Intern - Meer informatie

Inhoudsopgave
1. Inleiding 2
2. Organisatie Algemeen en Beleidsontwikkeling 2
3. Vrijwilligers 4
4. Doelgroep en bereik 5
5. Verantwoording bereik en acquisitie 8
6. INBOX project
Denk jij buiten je INBOX 8
ToolBOX 10
Workshops leerlingen 11
Workshops professionals 12
Launch en WIP 12
International projecten 13
7. Media 13
8. Samenwerking 14
9. Evaluatie 15
10. Reflectie 15
Stichling Critical Mass
030.2714956
Molenwerpwf 46
3514 BR Utrecht
' •••••••••*
www. criticalmass. nu
infotsicriiicahnass.nu
!• •••••••>
Vim
rfim
M • •
^^
1 m
ÜI
KvK nummer. 30204713
Rekemngnummer: P4827358

;J»J?.
1. Inleiding ^**i^'
Binnen een tijdsbestek van 3 a 4 jaar heeft Critical Mass zich ontwikkeld van een kleine groep van hechte i»i-ii
vrienden, die ambities hadden om hun academische kennis op het gebied van conflict te gebruiken voor lUl^
praktische maatschappelijke doeleinden, naar een veelzijdige, actieve en professionele organisatie, die bijna r?^**
dagelijks een van haar educatieve activiteiten uitvoert door heel Nederiand. Dit proces van verandering heeft t^««»
vooral plaatsgevonden tussen het huidige moment en het indienen van de oorspronkelijke aanvraag in januari
2008.
De verstrekte subsidie over het eerste jaar van de periode 2008-2010 heeft een essentiële bijdrage geleverd
aan de uitbouw en de bestendiging van de organisatie. In deze tussentijdse evaluatie over het jaar 2008 bieden
wij u inzicht op welke manier de middelen zijn ingezet.
Deze evaluatie is opgesteld aan de hand van het strategisch plan dat in 2008 is ingediend bij het Ministerie van
VROM (WWI) en in het kader van het actieplan Polarisatie en Radicalisering subsidie heeft ontvangen. De
structuur van dat document is zo veel mogelijk aangehouden om puntsgewijs de ontwikkelingen en behaalde
resultaten te bespreken.
Naamswijzigingen r^mm
r .
Om in de volgende documenten verwarring te voorkomen geven wij vooraf een overzicht van de projectnamen Vj^J
en wijzigingen daarin. INBOX is de noemer waaronder alie projecten vallen die over 2008 gesubsidieerd 2ijn
door de ministeries van VROM (WWI) en BZK en andere subsidieverleners. Hieronder vallen de volgende
projecten:
• Denk jij buiten je INBOX; de tentoonstelling waarvan de educatieve interactieve installaties de basis
vormen van alle onderstaande projecten.
• ToolBOX (voorheen INBOX on tour do it yourself); het project waarin leerlingen zelf aan de slag gaan
met het maken van een expositie op basis van tentoonstellingsinstallaties uit de tentoonstelling.
• INBOX Workshops leeriir^gen; waarin op basis van materiaal ontwikkeld in bovenstaande projecten
leeriingen op school aan de slag gaan met de INBOX thematiek.
• INBOX Workshops professionals; een project waarbij professionals op basis van materiaal ontwikkeld
in bovenstaande projecten werken aan de ontwikkeling van inhoud en vaardigheden op basis van de
INBOX methodiek.
• Launch; het project format waarbij een afgestudeerde student met öe inhoud van zijn/haar scriptie
aan de slag gaat om nieuw materiaal voor de stichting te ontwikkelen. In 2008 is daar het project Work
in Progress uit voortgekomen.
