Tijdschrift Gezondheid en Politiek jaargang 1985 nr 4

. ~.
22 Tijdschrift voor Gezondheid en Politiek - december '85
zondheid. Ze gaan naar het effect kijken. Je kunt over
details meepraten, maar daarmee heb je ook het beleid
gelegitimeerd ...het enthousiasme is aan het afnemen. Moet
je tussen twee kwaden kiezen? Moet je je laten drukken
in de hoek van 'nu hèbben ze inspraak en nu willen ze
niet'? Ik krijg steeds meer het gevoel dat we alleen maar
gebruikt worden; beleid kunnen we niet maken. Je kunt
over een komma of punt twisten in een bestaand stuk,
meer niet. Zo'n Nationale Raad ...je zit daar tegenover allerlei
machtsblokken. Van de artsen, van andere hulpverleners:
wat kun je nog doen? Zonde van je tijd! Al die
pakken papier doorwerken, strategie bespreken. Een hele
hoop commissies 'doen' we gewoon niet meer.
Klachten
Is het behandelen van klachten van jullie leden ook 'n
belangrijke activiteit van de bond?
Ja, een aantal juristen heeft er z'n handen vol aan. Wij
geven vaak rechtsbijstand. Probleem is dat je een andere
hulpverlener uit dezelfde discipline nodig hebt voor een
deskundigenrapport en aan zo iemand is heel moeilijk te
komen. Ze houden elkaar de handen boven het hoofd. Je
moet naar een Tuchtcollege om alleen al de feiten boven
tafel te krijgen, zonder dat je nog overweegt om te klagen.
'n Probleem dat bij ziekenhuizen speelt is wie je aansprakelijk
moet stellen. We voeren nu een proefproces om te
komen tot centrale aansprakelijkheid van het ziekenhuis.
Als een pacemaker op hol is geslagen, zegt het ziekenhuis
dat het moeilijk uit te zoeken is omdat het een teambehandeling
was. Vervolgens zegt men dat het aan de fabriek
ligt, de fabrikant zit in Japan en dan heb je dus pech
gehad. Nee, het ziekenhuis moet je aansprakelijk kunnen
stellen en die moet het dan maar weer met importeurs en
fabrikanten uitvechten. De patiënt moet één adres hebben
waar hij naar toe kan gaan. We proberen daar nu een
Ultspraak over te krijgen in de 'hartkleppenaffaire' . De
fabriek staat in Amerika, maar we willen de aansprakelijkheid
van de Nederlandse ziekenhuizen vaststellen.
Waarover krijgen jullie veel klachten?
Over wachttijden. Over de pil en over sterilisaties; dichte
verwijsbrieven van huisartsen: moet je dat pikken? Over
veel te zware pillen die voorgeschreven worden door huisartsen
die nu éénmaal zo gewend zijn en weigeren hun
voorschrijfgedrag te veranderen. Ook veel over röntgenfoto's.
Op iedere nieuwe afdeling waar je binnenkomt moet
je eerst achter het röntgenapparaat. Niemand legt uit
waarom. Als je daarover schrijft krijg je een stroom van
reacties van röntgenologen die uitleggen dat het gevaar
van straling reuze meevalt en geen foto nemen betekent
ook een zeker risico.
Pakt 'n centrale organisatie wel eens een probleem op?
De wachttijden in poliklinieken bijvoorbeeld ...?
De Ziekenhuisraad heeft niets over de specialistenwinkeltjes
te vertellen. Met de Landelijke Specialisten Vereniging
hebben we een heel moeizaam contact, maar ja ...'n
volle wachtkamer geeft ook status: dan kun je zien dat je
het als specialist goed doet! Die specialisten zeggen ook:
je bent ziek en wat zeur je dan, dan heb je toch alle tijd?
Overwegen jullie 'n zwarte lijst op te stellen? Dergelijke
namenlijsten functioneren allang informeel onder patiënten.
