17 dec 2012 - Dag van de Overheidsopdrachten - GD&A-advocaten
17 dec 2012 - Dag van de Overheidsopdrachten - GD&A-advocaten
17 dec 2012 - Dag van de Overheidsopdrachten - GD&A-advocaten
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
Motivering, informatie en rechtsmid<strong>de</strong>len<br />
inzake overheidsopdrachten<br />
Vrijdag 7 <strong><strong>de</strong>c</strong>ember <strong>2012</strong><br />
Johan GEERTS<br />
Advocaat GD&A Advocaten<br />
1
1. Rechtsbescherming bij overheidsopdrachten: wettelijk ka<strong>de</strong>r<br />
2. Motiverings- en informatieverplichting / wachttermijn<br />
3. Verhaalprocedures<br />
4. Actualia<br />
1. Het ein<strong>de</strong> <strong>van</strong> <strong>de</strong> Feyfer Formanova- rechtspraak. Het lot <strong>van</strong> een onwettig<br />
gesloten opdracht na schorsing/ vernietiging <strong>van</strong> <strong>de</strong> gunningsbeslissing?<br />
2. Verschillen tussen <strong>de</strong> burgerlijke kortgedingrechter en <strong>de</strong> UDN-procedure<br />
voor <strong>de</strong> Raad <strong>van</strong> State<br />
3. Diligentieplicht inschrijver bij een onwettig bestek ( tempering Labonorm-<br />
rechtspraak)<br />
2
De rechtsbeschermingswet <strong>van</strong> 23 <strong><strong>de</strong>c</strong>ember 2009<br />
3
Europese wetgeving<br />
◦ Klassiek sectoren: richtlijn 2004/18/EG <strong>van</strong> 31 maart 2004<br />
◦ Nutssectoren: richtlijn 2004/<strong>17</strong>/EG <strong>van</strong> 31 maart 2004<br />
◦ Rechtsbeschermingsrichtlijn klassieke sectoren<br />
89/665/EEG <strong>van</strong> 21 <strong><strong>de</strong>c</strong>ember 1989<br />
◦ Rechtsbeschermingsrichtlijn nutssectoren 92/13/EEG <strong>van</strong><br />
25 februari 1992<br />
Belgische wetgeving (klassieke sectoren)<br />
◦ Fe<strong>de</strong>rale basiswet: ‘overheidsopdrachtenwet’ <strong>van</strong> 24<br />
<strong><strong>de</strong>c</strong>ember 1993<br />
◦ Gunning: A.R.O.-KB <strong>van</strong> 8 januari 1996<br />
◦ Uitvoering: A.R.U.-KB <strong>van</strong> 29 sepetember 1996 + bijlage:<br />
AAV<br />
4
on: FOD Kanselarij <strong>van</strong> <strong>de</strong> Eerste Minister<br />
5
‘Rechtsbeschermingswet’ <strong>van</strong> 23 <strong><strong>de</strong>c</strong>ember 2009 (en<br />
Uitvoerings-KB <strong>van</strong> 10 februari 2010 (B.S. 16.02.2010):<br />
invoeging nieuw boek IIbis (artikelen 65/1 tot 65/34)<br />
“Motivering, informatie en rechtsmid<strong>de</strong>len inzake<br />
overheidsopdrachten en sommige opdrachten voor<br />
aanneming <strong>van</strong> werken, leveringen en diensten”<br />
Omzetting <strong>van</strong> RL 2007/66/EG <strong>van</strong> 11 <strong><strong>de</strong>c</strong>ember 2007 tot<br />
wijziging <strong>van</strong> <strong>de</strong> Richtlijnen 89/665/EEG en 92/13/EEG met<br />
betrekking tot <strong>de</strong> verhoging <strong>van</strong> <strong>de</strong> doeltreffendheid <strong>van</strong> <strong>de</strong><br />
beroepsprocedures inzake het plaatsen <strong>van</strong><br />
overheidsopdrachten.<br />
6
Omzendbrief <strong>van</strong> 10 <strong><strong>de</strong>c</strong>ember 2003<br />
Programmawet <strong>van</strong> 9 juli 2004 tot invoering <strong>van</strong> artikel 21 bis<br />
in <strong>de</strong> wet <strong>van</strong> 1993: verplichte standstill <strong>van</strong> minstens 10d<br />
Wet <strong>van</strong> 8 juni 2008 + uitvoerings-KB <strong>van</strong> 31 juli 2008–<br />
diverse wijzigingen mbt standstill: aanpassingen artikel<br />
21bis, 41 sexies en 62bis wet 1993<br />
Inwerkingtreding rechtsbeschermingswet 2009: opdrachten<br />
aangekondigd sinds 25 februari 2010<br />
7
Uitbrei<strong>de</strong>n mogelijkhe<strong>de</strong>n <strong>van</strong> preventieve<br />
rechtsbescherming/ herstel in natura<br />
Rechtszekerheid: beperking <strong>van</strong> <strong>de</strong> mogelijkhe<strong>de</strong>n tot<br />
onverbin<strong>de</strong>ndverklaring/ schorsing / vernietiging <strong>van</strong> <strong>de</strong><br />
gesloten opdracht in uitvoering: kan enkel bij schending <strong>van</strong><br />
<strong>de</strong> wachttermijn<br />
Bevestiging <strong>van</strong> het duale rechtssysteem<br />
8
Efficiënte en doelmatige besteding <strong>van</strong> <strong>de</strong> overheidsmid<strong>de</strong>len<br />
◦ rationeel gebruik <strong>van</strong> <strong>de</strong> overheidsmid<strong>de</strong>len<br />
◦ Gunning aan:<br />
