaroor dink nie.
’n Ouer standpunt oor die hemelvaart wat ons ook in hierdie
afdeling kan plaas, is die een wat meen dat die werklike hemelvaart
van Christus reeds tydens die opstanding plaasgevind het.
Hierdie standpunt – wat nie die werklikheid van die hemel vaart
ontken nie – gaan uit van die oortuiging dat opstanding en hemelvaart
teologies by mekaar hoort en is ’n poging om Lukas
se twee weergawes van die hemelvaart met mekaar te versoen.
Terwyl die groter deel van die Vroeë Kerk die Handelinge-weer-

Waar is Jesus nou?
gawe as vertrekpunt geneem het en geglo het dat die hemelvaart
’n ruk ná die opstanding plaasgevind het, draai sommige teoloë
die orde om en neem hul uitgangspunt vir die datering van die
heilsgeskiedenis in die weergawe wat ons in Lukas se Evangelie
kry. Hoewel ek nie saamstem met die standpunt nie, het ek
meer begrip daarvoor omdat dit in meeste gevalle gemotiveer
word deur ’n poging om Bybelse gegewens ernstig te neem en
met mekaar te probeer versoen. Meer onlangs is die standpunt
verdedig deur iemand soos Davies.
3. Behoudendes: Jesus was hier, maar is nou ongelukkig weg
Die derde misverstand oor die hemelvaart is ’n vreemde en onverwagte
een omdat dit ironies genoeg voorkom by baie tradisionele
en behoudende gelowiges. Hulle fout is nie dat hulle die Bybel
te krities lees nie, maar eerder dat hulle dit te onnadenkend en
oppervlakkig lees. Hulle glo die Handelingeverhaal en aanvaar
dat dit regtig so gebeur het, maar aanvaar dit as die verhaal oor
Jesus se vertrek of vaart van die aarde na die hemel.
As ’n mens die hemelvaartverhaal van Handelinge op pervlakkig
lees, kan niemand jou seker kwalik neem as jy die afl eiding
maak dat Jesus inderdaad weggegaan het van ons af en nie
meer hier op aarde is nie. Dit is die eerste indruk wat die ver haal
by ’n mens laat. Voeg daarby dat Jesus voor die tyd al ge praat
het van sy weggaan, dat Hy verskeie gelykenisse vertel het van
’n Heer wat weggaan, en dat Hy ná sy hemelvaart nie meer
deur gelowiges gesien word nie, dan kan jy verstaan hoe dit
kom dat baie naïewe, konserwatiewe Christene dink dat Jesus
ná sy hemelvaart weg is van die aarde af en nie nou meer by
ons is nie. Dit verklaar ook die somber en hartseer stemming by
die hemelvaartsfees en hoekom mense (ook predikante!) soms
uit drukkings kan gebruik soos “as Jesus nou nog hier was” –
waaruit jy kan afl ei dat hulle werklik glo dat Jesus nie nou hier
of selfs naby ons is nie.
Daar is vir my iets baie hartseer en ironies in hierdie stand-
27

