Het recreatief rondje.pdf - Toerisme Oss

Recreatief rondje
Centrum, Krinkelhoek,
Mettegeupel
1

Centrum, Krinkelhoek, Mettegeupel (CKM) is een groene, ruime
wijk met veel voorzieningen. Dat maakt het een plezierige wijk om
te wonen, werken en recreëren. Dit is ook geconstateerd in het
wijkplan CKM. Bewoners hebben aangegeven graag te recreëren
in de wijk. Als uitvoering van het wijkplan is een wijkbewoner, Jan
Ulijn, benaderd om een recreatief rondje te ontwikkelen. Hierlangs
kunt u als bewoner recreëren in de wijk. Voor u ligt dit recreatief
rondje, we wensen u veel wandel en fietsplezier in CKM.
Projectteam Wijkplan CKM
Voorwoord
Als wijkbewoner ben ik benaderd om een recreatief rondje voor
CKM te ontwikkelen. Het is de bedoeling dat wijkbewoners en
andere geïnteresseerden gefaciliteerd worden om in de wijk te
recreëren.
Er is gekozen voor een aantal wandelroutes van een uur tot anderhalf
uur en een fietstocht van een uur. Op deze routes kan men
zowel ontspannen als ontmoeten. Tevens zijn het bewegingsactiviteiten
die niet veel kosten. Wandelen en fietsen zijn daarin een
goede activiteit en de routes zijn zo gekozen dat ze in het kader
van veiligheid passend zijn.
De wandeltochten (zes in totaal) zijn zo gekozen dat ze in ‘lusvorm’
zijn uitgezet en onderling gekoppeld kunnen worden. Het winkelcentrum
is met opzet niet in de routes opgenomen. Ik ben er
vanuit gegaan dat de bekendheid onder de wijkbewoners groot is.
Mocht men meer over het winkelcentrum willen weten, dan
kunnen stadsgidsen via het Maaslandgilde hiervoor zorgen. De
fietstocht is ontwikkeld als ‘grenstocht’ van onze totale wijk.
Onderweg kan men pauzeren op de diverse aanwezige bankjes
maar ook de golfbaan, de landwinkel en de sporthal zijn gelegenheden
waar men even kan vertoeven.
Ik bedank Christ Bloks, ook een wijkbewoner, voor zijn digitale
medewerking bij het tot stand komen van dit handige, recreatieve
en kennisverrijkende boekwerk.
Ik hoop dat er veel gebruik van wordt gemaakt en dat het
bijdraagt aan een nog betere en grotere bekendheid van onze
mooie wijk. Ik hoop dat u bij het lopen of fietsen van de routes net
zoveel plezier beleeft als dat ik bij het uitzetten ervan heb gehad.
Dat is wat ik U toewens.
Jan Ulijn
Wijkbewoner CKM
Oss, maart 2012

Inhoudsopgave
Wandeltochten
1 Spoorpadroute
2 Begijnenroute
3 Waterroute
4 Ridderroute
5 Laarzenpadroute
6 Dijkenroute
Fietstocht
7 Wijkgrensroute
Legenda
RA rechts af
LA links af
RD recht door
RAH rechts aanhouden
LAH links aanhouden

6
1 Spoorpadroute
Start
route
7

1 Spoorpadroute
start S.C.C. ‘de Binnenstad’, St. Barbaraplein.
‘t Bènkske
‘t Bènkske is ’n kunstwerk in het kader van het project ‘social sofa’.
Deze buurtactiviteit, aangestuurd door de kunstenaar Alex van der
Heijden, was een groot succes. In februari 2009 werd ’t Bènkske
‘ingezeten’ door prinses Maxima.
1 RA St. Barbaraplein
2 RA einde plein, Kruisstraat
3 LA 1 e straat, Boterstraat
4 RA bij voorrangskruising, fietsstraat
5 RD Raadhuislaan oversteken
Het gemeentehuis
Het gemeentehuis is in september 2010 heropend. Het is uitgebreid en
aangepast aan het oude gemeentehuis dat vanaf 1974 als zodanig
heeft gefunctioneerd. In 1991 werd er aan de zuidkant nog een nieuwe
vleugel aangebouwd. Onder architectuur van architectenbureau ‘de
Twee Snoeken’ is erg veel gedaan aan energie besparende maatregelen
zodat het huidige gemeentehuis ingedeeld is in energielabel A.
6 RA vóór overweg, spoorpad op
8 9