2. Organisatie Algemeen en Beleidsontwikkeling
Het jaar 2008 is van grote betekenis geweest voor stichting Critical Mass. Met het schrijven van het strategisch
plan eind 2007 keken we uit op een jaar waarin we een sterke groei door zouden maken en we een verdere
professionalisering op enkele terreinen hadden gepland. Daarbij was duidelijk dat we sterk in zouden zetten op
het omgaan met de bijkomstige risico's. De voorgaande jaren stonden in het teken van het experimenteren
met verschillende werkvormen, het ontwikkelen van de eigen methodiek, het onderzoeken van
subsidiemogelijkheden en aangaan van samenwerkingsverbanden, ln 2008 hebben we onze aandacht
verschoven naar beleidsontwikkeling op andere terreinen. De onderilggende reden voor al deze
beleidsontwikkelingen is gelegen in de noodzaak tot borging en het creëren van institutionele duurzaamheid. ^;]|
M
In de volgende paragrafen beschrijven we deze ontwikkelingen in de richting van professionalisering en borging m
meer in detail. We besteden achtereenvolgens aandacht aan het personeel en de organisatie, fondsenbeheer, f^j
M
•• i*.
Stichting Critical Mass Molenwerfhof 46 www.criticalmass.nu KvK nummer: 30204713
030.2714956 3514 BR Utrecht itifo@criticabnass.nu Rekeningnummer: P4S27353

het financiële en administratieve kader, de zakelijk leiding en het bestuur. Vervolgens gaan we uitgebreider in ?***i^'
op het omgaan met de benoemde risico's. Tot slot beschrijven we de groeiprognose. **?^i"
Personeel en organisatie •?"^T'
Met de sterke groei in 2007 en 2008 ontstond een gebrek aan personele capaciteit. In het strategisch plan f**^
ondervingen wij dit door meer te begroten voor personele kosten, In de loop van 2008 zijn verschillende
medewerkers aangesteld om de projecten van Critical Mass uit te voeren. Momenteel heeft de stichting vier
fulltime medewerkers, één parttime medewerker op logistiek en organisatie en één parttime medewerker op
de tentoonstelling Nijmegen. Daarnaast wordt er op allerlei vlakken kennis ingekocht en werken ontwerpers op
freelance basis aan de ontwikkeling van de tentoonstelling en interactieve installaties.
Aan de hand van een duidelijkere taakverdeling en een ander managementmodel is ieders plek in de
organisatie helder en wordt er efficiënter en productiever gewerkt. Echter, doordat er in de eerste helft van het
jaar nog vee) onduidelijkheden waren over de financiering van onze projecten, zijn de begrote fte's later
vervuld dan gepland. Eind 2008 heeft de stichting gedurende de maand december daarom drie extra krachten
ingehuurd die de andere werknemers hebben ondersteund in praktische zaken en achterstallig werk. De
uitbreiding van het aantal medewerkers heeft professionalisering van het medewerkersbeleid vereist. Zo is
urenregistratiesysteem ontwikkeld, teneinde de werkdruk en de precieze verdeling van uren uitgesplitst naar
projecten en taken in kaart te brengen. Tot slot de stichting een verzekering afgesloten voor ziekteverzuim.
Fondsenbeheer
Voor de realisatie van onze projecten is er in 2008 subsidie aangevraagd bij het Ministerie van VROM (WWI),
stichting DOEN, het Oranje Fonds en de gemeente Utrecht.
De eerste subsidie van VROM (WWI) voor de restyling van de tentoonstelling en de productie van nieuw
inhoudelijk materiaal was voor ons een positieve eerste stap. Daarna werd het strategisch plan 2008-2010
ingediend voor (NBOX met als startdatum mei 2008. Subsidie werd aangevraagd bij het ministerie van VROM
(WWI) in het kader van het actieplan Polarisatie & Radicalisering, stichting DOEN, het Oranje Fonds en kleinere
bedragen bl] de gemeenten en andere fondsen. Stichting DOEN ging begin 2008 akkoord met een driejarige
ondersteuning van het INBOX-project. De aanvraag bij het ministerie werd snel in behandeling genomen maar
werd pas in oktober definitief goedgekeurd en uitgekeerd.
De procedure bij het Oranje Fonds verliep langzaam en moeizaam. Het Oranje Fonds heeft eind 2008 laten
weten dat zij van mening zijn dat onze projecten in huidige vorm onvoldoende aansluiten bij hun doelstelling
en verzochten inhoudelijke en organisatorische wijzigingen. Wij hebben besloten om deze wijzigingen niet door
te voeren, aangezien deze onze projecten te veel zouden veranderen. Dit betekent dat wij voor 2009 op zoek
moeten gaan naar nieuwe financieringsbronnen.