28 Coenie Burger
punt. Hoewel hierdie mense basies behoudend is en baie positief
is oor die geloof, is die waarheid dat hulle ook op ’n manier
ingesluk is deur ’n modernistiese werklikheidsbeskouing. Hulle
is ook geneig om te dink dat as ons iets nie kan sien nie, dit nie
werklik is nie. Daarom is dit vir hulle baie moeilik om die Bybelse
getuie nis dat Jesus ná sy hemelvaart steeds by ons is (soos
Matt 28:20 sê) regtig te aanvaar.
Gewoonlik word daar binne die standpunt op interessante
maniere gekompenseer vir die afwesigheid van Christus. Hoewel
Jesus self weg is, troos Hy ons deur vir ons plaasvervangers
in sy plek te gee. In die Katolieke tradisie is die kerk in dié bede
ling die plaasvervanger van Christus. In die Protestantse tradisie
kom die Bybel in die plek van die afwesige Christus, en in
die Pinkster-tradisie is dit die Nuwe Gees wat Jesus vervang.
Dit is baie belangrik dat ons goed kyk na hierdie derde misverstand
omdat dit ’n groot rol speel binne die tradisionele
Chris tendom en – na my mening – baie van die probleme en
krag teloosheid van die Christendom van ons dag verklaar.
’n Mens sou kon vra of hierdie regtig so ’n ernstige fout is.
Kan dit verkeerd wees om die belangrikheid van die kerk, die
Bybel en die Gees te beklemtoon? Die drie gawes van Christus
aan ons is inderdaad baie belangrik – ons gaan in die derde deel
van die boek na al drie die gawes terugkom – maar die gawes
kan nooit die plek van die lewende Christus by ons inneem nie.
Dan word die rol van die gawes oorspan en kan dinge baie verkeerd
begin loop.
Dit is wat plek-plek gebeur in die verskillende tradisies. Van
die slegste foute in die Katolieke Kerk is gemaak in tye toe geglo
is dat die kerklike gesag in der waarheid gelykgestel kan word
aan die gesag van Christus. Die redenasie loop min of meer as
volg: Natuurlik sou alles beter gewees het as Jesus nog hier was,
maar nou weet ons Hy is ongelukkig nie meer by ons nie. Gelukkig
het Hy ons nie heeltemal sonder sorg gelaat nie, maar die
kerk en die ampte aan ons gegee om na ons om te sien. Die kerk

Waar is Jesus nou?
het Goddelike sanksie om dit te doen. Daar is selfs teoloë wat sê
dat Jesus op ’n manier in die kerk ingevaar het by sy hemel vaart!
So is die kerk nou die manier waarop Christus by ons is en oor
ons waak in die tyd waarin Hy nie regtig self by ons kan wees
nie.
Die standpunt word goed bedoel, maar kan baie gevaarlik
wees. Want die kerk kan nie doen wat Christus vir ons kan doen
nie. Die kerk kan nie anders as om ’n harde en ongenadige baas
te word wat homself groter moet voordoen as wat hy regtig is
om voor te gee dat hy die werk kan doen nie.
Die proses in die Protestantse kerke werk nie baie anders nie.
Ons meen dat die vernaamste gawe wat vir ons gegee is die Bybel
is, en nie die kerk is nie. Weer-
eens is dit waar dat so wonderlik
en belangrik as wat die Bybel is, dit
nooit die plek van Christus by ons
kan inneem nie. Dit word vir my al
hoe duideliker dat dit presies is wat
ge beur by die fundamentalisme. Die
ge vaar van fundamentalisme is nie
dat die aanhangers daarvan die By-
So wonderlik en
belangrik as wat die
Bybel is, kan dit nooit
die plek van Christus
by ons inneem nie.
bel ernstig neem nie, maar dat hulle nie verstaan dat die lewende
Christus self by ons teenwoordig is en dat ons Hom in die By -
bel moet probeer hoor nie. Die Bybel gaan nie maar oor tekste
of – nog er ger – beginsels of reëls wat ons moet toepas en uitvoer
nie; dit is verhale wat lewend kan word as ons oë oopgaan om
die teenwoordige Christus agter die Bybel te sien en te hoor.
Ek het begin om die vreemde hardheid van sekere konserwatiewe
Protestante beter te verstaan toe my oë hiervoor oopgegaan
het. Die Christendom van hierdie neo-konserwatie wes
is hard omdat dit in der waarheid ’n Christendom sonder die
le wen de Christus is. Die Bybel is nie die verhaal en stem van
die lewende Heer nie, maar ’n reëlboek waaruit ons beginsels,
uit gangspunte en wette afl ei wat stip nagekom moet word. Dit
29