Het spoorpad
Oss heeft nog ’n spoorpad tussen de Ridderhof en de Kortfoortstraat.
Tot in de jaren 70 van de vorige eeuw liep er ongeveer in het midden een
weggetje terug naar de Kruisstraat (de Lievekamp). Ook het beroemde
spoorlijntje naar de toenmalige Philips fabrieken aan de Kruisstraat
boog hier af.
Hoeveel werknemers van toen fietsten niet langs ’t spoor met
‘n ‘trummelke’ brood en ‘n ‘tûtje’ drinken naar de toenmalige fabrieken
Hartog, Zwanenberg en Bergoss (de Wattejood) om daar een werkplek
te vinden?
Ook veel leerlingen die, vanuit de dorpen, in Oss onderwijs volgden
maakten gebruik van de spoorpad (de LTS stond toen aan de Spoorlaan
en de MMS stond op de plek van het huidig Maaslandcollege).
7 RA einde pad, Kortfoortstraat
8 RA 2e afslag bij rotonde, Kruisstraat
9 LA 1e straat, Katwijkstraat
10 LA 1e straat, Pastoor Bloemstraat
11 RA 1e straat, Vlashoekstraat
12 LA einde straat, Oude Kerkstraat
Ulu moskee / Watertoren
Vanaf 19 januari 1935 verzorgde deze watertoren de drinkwatervoorziening
in Oss. Vóór die tijd zorgden de Ossenaren via pompen en putten
voor hun eigen water. De bouwstijl van deze toren is de late Amsterdamse
School. Zijn hoogte is 48,55 meter. Sinds 1985 is hij eigendom
van de Turkse Moskee Vereniging. Vanaf de toren wordt de oproep tot
gebed gedaan.
13 RA einde straat, vóór Hert. Johannasingel (Bermakker)
10 11

Maycrete woningen
Deze, in eerste instantie bedoelde noodwoningen, werden in 1947,
o.a. rond de Watertoren, gebouwd. De woningen waren een gift van de
regering van Zweden in het kader van de wederopbouw na de Tweede
Wereldoorlog en werden grotendeels aangevoerd uit, in de fabriek,
vervaardigde standaard onderdelen (pre fab). Zij werden gebouwd door
de firma van Beuningen uit Oss. De nood woningen zouden naar
verwachting 10 jaar blijven staan maar tot op heden staan ze er nog.
De woningen zijn prachtig gerenoveerd, leuk gesitueerd en nog steeds
fijn om in te wonen. Kortom de ‘Witte Hoef’ in het centrum.
14 RAH langs Maycrete woningen
15 LAH wandelpad op evenwijdig aan Spieakker
16 LA einde wandelpad, Wendakker
17 RA 1e straat, blijft Wendakker
18 RD Vierhoeksingel oversteken
19 LA 1e straat, Wenzel van Luxemburgstraat
20 RA 1e straat, Hert. Mariastraat
21 LA 1e straat, Hof van Brabant
22 LA einde straat, Brabantstraat
23 RD Ussenstraat schuin oversteken, blijft Brabantstraat
24 RD Zaltbommelseweg oversteken
25 LA wandel grindpad op
Appartementencomplex Brabant Wonen
Dit prachtige complex bestaat uit 66 appartementen, ontworpen door
de architectenwerkgroep Tilburg. Het is op 25 september 2010 officieel
in gebruik genomen en wordt ook wel architectonische acrobatiek
genoemd staand op een voormalig circusterrein.
12 13

26 RAH grindpad blijven volgen
27 RA 1e wandel grindpad
28 LA einde wandelpad, wandelpad volgen
29 RA 1e straat, Isabel van Portugalstraat
30 RA einde straat, Jonkers van Ossstraat
31 RD meteen schuin oversteken, Aarts Hertog Albrechtstraat
’t Rode Hoedje
Bij het tot stand komen van het oppepplan ‘Krinkelhof’ was dit kunstwerk
in eerste instantie bedoeld als uitkijktoren. Dit stenen gebouwtje
was regelmatig doelwit van vandalisme in de vorm van graffiti spuiters.
Het idee kwam om de kinderen uit de wijk graffiti tekeningen op de
muur aan te laten brengen. Zie het resultaat met een mooi rood dak
met recht ‘’t Rode Hoedje’
32 RA einde straat, Oude Litherweg
33 RA bij rotonde, 3e afslag, Hertogensingel, ventweg volgen
34 RA 1e straat, Schelversakker
35 LAH einde straat, Arendsvlucht, wandelpad volgen
36 RD Verlengde Torenstraat oversteken, Oude Vest
37 RA einde straat, St. Sebastiaanstraat
38 LA 1e plein, St. Barbaraplein
einde S.C.C. ‘de Binnenstad’, St Barbaraplein
afstand ± 4 kilometer (4300 m)
14 15

2 Begijnenroute
16 17
Start
route

2 Begijnenroute
start S.C.C. ‘de Binnenstad’, St. Barbaraplein
1 RA St. Barbaraplein
2 LA Kruisstraat
3 LA fietsstraat op, onder doorgang door
4 LA Begijnenstraat
In Oss is nooit een begijnenhof geweest. De zusters van Liefde hebben
de eerste jaren dat zij in Oss waren in huize Munster gewoond (waar nu
het kantoor van Berghege staat). Waarschijnlijk is daardoor de naam
Begijnenstraat ontstaan.
5 RD bij stoplichten, Hertogensingel oversteken, wordt
Oijenseweg
6 LA 1e straat, Orseleindstraat
7 LAH Orseleindstrraat vervolgen
8 RA einde straat, Oude Litherweg, overkant lopen
9 LA bij kruising, Max. van Oostenrijkstraat
10 RA einde straat, Philips de Goedestraat
11 RA Bourgondiëstraat, wandelpad onder hoogspanning
volgen
12 RA bij Oude Litherweg, deze oversteken en
13 LAH Kasteel
Sprookje van Mettegeupel
Halverwege het Kasteel treft men een kunstwerk aan bestaande uit een
kroon en een page. Als men goed kijkt mankeert aan de kroon één
gouden bal. De page wijst in de richting van de Edelenburg. Zou de bal
daar te vinden zijn? Het begin van ’t sprookje van Mettegeupel. Dit
kunstwerk is van de Osse kunstenares Ger van Ieperen.
18 19

