15.09.2013 Views

17 dec 2012 - Dag van de Overheidsopdrachten - GD&A-advocaten

17 dec 2012 - Dag van de Overheidsopdrachten - GD&A-advocaten

17 dec 2012 - Dag van de Overheidsopdrachten - GD&A-advocaten

SHOW MORE
SHOW LESS

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.

Motivering, informatie en rechtsmid<strong>de</strong>len<br />

inzake overheidsopdrachten<br />

Vrijdag 7 <strong><strong>de</strong>c</strong>ember <strong>2012</strong><br />

Johan GEERTS<br />

Advocaat GD&A Advocaten<br />

1


1. Rechtsbescherming bij overheidsopdrachten: wettelijk ka<strong>de</strong>r<br />

2. Motiverings- en informatieverplichting / wachttermijn<br />

3. Verhaalprocedures<br />

4. Actualia<br />

1. Het ein<strong>de</strong> <strong>van</strong> <strong>de</strong> Feyfer Formanova- rechtspraak. Het lot <strong>van</strong> een onwettig<br />

gesloten opdracht na schorsing/ vernietiging <strong>van</strong> <strong>de</strong> gunningsbeslissing?<br />

2. Verschillen tussen <strong>de</strong> burgerlijke kortgedingrechter en <strong>de</strong> UDN-procedure<br />

voor <strong>de</strong> Raad <strong>van</strong> State<br />

3. Diligentieplicht inschrijver bij een onwettig bestek ( tempering Labonorm-<br />

rechtspraak)<br />

2


De rechtsbeschermingswet <strong>van</strong> 23 <strong><strong>de</strong>c</strong>ember 2009<br />

3


Europese wetgeving<br />

◦ Klassiek sectoren: richtlijn 2004/18/EG <strong>van</strong> 31 maart 2004<br />

◦ Nutssectoren: richtlijn 2004/<strong>17</strong>/EG <strong>van</strong> 31 maart 2004<br />

◦ Rechtsbeschermingsrichtlijn klassieke sectoren<br />

89/665/EEG <strong>van</strong> 21 <strong><strong>de</strong>c</strong>ember 1989<br />

◦ Rechtsbeschermingsrichtlijn nutssectoren 92/13/EEG <strong>van</strong><br />

25 februari 1992<br />

Belgische wetgeving (klassieke sectoren)<br />

◦ Fe<strong>de</strong>rale basiswet: ‘overheidsopdrachtenwet’ <strong>van</strong> 24<br />

<strong><strong>de</strong>c</strong>ember 1993<br />

◦ Gunning: A.R.O.-KB <strong>van</strong> 8 januari 1996<br />

◦ Uitvoering: A.R.U.-KB <strong>van</strong> 29 sepetember 1996 + bijlage:<br />

AAV<br />

4


on: FOD Kanselarij <strong>van</strong> <strong>de</strong> Eerste Minister<br />

5


‘Rechtsbeschermingswet’ <strong>van</strong> 23 <strong><strong>de</strong>c</strong>ember 2009 (en<br />

Uitvoerings-KB <strong>van</strong> 10 februari 2010 (B.S. 16.02.2010):<br />

invoeging nieuw boek IIbis (artikelen 65/1 tot 65/34)<br />

“Motivering, informatie en rechtsmid<strong>de</strong>len inzake<br />

overheidsopdrachten en sommige opdrachten voor<br />

aanneming <strong>van</strong> werken, leveringen en diensten”<br />

Omzetting <strong>van</strong> RL 2007/66/EG <strong>van</strong> 11 <strong><strong>de</strong>c</strong>ember 2007 tot<br />

wijziging <strong>van</strong> <strong>de</strong> Richtlijnen 89/665/EEG en 92/13/EEG met<br />

betrekking tot <strong>de</strong> verhoging <strong>van</strong> <strong>de</strong> doeltreffendheid <strong>van</strong> <strong>de</strong><br />

beroepsprocedures inzake het plaatsen <strong>van</strong><br />

overheidsopdrachten.<br />

6


Omzendbrief <strong>van</strong> 10 <strong><strong>de</strong>c</strong>ember 2003<br />

Programmawet <strong>van</strong> 9 juli 2004 tot invoering <strong>van</strong> artikel 21 bis<br />

in <strong>de</strong> wet <strong>van</strong> 1993: verplichte standstill <strong>van</strong> minstens 10d<br />

Wet <strong>van</strong> 8 juni 2008 + uitvoerings-KB <strong>van</strong> 31 juli 2008–<br />

diverse wijzigingen mbt standstill: aanpassingen artikel<br />

21bis, 41 sexies en 62bis wet 1993<br />

Inwerkingtreding rechtsbeschermingswet 2009: opdrachten<br />

aangekondigd sinds 25 februari 2010<br />

7


Uitbrei<strong>de</strong>n mogelijkhe<strong>de</strong>n <strong>van</strong> preventieve<br />

rechtsbescherming/ herstel in natura<br />

Rechtszekerheid: beperking <strong>van</strong> <strong>de</strong> mogelijkhe<strong>de</strong>n tot<br />

onverbin<strong>de</strong>ndverklaring/ schorsing / vernietiging <strong>van</strong> <strong>de</strong><br />

gesloten opdracht in uitvoering: kan enkel bij schending <strong>van</strong><br />

