Tijdschrift Gezondheid en Politiek jaargang 1985 nr 4

42 Tijdsc:hrift voor Gezondheid en Politiek - december '85
Premenstrueel
syndroom
Prikkelbaar en down, hoofdpijn of pijnlijke borsten, een opgeblazen
gevoel, pillen die niet helpen. Klachten die veel vrouwen in de dagen
voor de menstruatie kennen als "je weekie" of "de brokkendagen",
en die bekend raakten onder het etiket PreMenstrueel Syndroom
(PMS).De omschrijvingen hiervan en de voorgestelde behandelingen
lopen zeer uiteen. Maria Hermsen geeft de valkuilen van het
syndroomdenken aan en constateert dat de meeste behandelingen
niet veel effectiever zijn dan het gebruik van een placebo. Het dilemma
voor de hulpverlener is dat de diagnose PMS een als excuus voor het
gedrag kan worden. Wie heeft er immers controle over haar
hormonen? Anderzijds kan de vrouw zich in de steek gelaten voelen
als er geen medisch etiket op haar klachten geplakt wordt.
Maria Hermsen geeft de klachten in de premenstruele fase een niet
louter negatieve lading. Misschien treedt in die fase duidelijker aan
het licht wat vrouwen altijd al dwars zit. Het gaat erom wat zij daar
zeU aan kan en wil veranderen. Kan de hulpverlening in dat
veranderingsproces misschien een steentje bijdragen?
Maria Bermsen medisch sociologe
Diagnose of dilemma
In een aantal publicaties in tijdschriften
zoals "Wetenschap en Samenleving"
, "Maandblad voor de
Geestelijke Volksgezondheid",
"Drugs", alsmede in populair wetenschappelijke
boeken waaronder
"Eens per maand", "Vrouwengeheim",
"Pijn bij menstruatie", maar
ook in vrouwentijdschriften zoals
Margriet, LibelIe en Opzij, worden
regelmatig artikelen gepubliceerd
over menstruatie en verschijnselen
tijdens de menstruele cyclus. Deze
hebben met name betrekking op de
periode juist voorafgaande aan en
tijdens de menstruatie.
In recent onderzoek is aangetoond,
dat 92-100% van de vrouwen verschijnselen
als buikpijn of periodiek
grotere gevoeligheid voorafgaande
aan de menstruatie kennen O. Integenstelling
tot de meeste andere natuurlijke
functies van het lichaam
(groei, ademhaling en spijsvertering)
blijkt menstruatie, evenals zwangerschap,
en baardgroei niet ongemerkt
te verlopen.
Menstruatie en
deviant gedrag
Vanaf de 30'er jaren (Frank, 1931)
wordt er binnen de medische professie
een diagnose ontwikkeld die de
problematiek interpreteert en benoemt
- het premenstrueel syndroom.
Dat het premenstruele syndroom nu
gaandeweg meer aandacht krijgt is
mijns inziens in niet onbelangrijke
mate te danken aan Dalton die daarover
een aantal artikelen heeft gepubliceerd-.
Haar benadering, waarbij
de psychische verschijnselen op een
somatische basis worden geïnterpreteerd
sluit aan bij een vrij brede stroming
in de literatuur en is zelfs al
ter verdediging aangevoerd in een
rechtszaak die in 1982 in Engeland
diende.
De verdachte, Christie English,
werd vrij gesproken nadat ze bekend
had haar vriend te hebben gedood
door met een auto op hem in te rijden.
English vertelde dat ze ruzie met
haar vriend had gehad, nadat hij
haar had verteld dat hij een andere
vrouw ontmoette. In een periode van
premenstruele spanningen volgd
English hem daarna in de auto e
reed hem dood. De rechter zij te g
loven, dat English gehandeld had in
'absoluut uitzonderlijke omstandigheden'.
Haar pleidooi dat zij ontoerekeningsvatbaar
was werd geaccepteerd.
De dag ervoor was een 29-jarige serveerster
voorwaardelijk veroordeeld
na een agent met een mes te hebben
bedreigd. Zij was al eerder voorwaardelijk
veroordeeld, nadat ze een
collega had doodgestoken tijdens een
periode van premenstruele spanningen.
Ze werd nu voorwaardelijk veroordeeld
op voorwaarde dat ze de
drug progesteron zou gaan gebruiken.
ln deze processen trad de arts,
Catherine Dalton, op als getuige voor
de verdachten. Bij de voorwaardelijke
veroordeling was haar advies van
grote invloedê.
Naar aanleiding van dit gebeuren
heeft Laws een politieke analyse gemaakt
van de diagnose+ Zij constateert:
"Het premenstruele syndroom
kan een bepaalde 'slechtheid' van
vrouwen, bijvoorbeeld depressiviteit,
emotionele uitbarstingen, isoleren
door het te zien als een deel van
henzelf dat soms aanwezig is en een
resultaat is van omstandigheden
buiten haar kontrole." Vrouwen zijn
bijgevolg onbegrepen slachtoffer
van hun hormonen. Ter illustratie
nog de volgende citaten. Dr. Brush
beschrijft hoe zijn karakteristieke
patiënte zich beklaagt: "I feel as if
I'm turning into another person. "
Andere vrouwen beschrijven zichzelf
als een "sort of Jekill and Hyde,
most of the time capable, lovable and
then suddenly quite the reverse."
.Een vrouw vraagt aan (bovengenoemde)
Dalton: "If you could only
give me something so that I'm not so
spiteful against my fiance, whom I
really do love." Deze vrouw zegt naar
aanleiding van een behandeling met
progesteron: "I wish others would
realise it wasn 't the true me who eaused
all this."
In het éngelstalige tijdschrift M/F
is een juridische analyse gemaakt
van bovenstaande processen. De
schrijfster concludeert dat het niet
wenselijk is dat de premenstruele
spanning als verdediging aangevoerd
wordt. "My basic position is
that there should be no premenstrual
tension defence and no special judicial
treatment of premenstrual tension
sufferers as such."
PMS een medische
diagnose?
Het is de vraag of de medische professie
de aanspraak om bijzondere