14 RD kruising Bourgondiëstraat wordt Oijenseweg
15 LA 1 e straat, Marshallstraat
16 LA 1 e straat, Pattonstraat, wordt Ritchiestraat , wordt
Wijkerstein
17 RA einde straat, Rusheuvelstraat
Horizonschool ‘’t Noorderlicht’
Deze eerste brede school ‘het Noorderlicht’ werd op 30 januari 2004 officieel
geopend. Deze brede school bestond uit:
– ’n consultatiebureau,
– ‘n kinderdagverblijf,
– ’n peuterspeelzaal,
– ’n kinderdagverblijf,
– twee basisscholen, ‘in Balans’ en ‘de kleine Wereld’,
– ’n buitenschoolse opvang.
De architecten van deze school zijn Leijh, Kappelhoff, Seckel en van den
Dobbelsteen.
Sportcomplex ‘de Rusheuvel’
Het kunstwerk is van oorsprong afkomstig van bij V en D in het
centrum. Het kunstwerk heet ‘de drie elementen’.
Het verwerkte materiaal is staal en steen en dateert 1996. De hoogte is
zes meter.
Het verbeeldt de kringloop van de aarde. De steen symboliseert de
aarde, de stalen constructie het vuur en de waterval het water. De
ruimte binnenin geeft aan dat zelfs de kleinste druppel de grootste
steen kan uithollen.
De kunstenaar is Frans Goossens uit Heeswijk Dinther.
18 RA 1e straat, Avestein, is fietspad
19 LAH wandelpad op langs speeltuintje en hondenuitlaatplaats
20 RD park Foulkesstraat
21 RA einde straat, Hertogensingel
22 LA bij stoplichten, Hertogensingel oversteken, wordt
Begijnenstraat
20 21

23 LA 1e straat, Krakenburg, bij 4 betonnen paaltjes RD
24 RA Fratershof, wandelpad langs sporthal
25 RA vóór kunstwerk ‘net geen 100 jaar fraters’
Brevierlaantje
Het is één van de overblijfselen van de vroegere Fraterstuin. Tijdens het
verblijf van de fraters in Oss (1883 – 1982) werd dit laantje vaak door de
fraters gebruikt om hun dagelijks gebed te doen. Aan het begin van het
laantje ligt een plaquette met een gedicht van oud burgemeester van
Oss Eppo van Velthuizen.
26 RD langs parkeerterrein
27 LA Begijnenstraat
Grote kerk
De kerk, Maria Onbevlekt Ontvangen, is geconsacreerd (in gebruik
genomen) in 1859 naar een ontwerp van architect H.J. van Tulden. De
kerk staat op de plek waar voorheen de oude Willibrorduskerk stond.
Het is een neogotische kerk met een stompe toren (hoogte 56 meter).
De kerk is door de tijd verfraaid met prachtige gebrandschilderde
ramen. Vóór de kerk, op het plein, staat een beeldengroep van Maria en
de twee engelen die zijn vervaardigd door J.F. Vriendt naar ontwerp van
L.C. Hezemans. De beeldengroep herinnert aan de donkere periode in
Oss van 1893 (de moord op brigadier Hoekman).
22 23

28 RD bij kerk, Kerkstraat
29 RA einde straat, Kruisstraat
30 RD na voetgangersgebied, Kruisstraat
Groene Engel
Het pand dateert 1912 en is gebouwd in de Art Deco stijl. Van 1912 –
1929 was dit het hoofdkantoor van de margarinefabriek van Anton
Jurgens. De naam ‘de Groene Engel’ komt van mevrouw Jurgens. Zij
onderhield haar botanische tuin die zij ‘mijn groene engel’ noemde.
Tussen 1929 en 1974 had Philips hier zijn fabriek. Sinds 1999 is het een
cultuurpodium met een gevarieerd en gedurfd aanbod van muziek voor
een breed publiek.
31 RA 1 e plein, St. Barbaraplein
einde S.C.C. ‘de Binnenstad’, St Barbaraplein
afstand ± 5 kilometer (4700 m)
24 25

3 Waterroute
26 27
Start
route

3 Waterroute
start voormalige Pauluskerk, Oude Litherweg
1 LA Oude Litherweg
2 LA Aartshertoginstraat
3 LA Jonkers van Ossstraat en meteen
4 RA Hertog Antonstraat
5 RA einde straat, Brabantstraat
6 LA eerste wandelpad na de parkeerplaats
7 RA 1 e pad
8 RA pad volgen
9 LAH langs flats
10 RA einde pad
11 LA einde pad, Leuvenstraat
12 RD wordt Overhaag
13 RD Voorburcht oversteken, wordt Bastion
14 RD wordt fietspad
15 RA vlak vóór water, wandelpad op
Overstortvijver
Deze vijver vormt de waterschakel tussen het achterliggende polderlandschap
en de woonwijk. Deze vijver kan men eventueel ook helemaal
rondwandelen.
28 29