Goedkoopste regelmatige inschrijver (aanbesteding)<br />
<strong>de</strong> meest voor<strong>de</strong>lige regelmatige inschrijver (offerteaanvraag)<br />
Vrije me<strong>de</strong>dinging en eerlijke concurrentie<br />
◦ Gelijke behan<strong>de</strong>ling, geen bevoor<strong>de</strong>ling<br />
◦ Transparantie: zowel bij <strong>de</strong> gunning als bij uitvoering <strong>van</strong> <strong>de</strong> opdracht<br />
Eengemaakte Europese markt : <strong>de</strong>elname <strong>van</strong>uit an<strong>de</strong>re EUlidstaten<br />
vereenvoudigen<br />
Forfaitaire grondslag – vaste prijs<br />
9
Gunning <strong>van</strong> <strong>de</strong> opdracht (artikel 65/1, 10°)<br />
= <strong>de</strong> beslissing <strong>van</strong> <strong>de</strong> AO om <strong>de</strong> gekozen inschrijver aan te<br />
wijzen = gunningsbeslissing (vb. schepencollege, raad <strong>van</strong><br />
bestuur)<br />
Sluiting <strong>van</strong> <strong>de</strong> opdracht (artikel 65/1, 11°)<br />
= totstandkoming <strong>van</strong> <strong>de</strong> contractuele band tussen <strong>de</strong> AO en <strong>de</strong><br />
begunstig<strong>de</strong> – mid<strong>de</strong>ls betekening aan <strong>de</strong> begunstig<strong>de</strong> vd<br />
uitdrukkelijke goedkeuring <strong>van</strong> zijn offerte (= toewijzing <strong>van</strong><br />
<strong>de</strong> opdracht)
Rechtsbescherming overheidsopdrachten<br />
11
Toepassingsgebied informatie- en motiveringsverplichtingen<br />
Ruimste toepassingsgebied: nagenoeg alle opdrachten (behalve<br />
on<strong>de</strong>r 5.500 euro):<br />
◦ Opdrachten boven <strong>de</strong> Europese drempels (art. 65/3)<br />
◦ Opdrachten on<strong>de</strong>r <strong>de</strong> Europese drempels, boven 67.000 euro<br />
(65/29)<br />
Verplichte redactie <strong>van</strong> een gemotiveer<strong>de</strong> beslissing<br />
(65/4)<br />
◦ Ingeval <strong>van</strong> gebruik <strong>van</strong> <strong>de</strong> on<strong>de</strong>rhan<strong>de</strong>lingsprocedure<br />
◦ selectiebeslissing<br />
◦ Gunningsbeslissing<br />
◦ Stopzetting en eventueel heraanbesteding (twee<br />
afzon<strong>de</strong>rlijke beslissingen)
Inhoud gemotiveer<strong>de</strong> beslissing (art. 65/5)<br />
• Naam/adres AO - voorwerp <strong>van</strong> <strong>de</strong> opdracht - goed te keuren<br />
opdrachtbedrag<br />
• Namen <strong>van</strong> kandidaten/inschrijvers<br />
• Namen <strong>van</strong> <strong>de</strong> al dan niet geselecteer<strong>de</strong><br />
kandidaten/inschrijvers + motieven in feite en in rechte mbt<br />
hun niet-selectie<br />
• Namen <strong>van</strong> <strong>de</strong> inschrijvers die een onregelmatige offerte<br />
hebben ingediend + motieven in feite en in rechte voor hun<br />
onregelmatige offerte<br />
• Namen <strong>van</strong> <strong>de</strong> gekozen inschrijver en <strong>van</strong> <strong>de</strong> inschrijvers wiens<br />
regelmatige offerte niet werd gekozen + motieven in feite en<br />
rechte, waaron<strong>de</strong>r kenmerken en relatieve voor<strong>de</strong>len <strong>van</strong> <strong>de</strong><br />
gekozen offerte (= beschrijvend!)<br />
• Ingeval <strong>van</strong> stopzetting/heraanbesteding: juridische en<br />
feitelijke motieven <strong>van</strong> AO om procedure stop te zetten en<br />
eventueel te heraanbeste<strong>de</strong>n
Inhoud gemotiveer<strong>de</strong> beslissing: recente rechtspraak<br />
◦ Patere legem quam ipse fecisti:<br />
pas <strong>de</strong> beoor<strong>de</strong>lingstechiek toe als omschreven in het bestek: niet meer en niet min<strong>de</strong>r;<br />
On<strong>de</strong>rscheid tussen subgunningscriteria en beoor<strong>de</strong>lingscriteria<br />
◦ Woor<strong>de</strong>lijke motivering! Een loutere puntentoekenning is niet voldoen<strong>de</strong><br />
◦ motivering door verwijzing kan, MAAR:<br />
document naar waar wordt verwezen moet wor<strong>de</strong>n bijgevoegd;<br />
Het document naar waar wordt verwezen moet wor<strong>de</strong>n bijgetre<strong>de</strong>n;<br />
Inhoud gemotiveer<strong>de</strong> beslissing: Praktijk<br />
◦ Kennisgeving <strong>van</strong> gunningsbeslissing + integraal gunningsverslag (dat wordt<br />
bijgetre<strong>de</strong>n)<br />
◦ Totaalprijzen dienen vermeld, <strong>de</strong> prijszetting per post (in meetstaat of<br />
inventaris) mag niet wor<strong>de</strong>n vermeld.