30 Coenie Burger
ver klaar ook die fanatiekheid wat ons soms in hier die groepe
kry. Dit is gebore uit vrees – omdat ons uiteindelik alleen is en
omdat ons alleen en op ons eie verantwoordelik is om te doen
wat gedoen moet word.
In die Pinksterkerke word bogenoemde twee punte gekombineer
met die oortuiging dat die Gees Christus vervang by ons.
Weereens is dit nie heeltemal verkeerd om so te sê nie. Die probleem
is egter dat die Gees in heelwat van die kringe nie reg tig
as ’n Persoon gesien word nie, maar eerder as ’n impulsiewe,
ir ra sionele, byna magiese krag. Waar die Gees wel as ’n Persoon
gesien word, word die noue verband van die Gees met Christus
nie altyd verreken nie. In wat die Gees mense laat doen, herken
jy nie altyd die Bybelse belydenis dat die Gees van Pinkster die
Gees van Christus is wat sy werk verder kom dra in die lewe
nie.
Terug na die Nuwe Testament en
die belydenis van die Vroeë Kerk
Soms word beweer dat verwysings na die hemelvaart van Christus
in die Nuwe Testament nie volop is nie. Dit is nie reg tig so
nie. Daar is in feitlik al die boeke van die Nuwe Testament óf
direkte óf indirekte verwysing na die hemelvaart. Dit is veel seggend
dat die Ou Testament-teks waarna die heel meeste in die
Nuwe Testament verwys word, juis Psalm 110 is – wat gewoonlik
in direkte verband met die hemelvaart gebruik word.
Die Nuwe Testament is nie onduidelik oor die hemelvaart nie.
Dit is waar dat die hemelvaart ’n ongewone gebeurtenis was
wat in ’n bepaalde soort misterie gehul was en op verskillende
maniere beskryf word. Dit is ook waar dat die beskrywings daaroor
in die Nuwe Testament ’n presiese beskrywing oor wanneer
die hemelvaart plaasgevind het moeilik maak. Maar oor die feit
van die hemelvaart kan daar nie juis meningsverskil wees nie.
Daar is reeds ook verwys na geleerdes wat meen dat die he-

Waar is Jesus nou?
melvaart as gebeurtenis nie so belangrik is nie en dat die Nuwe
Testament dit eintlik as ’n onderdeel van die opstanding beskou.
Daar word dan verwys na twee of drie plekke waar die heilsdade
van Christus opgesom word sonder dat daar apart verwys
word na die hemelvaart. Dat die opstanding en die hemelvaart
op ’n manier by mekaar hoort, is waar. Maar dit is nie so eenvoudig
dat gesê kan word dat die hemelvaart onbelangrik is of
as ’n onderafdeling van die opstanding gesien kan word nie. Die
waarheid is dat daar ook plekke in die Nuwe Testament is waar
verwysings na die hemelvaart en die verhoging van Christus op
so ’n manier gebruik word dat dit die opstanding insluit! Ons
sien dit byvoorbeeld in die belangrike himne in Filippense 2:1-11
waar na die verhoging en hemelvaart van Christus verwys word
sonder direkte melding van die opstanding. Ons sien dieself -
de patroon ook in die Hebreërboek. Daar is geen direkte verwysing
na die opstanding nie terwyl dit wemel van verwysings na
Christus se hemelvaart. Hier is dit duidelik dat die hemelvaart
die groter noemer is wat ook die opstanding insluit.
Die Nuwe Testament ken nie net die hemelvaart as ’n historiese
gebeurtenis nie, maar praat ook op ’n baie ryk en gevarieerde
manier oor die betekenis en nut van Christus se hemelvaart
vir sy kerk. Iemand soos Guthrie lys tot agt verskillende betekenisse
wat in die Nuwe Testament aan die hemelvaart toegeskryf
word.
Ons hoef ons daarom nie regtig te verwonder dat die getuienis
oor die belang van die hemelvaart van die begin af vas gestaan
het in die kerk nie. Die meeste vroeë skrywers weet van
die hemelvaart en aanvaar dit as ’n belangrike deel van Christus
se heilswerk. Dit word opgeneem as ’n aparte heilsfeit in al die
vroeë belydenisse van die kerk en die getuienis is dat dit reeds
van baie vroeg af as ’n feesdag in die kerk herdenk en gevier is.
Daarom is dit goed om te sien dat ná ’n tyd van skeptisisme
daar weer ’n hele klomp teoloë is wat ywerig skryf oor die hemelvaart
en oor die betekenis van die hemelvaart vir die kerk.
31