<strong>de</strong> wachttermijn<br />

Bevestiging <strong>van</strong> het duale rechtssysteem<br />

8


Efficiënte en doelmatige besteding <strong>van</strong> <strong>de</strong> overheidsmid<strong>de</strong>len<br />

◦ rationeel gebruik <strong>van</strong> <strong>de</strong> overheidsmid<strong>de</strong>len<br />

◦ Gunning aan:<br />

Goedkoopste regelmatige inschrijver (aanbesteding)<br />

<strong>de</strong> meest voor<strong>de</strong>lige regelmatige inschrijver (offerteaanvraag)<br />

Vrije me<strong>de</strong>dinging en eerlijke concurrentie<br />

◦ Gelijke behan<strong>de</strong>ling, geen bevoor<strong>de</strong>ling<br />

◦ Transparantie: zowel bij <strong>de</strong> gunning als bij uitvoering <strong>van</strong> <strong>de</strong> opdracht<br />

Eengemaakte Europese markt : <strong>de</strong>elname <strong>van</strong>uit an<strong>de</strong>re EUlidstaten<br />

vereenvoudigen<br />

Forfaitaire grondslag – vaste prijs<br />

9


Gunning <strong>van</strong> <strong>de</strong> opdracht (artikel 65/1, 10°)<br />

= <strong>de</strong> beslissing <strong>van</strong> <strong>de</strong> AO om <strong>de</strong> gekozen inschrijver aan te<br />

wijzen = gunningsbeslissing (vb. schepencollege, raad <strong>van</strong><br />

bestuur)<br />

Sluiting <strong>van</strong> <strong>de</strong> opdracht (artikel 65/1, 11°)<br />

= totstandkoming <strong>van</strong> <strong>de</strong> contractuele band tussen <strong>de</strong> AO en <strong>de</strong><br />

begunstig<strong>de</strong> – mid<strong>de</strong>ls betekening aan <strong>de</strong> begunstig<strong>de</strong> vd<br />

uitdrukkelijke goedkeuring <strong>van</strong> zijn offerte (= toewijzing <strong>van</strong><br />

<strong>de</strong> opdracht)


Rechtsbescherming overheidsopdrachten<br />

11


Toepassingsgebied informatie- en motiveringsverplichtingen<br />

Ruimste toepassingsgebied: nagenoeg alle opdrachten (behalve<br />

on<strong>de</strong>r 5.500 euro):<br />

◦ Opdrachten boven <strong>de</strong> Europese drempels (art. 65/3)<br />

◦ Opdrachten on<strong>de</strong>r <strong>de</strong> Europese drempels, boven 67.000 euro<br />

(65/29)<br />

Verplichte redactie <strong>van</strong> een gemotiveer<strong>de</strong> beslissing<br />

(65/4)<br />

◦ Ingeval <strong>van</strong> gebruik <strong>van</strong> <strong>de</strong> on<strong>de</strong>rhan<strong>de</strong>lingsprocedure<br />

◦ selectiebeslissing<br />

◦ Gunningsbeslissing<br />

◦ Stopzetting en eventueel heraanbesteding (twee<br />

afzon<strong>de</strong>rlijke beslissingen)


Inhoud gemotiveer<strong>de</strong> beslissing (art. 65/5)<br />

• Naam/adres AO - voorwerp <strong>van</strong> <strong>de</strong> opdracht - goed te keuren<br />

opdrachtbedrag<br />

• Namen <strong>van</strong> kandidaten/inschrijvers<br />

• Namen <strong>van</strong> <strong>de</strong> al dan niet geselecteer<strong>de</strong><br />

kandidaten/inschrijvers + motieven in feite en in rechte mbt<br />

hun niet-selectie<br />

• Namen <strong>van</strong> <strong>de</strong> inschrijvers die een onregelmatige offerte<br />

hebben ingediend + motieven in feite en in rechte voor hun<br />

onregelmatige offerte<br />

• Namen <strong>van</strong> <strong>de</strong> gekozen inschrijver en <strong>van</strong> <strong>de</strong> inschrijvers wiens<br />

regelmatige offerte niet werd gekozen + motieven in feite en<br />

rechte, waaron<strong>de</strong>r kenmerken en relatieve voor<strong>de</strong>len <strong>van</strong> <strong>de</strong><br />

gekozen offerte (= beschrijvend!)<br />

• Ingeval <strong>van</strong> stopzetting/heraanbesteding: juridische en<br />

feitelijke motieven <strong>van</strong> AO om procedure stop te zetten en<br />

eventueel te heraanbeste<strong>de</strong>n


Inhoud gemotiveer<strong>de</strong> beslissing: recente rechtspraak<br />

◦ Patere legem quam ipse fecisti:<br />

pas <strong>de</strong> beoor<strong>de</strong>lingstechiek toe als omschreven in het bestek: niet meer en niet min<strong>de</strong>r;<br />

On<strong>de</strong>rscheid tussen subgunningscriteria en beoor<strong>de</strong>lingscriteria<br />

◦ Woor<strong>de</strong>lijke motivering! Een loutere puntentoekenning is niet voldoen<strong>de</strong><br />

◦ motivering door verwijzing kan, MAAR:<br />

document naar waar wordt verwezen moet wor<strong>de</strong>n bijgevoegd;<br />

Het document naar waar wordt verwezen moet wor<strong>de</strong>n bijgetre<strong>de</strong>n;<br />

Inhoud gemotiveer<strong>de</strong> beslissing: Praktijk<br />

◦ Kennisgeving <strong>van</strong> gunningsbeslissing + integraal gunningsverslag (dat wordt<br />

bijgetre<strong>de</strong>n)<br />

◦ Totaalprijzen dienen vermeld, <strong>de</strong> prijszetting per post (in meetstaat of<br />

inventaris) mag niet wor<strong>de</strong>n vermeld.