Me<strong>de</strong><strong>de</strong>len <strong>van</strong> informatie aan kandidaten (ingeval <strong>van</strong> een aparte<br />
selectiefase en afzon<strong>de</strong>rlijke selectiebeslissing) (art. 65/7)<br />
Onmid<strong>de</strong>llijk na nemen vd gemotiveer<strong>de</strong> selectiebeslissing (dus op<br />
ein<strong>de</strong> <strong>van</strong> eerste fase) moeten <strong>de</strong> motieven <strong>van</strong> niet-selectie wor<strong>de</strong>n<br />
me<strong>de</strong>ge<strong>de</strong>eld aan ie<strong>de</strong>re niet-geselecteer<strong>de</strong> kandidaat (opm.: het is<br />
aan te ra<strong>de</strong>n om ook <strong>de</strong> geselecteer<strong>de</strong> kandidaten in te lichten over<br />
hun selectie)<br />
Twee gevallen kunnen zich dienaangaan<strong>de</strong> voordoen:<br />
◦ Indien alle kandidaten wor<strong>de</strong>n geselecteerd die voldoen aan <strong>de</strong><br />
minimumeisen: enkel me<strong>de</strong><strong>de</strong>ling <strong>van</strong> een uittreksel vd<br />
selectiebeslissing aan <strong>de</strong> niet-geselecteer<strong>de</strong>n;<br />
◦ Indien rangschikking en beperking vh aantal kandidaten door<br />
vergelijking vd kandidaturen: me<strong>de</strong><strong>de</strong>ling <strong>van</strong> alle elementen én<br />
motieven op basis waar<strong>van</strong> <strong>de</strong> “doorselectie” is geschied;<br />
Opmerking: er is geen wachttermijn voorgeschreven, maar dit is wel<br />
aan te ra<strong>de</strong>n
Aan niet-geselecteer<strong>de</strong> inschrijvers (ingeval <strong>van</strong> procedure met<br />
één fase) en aan inschrijvers met onregelmatige offerte: enkel<br />
me<strong>de</strong><strong>de</strong>ling <strong>van</strong> een uittreksel vd gunningsbeslissing (meer<br />
bepaald: toelichten <strong>van</strong> hun individuele situatie)<br />
Aan niet-gekozen inschrijvers én aan gekozen inschrijver:<br />
integrale me<strong>de</strong><strong>de</strong>ling <strong>van</strong> <strong>de</strong> gunningsbeslissing
Opgelet: vertrouwelijkheid/beroepsgeheim versus<br />
openbaarheid/transparantie<br />
◦ bepaal<strong>de</strong> offertegegevens genieten bijzon<strong>de</strong>re bescherming<br />
(“zakengeheimen” – artikel 65/10 en 65/29)<br />
◦ DUS: offertes + bepaal<strong>de</strong> offertegegevens mogen niet openbaar wor<strong>de</strong>n<br />
gemaakt, tenzij met uitdrukkelijke toestemming vd betrokkene.<br />
Het vertrouwelijk karakter <strong>van</strong> sommige stukken <strong>van</strong> het administratief<br />
dossier die verband hou<strong>de</strong>n met het zakengeheim stelt op geen enkele<br />
wijze <strong>de</strong> verweren<strong>de</strong> partij vrij <strong>van</strong> haar verplichting om het gehele<br />
administratieve dossier voor te leggen aan <strong>de</strong> beroepsinstantie (HvJ, C-<br />
450/06, 14 februari 2008)
Wijze <strong>van</strong> kennisgeving <strong>van</strong> <strong>de</strong> gemotiveer<strong>de</strong> gunningsbeslissing<br />
◦ Tegelijk per fax of e-mail (of een an<strong>de</strong>re elektronisch mid<strong>de</strong>l), alsook <strong>de</strong>zelf<strong>de</strong><br />
dag per aangetekend schrijven.<br />
Inhoud <strong>van</strong> <strong>de</strong> kennisgeving <strong>van</strong> <strong>de</strong> gemotiveer<strong>de</strong><br />
gunningsbeslissing (Belgische opdrachten)<br />
◦ Beroepsmogelijkhe<strong>de</strong>n schorsing en vernietiging: Verhaalinstantie (Raad <strong>van</strong><br />
State of burgerlijke rechter), verhaaltermijn (15 of 60 dagen)<br />
◦ Optioneel: facultatieve toepassing <strong>van</strong> <strong>de</strong> stand still
Inhoud <strong>van</strong> <strong>de</strong> kennisgeving <strong>van</strong> <strong>de</strong> gemotiveer<strong>de</strong><br />
gunningsbeslissing – Europese opdrachten (toepassing <strong>van</strong> <strong>de</strong><br />
wachttermijn) (art. 65/5):<br />
◦ Beroepsmogelijkhe<strong>de</strong>n: verhaalinstantie en verhaaltermijn<br />
◦ De aanbeveling om <strong>de</strong> aanbeste<strong>de</strong>n<strong>de</strong> instantie op <strong>de</strong> hoogte te stellen<br />
(mid<strong>de</strong>ls een elektronisch mid<strong>de</strong>l) indien een beroep tot schorsing wordt<br />
ingesteld;<br />
◦ Toepassing en exacte duur <strong>van</strong> <strong>de</strong> wachttermijn (15 dagen);<br />
◦ Me<strong>de</strong><strong>de</strong>ling dat <strong>de</strong> kennisgeving niet <strong>de</strong> sluiting <strong>van</strong> <strong>de</strong> opdracht inhoudt
Wat zijn <strong>de</strong> gevolgen <strong>van</strong> kennisgeving gunningsbeslissing aan <strong>de</strong><br />
begunstig<strong>de</strong>? (art. 65/8§2)<br />
Er ontstaat nog GEEN contractuele band met begunstig<strong>de</strong><br />
inschrijver (opgelet: dit moet AO dui<strong>de</strong>lijk vermel<strong>de</strong>n in brief<br />