32 Coenie Burger
Ons moet darem bysê dat daar ook in die tyd van skeptisis me
deurentyd ’n sterk stroom van uitstekende teoloë was wat die
feit en betekenis van die hemelvaart voluit erken het. Karl Barth
skryf hieroor:
”
People have often made fun of this idea of “ascending into
heaven”. Th ey have asked whether Christ did it like some kind
of bird or aviator. And later on they have objected that the
astronomical heaven is not God’s abode … and that the ascension
should be interpreted in a merely “spiritual sense”.
We must be cautious. I would not advise anyone to deny this
movement from the bottom up. It is not just an illustration.
~ Karl Barth,
Die uitgangspunt van hierdie mense is dat die getuienis van die
Skrif en die belydenis van die Vroeë Kerk swaarder by ons weeg
as enigiets anders. Ons lees nie die Bybel in die lig van wat ons
glo oor die moderne era en oor die wetenskap nie. Ons beoordeel
die moderne lewe en die wetenskap vanuit dit wat ons
hoor in die Woord. Dit behels nie ’n totale blindheid vir nuwe
ont wikkelings en kennis nie, maar vra dat ons ook bereid moet
wees om krities te kyk na die moderne denkskemas en teorieë
en nie te gou ons erfporsie vir ’n pot lensiesop moet verruil nie.
Deel van die erfporsie van die Christelike geloof is dat die
Bybel vir ons sê dat Jesus ná sy opstanding ter wille van ons opgevaar
het na die hemel om te gaan sit aan die regterhand van
die Vader – van waar Hy regeer oor die kerk en oor die ganse
wêreld. Die Bybel sê ook dat Hy op so ’n manier in die hemel
is dat Hy nie ophou om ook elke dag baie naby aan elkeen van
ons te wees nie – al kan ons Hom nie met die blote, fi siese oog
sien nie.

Waar is Jesus nou?
Ons kan geloof in die hemelvaart nie prysgee nie
Ons sal ’n groot fout maak as ons nie bly vashou aan die hemelvaart
en sy voordeligheid vir ons nie. Dit is nie net ’n wesenlike
deel van die Skrifgetuienis nie, maar raak meer kante van ons
geloofslewe as wat ons dink. Ek sou ten minste vier baie belangrike
redes wou gee waarom ons moet vashou aan die belyde nis
van Jesus se hemelvaart en sy sit aan die regterhand van die
Vader.
1. Ons kan Jesus nie reg verstaan sonder sy hemelvaart nie
Die eerste rede is dat ons Jesus nie reg kan verstaan en bely as
ons sy hemelvaart ignoreer nie. Ons sny nie dan net ’n wesenlike
deel van die Bybelse getuienis (en van die Vroeë Kerk) oor Hom
uit nie, maar kan dan ook nie regtig verstaan wie Hy is en wat
Hy vir ons gedoen het nie. Die mees inklusiewe titel vir Jesus in
die Nuwe Testament is die titel “Here”. Ons sal in hoofstuk 5 verduidelik
dat Jesus hierdie titel gekry het kragtens die posisie van
heerskappy wat Hy met sy hemelvaart aan die regterhand van
die Vader ingeneem het. Dit is waar wat Doug Farrow sê: Ons
kan die beste, die essensiële van Jesus mis as ons te gou weg gekyk
het van Jesus af na die opstanding. Alles was nie klaar nie;
die beste, naamlik sy kroning as Heer, sou nog volg.
Die tweede probleem is dat ons sonder ’n goeie verstaan van
die hemelvaart so maklik kan dink dat Jesus ná sy opstanding
klaar is met sy werk op aarde. Karl Barth het in sy beroemde
boekie oor die Apostoliese Geloofsbelydenis daarop gewys dat
die artikels wat handel oor die hemelvaart en sessio van Jesus (sy
sit aan die regterhand van die Vader) die enigste artikels is wat
in die teenwoordige tyd praat. Al die ander artikels praat oor
wat Jesus gedoen het en oor wat Hy gaan doen. Behalwe die een
wat sê dat Hy nou aan die regterhand van die Vader sit en heers
oor die kerk en oor die wêreld. Sonder ’n duidelike verstaan van
die hemelvaart kan ons maklik dink dat Jesus nie nou hier is nie
33