Me<strong>de</strong><strong>de</strong>len <strong>van</strong> informatie aan kandidaten (ingeval <strong>van</strong> een aparte<br />

selectiefase en afzon<strong>de</strong>rlijke selectiebeslissing) (art. 65/7)<br />

Onmid<strong>de</strong>llijk na nemen vd gemotiveer<strong>de</strong> selectiebeslissing (dus op<br />

ein<strong>de</strong> <strong>van</strong> eerste fase) moeten <strong>de</strong> motieven <strong>van</strong> niet-selectie wor<strong>de</strong>n<br />

me<strong>de</strong>ge<strong>de</strong>eld aan ie<strong>de</strong>re niet-geselecteer<strong>de</strong> kandidaat (opm.: het is<br />

aan te ra<strong>de</strong>n om ook <strong>de</strong> geselecteer<strong>de</strong> kandidaten in te lichten over<br />

hun selectie)<br />

Twee gevallen kunnen zich dienaangaan<strong>de</strong> voordoen:<br />

◦ Indien alle kandidaten wor<strong>de</strong>n geselecteerd die voldoen aan <strong>de</strong><br />

minimumeisen: enkel me<strong>de</strong><strong>de</strong>ling <strong>van</strong> een uittreksel vd<br />

selectiebeslissing aan <strong>de</strong> niet-geselecteer<strong>de</strong>n;<br />

◦ Indien rangschikking en beperking vh aantal kandidaten door<br />

vergelijking vd kandidaturen: me<strong>de</strong><strong>de</strong>ling <strong>van</strong> alle elementen én<br />

motieven op basis waar<strong>van</strong> <strong>de</strong> “doorselectie” is geschied;<br />

Opmerking: er is geen wachttermijn voorgeschreven, maar dit is wel<br />

aan te ra<strong>de</strong>n


Aan niet-geselecteer<strong>de</strong> inschrijvers (ingeval <strong>van</strong> procedure met<br />

één fase) en aan inschrijvers met onregelmatige offerte: enkel<br />

me<strong>de</strong><strong>de</strong>ling <strong>van</strong> een uittreksel vd gunningsbeslissing (meer<br />

bepaald: toelichten <strong>van</strong> hun individuele situatie)<br />

Aan niet-gekozen inschrijvers én aan gekozen inschrijver:<br />

integrale me<strong>de</strong><strong>de</strong>ling <strong>van</strong> <strong>de</strong> gunningsbeslissing


Opgelet: vertrouwelijkheid/beroepsgeheim versus<br />

openbaarheid/transparantie<br />

◦ bepaal<strong>de</strong> offertegegevens genieten bijzon<strong>de</strong>re bescherming<br />

(“zakengeheimen” – artikel 65/10 en 65/29)<br />

◦ DUS: offertes + bepaal<strong>de</strong> offertegegevens mogen niet openbaar wor<strong>de</strong>n<br />

gemaakt, tenzij met uitdrukkelijke toestemming vd betrokkene.<br />

Het vertrouwelijk karakter <strong>van</strong> sommige stukken <strong>van</strong> het administratief<br />

dossier die verband hou<strong>de</strong>n met het zakengeheim stelt op geen enkele<br />

wijze <strong>de</strong> verweren<strong>de</strong> partij vrij <strong>van</strong> haar verplichting om het gehele<br />

administratieve dossier voor te leggen aan <strong>de</strong> beroepsinstantie (HvJ, C-<br />

450/06, 14 februari 2008)


Wijze <strong>van</strong> kennisgeving <strong>van</strong> <strong>de</strong> gemotiveer<strong>de</strong> gunningsbeslissing<br />

◦ Tegelijk per fax of e-mail (of een an<strong>de</strong>re elektronisch mid<strong>de</strong>l), alsook <strong>de</strong>zelf<strong>de</strong><br />

dag per aangetekend schrijven.<br />

Inhoud <strong>van</strong> <strong>de</strong> kennisgeving <strong>van</strong> <strong>de</strong> gemotiveer<strong>de</strong><br />

gunningsbeslissing (Belgische opdrachten)<br />

◦ Beroepsmogelijkhe<strong>de</strong>n schorsing en vernietiging: Verhaalinstantie (Raad <strong>van</strong><br />

State of burgerlijke rechter), verhaaltermijn (15 of 60 dagen)<br />

◦ Optioneel: facultatieve toepassing <strong>van</strong> <strong>de</strong> stand still


Inhoud <strong>van</strong> <strong>de</strong> kennisgeving <strong>van</strong> <strong>de</strong> gemotiveer<strong>de</strong><br />

gunningsbeslissing – Europese opdrachten (toepassing <strong>van</strong> <strong>de</strong><br />

wachttermijn) (art. 65/5):<br />

◦ Beroepsmogelijkhe<strong>de</strong>n: verhaalinstantie en verhaaltermijn<br />