aan begunstig<strong>de</strong>!)<br />
De gestanddoeningstermijn wordt geschorst in hoof<strong>de</strong> <strong>van</strong> <strong>de</strong><br />
begunstig<strong>de</strong> (eventueel tot dag <strong>van</strong> <strong>de</strong> uitspraak ivm<br />
schorsingsberoep) – maximale schorsing = 45d na<br />
kennisgeving gunningsbeslissing<br />
Toepassing <strong>van</strong> een verplichte wachttermijn <strong>van</strong> 15<br />
kalen<strong>de</strong>rdagen na <strong>de</strong> kennisgeving <strong>van</strong> (een uittreksel <strong>van</strong>) <strong>de</strong><br />
gunningsbeslissing
Boek II-bis niet <strong>van</strong> toepassing<br />
Wat dan wel?<br />
◦ K.B. <strong>van</strong> 10 februari 2010 > art. 25, 51, 80 ARO-K.B..<br />
◦ Belangrijkste verschil: motieven <strong>van</strong> niet selectie, wering, niet<br />
kiezen moeten niet automatisch wor<strong>de</strong>n meegezon<strong>de</strong>n.<br />
Binnen 30kd na verzendingsdatum: opvragen <strong>van</strong><br />
motieven – me<strong>de</strong><strong>de</strong>ling door AO binnen 15kd <strong>van</strong>af<br />
ont<strong>van</strong>gst vh verzoek<br />
Advies: niets belet <strong>de</strong> AO om vrijwillig <strong>de</strong> algemene<br />
regeling toe te passen, door beslissing meteen mee te<br />
sturen.
De motiverings- en informatieverplichting is NIET <strong>van</strong><br />
toepassing voor opdrachten die tot stand komen<br />
mid<strong>de</strong>ls aangenomen factuur (5.500 euro >> nieuwe<br />
wet: 8.500 euro).
Opdrachten geraamd boven <strong>de</strong> ‘Europese drempels’<br />
Dus voor <strong>2012</strong>/2013: hoger dan W: 5.000.000 euro en L/D: 200.000-130.000 euro<br />
Te laag geraam<strong>de</strong> opdrachten<br />
◦ oorspronkelijke raming excl BTW is lager dan <strong>de</strong> Europese drempels (dus opdracht<br />
werd niet Europees gepubliceerd), maar goedgekeurd offertebedrag excl BTW blijkt<br />
20% hoger dan Europese drempels<br />
Bepaal<strong>de</strong> opdrachten voor aanneming <strong>van</strong> werken<br />
◦ voor werken die verplicht zijn on<strong>de</strong>rworpen aan een Belgische bekendmaking en<br />
waar<strong>van</strong> het goedgekeurd bedrag weliswaar lager ligt dan <strong>de</strong> Europese drempel, maar<br />
dat een bedrag ten belope <strong>van</strong> <strong>de</strong> helft <strong>van</strong> <strong>de</strong> bedoel<strong>de</strong> drempel bereikt .<br />
Dus voor <strong>2012</strong>/2013: hoger dan W: 2.500.000<br />
Vrijwillige toepassing <strong>van</strong> <strong>de</strong> stand still
Ratio legis: preventieve rechtsbescherming => waarborgen<br />
mogelijkheid tot herstel in natura: Afgewezen inschrijver kan<br />
vor<strong>de</strong>ring tot schorsing indienen (UDN Raad <strong>van</strong> State of<br />
kortgeding burgerlijke rechtbank);<br />
Wachttermijn bedraagt minstens 15kd;<br />
Aan<strong>van</strong>g <strong>van</strong> <strong>de</strong> termijn = eerste dag is dag na<br />
verzendingsdatum vd gunningsbeslissing (via fax/mail);<br />
Afgewezen inschrijver kan vor<strong>de</strong>ring tot schorsing indienen<br />
(UDN Raad <strong>van</strong> State of kortgeding burgerlijke rechtbank)
Ingeval er een vor<strong>de</strong>ring tot schorsing wordt ingediend tij<strong>de</strong>ns <strong>de</strong><br />
wachttermijn: AO mag contract niet afsluiten tij<strong>de</strong>ns tot ein<strong>de</strong> <strong>van</strong> <strong>de</strong><br />
procedure<br />
Schorsing <strong>van</strong> <strong>de</strong> gunningsbeslissing is <strong>van</strong> rechtswege schorsing<br />
<strong>van</strong> <strong>de</strong> uitvoering (art. 65/13):<br />
◦ Ein<strong>de</strong> <strong>van</strong> Feyfer Formanova: De uitvoering wordt nu wel<strong>de</strong>gelijk geschorst in<br />
eenzelf<strong>de</strong> uitspraak (<strong>de</strong>sgev. zon<strong>de</strong>r dat begunstig<strong>de</strong> in zake is).<br />
◦ Dwangmid<strong>de</strong>len bij ver<strong>de</strong>re uitvoering:<br />
bestendiging <strong>van</strong> stopzetting of verbod <strong>van</strong> aan<strong>van</strong>g vor<strong>de</strong>ren voor <strong>de</strong> kortgedingrechter;<br />
Bij schorsingsberoep voor burgerlijke rechter: opleggen <strong>van</strong> een dwangsom vor<strong>de</strong>ren;<br />
sancties schending wachttermijn<br />
◦ vor<strong>de</strong>ring tot onverbin<strong>de</strong>ndverklaring (65/<strong>17</strong>-65/21)<br />
◦ Alternatieve sancties (art. 65/22)<br />
Inkorten <strong>van</strong> <strong>de</strong> looptijd <strong>van</strong> <strong>de</strong> opdracht, OF;<br />
Boete opleggen aan AO, te storten aan <strong>de</strong> Schatkist (maximaal 15% <strong>van</strong> gegun<strong>de</strong><br />
opdrachtbedrag) ≠ scha<strong>de</strong>vergoeding!