Mede door de verlate betaling van de laatste tranche (20%), ons beperkte overzicht op de ontwikkelingen en
de ingewikkelde nieuwe subsidietrajecten ontstond eind 2008 problemen met de liquiditeit. In de aanvraag van
2009 zullen wij in onze risicoanalyse ingaan op hoe wij dit denken te ondervangen in 2009.
Fi/io;7C/ën
De financiële verantwoording over 2008 kon niet worden opgenomen wegens het ontbreken van een
verklaring van de accountant in verband met de afronding van het boekjaar. De benodigde
accountantsverklaring verwachten wij rond eind februari te ontvangen.
Administratie
In 2008 hebben wij de loonadministratie uit laten voeren door Boxqo uit Utrecht. Zij hebben ons van advies
gediend op administratief en financieel terrein. Dit bureau vervult zijn taak nauwkeurig en is een betrouwbare
partner. De accountantsverklaringen worden behandeld door Quadrant Accountancy. '^1^'
:#!
^;)i
3 ^'Jl
Stichting Critica! Mass Molenwerfhof 46 wioio.criticalmass.nu KvK nummer: 30204713
030.2714956 3514 BR Utredtt info@criticabnass.nu Rekeningnummer: P482735S
• '^vj:!!

De verwerking van declaraties, het opstellen van begrotingen, en het bijhouden van de liquide middelen en
overzicht op inkomsten hebben we in 2008 in eigen beheer gehouden vanwege de transparantie, het overzicht
in het boekhoudsysteem en het daaruit voortkomende reactievermogen.
••ia
Het belang van een gedegen administratie Is in 2008 duidelijk geworden vanwege de groei in personeel, het
grote budget en bovenal de complexiteit die voortkomt uit het voeren van meerdere projecten met
verschillende begrotingen en één overkoepelend project, INBOX, met vele subsidiegevers. Om dit te kunnen
hanteren hebben wij ons boekhoudprogramma bijgewerkt, waarin nieuwe functies tot onze beschikking staan.
Ook heeft Marcel Spruit van Marcel Spruit Advies ons op freelance basis ondersteund met de boekhouding. i^*'
Bestuuren zakelijke leiding *té*4-
in 2008 bestond het bestuur uit drie leden: Dhr. A. Buyse, Dhr. E. Koops en Dhr. F. van Eijk. Zij vervullen de
functtes van voorzitter, penningmeester en secretaris en kwamen maandelijks bijeen met de directeuren. Het
dagelijks bestuur van de stichting ligt bij de twee directeuren. Het bestuur houdt toezicht op de financiële
•• t*
activiteiten, waaronder het controleren van de boeken, dient van strategisch advies en bepaalt de strategie van '^li«»jj;
de stichting. In 2008 hebben de bestuursleden te kennen gegeven bestuursultbreiding te wensen, in verband •' f»;^
met hun drukke persoonlijke bezetting, de hoeveelheid taken die voortvloeit uit de groei van de stichting en ^
werkdruk binnen het bestuur en de ontbrekende expertise op met name financieel vlak. f^i«.
3. Vrijwilligers
In het kader van professionalisering hebben wij in 2008 veel aandacht besteed aan het uitdenken, uitschrijven
en implementeren van een vrijwilligersbeleid. Dit valt uiteen in de volgende onderdelen; visie op
vrijwilligerswerk, werving en selectie, training, coaching en mentorschap, continuïteit en duurzaamheid en
evaluatie.
In onze visie zijn vrijwilligers de dragers van onze projecten. In samenwerking met de vaste medewerkers
voeren zij projecten uit. Het is ons doel een gemeenschap van betrokken vrijwilligers te creëren die onderling
contact houden en naast de kennisoverdracht naar jongeren bezig zijn met hun persoonlijke ontwikkeling. Wij
denken dat zij op deze manier op een duurzame manier bij de stiching betrokken zijn. Het hele
vrijwilligersbeleid is gebaseerd op deze visie.
Vanwege onze risicoinschatting en de (tijdelijke) terugloop van vrijwilligers direct na de zomer, heeft de
werving veel aandacht gekregen. Werving geschiedde via onze samenwerking met MBO, HBO en WO studies,
via netwerkwebsites als Oneworld en Fondsen.org, via de Critical Mass website en een netwerk van vrijwilligers
dat mond-tot-mond reclame maakten. Ook gaven de vaste medewerkers gastcolleges en introductiepraatjes op
universiteiten. Daarnaast is er een wervingsfolder gemaakt die op verschillende plekken is uitgedeeld.