◦ De aanbeveling om <strong>de</strong> aanbeste<strong>de</strong>n<strong>de</strong> instantie op <strong>de</strong> hoogte te stellen<br />

(mid<strong>de</strong>ls een elektronisch mid<strong>de</strong>l) indien een beroep tot schorsing wordt<br />

ingesteld;<br />

◦ Toepassing en exacte duur <strong>van</strong> <strong>de</strong> wachttermijn (15 dagen);<br />

◦ Me<strong>de</strong><strong>de</strong>ling dat <strong>de</strong> kennisgeving niet <strong>de</strong> sluiting <strong>van</strong> <strong>de</strong> opdracht inhoudt


Wat zijn <strong>de</strong> gevolgen <strong>van</strong> kennisgeving gunningsbeslissing aan <strong>de</strong><br />

begunstig<strong>de</strong>? (art. 65/8§2)<br />

Er ontstaat nog GEEN contractuele band met begunstig<strong>de</strong><br />

inschrijver (opgelet: dit moet AO dui<strong>de</strong>lijk vermel<strong>de</strong>n in brief<br />

aan begunstig<strong>de</strong>!)<br />

De gestanddoeningstermijn wordt geschorst in hoof<strong>de</strong> <strong>van</strong> <strong>de</strong><br />

begunstig<strong>de</strong> (eventueel tot dag <strong>van</strong> <strong>de</strong> uitspraak ivm<br />

schorsingsberoep) – maximale schorsing = 45d na<br />

kennisgeving gunningsbeslissing<br />

Toepassing <strong>van</strong> een verplichte wachttermijn <strong>van</strong> 15<br />

kalen<strong>de</strong>rdagen na <strong>de</strong> kennisgeving <strong>van</strong> (een uittreksel <strong>van</strong>) <strong>de</strong><br />

gunningsbeslissing


Boek II-bis niet <strong>van</strong> toepassing<br />

Wat dan wel?<br />

◦ K.B. <strong>van</strong> 10 februari 2010 > art. 25, 51, 80 ARO-K.B..<br />

◦ Belangrijkste verschil: motieven <strong>van</strong> niet selectie, wering, niet<br />

kiezen moeten niet automatisch wor<strong>de</strong>n meegezon<strong>de</strong>n.<br />

Binnen 30kd na verzendingsdatum: opvragen <strong>van</strong><br />

motieven – me<strong>de</strong><strong>de</strong>ling door AO binnen 15kd <strong>van</strong>af<br />

ont<strong>van</strong>gst vh verzoek<br />

Advies: niets belet <strong>de</strong> AO om vrijwillig <strong>de</strong> algemene<br />

regeling toe te passen, door beslissing meteen mee te<br />

sturen.


De motiverings- en informatieverplichting is NIET <strong>van</strong><br />

toepassing voor opdrachten die tot stand komen<br />

mid<strong>de</strong>ls aangenomen factuur (5.500 euro >> nieuwe<br />

wet: 8.500 euro).


Opdrachten geraamd boven <strong>de</strong> ‘Europese drempels’<br />

Dus voor <strong>2012</strong>/2013: hoger dan W: 5.000.000 euro en L/D: 200.000-130.000 euro<br />

Te laag geraam<strong>de</strong> opdrachten<br />

◦ oorspronkelijke raming excl BTW is lager dan <strong>de</strong> Europese drempels (dus opdracht<br />

werd niet Europees gepubliceerd), maar goedgekeurd offertebedrag excl BTW blijkt<br />

20% hoger dan Europese drempels<br />

Bepaal<strong>de</strong> opdrachten voor aanneming <strong>van</strong> werken<br />

◦ voor werken die verplicht zijn on<strong>de</strong>rworpen aan een Belgische bekendmaking en<br />

waar<strong>van</strong> het goedgekeurd bedrag weliswaar lager ligt dan <strong>de</strong> Europese drempel, maar<br />

dat een bedrag ten belope <strong>van</strong> <strong>de</strong> helft <strong>van</strong> <strong>de</strong> bedoel<strong>de</strong> drempel bereikt .<br />

Dus voor <strong>2012</strong>/2013: hoger dan W: 2.500.000<br />

Vrijwillige toepassing <strong>van</strong> <strong>de</strong> stand still


Ratio legis: preventieve rechtsbescherming => waarborgen<br />

mogelijkheid tot herstel in natura: Afgewezen inschrijver kan<br />

vor<strong>de</strong>ring tot schorsing indienen (UDN Raad <strong>van</strong> State of<br />

kortgeding burgerlijke rechtbank);<br />

Wachttermijn bedraagt minstens 15kd;<br />

Aan<strong>van</strong>g <strong>van</strong> <strong>de</strong> termijn = eerste dag is dag na<br />

verzendingsdatum vd gunningsbeslissing (via fax/mail);<br />

Afgewezen inschrijver kan vor<strong>de</strong>ring tot schorsing indienen<br />

(UDN Raad <strong>van</strong> State of kortgeding burgerlijke rechtbank)


Ingeval er een vor<strong>de</strong>ring tot schorsing wordt ingediend tij<strong>de</strong>ns <strong>de</strong><br />

wachttermijn: AO mag contract niet afsluiten tij<strong>de</strong>ns tot ein<strong>de</strong> <strong>van</strong> <strong>de</strong><br />

procedure<br />

Schorsing <strong>van</strong> <strong>de</strong> gunningsbeslissing is <strong>van</strong> rechtswege schorsing<br />