34 Coenie Burger
en nou niks vir ons kan of gaan doen nie. Dit sal baie jammer
wees, want ons dien ’n lewende Heer wat ook nou by ons is, oor
ons waak en ons in ons nood kan help. Jesus was nie net ’n Heer
en Verlosser 2 000 jaar gelede nie; Hy is dit vandag nog en tot in
alle ewigheid. Die groot teoloë van die kerk was juis die mense
wat dit baie helder verstaan het.
Farrow sê dat ons die lys nog langer kan maak. Sonder die
hemelvaartgeskiedenis is ons nie net onseker en onduidelik oor
wie Jesus nie; ons weet ook nie waar Hy is nie. En dit kan net so
’n groot probleem wees.
2. Ons kan die tye waarin ons leef nie reg verstaan nie
Karl Barth het ook gesê dat die hemelvaart van Jesus ons kan
help om die tye waarin ons leef beter te verstaan. Dit is so ’n
belangrike saak. Kerke en gelowiges het al baie kwaad aange rig
in die geskiedenis omdat hulle die tye verkeerd gelees het en
dinge verwag het wat hulle geen reg gehad het om te verwag
nie. Gelowiges is self ook al deur baie pyn en smart omdat hulle
deur leiers mislei is om die tye verkeerd te lees en óf te veel óf te
min te verwag in ’n bepaalde situasie.
Ons leef in wat soms genoem word die tussentyd en dit is
nie so maklik om in dié tyd die balans tussen wat kan en wat
nie nou al kan nie, reg te kry nie. Dit is dié tyd, het Calvyn gesê,
waarin Christus “op ’n manier afwesig is en op ’n manier tog
ook teenwoordig is”. Dit is ’n tyd vol hoop en moontlikhede omdat
ons leef na die eerste koms van Jesus. Maar dit is nog steeds
’n tyd van wag – van lyding, van vervolging, van onderwerping
aan die nietigheid (Rom 8:22) – omdat ons nog uitsien na die
tweede koms van Jesus.
Barth skryf oor hierdie tussentyd:

Waar is Jesus nou?
”
Die tyd wat nou aanbreek, is die tyd van die kerk; dit is ook
die eindtyd, fi nale tyd, die tyd waarin die bestaan van ons
geskape wêreld sy doel kan bereik. Dit is die tyd waarin God
in sy geduld die kerk in die wêreld instuur om die wêreld te vul
met die boodskap van die evangelie en die wêreld die opdrag
het om hierdie boodskap te hoor. Daarom kan ons hierdie tyd
die tyd van die Woord noem. Dit is egter tegelykertyd ook ’n
tyd van verlatenheid en eensaamheid vir die kerk op aarde.
Dit is die tyd waarin die kerk met Christus verenig net deur
die geloof en deur die Heilige Gees, dit is die tussentyd – tussen
Christus se aardse lewe en sy wederkoms in glorie. Maar
dit is ook die tyd van groot geleenthede, van die roeping en
die sending van die kerk. Wat die tyd so wonderlik en groots
maak, is dat daar in dié tyd nog ge leentheid is om te hoor en
te glo en tot bekering te kom, om die boodskap van die evangelie
te verkondig en dit te probeer verstaan. Dit is die tyd
waarin Jesus baie naby aan ons is en sê: “Kyk, Ek staan by die
deur en Ek klop.” (Parafrase uit Dogmatics in Outline CWB)
Ons het baie genade en wysheid nodig om hierdie balans tussen
nog uitsien en reeds vier, tussen wat ons nog voor wag en wat
ons reeds het, reg te kry.
3. Ons kan die kerk en sy missie nie reg verstaan nie
Ons kan moeilik sin maak van die kerk en die kerk se rol en taak
in die geskiedenis as ons nie die betekenis van Christus se hemel
vaart reg verstaan nie. Doug Farrow sê dit is hoekom Lukas
die verhaal van die hemelvaart twee keer vertel. In sy Evangelie
vertel hy die verhaal van Jesus en die verhaal eindig met ’n kort
vertelling van die hemelvaart. Dit is nodig – omdat die waarheid
is dat ons nie kan verstaan wie Jesus is sonder om sy hemelvaart
te verstaan nie. In die begin van Handelinge vertel hy weer die
35