Na aanmelding wordt elke vrijwilliger op gesprek gevraagd. Daarin zetten we de behoeftes van de vrijwilliger
en de organisatie centraal. Over het algemeen gaan alle nieuwe vrijwilligers door naar de training. In de
training en het meelopen in projecten wordt gekeken of een vrijwilliger geschikt is voor het werk. Hierbij letten
wij op inhoudelijke bagage, relevante ervaring of aangetoonde interesse in het werken met jongeren en een
sociale, assertieve en open houding. Met elke vrijwilliger wordt een contract getekend. Hierin staan de
verplichtingen die de vrijwilliger met de stichting afspreekt en de zaken waar de vrijwilliger recht op heeft;
waaronder verzekering en reiskostenvergoeding.
Critical Mass voert actief beleid om te garanderen dat onze vrijwilligers kwalitatief hoogstaande begeleiding
bieden. We besteden daarom veel aandacht aan de training van vrijwilligers. Begin 2008 zijn medewerkers en
een kernploeg vrijwilligers eerst zelf getraind door trainingsbureau lnKr8. In deze 'train de trainer training'
stond het zelf trainen en coachen centraal. Sindsdien trainen deze medewerkers en vrijwillligers nieuwe
vrijwilligers. De training valt uiteen in drie delen: (1) overdracht van vaardigheden, (2) overdracht van visie en
kennis, (3) kennis laten maken met de inhoud en technische kant van de projecten, ln minimaal drie
trainingsessies worden de vrijwilligers voorbereid op hun werk bij Critical Mass. Naast de training is er een
'^;ii
coaching traject. Nieuwe vrijwi/ligers worden begeleid in hun ontwikkeling door ervaren vrijwilligers. Naast de
coach is er de mentor, die de voortgang van de vrijwilliger in de gaten houdt en op gezette tijden met de ^'^
vrijwilliger in gesprek gaat over de ontwikkeling, de leerpunten en indien nodig een verbetertraject of il^ji
• • - •
Stichting Critica! Mass Molenwerfhof 46 www.criticalmaxs.nu KvK nummer: 30204713
030.2714956 3514 BR Utrecht info@criticalmass.nu Rekeningnummer P4827358

afronding van de samenwerking. Oeze functie wordt vervuld door een vaste medewerker van de stichting. Dat "•^jr
het trainingstraject zijn vruchten afwerpt, blijkt uit de positieve reacties van docenten die de tentoonstelling *?«•!'
met hun leeriingen bezoeken. Een docent van de opleiding Pedagogisch Werker Jeugdzorg gaf aan: "Ik was erg lïiaiAonder
de indruk van de betrokkenheid van de begeleiders, de manier waarop zij met onze leeriingen omgingen, ii^*
en de opbrengsten van elk gesprek waren meer dan goed." T^**"
Om continuïteit te garanderen voor de uitvoer van onze projecten en een duurzame relatie aan te gaan met .-,.
onze vrijwilligers bieden wij drie extra activiteiten aan. Enerzijds zetten wij in op het vergroten van kennis door T**^»*
te werken aan deskundigheidsbevordering. Aan deze training nemen zowel werknemers als vrijwilligers deel. «•••
Dit trainingstraject wordt georganiseerd door vrijwüligers. Zij maken een behoefte inventarisatie en ï».
organiseren trainingen en gastsprekers. Deze training vindt elke laatste dinsdag van de maand plaats en is, .^ "
getuige de hoge opkomst populair bij vrijwilligers. Ten tweede organiseren wij randactiviteiten, zoals feestjes «^^
en borrels, voor vrijwilligers om elkaar vaker te ontmoeten. Vrijwilligers gaven aan behoefte te hebben aan '•^
meer contact en tijd voor uitwisseling van ervaringen. Ook spraken vrijwilligers de behoefte uit voor een •*••
Algemene Vrijwilligers Vergadering. Voor het sluiten van 2008 hebben wij een eerste vergadering '^i»»,
georganiseerd. •• 1_
* V^
Tot slot heeft Critical Mass eind 2008 de ontwikkeling gestart van een intranet voor vrijwilligers, dat ingezet zal Ji»
worden ten behoeve van een effectief vrijwilligersbeleid. Vrijwilligers kunnen op dit intranet alle noodzakelijke ?T'"
informatie vinden voor hun begeleidingsactiviteiten. Zij kunnen zich inschrijven op activiteiten, Y
achtergrondinformatie over de thema's vinden, oefeningen bekijken ter ondersteuning van de workshops die •••
zij geven en ervaringen uitwisselen. Het intranet komt begin 2009 online.