<strong>van</strong> <strong>de</strong> uitvoering (art. 65/13):<br />

◦ Ein<strong>de</strong> <strong>van</strong> Feyfer Formanova: De uitvoering wordt nu wel<strong>de</strong>gelijk geschorst in<br />

eenzelf<strong>de</strong> uitspraak (<strong>de</strong>sgev. zon<strong>de</strong>r dat begunstig<strong>de</strong> in zake is).<br />

◦ Dwangmid<strong>de</strong>len bij ver<strong>de</strong>re uitvoering:<br />

bestendiging <strong>van</strong> stopzetting of verbod <strong>van</strong> aan<strong>van</strong>g vor<strong>de</strong>ren voor <strong>de</strong> kortgedingrechter;<br />

Bij schorsingsberoep voor burgerlijke rechter: opleggen <strong>van</strong> een dwangsom vor<strong>de</strong>ren;<br />

sancties schending wachttermijn<br />

◦ vor<strong>de</strong>ring tot onverbin<strong>de</strong>ndverklaring (65/<strong>17</strong>-65/21)<br />

◦ Alternatieve sancties (art. 65/22)<br />

Inkorten <strong>van</strong> <strong>de</strong> looptijd <strong>van</strong> <strong>de</strong> opdracht, OF;<br />

Boete opleggen aan AO, te storten aan <strong>de</strong> Schatkist (maximaal 15% <strong>van</strong> gegun<strong>de</strong><br />

opdrachtbedrag) ≠ scha<strong>de</strong>vergoeding!


Wat zijn <strong>de</strong> gevolgen <strong>van</strong> kennisgeving<br />

gunningsbeslissing aan <strong>de</strong> begunstig<strong>de</strong> ingeval <strong>van</strong> een<br />

BELGISCHE OPDRACHT?<br />

De contractuele band met <strong>de</strong> begunstig<strong>de</strong> inschrijver kan<br />

reeds op dat ogenblik tot stand komen<br />

=> ook dui<strong>de</strong>lijk vermel<strong>de</strong>n in brief aan begunstig<strong>de</strong>!<br />

Aldus geen toepassing <strong>van</strong> een verplichte wachttermijn <strong>van</strong><br />

15 kalen<strong>de</strong>rdagen na <strong>de</strong> kennisgeving <strong>van</strong> (een uittreksel <strong>van</strong>)<br />

<strong>de</strong> gunningsbeslissing (tenzij te laag geraam<strong>de</strong> opdrachten<br />

en bepaal<strong>de</strong> opdrachten voor aanneming werken)


MAAR: AO heeft wel mogelijkheid tot vrijwillige toepassing <strong>van</strong><br />

een wachttermijn = aan te ra<strong>de</strong>n om problemen achteraf te<br />

vermij<strong>de</strong>n!<br />

WANT: ook bij Belgische opdrachten behoudt afgewezen<br />

inschrijver het recht om een vor<strong>de</strong>ring tot schorsing in te<br />

dienen (UDN Raad <strong>van</strong> State of kortgeding burgerlijke<br />

rechtbank) – rechter kan aldus schorsing <strong>van</strong> een<br />

gunningsbeslissing bevelen, ondanks het feit dat het contract<br />

reeds gesloten is QUID ??


Gunningsbeslissing<br />

Betekening <strong>van</strong><br />

beslissing aan<br />

gekozen en niet<br />

gekozen<br />

inschrijvers<br />

Wachttermijn –<br />

15 dagen<br />

Sluiting <strong>van</strong> <strong>de</strong><br />

opdracht<br />

• Verbod op sluiting <strong>van</strong> <strong>de</strong> opdracht<br />

• Schorsing gestanddoeningstermijn<br />

• Beroepstermijn schorsingsberoep


Rechtsbescherming overheidsopdrachten<br />

29


Vor<strong>de</strong>ring tot nietigverklaring (65/14)<br />

Vor<strong>de</strong>ring tot schorsing (65/15)<br />

Vor<strong>de</strong>ring tot scha<strong>de</strong>vergoeding (65/16)<br />

Voorlopige maatregelen (65/15)<br />

Onverbin<strong>de</strong>ndverklaring (art. 65/<strong>17</strong>) (enkele Europese opdrachten)<br />

Alternatieve sancties (art. 65/22) (enkele Europese opdrachten)<br />

Verhaalinstanties (65/24)<br />

◦ Raad <strong>van</strong> State (UDN-procedure/ vernietigingsprocedure)<br />

bvb.: Vlaamse/ fe<strong>de</strong>rale overheid, gemeente, OCMW,<br />

◦ Burgerlijke rechter (kortgedingrechter/ REA):<br />

bvb.: nv DBFM Scholen <strong>van</strong> Morgen, nv AQUAFIN, afgevaardigd bouwheer, private<br />

on<strong>de</strong>rwijsinstelling, privaat ziekenhuis,…<br />

◦ On<strong>de</strong>rscheid: begrip administratieve overheid (cass. Gimvindus 14 februari 1997;<br />

RvS nr. 208.189, 19 oktober 2010, nv SERU)


◦ Preventieve rechtsbescherming: SCHORSING<br />

Willig beroep<br />

Eventueel klacht bij toezichthou<strong>de</strong>n<strong>de</strong> overheid;<br />