36 Coenie Burger
verhaal van die hemelvaart. Hoekom? Omdat hy in hierdie boek
die verhaal van die kerk vertel en ons ook nie kan verstaan wie
en wat die kerk is sonder die hemelvaart en pinkster nie.
Ons gaan in hoofstuk 8 en 9 in meer besonderhede hierby
stil staan. God is ’n God wat vreugde het in die mense wat Hy
ge skep het en wat aan hulle geleenthede wil gee. Die hele sin
van die hemelvaart en Christus se oënskynlike weggaan was om
ruim te te maak vir die kerk om deel te neem aan die proses van
die koninkryk.
Dit is die wye skoot. Dit is ook nodig dat ons naderskote kry
van die kerk. In die Nuwe Testament is daar heelwat van hierdie
naderskote wat ons help om in meer detail te sien hoe hierdie
proses veronderstel is om te werk en wat dit presies is wat
die Here graag by sy kerk sal wil sien. As ons die naam “kerk”
waardig wil wees, sal ons moet leer om fyn te luister en mooi te
kyk wat dit is wat die Here in sy Woord van ons vra.
4. Ons kan ook nie die Christelike lewe reg verstaan sonder die
hemelvaart nie
Dit spreek eintlik vanself dat as ’n mens met die eerste drie kwessies
sukkel, jy bitter moeilik die vraag na die sin van ’n Christelike
lewe kan regkry. Almal van ons wat al ’n rukkie geleef het,
weet dat hierdie nie so ’n maklike en voor die hand liggende
vraag is om te antwoord nie – te meer wanneer dit nie net as ’n
akademiese vraag nie, maar ook as ’n eksistensiële vraag na jou
toe kom.
So min as wat ’n mens die vraag kan antwoord sonder goeie
antwoorde op die vorige drie vrae, soveel kan dit ’n mens help
om nuwe sin in die lewe te vind as jy wel die tye waarin ons
leef, verstaan en begryp wie en wat (en waar) Jesus van Nasaret
vandag vir ons kan wees.
Om te weet wat ons nou in hierdie tyd van Jesus kan verwag,
is ’n ongeloofl ik belangrike kwessie. Daar is mense binne en
buite die kerk wat met groot pyn en ongelukkigheid leef omdat

Waar is Jesus nou?
hulle nie gehelp is om ’n goeie en regte antwoord op die vraag te
gee nie. Daar is van hulle wat siek is omdat hulle te veel (of verkeerde
goed) van Jesus verwag het en met groot teleurstelling
moet saamleef. Daar is van hulle wat in pyn is en moedeloos met
die lewe is omdat hulle te min van Jesus van Nasaret verwag –
en te gou besluit het om nie meer op Hom te vertrou nie.
Daar is mense wat siek en ongelukkig is omdat hulle die tye
verkeerd gelees het. Hulle wou nou al ’n lekker rustige lewe in
’n veilige tuiste gelei het. Hulle verstaan nie dat ons nou nog
op reis is en nie te veel luukses moet verwag nie. Daar is ander
wat doodbang is vir die reis omdat hulle dink dat ons in dié tyd
alleen is en in eie krag allerhande gevare moet trotseer. Hulle
verstaan nie dat Jesus saam met ons op pad is en die reis daarom
op ’n vreemde manier goed en aangenaam en wonderlik kan
wees nie.
Ons sal in die laaste deel van die boek in besonderhede terugkom
na hoe ons Christelike lewe moet en kan lyk in hierdie
tussentyd. In 1 Korintiërs 13 beskryf Paulus die Christelike lewe
nou as ’n lewe met geloof, hoop en liefde. Ons gaan in die laaste
drie hoofstukke na elkeen van die drie terme kyk.
37