16 RD pad volgen tot eind, dan
Alternatief bij nat weer:
LA Jachtslot
LA na bruggetje, Harnas
RA einde Harnas
ga verder met punt 19
17 LA weer langs water, leempad volgen
Overstortvijver
De vijver aan het Harnas is een opvangvijver voor het regenwater uit
de wijk. Wordt hij te vol dan pompt het gemaaltje het water naar de
grote achterliggende vijver. Van daar uit loopt het water de poldersloten
in waarbij het waterpeil in de polder door het Waterschap wordt
geregeld.
Watergemaaltje
In eerste instantie heeft hier een windmolentje gezorgd dat op een
milieu vriendelijke manier het water naar de waterring werd gepompt
Tegenwoordig wordt het gemaaltje elektrisch aangedreven.
18 RAH einde pad, Harnas
30 31

Hemelwaterafvoer
Hier is sprake van duurzaam waterbeheer. Het regenwater wordt
direct in de grond geïnfiltreerd en niet zoals gebruikelijk door het riool
afgevoerd.
19 LA 1e pad, tussen twee stenen vóór bocht
20 RA Frankenbeemdweg
21 RA 1e wandelpad
Knotwilgen
De knotwilg is ‘n gebruiksboom. Het opschot (de takken) werd gebruikt
voor het maken van manden, voor de afrastering van kleine percelen en
binnen in de huizen voor afscheidingen in de woonruimte. Voor het
hoeden van het vee werden ze ook als zweepjes gebruikt. De wilg bloeit
heel erg vroeg (op het kale hout). Wilgen worden meestal om en om
geknot omdat op de ‘kale’ wilg andere insecten en wormen leven dan
op de niet geknotte. Zodoende kunnen twee vogelpopulaties in het
gebied leven.
22 RD kruising van wandelpaden
32 33

34
Wadi
Zoals bij deze moderne wadi worden in stedelijke gebieden straten en
daken van huizen afgekoppeld van de riolering, Het regenwater dat op
deze verharde oppervakken valt wordt via een regenwaterriolering of
over maaiveld afgevoerd naar een wadi waar het kan infiltreren in de
bodem, of vertraagd kan worden afgevoerd naar oppervlaktewater. Op
deze manier wordt voorkomen dat schoon water naar de riool- waterzuiveringsinstallatie
gaat en wordt tevens bereikt dat het grondwater
wordt aangevuld.
23 RD kruising van wandelpaden
24 RA einde pad, Mettegeupelstraat
Schildwacht
Kenmerkend voor deze zogenaamde urban villa’s is hun ligging in een
mooie groene omgeving. De compacte flats worden aan vier zijden
bewoond en vormen als het ware de ‘uitkijkposten’ van de Schildwacht.
Zij kijken fier uit over het polderland als willen zij het voormalige landgoed
van Mette Goebels (het huidige Mettegeupel) bewaken met
desnoods vier ogen.
25 LA de Edelenburg, deze helemaal uitlopen, dan
35

36
Het sprookje van Mettegeupel
Deze statige edelvrouw met haar page kijkt uit over haar domein. Zij
bezitten een gouden bal. Er ontbreekt er één aan de kroon in het Kasteel.
De oplossing van het sprookje, of wordt het raadsel alsmaar groter? Dit
kunstwerk is van de hand van de Osse kunstenares Ger van Ieperen.
26 RA einde weg, Kasteel
27 RA 2e straat, Litherweg en meteen
28 LA wandelpad op, Bourgondiëstraat volgen
29 LA einde wandelpad, straat oversteken, Philips de
Goedestraat
30 LA 1 e straat, Max. van Oostenrijkstraat
31 RA 4 e straat, Oude Litherweg (rechts lopen)
32 RAH vóór rotonde
einde voormalige Pauluskerk, Oude Litherweg
afstand ± 4.5 kilometer (4600)
37

4 Ridderroute
Start
route
38 39

4 Ridderroute
start voormalige Pauluskerk, Oude Litherweg
1 LA Oude Litherweg
2 LA 1 e straat, Aartshertoginstraat
3 RA einde straat, Jonkers van Ossstraat
4 RD over trottoir langs de school lopen
5 RD bij kruising, blijft Jonkers van Ossstraat
6 RA Bourgondiëstraat, wandelpad volgen
7 LAH Kasteel
8 LA 1 e straat, Terloo
9 RA 6 e straat, Tournooiveld
Ridderspel
Bij ‘n tournooiveld mag uiteraard een ridder en het ringsteken niet
onderbreken. Deze indrukwekkende figuur, gemaakt door beeldend
kunstenaar Jan van der Venne, kijkt uit op een speelweide.
10 LAH einde straat, bocht van 180° volgen
11 RA Schildwacht
12 RA na laatste woontoren, wandelpad op
13 RD kruising van wandelpaden
14 RAH bij bankje
15 LA einde wandelpad naar Hofvijver
40 41