UDN-procedure bij Raad <strong>van</strong> State of<br />

kortgedingprocedure bij burgerlijke rechtbank met oog<br />

op schorsing <strong>van</strong> <strong>de</strong> onwettige (gunnings)beslissing (15<br />

kd);<br />

◦ Curatieve rechtsbescherming:<br />

Annulatieprocedure bij Raad <strong>van</strong> State of gewone procedure bij<br />

burgerlijke rechtbank met oog op vernietiging <strong>van</strong> <strong>de</strong><br />

onwettige (gunnings)beslissing (60 kd);<br />

Scha<strong>de</strong>vergoeding bij burgerlijke rechtbank;<br />

◦ In bei<strong>de</strong> gevallen kan <strong>de</strong> rechter voorlopige maatregelen<br />

bevelen


Vor<strong>de</strong>ring tot scha<strong>de</strong>vergoeding (artikel 65/16 en<br />

65/31)<br />

◦ Burgerlijke rechter;<br />

◦ Alle personen (ook onwettig gekozen inschrijver!) die bena<strong>de</strong>eld<br />

zijn door een onwettige beslissing vd AO;<br />

◦ Fout (eventueel annulatiearrest <strong>van</strong> RvS) + scha<strong>de</strong> + Causaal<br />

verband;<br />

◦ Binnen 5 jaar <strong>van</strong>af <strong>de</strong> bekendmaking, <strong>de</strong> kennisgeving of <strong>de</strong><br />

kennisneming <strong>van</strong> <strong>de</strong> rechtshan<strong>de</strong>ling;


Vor<strong>de</strong>ring tot onverbin<strong>de</strong>ndverklaring <strong>van</strong> het contract/opdracht<br />

(artikelen 65/<strong>17</strong> tot 65/21)<br />

◦ Toepassing: Europese opdrachten<br />

Wanneer <strong>de</strong> opdracht werd gesloten zon<strong>de</strong>r voorafgaan<strong>de</strong> Europese bekendmaking<br />

Wanneer <strong>de</strong> opdracht werd gesloten met schending <strong>van</strong> <strong>de</strong> wachttermijn of ingeval<br />

<strong>van</strong> niet afwachten door AO <strong>van</strong> uitspraak mbt vor<strong>de</strong>ring tot schorsing;<br />

◦ Bij burgerlijke rechter zetelend zoals in kort geding;<br />

◦ AO en begunstig<strong>de</strong> moeten betrokken zijn in <strong>de</strong>ze procedure;<br />

◦ Rechter kan alle contractuele verbintenissen met terugwerken<strong>de</strong> kracht<br />

vernietigen of kan draagwijdte vd nietigverklaring beperken tot <strong>de</strong><br />

verbintenissen die nog moeten wor<strong>de</strong>n uitgevoerd. In dit laatste geval zal<br />

<strong>de</strong> in gebreke zijn<strong>de</strong> aanbeste<strong>de</strong>n<strong>de</strong> instantie wel wor<strong>de</strong>n geconfronteerd<br />

met boetes;


Alternatieve sancties (artikel 65/22) – ipv<br />

onverbin<strong>de</strong>ndverklaring <strong>van</strong> <strong>de</strong> opdracht<br />

◦ Toepassing: Europese opdrachten<br />

Indien geen onverbin<strong>de</strong>ndverklaring <strong>van</strong> <strong>de</strong> opdracht wordt uitgesproken omwille<br />

<strong>van</strong> “dwingen<strong>de</strong> re<strong>de</strong>nen <strong>van</strong> algemeen belang” (dus opdracht blijft verbin<strong>de</strong>nd<br />

tussen partijen)<br />

Bij min<strong>de</strong>r zwaarwichtige miskenning wachttermijn<br />

◦ Burgerlijke rechter zetelend zoals in kort geding<br />

Inkorten <strong>van</strong> <strong>de</strong> looptijd <strong>van</strong> <strong>de</strong> opdracht, OF<br />

Boete opleggen aan AO, te storten aan <strong>de</strong> Schatkist (maximaal 15% <strong>van</strong> gegun<strong>de</strong><br />

opdrachtbedrag) ≠ scha<strong>de</strong>vergoeding!


Tergen<strong>de</strong> en roekeloze verhaalprocedure (artikel<br />

65/27)<br />

◦ Voorkomen <strong>van</strong> misbruiken<br />

◦ “Passen<strong>de</strong>” scha<strong>de</strong>vergoeding te betalen aan AO / begunstig<strong>de</strong><br />

◦ Totale bedrag = maximaal 5 % <strong>van</strong> het gegun<strong>de</strong> opdrachtbedrag<br />

excl BTW (eventueel te verhogen mid<strong>de</strong>ls KB)


Verhaalprocedures moeten op straffe <strong>van</strong> niet-ont<strong>van</strong>kelijkheid<br />

wor<strong>de</strong>n ingesteld binnen navolgen<strong>de</strong> termijnen, <strong>van</strong>af:<br />

◦ Bekendmaking;<br />

◦ Kennisgeving;<br />

◦ Kennisneming <strong>van</strong> rechtshan<strong>de</strong>ling;<br />

schorsing: 15 dagen<br />

Nietigverklaring: 60 dagen (geldt voor Raad <strong>van</strong> State én<br />

burgerlijke rechter)<br />

Scha<strong>de</strong>vergoeding: 5 jaar (opgelet: geen schorsing/ stuiting tij<strong>de</strong>ns<br />

procedure in nietigverklaring voor <strong>de</strong> Raad <strong>van</strong> State)<br />