Door alle bovenstaande ontwikkelingen heeft Critical Mass een aantal belangrijke slagen gemaakt in haar
vrijwilligersbeleid. Inmiddels plukken wij daar de vruchten van. Sinds de zomer hebben wij ruim 25 nieuwe
vrijwilligers aangetrokken, getraind en bij activiteiten ingezet. De betrokkenheid bij de stichting en bij elkaar is
groot en is duurzaam door het regelmatige contact.
4. Doelgroep en bereik
In het strategisch plan voor 2008 t/m 2010 werd sterk de nadruk gelegd op het bereiken van groepen
laaggeschoolde leerlingen uit het voortgezet onderwijs. Docenten geven blijk van grote interesse In
laagdrempelige, confronterende en verdiepende workshops voor hun leerlingen. Onze projecten steken juist in
door nauw aan te sluiten bij thema's besproken binnen school en ervaren in alledaagse praktijk. De Interesse in
onze projecten vanuit alle schoolniveaus was groot. Zowel in het project Denk jij buiten je INBOX, als bij
ToolBOX-trajecten en de workshops hebben wij een diverse groep aan leerlingen ontvangen.
in al onze projecten willen wij een goede afspiegeling van de samenleving bereiken. In 2008 hebben we die
doelstelling bereikt. Door onze bezoeken van ROC leeriingen aan de tentoonstelling hebben wij een hele
diverse populatie leerlingen bereikt naar etnische afkomst, scholingsniveau, type opleiding en leeftijd.
Bovendien komen ROC-leeriingen van de afdeling aan de Vondellaan uit de hele provincie Utrecht. Zo waren
naast de stad Utrecht ook steden en dorpen uit de omgeving vertegenwoordigd. Met de workshops van
Psychokrieg bereikten we steden buiten de reguliere actieradius van educatieve organisaties en projecten. We
reisden van Groningen, via Heerde, Zwolle en Oss naar Hulst en Terneuzen in Zeeuws-Vlaanderen. Hierdoor
bereikten we scholen met diverse leerlingenpopulaties naar culturele afkomst maar ook witte
plattelandsscholen. Alle scholen die wij bezochten vervulden een regiofunctie en kenden mede daardoor een
grote verscheidenheid aan leerlingen en groepen. Ter illustratie: op het College de Noordgouw werd telkens
het onderscheid benoemd en geïllustreerd tussen leeriingen van de boerenbedrijven en de elite die graag
buiten Apeldoorn wil wonen. Met workshops in de Randstad, Twello, Zweeuws-Vlaanderen, Amersfoort en
Harderwijk hebben wij voldaan aan een belangrijk criterium: geografische spreiding.
Bereik per project
In het strategisch plan 2008-2010 gaven wij aan in 2008 4.175 leeriingen te willen bereiken: 3.000 met de
tentoonstelling 'Denk jij buiten je INBOX', 800 met het project ToolBOX (eerder 'Do it yourself INBOX'
genoemd) en 375 met INBOX-workshops. Daarnaast spraken wij over een indirect bereik van 2400 leeriingen |C|j|
. .-< .fl'V.
Stichting Critical Mass Molenwerfhof 46 www.crilicalmass.nu KvK nummer: 30204713
030.2714956 3514 BR Utredit info@criticalmass.mi Rekeningnummer. P4827358
ici;!i

met ToolBOX. Aangezien het strategisch plan pas vanaf de zomer inging, toegezegd, hebben wij in de begroting
en aanvraag voor 2008 aangegeven het te bereiken aantal leeriingen voor ToolBOX en INBOX workshops te
halveren. Voor de tentoonstelling 'Denk jij buiten Je INBOX' was al eerder financiering beschikbaar, waardoor
we daar wel uitgaan van het bereik zoals ingeschat in het strategisch plan.