16 LA wandelpad op bij betonnen paaltjes
17 RA einde wandelpad,Oijenseweg
18 LA 1 e straat, Westhaag
Kunst op straat
Dit bijzondere kunstwerk heeft als spreuk: ‘Kunst is de liefde in elke
daad’. Het is in 2002 ontwikkeld door Anet van de Elzen uit Eerde in
opdracht van de gemeente Oss.
Kunst in de straat
In de Westhaag vindt men deze prachtige dichtregel in verschillende
kleuren centraal in de as van de weg. Zo worden verschillende delen van
de Oijense Zij met elkaar verbonden zoals hier de Haagpoort met
’t Eiland.
19 RAH Westhaag
20 LA 1e wandelpad langs speeltoestellen
42 43

Fruittoestellen
Tussen de Oost- en de Westhaag staan een aantal speeltoestellen
waarvan het gebruik heel duidelijk is. Opmerkelijk is dat voor de vorm
van deze speelplekken fruit gekozen is. Ook de rupsjes en de kevertjes
zijn niet vergeten. Een speels idee voor speeltoestellen.
21 LA Oosthaag
22 RA einde weg, Haagpoort
De koe
Aan het pleintje staat de koe statig koe te zijn. Vredig, zoals het een koe
betaamt, maar ook ‘vreterig’. Zij doet zich te goed aan het beschikbare
voer en voelt zich kennelijk thuis in haar geboden omgeving. De
kunstenares, Anet v.d. Elzen, heeft het in 2002 ontworpen en gecreëerd.
Het is duidelijk geen productie koe met een kollossale uier hangend
onder een uitgemergeld lijf. Dit zijn geen koeien meer maar levende
‘rômfabriekskes’.
23 RD einde weg, Rusheuvelstraat oversteken, Wijkerstein
24 RA bij hoogspanning, Pattonstraat, wandelpad op
25 RD Oijenseweg oversteken, wordt Bourgondiëstraat,
wandelpad volgen
26 LA 2e straat, Oude Litherweg (rechts lopen)
44 45

Het sprookje van Mettegeupel
We ontmoeten hier weer een page aan de andere zijde van het Kasteel.
Deze Bourgondiër kijkt naar de kroon waar nog steeds een bal
mankeert. Als we goed kijken heeft hij er een. Zou dit dan de oplossing
van het sprookje zijn? Aan zijn omvang is goed te zien dat het in de wijk
Krinkelhoek goed toeven is. Het kunstwerk is van de hand van de Osse
kunstenares Ger van Ieperen.
27 RD Max. van Oostenrijkstraat oversteken
28 RAH vóór rotonde
einde voormalige Pauluskerk, Oude Litherweg
afstand 4 kilometer (4000)
46 47

5 Laarzenpadroute
Start
route
48 49

5 Laarzenpadroute
start golfbaan Jan van Erp, Oijenseweg
1 RA Oijenseweg
2 LA 1e straat, Spitsbergerweg
3 LA na huizen linkerkant, langs schrikhek, graspad op
Groene vinger
Het verbindingpad tussen de woonwijk en het natuurgebied is de
‘groene vinger’ die van het een naar het ander wijst. Vanuit de wijk
heeft men een prachtig wijds uitzicht over de polder en vanuit de polder
ziet men de ‘sky line’ van de wijk en de stad. Deze paden zijn een
prachtig leefgebied voor klein wild en diverse soorten vogels.
4 RD 2x klaphek door
5 RA einde pad, door klaphek, Meerdijk
6 RD Macharenseweg oversteken, graspad volgen langs
water
Nieuw gedeelte Ossermeer
Dit gedeelte van de Ossermeer is van een veel latere datum dan het
gedeelte aan de overzijde. In de tweede helft van de vorige eeuw heeft
men in dit gebied de natuur zijn werk laten doen met als resultaat riet,
water en kreupelhout kortom een prachtige aanwinst niet alleen voor
de natuur maar ook een geweldig leefgebied voor veel vogels en kleine
amfibieën.
7 LA einde pad, Macharenseweg oversteken, fietspad
volgen
50 51

De oude ijsbaan
In dezelfde tijd als het zwembadwerd ook de ijsbaan aangelegd. In de
jaren 50 van de vorige eeuw werden bij vorst hier schaatswedstrijden
gehouden. Deze ijsbaan was ’s avonds verlicht maar de lantaarnpalen
zijn in de loop van de tijd verdwenen.
8 RA na ijsbaan, bij blauwe paal, houten balk als bruggetje
9 RA pad langs oude zwembad volgen
Zwembad ‘de Meer’
Het ‘oude zwembad’ zoals het in de volksmond wordt genoemd werd
op 30 juni 1934 officieel geopend. Het deed bijna 34 jaar dienst als
zwembad; streng gescheiden in een dames- en herenbad, zowel het
diepe als het ondiepe en natuurlijk ’t kinderbad. Op 1 juni 1968, toen
het nieuwe zwembad aan de Kortfoort opende, werd het oude
zwembad gesloten.
Eind 1971 werden de gebouwen gesloopt en een gedeelte van het bad
opgevuld met zand en aangeplant. Nu is de Ossermeer een prachtig
vogelreservaat en natuurgebied.
Restanten die aan het zwembad herinneren zijn nog te zien in de vorm
van de restanten van een duikplank
52 53