Onverbin<strong>de</strong>ndverklaring: 30 dagen<br />

Alternatieve sancties: 6 maan<strong>de</strong>n<br />

Opgelet: Om <strong>de</strong> schorsing te behou<strong>de</strong>n moet altijd binnen 60 dagen ook <strong>de</strong><br />

procedure in nietigverklaring wor<strong>de</strong>n ingeleid!


procedure Verhaalinstantie (art. 65/24) termijn Belgische<br />

opdrachten<br />

Nietigverklaring<br />

Administratieve overheid:<br />

Raad <strong>van</strong> State<br />

Geen admin. overheid:<br />

burgerlijke rechter<br />

60 kd<br />

Administratieve overheid:<br />

JA<br />

Schorsing<br />

Raad <strong>van</strong> State (UDN- 15 kd<br />

<br />

procedure)<br />

Bevoeg<strong>de</strong> rechtbank Geen (art. admin. 65/24) overheid:<br />

◦ Vor<strong>de</strong>ring tot nietigverklaring burgerlijke rechter (65/14) en Vor<strong>de</strong>ring tot schorsing<br />

(65/15)<br />

(kortgeding)<br />

scha<strong>de</strong>vergoeding<br />

Administratieve overheid => Raad <strong>van</strong> Stat<br />

Onverbin<strong>de</strong>ndverklaring<br />

en alternatieve sancties<br />

Burgerlijke rechter<br />

(rechtbank <strong>van</strong> eerste aanleg of<br />

Koophan<strong>de</strong>l)<br />

Burgerlijke rechter<br />

(zoals in kortgeding)<br />

5 jaar<br />

-30 kd<br />

-6 ma<br />

JA<br />

JA<br />

NVT!


Schorsingsprocedures RvS en kortgeding = standaardprocedure =><br />

geen bewijs <strong>van</strong> hoogdringendheid of MTHEN<br />

De wachttermijn geldt slechts één aanleg! => bij beroep tegen<br />

afwijzing schorsing mag <strong>de</strong> opdracht wor<strong>de</strong>n gesloten (65/11)<br />

Belangenafweging (art. 65/15, twee<strong>de</strong> lid): indien <strong>de</strong> continuïteit <strong>van</strong><br />

<strong>de</strong> openbare dienst in het gedrang komt.<br />

Vertrouwelijke stukken (art. 65/26)<br />

Verplichting <strong>van</strong> verhaalinstantie om AO in te lichten (art. 65/25)<br />

Mogelijkheid <strong>van</strong> <strong>de</strong> gekozen inschrijver om tussen te komen in <strong>de</strong><br />

procedure: AO dient te informeren


Verhoog<strong>de</strong> rechtsbescherming <strong>van</strong> bena<strong>de</strong>el<strong>de</strong><br />

kandidaten of inschrijvers;<br />

Uitbreiding <strong>van</strong> motiverings- en informatieplicht<br />

Uitbreiding <strong>van</strong> toepassing wachttermijn naar<br />

(bepaal<strong>de</strong>) opdrachten die <strong>de</strong> Europese drempels<br />

niet bereiken<br />

Sanctie <strong>van</strong> <strong>de</strong> onverbin<strong>de</strong>ndverklaring en<br />

alternatieve sancties


Rechtsbescherming overheidsopdrachten<br />

40


Probleemstelling: ‘Belgische’ opdrachten zijn niet on<strong>de</strong>rworpen aan <strong>de</strong> stand<br />

still. Wat is het lot <strong>van</strong> <strong>de</strong> ‘gesloten’ opdracht/ overeenkomst wanneer nadien<br />

<strong>de</strong> onwettigheid <strong>van</strong> <strong>de</strong> gunningsbeslissing vast komt te staan?<br />

Ein<strong>de</strong> <strong>van</strong> <strong>de</strong> Feyfer Formanova rechtspraak<br />

◦ Raad <strong>van</strong> State nr 87.983, 15 juni 2000, Feyfer formanova<br />

De niet gekozen inschrijver beschikt niet over het vereiste moeilijk te<br />

herstellen ernstig na<strong>de</strong>el indien <strong>de</strong> opdracht al is gesloten => De Raad wijst een<br />

schorsingsvor<strong>de</strong>ring af<br />

◦ Nieuwe rechtspraak in toepassing <strong>van</strong> <strong>de</strong><br />

‘rechtsbeschermingswet’: O.a. RvSnr. 216.660, 1 <strong><strong>de</strong>c</strong>ember 2011, Sport<br />