Wat zijn <strong>de</strong> gevolgen <strong>van</strong> kennisgeving<br />
gunningsbeslissing aan <strong>de</strong> begunstig<strong>de</strong> ingeval <strong>van</strong> een<br />
BELGISCHE OPDRACHT?<br />
De contractuele band met <strong>de</strong> begunstig<strong>de</strong> inschrijver kan<br />
reeds op dat ogenblik tot stand komen<br />
=> ook dui<strong>de</strong>lijk vermel<strong>de</strong>n in brief aan begunstig<strong>de</strong>!<br />
Aldus geen toepassing <strong>van</strong> een verplichte wachttermijn <strong>van</strong><br />
15 kalen<strong>de</strong>rdagen na <strong>de</strong> kennisgeving <strong>van</strong> (een uittreksel <strong>van</strong>)<br />
<strong>de</strong> gunningsbeslissing (tenzij te laag geraam<strong>de</strong> opdrachten<br />
en bepaal<strong>de</strong> opdrachten voor aanneming werken)
MAAR: AO heeft wel mogelijkheid tot vrijwillige toepassing <strong>van</strong><br />
een wachttermijn = aan te ra<strong>de</strong>n om problemen achteraf te<br />
vermij<strong>de</strong>n!<br />
WANT: ook bij Belgische opdrachten behoudt afgewezen<br />
inschrijver het recht om een vor<strong>de</strong>ring tot schorsing in te<br />
dienen (UDN Raad <strong>van</strong> State of kortgeding burgerlijke<br />
rechtbank) – rechter kan aldus schorsing <strong>van</strong> een<br />
gunningsbeslissing bevelen, ondanks het feit dat het contract<br />
reeds gesloten is QUID ??
Gunningsbeslissing<br />
Betekening <strong>van</strong><br />
beslissing aan<br />
gekozen en niet<br />
gekozen<br />
inschrijvers<br />
Wachttermijn –<br />
15 dagen<br />
Sluiting <strong>van</strong> <strong>de</strong><br />
opdracht<br />
• Verbod op sluiting <strong>van</strong> <strong>de</strong> opdracht<br />
• Schorsing gestanddoeningstermijn<br />
• Beroepstermijn schorsingsberoep
Rechtsbescherming overheidsopdrachten<br />
29
Vor<strong>de</strong>ring tot nietigverklaring (65/14)<br />
Vor<strong>de</strong>ring tot schorsing (65/15)<br />
Vor<strong>de</strong>ring tot scha<strong>de</strong>vergoeding (65/16)<br />
Voorlopige maatregelen (65/15)<br />
Onverbin<strong>de</strong>ndverklaring (art. 65/<strong>17</strong>) (enkele Europese opdrachten)<br />
Alternatieve sancties (art. 65/22) (enkele Europese opdrachten)<br />
Verhaalinstanties (65/24)<br />
◦ Raad <strong>van</strong> State (UDN-procedure/ vernietigingsprocedure)<br />
bvb.: Vlaamse/ fe<strong>de</strong>rale overheid, gemeente, OCMW,<br />
◦ Burgerlijke rechter (kortgedingrechter/ REA):<br />
bvb.: nv DBFM Scholen <strong>van</strong> Morgen, nv AQUAFIN, afgevaardigd bouwheer, private<br />
on<strong>de</strong>rwijsinstelling, privaat ziekenhuis,…<br />
◦ On<strong>de</strong>rscheid: begrip administratieve overheid (cass. Gimvindus 14 februari 1997;<br />
RvS nr. 208.189, 19 oktober 2010, nv SERU)
◦ Preventieve rechtsbescherming: SCHORSING<br />
Willig beroep<br />
Eventueel klacht bij toezichthou<strong>de</strong>n<strong>de</strong> overheid;<br />
UDN-procedure bij Raad <strong>van</strong> State of<br />
kortgedingprocedure bij burgerlijke rechtbank met oog<br />
op schorsing <strong>van</strong> <strong>de</strong> onwettige (gunnings)beslissing (15<br />
kd);<br />
◦ Curatieve rechtsbescherming:<br />
Annulatieprocedure bij Raad <strong>van</strong> State of gewone procedure bij<br />
burgerlijke rechtbank met oog op vernietiging <strong>van</strong> <strong>de</strong><br />
onwettige (gunnings)beslissing (60 kd);<br />
Scha<strong>de</strong>vergoeding bij burgerlijke rechtbank;<br />
◦ In bei<strong>de</strong> gevallen kan <strong>de</strong> rechter voorlopige maatregelen<br />
bevelen
Vor<strong>de</strong>ring tot scha<strong>de</strong>vergoeding (artikel 65/16 en<br />
65/31)<br />
◦ Burgerlijke rechter;<br />
◦ Alle personen (ook onwettig gekozen inschrijver!) die bena<strong>de</strong>eld<br />
zijn door een onwettige beslissing vd AO;<br />