Stapstenen
Een stapsteen is de verbinding in de ecologische verbindingszone,
te vergelijken met een grote parkeerplaats langs de snelweg. Zij biedt
plaats aan bijzondere watermilieus, van ééndagsvlieg tot ijsvogel.
De Ossermeer, een oude Maasarm vormt zo’n stapsteen in de
Hertogswetering.
Als het vervolg van de tocht door weersomstandigheden te nat
is kan men de volgende alternatieve route nemen:
LAH bij blauwe paal
RA bij parkeerplaats fietspad volgen
RA 1e verharde weg, Meerdijk, deze helemaal uitlopen
LA einde dijk, Oijenseweg.
Het kinderbad
Hier ziet men de overblijfselen van het kinderbad in het oude zwembad.
In de volksmond heette dit pad destijds het ‘pierenbadje’.
11 RD blauwe route volgen langs riet en graspaden
12 RD over bruggetjes tot
13 LA bij bankje
14 RD langs slaghek, Oijenseweg
einde golfbaan Jan van Erp, Oijenseweg
afstand ruim 6 kilometer (6300m)
10 RAH bij blauwe paal
54 55

6 Dijkenpadroute
56 57
Start
route

6 Dijkenpadroute
start golfbaan Jan van Erp, Oijenseweg
1 RA Oijenseweg
2 LA Spitbergerweg
3 LA na huizen aan linkerkant, door slaghek, graspad volgen
4 RD 2x door klaphek
5 LA einde weg, door klaphek, Meerdijk
De Meerdijk
Deze mooie verharde wegfungeerde als dijk voor het hoge water in de
Ossermeer, een oude Maasarm die in deze omgeving erg meanderde.
Nu vormt de Maas de grens tussen Brabant en Gelderland. Dat is niet
altijd zo geweest. Duizenden jaren geleden stroomde de Maas onbedijkt
via een stelsel van grotere en kleinere kreken zeewaarts. Eén van de
grotere was de Ossermeer. Hier groeit nog ’t griendhout dat vroeger
gebruikt werd voor de mandenmakerij en voor beschoeiïngsmatten
voor de dijken. Dit laatste gebeurt nog steeds met zowel het griend als
het snoeihout van de hier prachtig groeiende knotwilgen. Kijk vooral
naar de gedeeltelijk geknotte en niet geknotte wilgen.
6 RA einde Meerdijk, langs slaghek, blauwe route volgen
7 LA bij bankje, graspad volgen
8 RD pad door bos volgen
9 RD langs wetering, geel/witte route volgen
10 RA einde pad, Oijenseweg
58 59

Oijense hut
De Oijense hut, een voormalig café en veerhuis, stond pal aan de
Hertogswetering. Deze, veelal houten hutten werden in het voorjaar, als
het water van de Beerse Maas gezakt was, opgebouwd en bij de
opkomst van het water in de herfst weer afgebroken.
Gedurende de zomermaanden schonk de ‘hutner’ een borrel of een
biertje en desgevraagd een eenvoudige doch stevige hap.
Na 1942, bij het sluiten van de ‘Beerse Overlaat’, verdween de functie er
van. Wel bleef de Oijense hut onder deze naam nog lang ’n café.
Tegenwoordig is het een particulier woonhuis.
11 LA bij tweede schrikhek en bordje Hertogswetering
De vishevel
Het verschil tussen een vistrap en een vishevel is dat de vistrap de
hoogte stapsgewijs overbrengt en een vishevel een geheel gevulde buis
is waar de vis ongehinderd van hoog naar laag en andersom kan
zwemmen. Vishevels ziet men niet veel. Eentje in de buurt is er ook nog
te zien in de polder van Berghem.
60 61

De dijk van de Hertogswetering
De Hertogswetering is een waterloop van Grave naar Gewande.
Hij zorgt in dit gebied voor een goede waterbeheersing.
In Grave zorgt daar het gemaal van Sasse voor en in Gewande het
Caners gemaal. Gedurende de Beerse Maas bleven deze dijken meestal
droog en kon hier het polderwild in de winter overleven.
12 LA 2 e sluis oversteken, pas op metalen roostervloer en
meteen
13 RA graspad volgen
14 LA 1 e graspad volgen, linkerzijde poldersloot
15 RD Paalakker oversteken, klaphek van linker schrikhek
nemen
16 LAH pad helemaal uitlopen
17 LA einde pad, Frankenbeemdweg
18 RA 2e pad, wandelpad
19 LA bij kruising van wandelpaden
20 RAH bij bankje en bij einde pad
21 LA wandelpad naar Hofvijver
22 LA bij betonnen paaltjes, wandelpad volgen tot eind
23 LA Oijenseweg
24 RD kruising oversteken
einde golfbaan Jan van Erp, Oijenseweg
afstand ± 6 kilometer (5800 m)
Groene vinger
Vanuit de Paalakker begint een groene vinger richting Frankenbeemdweg.
Hij sluit aan op de dijk van de Hertogswetering en is weer een
prachtige verbinding met een uniek natuurgebied. Men is doende de
Hertogswetering te laten meanderen zodat ook hier met name de
watervogels hun leef- en broeddomein hebben.
62 63