Infrabouw; RvSnr. 211.549, 25 februari 2011, nv Labo Van Vooren; RvS nr. 208.513, 28<br />

oktober 2010, SIGGIS<br />

‘Belgische’ opdrachten niet on<strong>de</strong>rworpen aan stand still<br />

MTHEN moet niet meer wor<strong>de</strong>n aangetoond<br />

Ook wanneer <strong>de</strong> opdracht al is gesloten kan <strong>de</strong> gunningsbeslissing nog wor<strong>de</strong>n<br />

geschorst!<br />

41


Overeenkomst op grond <strong>van</strong> een onwettige gunningsbeslissing -<br />

absolute nietigheid?<br />

◦ Voor <strong>de</strong> rechtsbeschermingswet: absolute nietigheid wegens<br />

ongeoorloof<strong>de</strong> oorzaak (art. 1131 BW)<br />

◦ Na <strong>de</strong> rechtsbeschermingswet: Artikel 65/21 en 65/30: onaantastbaarheid<br />

gesloten overeenkomst.<br />

Een gesloten overeenkomst kan niet meer wor<strong>de</strong>n geschorst of onverbin<strong>de</strong>nd<br />

verklaard! (Bij Europese opdrachten kan onverbin<strong>de</strong>ndverklaring enkel indien<br />

opdracht gesloten met schending <strong>van</strong> <strong>de</strong> stand still)<br />

MAAR: Vor<strong>de</strong>ring tot schorsing / verbod <strong>van</strong> uitvoering/ … <strong>van</strong> <strong>de</strong><br />

overeenkomst voor <strong>de</strong> burgerlijke rechter toch nog mogelijk?<br />

◦ Zorgvuldigheidsplicht?<br />

◦ Gezag <strong>van</strong> gewijs<strong>de</strong> arrest Raad <strong>van</strong> State?<br />

42


Conclusie: gesloten overeenkomst lijkt niet onaantastbaar =><br />

niet zomaar ver<strong>de</strong>r werken<br />

Intrekken <strong>van</strong> <strong>de</strong> gunningsbeslissing => twee mogelijkhe<strong>de</strong>n<br />

◦ Gunning aan <strong>de</strong>zelf<strong>de</strong> inschrijver: overeenkomst behou<strong>de</strong>n<br />

◦ Gunning aan een an<strong>de</strong>re inschrijver: verbreking <strong>van</strong> <strong>de</strong><br />

overeenkomst<br />

Verbreking <strong>van</strong> <strong>de</strong> overeenkomst? => artikel <strong>17</strong>94 B.W.:<br />

scha<strong>de</strong>vergoeding voor winst<strong>de</strong>rving<br />

43


Het Labonorm-arrest <strong>van</strong> <strong>de</strong> Raad <strong>van</strong> State <strong>van</strong> 2 <strong><strong>de</strong>c</strong>ember<br />

2005<br />

◦ Bevestiging theorie complexe administratieve rechtshan<strong>de</strong>ling<br />

◦ Onwettigheid <strong>van</strong> het bestek/ enige an<strong>de</strong>re voorbeslissing kan nog wor<strong>de</strong>n<br />

bestre<strong>de</strong>n bij het aanvechten <strong>van</strong> <strong>de</strong> gunningsbeslissing<br />

Tempering Labonorm-rechtspraak<br />

◦ Raad <strong>van</strong> State nr. 219.519 dd. 29 mei <strong>2012</strong>: dilligentieplicht inschrijver (art. 98<br />

ARO-K.B.) => verplichting tijdige melding<br />

◦ De aanbeste<strong>de</strong>n<strong>de</strong> overheid doet er goed aan <strong>de</strong>ze meldingsplicht uitdrukkelijk in het<br />

bestek op te nemen, wil zij discussies aangaan<strong>de</strong> <strong>de</strong> wettigheid <strong>van</strong> <strong>de</strong><br />

bestekbepalingen reeds bij voorbaat uitsluiten. Alleen dán immers zal een beroep op<br />

<strong>de</strong> theorie <strong>van</strong> <strong>de</strong> complexe administratieve verrichting, door een kandidaataannemer<br />

die zijn bezwaren niet tijdig kenbaar maakte, als een onzorgvuldigheid<br />

wor<strong>de</strong>n aanzien.<br />

44


Grondwettelijk Hof nr. 164/2011 dd. 20 oktober 2011:<br />

De verschillen<strong>de</strong> verhaalinstanties lei<strong>de</strong>n NIET tot een<br />

verschil in behan<strong>de</strong>ling<br />

45


Rechtsbescherming overheidsopdrachten<br />

46


VOOR BESTUREN: Vrijwillige stand still toepassen voor<br />

‘Belgische’ opdrachten (art. 65/30)<br />

◦ Niet gekozen inschrijvers hebben <strong>de</strong> kans om preventieve<br />

rechtsbescherming te laten spelen: vor<strong>de</strong>ring tot schorsing<br />

binnen 15 dagen<br />

◦ Vermij<strong>de</strong>n scha<strong>de</strong>vergoeding<br />

◦ Werk me met <strong>de</strong> schorsingsprocedure!<br />

Reageer tijdig op bezwaren en vragen<br />

Bezorg tijdig informatie/ administratief dossier<br />

VOOR INSCHRIJVERS:<br />

◦ stel steeds een schorsingsvor<strong>de</strong>ring in<br />

◦ Meldt asap bezwaren met verzoek <strong>de</strong> opdracht niet te<br />

sluiten.<br />

47


MET DANK VOOR UW AANDACHT<br />

Antwerpsesteenweg 16-18<br />

B-2800 MECHELEN<br />

+32 15 404940<br />

+32 15 276276<br />

info@g<strong>de</strong>na-<strong>advocaten</strong>.be<br />

www.g<strong>de</strong>na-<strong>advocaten</strong>.be<br />

GD&A-nieuwsbrief overheidsopdrachten: inschrijven per e-mail: info@g<strong>de</strong>na-<strong>advocaten</strong>.be<br />

48

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!