◦ Fout (eventueel annulatiearrest <strong>van</strong> RvS) + scha<strong>de</strong> + Causaal<br />
verband;<br />
◦ Binnen 5 jaar <strong>van</strong>af <strong>de</strong> bekendmaking, <strong>de</strong> kennisgeving of <strong>de</strong><br />
kennisneming <strong>van</strong> <strong>de</strong> rechtshan<strong>de</strong>ling;
Vor<strong>de</strong>ring tot onverbin<strong>de</strong>ndverklaring <strong>van</strong> het contract/opdracht<br />
(artikelen 65/<strong>17</strong> tot 65/21)<br />
◦ Toepassing: Europese opdrachten<br />
Wanneer <strong>de</strong> opdracht werd gesloten zon<strong>de</strong>r voorafgaan<strong>de</strong> Europese bekendmaking<br />
Wanneer <strong>de</strong> opdracht werd gesloten met schending <strong>van</strong> <strong>de</strong> wachttermijn of ingeval<br />
<strong>van</strong> niet afwachten door AO <strong>van</strong> uitspraak mbt vor<strong>de</strong>ring tot schorsing;<br />
◦ Bij burgerlijke rechter zetelend zoals in kort geding;<br />
◦ AO en begunstig<strong>de</strong> moeten betrokken zijn in <strong>de</strong>ze procedure;<br />
◦ Rechter kan alle contractuele verbintenissen met terugwerken<strong>de</strong> kracht<br />
vernietigen of kan draagwijdte vd nietigverklaring beperken tot <strong>de</strong><br />
verbintenissen die nog moeten wor<strong>de</strong>n uitgevoerd. In dit laatste geval zal<br />
<strong>de</strong> in gebreke zijn<strong>de</strong> aanbeste<strong>de</strong>n<strong>de</strong> instantie wel wor<strong>de</strong>n geconfronteerd<br />
met boetes;
Alternatieve sancties (artikel 65/22) – ipv<br />
onverbin<strong>de</strong>ndverklaring <strong>van</strong> <strong>de</strong> opdracht<br />
◦ Toepassing: Europese opdrachten<br />
Indien geen onverbin<strong>de</strong>ndverklaring <strong>van</strong> <strong>de</strong> opdracht wordt uitgesproken omwille<br />
<strong>van</strong> “dwingen<strong>de</strong> re<strong>de</strong>nen <strong>van</strong> algemeen belang” (dus opdracht blijft verbin<strong>de</strong>nd<br />
tussen partijen)<br />
Bij min<strong>de</strong>r zwaarwichtige miskenning wachttermijn<br />
◦ Burgerlijke rechter zetelend zoals in kort geding<br />
Inkorten <strong>van</strong> <strong>de</strong> looptijd <strong>van</strong> <strong>de</strong> opdracht, OF<br />
Boete opleggen aan AO, te storten aan <strong>de</strong> Schatkist (maximaal 15% <strong>van</strong> gegun<strong>de</strong><br />
opdrachtbedrag) ≠ scha<strong>de</strong>vergoeding!
Tergen<strong>de</strong> en roekeloze verhaalprocedure (artikel<br />
65/27)<br />
◦ Voorkomen <strong>van</strong> misbruiken<br />
◦ “Passen<strong>de</strong>” scha<strong>de</strong>vergoeding te betalen aan AO / begunstig<strong>de</strong><br />
◦ Totale bedrag = maximaal 5 % <strong>van</strong> het gegun<strong>de</strong> opdrachtbedrag<br />
excl BTW (eventueel te verhogen mid<strong>de</strong>ls KB)
Verhaalprocedures moeten op straffe <strong>van</strong> niet-ont<strong>van</strong>kelijkheid<br />
wor<strong>de</strong>n ingesteld binnen navolgen<strong>de</strong> termijnen, <strong>van</strong>af:<br />
◦ Bekendmaking;<br />
◦ Kennisgeving;<br />
◦ Kennisneming <strong>van</strong> rechtshan<strong>de</strong>ling;<br />
schorsing: 15 dagen<br />
Nietigverklaring: 60 dagen (geldt voor Raad <strong>van</strong> State én<br />
burgerlijke rechter)<br />
Scha<strong>de</strong>vergoeding: 5 jaar (opgelet: geen schorsing/ stuiting tij<strong>de</strong>ns<br />
procedure in nietigverklaring voor <strong>de</strong> Raad <strong>van</strong> State)<br />
Onverbin<strong>de</strong>ndverklaring: 30 dagen<br />
Alternatieve sancties: 6 maan<strong>de</strong>n<br />
Opgelet: Om <strong>de</strong> schorsing te behou<strong>de</strong>n moet altijd binnen 60 dagen ook <strong>de</strong><br />
procedure in nietigverklaring wor<strong>de</strong>n ingeleid!