7 Wijkgrensroute
Start
route
64 65

7 Wijkgrensroute
start S.C.C. ‘de Binnenstad’, St. Barbaraplein
1 RA St. Barbaraplein
St. Barbaraplein
Hier stond de Jurgensfabriek in het centrum van Oss. In 1870 opgericht
door Anton Jurgens en zonen. Van oorsprong waren zij handelaren in
natuurboter. Zij maakten hier hun beroemde ‘kunstboter’ beter bekend
als margarine. Het eerste merk heette ‘Solo’. Later heeft, tot 1974, Philips
hier zijn fabriek gehad.
Molen Zeldenrust
Deze ronde stellingmolen dateert 1869 en heeft een vlucht van 25
meter. Tot 1950 is deze molen volop in bedrijf geweest. In 1971 koopt de
gemeente Oss de molen en stichting ‘de Osse molen’ realiseert in 1978
opnieuw een maalvaardige molen. Met regelmaat zie je hem wentelend
boven het stadsbeeld uit.
2 RA Kruisstraat
3 RA 4e straat, Katwijkstraat
4 LA 1e straat, Pastoor Bloemstraat
66 67

Pastoor Bloemstraat
We staan zo’n beetje aan de rand van onze wijk, namelijk ‘de Vlashoek’.
In 2005 werd deze wijk gerenoveerd, Pastoor Bloem, waar de straat naar
genoemd is, was de bouwpastoor van de H. Hartkerk; de tweede parochiekerk
in Oss. De bouw werd gesponsord door margarinefabrikant
Jurgens en wordt dan ook wel ‘de Boterkerk’ genoemd. De H. Hartkerk is
een neogotische kerk; de architect was W. van Aalst. De wijk, waar de
Pastoor Bloemstraat deel van uitmaakt is gebouwd aan het eind van de
jaren 40 van de vorige eeuw (in 1947 begonnen).
5 RA 2 e straat, Vorstershoekstraat
6 RA einde straat, Oude Kerkstraat
7 LA 1 e straat, Katwijkstraat
8 LA 1 e straat, Watertorenstraat
De moskee
Deze 48,55 meter hoge watertoren werd in 1935 gebouwd in de
verstrakte lijn van de Amsterdamse school en in het voorjaar van 1936
in gebruik genomen als eigen watervoorziening voor het centrum van
de stad Oss. Het buitengebied volgde later. De bewaarcapaciteit was
600 m 3 . Sinds 1985 doet hij dienst als moskee voor onze Turkse
gemeenschap.
68 69

Watertorenstraat vervolgen
9 RA 1 e straat, Bermakker
(straatnaambordje links in de straat)
10 LA 1 e straat, Wendakker
11 RA 1 e straat, blijft Wendakker (geen straatnaambordje)
12 RD Vierhoeksingel oversteken (let op voor het verkeer,
drukke oversteek) wordt Hertogin Sophiastraat
13 RA einde straat, Hertog Hendrik I straat
14 LA 1e straat, Hertogin Margarethastraat
15 RA Ussenstraat en meteen (let op voor het verkeer,
drukke oversteek)
16 LA Hertog Godfriedstraat
17 RD Zaltbommelseweg schuin oversteken (let op voor het
verkeer, drukke oversteek), wordt Jonkers van
Ossstraat
De Krinkelhoek
In 1959 werd met de aanleg van de ‘Krinkelhoek’ begonnen. Na de
Zeehelden-, de Roofvogel-, en de Verzetsheldenwijk, de 4 e grote
nieuwbouwwijk van Oss.
Heel veel nadruk werd gelegd op sociale woningbouw (veel huizen op
een kleine ruimte).
Bij de laatste renovatie van deze wijk is veel zorg en geld besteed aan
groenvoorziening, hetgeen goed te zien is.
Basisschool ‘de Meteoor’
Aan de rechterkant de basisschool, de voormalige Mgr. Bekkersschool
destijds gebouwd samen met de wijk en behoort thans tot één van de
horizonscholen in Oss (Brede school). Zij heet ‘de Meteoor’.
Ook is hier sinds 1992 de beheerskommissie ‘Krinkelhof’ actief. Naast
het beheer doet deze kommissie ook het onderhoud van ‘de Krinkelhof’.
18 RA 1e kruising, Max. van Oostenrijkstraat
19 RD kruising Oude Litherweg
20 RA Philips de Schonestraat (meteen achter flats)
21 LA einde straat, Orseleindstraat
70 71

Orseleind
Het Orseleind, samen met de Schelversakker, was vroeger het noordelijkst
bewoonde gedeelte van Oss. Ingeklemd tussen de Lither- en Oijenseweg
bestond het Orseleind uit niet meer dan ‘unne vorweg’: (landweg)
waar de bewoners graag een eindje gingen ‘keuren’ (wandelen). Bij de
realisatie van de Krinkelhoek zijn deze nostalgische paadjes verdwenen
om plaats te maken voor bewoning.
22 LA Orseleindstraat (rondfietsen)
23 RA 1 e straat, Habsburgstraat
24 LA einde straat, Bourgondiëstraat
25 RA einde straat, en meteen LA Leuvenstraat
De Mettegeupel
We fietsen de wijk ‘Mettegeupel’ in. Deze wijk dankt zijn naam aan
Metten Goebels, een grondeigenaar, die rond 1520 dit gebied bezat.
Zijn bezittingen strekten zich uit ten noorden van de Mettegeupelstraat.
Deze straat en het gebied hebben zijn naam behouden.
26 RD Overhaag, wordt Bastion, wordt fietspad
27 RA pad vóór vijver (achterkant Jachtslot)
pad blijven volgen tot eind
Alternatief bij nat weer.
LA Jachtslot
LA Harnas, na bruggetje
RA einde Harnas
ga verder met punt 30
Waterring
Deze vijver fungeert als opvangbassin voor het regenwater uit de wijk.
Is er te veel water dan loopt dit via de sloten de polder in. Is er te weinig
dan pompt het gemaaltje water de wijk in.
28 LA grind/leempad (watergemaal)
72 73