Als landelijke organisatie is dat moeilijk omdat je een
landelijk beeld moet geven, maar we hebben het wel eens
gedaan. We hebben een lijst gemaakt van wachttijden in
poliklinieken. Andere onderwerpen zijn moeilijker, omdat
we met steekproeven werken; voor een goede zwarte lijst
moet je elke hulpverlener bekijken. Bij het onderzoek na
de kwaliteit van broodjes tartaar hebben we wel de zaken
genoemd waar de tartaar slecht was. Z'n buurman heeft
misschien even slechte waar, maar die ontsprong de dans
omdat we hem niet in onze steekproef hadden zitten. We
geven bij wijze van ledenservice wel informatie over onderwerpen
waar onderzoek naar geweest is. Als iemand
belt en vraagt welk verpleeghuis we aanbevelen in een
bepaalde regio, dan zeggen we welke huizen slecht bekend
staan of waar we veel klachten over hebben binnen gekregen.
Maar daar een gidsje van maken ...nee, dat doen we
niet. In principe zouden we wel met dergelijke lijsten willen
werken, die geven duidelijkheid.
Besteden jullie aandacht aan het Medisch Tuchtcollege?
Wat daar gebeurt keuren we niet goed. Met het Platform
proberen we een alternatief voor de klachtenbehandeling
te ontwikkelen. Een geschillencommissie of een gezondheidsrechtbank.
In ieder geval niet alleen met artsen erin;
een onafhankelijk college. Een college dat ook meer sancties
kan uitoefenen. Misschien moet de Inspectie haar
werkwijze veranderen. Nu kunnen ze een 'branche' doorlichten,
maar als individu heb je er niets aan. Verder kan
ook de burgerrechter vaker ingeschakeld worden. We proberen
aan te sluiten bij bestaande structuren, anders wordt
het helemaal een onhaalbare of tijdrovende zaak.
Tien jaar
Wat heeft de Consumentenbond in de afgelopen tien
jaar in de gezondheidszorg bereikt?
Laat ik voorop stellen, als er iets is bereikt, dan is dat
niet via overleg gebeurd! Kijk 'ns naar de commissie patiëntenrecht.
Wij hadden destijds een minderheidsstandpunt
waarin we voor rechtstreeks inzagerecht waren. Als
ik nu zie hoe het KNMG-voorstel eruit ziet dan vraag ik
me af wat we bereikt hebben. D'r staat ergens een zinnetje"
over recht op inzage - ik word dan heel kwaad. Al die
energie en dan dat ene zinnetje! En de arts moet volgens
de KNMG nog steeds bepalen of inzage wel goed is voor
de patiënt. Waar hebben we voor zitten knokken?
Via vertegenwoordiging in zo'n commissie maak je mensen
niet bewust van hun inzagerecht. Dat gebeurt wel via
ons onderzoek: in het schoolartsenonderzoek hebben we
de vraag gesteld of de ouders het dossier wel meenamen
als het kind van school ging. Dat heeft veel mensen aan
het denken gezet en ze hebben de dossiers opgehaald. Daar
heb je geen vertegenwoordiging voor nodig!
Op het gebied van de tarieven hebben we wat bereikt -
denk maar aan het informatiepunt en de geschillencommissie.
Als je processen wint - over teruggave van röntgenfoto's
bijvoorbeeld - geeft dat jurisprudentie. Ook dat
heeft niets te maken met inspraak en vertegenwoordiging.
Nu zijn we aan het overleggen met de ziekenhuizen over
een folder waarin je rechten als patiënt staan. Zoiets heeft
effect, dan word je serieus genomen. Veel gebeurt na onderzoeken
plaatselijk. Na ons onderzoek naar wachttijden
in poliklinieken werden we gebeld door ziekenhuizen met
de vraag of we ideeën hadden hoe die bekort kunnen worden.
Dan reis je erheen en breng je iets op gang. Maar dat
zijn allemaal resultaten van onderzoek, niet van inspraak;
dat is het frustrerende eraan.
Selecteren
Er zijn patiënten die steeds meer van hetzelfde willen:
méér massage, méér pillen, méér apparaten. Wat doe je
dan als bond?
We hebben een aantal uitgangspunten. Ten eerste: toen
de bomen nog tot in de hemel groeiden, kon dat ook allemaal.
En waarom ook niet? Als de mensen meer pillen