procedure Verhaalinstantie (art. 65/24) termijn Belgische<br />
opdrachten<br />
Nietigverklaring<br />
Administratieve overheid:<br />
Raad <strong>van</strong> State<br />
Geen admin. overheid:<br />
burgerlijke rechter<br />
60 kd<br />
Administratieve overheid:<br />
JA<br />
Schorsing<br />
Raad <strong>van</strong> State (UDN- 15 kd<br />
<br />
procedure)<br />
Bevoeg<strong>de</strong> rechtbank Geen (art. admin. 65/24) overheid:<br />
◦ Vor<strong>de</strong>ring tot nietigverklaring burgerlijke rechter (65/14) en Vor<strong>de</strong>ring tot schorsing<br />
(65/15)<br />
(kortgeding)<br />
scha<strong>de</strong>vergoeding<br />
Administratieve overheid => Raad <strong>van</strong> Stat<br />
Onverbin<strong>de</strong>ndverklaring<br />
en alternatieve sancties<br />
Burgerlijke rechter<br />
(rechtbank <strong>van</strong> eerste aanleg of<br />
Koophan<strong>de</strong>l)<br />
Burgerlijke rechter<br />
(zoals in kortgeding)<br />
5 jaar<br />
-30 kd<br />
-6 ma<br />
JA<br />
JA<br />
NVT!
Schorsingsprocedures RvS en kortgeding = standaardprocedure =><br />
geen bewijs <strong>van</strong> hoogdringendheid of MTHEN<br />
De wachttermijn geldt slechts één aanleg! => bij beroep tegen<br />
afwijzing schorsing mag <strong>de</strong> opdracht wor<strong>de</strong>n gesloten (65/11)<br />
Belangenafweging (art. 65/15, twee<strong>de</strong> lid): indien <strong>de</strong> continuïteit <strong>van</strong><br />
<strong>de</strong> openbare dienst in het gedrang komt.<br />
Vertrouwelijke stukken (art. 65/26)<br />
Verplichting <strong>van</strong> verhaalinstantie om AO in te lichten (art. 65/25)<br />
Mogelijkheid <strong>van</strong> <strong>de</strong> gekozen inschrijver om tussen te komen in <strong>de</strong><br />
procedure: AO dient te informeren
Verhoog<strong>de</strong> rechtsbescherming <strong>van</strong> bena<strong>de</strong>el<strong>de</strong><br />
kandidaten of inschrijvers;<br />
Uitbreiding <strong>van</strong> motiverings- en informatieplicht<br />
Uitbreiding <strong>van</strong> toepassing wachttermijn naar<br />
(bepaal<strong>de</strong>) opdrachten die <strong>de</strong> Europese drempels<br />
niet bereiken<br />
Sanctie <strong>van</strong> <strong>de</strong> onverbin<strong>de</strong>ndverklaring en<br />
alternatieve sancties
Rechtsbescherming overheidsopdrachten<br />
40
Probleemstelling: ‘Belgische’ opdrachten zijn niet on<strong>de</strong>rworpen aan <strong>de</strong> stand<br />
still. Wat is het lot <strong>van</strong> <strong>de</strong> ‘gesloten’ opdracht/ overeenkomst wanneer nadien<br />
<strong>de</strong> onwettigheid <strong>van</strong> <strong>de</strong> gunningsbeslissing vast komt te staan?<br />
Ein<strong>de</strong> <strong>van</strong> <strong>de</strong> Feyfer Formanova rechtspraak<br />
◦ Raad <strong>van</strong> State nr 87.983, 15 juni 2000, Feyfer formanova<br />
De niet gekozen inschrijver beschikt niet over het vereiste moeilijk te<br />
herstellen ernstig na<strong>de</strong>el indien <strong>de</strong> opdracht al is gesloten => De Raad wijst een<br />
schorsingsvor<strong>de</strong>ring af<br />
◦ Nieuwe rechtspraak in toepassing <strong>van</strong> <strong>de</strong><br />
‘rechtsbeschermingswet’: O.a. RvSnr. 216.660, 1 <strong><strong>de</strong>c</strong>ember 2011, Sport<br />
Infrabouw; RvSnr. 211.549, 25 februari 2011, nv Labo Van Vooren; RvS nr. 208.513, 28<br />
oktober 2010, SIGGIS<br />
‘Belgische’ opdrachten niet on<strong>de</strong>rworpen aan stand still<br />
MTHEN moet niet meer wor<strong>de</strong>n aangetoond<br />
Ook wanneer <strong>de</strong> opdracht al is gesloten kan <strong>de</strong> gunningsbeslissing nog wor<strong>de</strong>n<br />
geschorst!<br />
41
Overeenkomst op grond <strong>van</strong> een onwettige gunningsbeslissing -<br />
absolute nietigheid?<br />
◦ Voor <strong>de</strong> rechtsbeschermingswet: absolute nietigheid wegens<br />
ongeoorloof<strong>de</strong> oorzaak (art. 1131 BW)<br />
◦ Na <strong>de</strong> rechtsbeschermingswet: Artikel 65/21 en 65/30: onaantastbaarheid<br />