Watergemaal
Hier treffen we een watergemaal aan. De vijver vormt de schakel tussen
de waterafvoer van het hemelwater van de huizen en de waterring waar
het gemaal het water naar toe pompt. Via deze waterring komt het
water in de poldersloten die aansluiten op de Maas.
29 RD wordt verharde straat (Harnas)
Afvoer hemelwater
Het gebied waar we nu fietsen is in de jaren 90 gerealiseerd. Het is een
ecologisch gebied (het eiland) waar hemelwater en rioolwater gescheiden
wordt afgevoerd.
30 RAH 2e straat, blijft Harnas
31 RAH blijft Harnas
32 LA verharde weg
33 LA 1e pad richting Hofvijver (is wandelpad)
74 75

De Schildwacht
We zien hier de drie appartementen aan de Schildwacht. En dat zijn ze ,
de schildwachten van Mettegeupel. Stoer kijken ze de polder in en.
gezien hun statige houding, met hun uitrusting achter zich (Harnas en
Musketier) staan zij garant voor een symbolische veiligheid.
34 RD bij kruising van paden
35 RAH bij bankje
36 LA einde pad, wordt Hofvijver
37 LA Oijenseweg
De Oijense Zij
Aan de zuidelijke zijde van de Oijenseweg ligt de wijk ‘Oijense Zij’.
Zij vormt een schakel tussen sportcomplex ‘de Rusheuvel’ en de wijk
Mettegeupel.
Buitengebied
Aan de linkerzijde, nà de kruising Frankenbeemdweg / Spitsbergerweg,
ligt de golfbaan van de familie van Erp. Hier kunt U een rustpauze
inlassen en eventueel een kijkje nemen bij een modern golfcentrum,
voorheen rundveeboerderij. Even verderop, aan dezelfde kant van der
straat, is de landwinkel en viskwekerij Spierings gevestigd (niet open
op zondag)
38 RD bij kruising, Oijenseweg vervolgen
39 RA Meerdijk
76 77

De Ossermeer
Dit is een gebied van de overlaat (de Beerse overlaat). Het is een uniek
landschap en één van de grote stiltegebieden in het Noord Oosten van
Oss.
40 LA Macharenseweg (let op voor het verkeer,
drukke oversteek)
Het oude zwembad
Na ± 200 meter ziet U aan de linkerzijde een kleine parkeerplaats. Hier
kunt U eventueel een kleine wandeling rond het oude zwembad maken.
Tot 1968 was hier een zwembad en een ijsbaan.
De Ossermeer fungeert in dit mooie gebied als stapsteen.
41 RA Macharenseweg (fietsstraat volgen)
42 RA einde weg, Rusheuvelstraat
43 LA 1e straat (fietspad) Almstein
44 RD fietspad volgen (rode tegels)
45 RA bij verkeerssluis (einde hondenuitlaatterrein)
46 RA einde sluis, Foulkesstraat
47 LA 1e straat, Marshallstraat
48 LA einde straat, Oijenseweg
49 RD bij stoplichten, Begijnenstraat
50 LA 1e straat, Krakenburg
78 79

Fratershof
Aan de rechterzijde komt men langs de Fratershof, de kloostertuin van
de fraters die van 1883 tot 1982 in Oss werkzaam zijn geweest. Het
Nicolaasinstituut aan de Begijnenstraat (het huidige kantoor van Berghege)
was hun klooster. In de tuin is het ‘brevierlaantje’ vanuit de
Krakenburg nog goed te herkennen. Het kunstwerk, verderop in de tuin,
staat voor een niet helemaal voltooide C, het Romeinse teken voor 100.
Krakenburg vervolgen
51 RA na Nicolaasschool, Koornstraat
52 RD parkeerplaats Hema (fietsstraat volgen)
53 RA Kruisstraat, na fietsenstalling rechts
54 RA St. Barbaraplein
einde S.C.C. ‘de Binnenstad’, St. Barbaraplein
afstand ± 12 kilometer
Colofon
Uitgave: Gemeente Oss, Stadsbeleid
Redactie: Jan Ulijn, wijkbewoner
Joyce Bergmans, projectleider Gemeente Oss
Uitgave: april 2012
Disclaimer
U kunt aan de informatie in dit boekwerk geen rechten ontlenen. Evenmin kan Gemeente Oss
aansprakelijk worden gesteld voor onjuiste en/of onvolledige informatie. Alle informatie en
gegevens van dit boekwerk mogen zonder onze nadrukkelijke schriftelijke toestemming niet
worden vermenigvuldigd of gepubliceerd.
80 81