gesloten overeenkomst.<br />
Een gesloten overeenkomst kan niet meer wor<strong>de</strong>n geschorst of onverbin<strong>de</strong>nd<br />
verklaard! (Bij Europese opdrachten kan onverbin<strong>de</strong>ndverklaring enkel indien<br />
opdracht gesloten met schending <strong>van</strong> <strong>de</strong> stand still)<br />
MAAR: Vor<strong>de</strong>ring tot schorsing / verbod <strong>van</strong> uitvoering/ … <strong>van</strong> <strong>de</strong><br />
overeenkomst voor <strong>de</strong> burgerlijke rechter toch nog mogelijk?<br />
◦ Zorgvuldigheidsplicht?<br />
◦ Gezag <strong>van</strong> gewijs<strong>de</strong> arrest Raad <strong>van</strong> State?<br />
42
Conclusie: gesloten overeenkomst lijkt niet onaantastbaar =><br />
niet zomaar ver<strong>de</strong>r werken<br />
Intrekken <strong>van</strong> <strong>de</strong> gunningsbeslissing => twee mogelijkhe<strong>de</strong>n<br />
◦ Gunning aan <strong>de</strong>zelf<strong>de</strong> inschrijver: overeenkomst behou<strong>de</strong>n<br />
◦ Gunning aan een an<strong>de</strong>re inschrijver: verbreking <strong>van</strong> <strong>de</strong><br />
overeenkomst<br />
Verbreking <strong>van</strong> <strong>de</strong> overeenkomst? => artikel <strong>17</strong>94 B.W.:<br />
scha<strong>de</strong>vergoeding voor winst<strong>de</strong>rving<br />
43
Het Labonorm-arrest <strong>van</strong> <strong>de</strong> Raad <strong>van</strong> State <strong>van</strong> 2 <strong><strong>de</strong>c</strong>ember<br />
2005<br />
◦ Bevestiging theorie complexe administratieve rechtshan<strong>de</strong>ling<br />
◦ Onwettigheid <strong>van</strong> het bestek/ enige an<strong>de</strong>re voorbeslissing kan nog wor<strong>de</strong>n<br />
bestre<strong>de</strong>n bij het aanvechten <strong>van</strong> <strong>de</strong> gunningsbeslissing<br />
Tempering Labonorm-rechtspraak<br />
◦ Raad <strong>van</strong> State nr. 219.519 dd. 29 mei <strong>2012</strong>: dilligentieplicht inschrijver (art. 98<br />
ARO-K.B.) => verplichting tijdige melding<br />
◦ De aanbeste<strong>de</strong>n<strong>de</strong> overheid doet er goed aan <strong>de</strong>ze meldingsplicht uitdrukkelijk in het<br />
bestek op te nemen, wil zij discussies aangaan<strong>de</strong> <strong>de</strong> wettigheid <strong>van</strong> <strong>de</strong><br />
bestekbepalingen reeds bij voorbaat uitsluiten. Alleen dán immers zal een beroep op<br />
<strong>de</strong> theorie <strong>van</strong> <strong>de</strong> complexe administratieve verrichting, door een kandidaataannemer<br />
die zijn bezwaren niet tijdig kenbaar maakte, als een onzorgvuldigheid<br />
wor<strong>de</strong>n aanzien.<br />
44
Grondwettelijk Hof nr. 164/2011 dd. 20 oktober 2011:<br />
De verschillen<strong>de</strong> verhaalinstanties lei<strong>de</strong>n NIET tot een<br />
verschil in behan<strong>de</strong>ling<br />
45
Rechtsbescherming overheidsopdrachten<br />
46
VOOR BESTUREN: Vrijwillige stand still toepassen voor<br />
‘Belgische’ opdrachten (art. 65/30)<br />
◦ Niet gekozen inschrijvers hebben <strong>de</strong> kans om preventieve<br />
rechtsbescherming te laten spelen: vor<strong>de</strong>ring tot schorsing<br />
binnen 15 dagen<br />
◦ Vermij<strong>de</strong>n scha<strong>de</strong>vergoeding<br />
◦ Werk me met <strong>de</strong> schorsingsprocedure!<br />
Reageer tijdig op bezwaren en vragen<br />
Bezorg tijdig informatie/ administratief dossier<br />
VOOR INSCHRIJVERS:<br />
◦ stel steeds een schorsingsvor<strong>de</strong>ring in<br />
◦ Meldt asap bezwaren met verzoek <strong>de</strong> opdracht niet te<br />
sluiten.<br />
47
MET DANK VOOR UW AANDACHT<br />
Antwerpsesteenweg 16-18<br />
B-2800 MECHELEN<br />
+32 15 404940<br />
+32 15 276276<br />
info@g<strong>de</strong>na-<strong>advocaten</strong>.be<br />
www.g<strong>de</strong>na-<strong>advocaten</strong>.be<br />
GD&A-nieuwsbrief overheidsopdrachten: inschrijven per e-mail: info@g<strong>de</strong>na-<strong>advocaten</strong>.be<br />
48