ïjjïf.
ln onderstaande tabellen wordt het gehaalde bereik getoond en vervolgens beargumenteerd in onderstaande t^««»
paragrafen.
Alle INBOX projecten
Project
Denk jij buiten je
INBOX
ToolBOX
INBOX workshops
leerlingen
INBOX workshops
professionals
ToolBOX
Plaats
Amersfoort
Harderwijk
Den Haag
Rotterdam
Totaal
Periode
Voorjaar 2008
Najaar 2008
Juli 2009-dec
2009
Juli 2009-dec
2009
Juli 2009-dec
2009
School
Amersfoortseberg
Nassau Veluwe College
Spectrum
Focus
RSG Slingerbos
Aloysius College
Toorop MAVO
Doel direct
bereik
1.000 tot 1.500
1.000 tot 1.500
400
(4 trajecten)
200
(8 workshops)
8 workshops
Datum
Jull
Oktober
November
December
Slichting Critical Mass
030.2714956
Doel indirect
bereik
n.v.t.
n.v.t.
1.200
n.v.t.
n.v.t.
Type
1 school
Direct bereik
408
1.300
314
(4 trajecten)
562
(19 workshops)
121
(4 workshops + 2
rondleidingen)
Ontmoeting tussen
4 scholen
1 school
1 school
Molenwerfhof 46
3514 BR Utrecht
Indirect
bereik
n.v.t.
n.v.t.
200
n.v.t.
n.v.t.
Aantal leerlingen
80
100
80
54
314
w umi. critica lm ass. n u
info@criticalmass.int
6 f^^l
Tiéi
r*!»
••*«•
:i
KvK nummer. 30204713
Rekeningnummer: P4827358

INBOX WORKSHOPS
Plaats
Groningen
Zwolle
Heerde
Terneuzen
Hulst
Oss
Twello
Utrecht
Zutphen
Zeist
Totaal
School
Reitdiep
Clusius
Noordgouw
Rede
Reynaert
Mondriaan
AOC Oost-locatie
Twello
ROC Midden
Nederiand
Isendoorn
ROC Midden
Nederiand
WORKSHOPS PROFESSIONALS
Plaats
8!end-it
People Building Peace
Diversity Joy
Alleato
Kindertelefoon
Divers*
Totaal
Datum
16-10-2008
17-10-2008
20-10-2008
21-10-2008
21-10--2008
22-10-2008
02-09-2008
24-10-2008
16-12-2008
17-12-2008
Datum
08-11-2008
24-11-2008
03-12-2008
09-12-2008
30-5-2008
n.v.t.
Type
Psychokrieg
Psychokrieg
Psychokrieg
Psychokrieg
Psychokrieg
Psychokrieg
Workshop
Workshop
Workshop
Workshop
Type
Workshop
Workshop
Workshop
uitwisseling
Workshop
Rondleiding
professionals
Rondleiding
professionals
Aantal leerlingen
32
75
75
30
20
60
80
55
90
45
562
Aantal deelnemers
'De categorie divers houdt bezoeken in van kleine groepen of individuen die in het belang van hun beroep of
onze relatie een bezoek brachten aan de tentoonstelling. Het vermelden waard is het bezoek van de
Wethouder van Onderwijs van de stad Utrecht en ambtenaren van de Dienst Maatschappelijke Ontwikkeling,
Stichting Critical Ma.w
030.2714956
Molenwerfhof 46
3514 BR Ulreclit
35
45
6
6
9
20
121
www.criiicalmass.nu
info@criiicnlma.is. n u
m • •
• • •
•:t
* - •
''q!ii
^31
KvK nummer: 30204713
Rekeningnummer: P482735S

subsidiegevers van Stichting Doen en Stichting Volkshogeschoolwerk, Mikado, Robin Good, IKV/Pax Christi, COS
Gelderland, werknemers van TELEAC/NOT en enkele Journafisten voor lokale dagbladen. *?iéi-
5. Verantwoording Bereik & Acquisitie Iii-'
Het strategisch plan beschreef het mogelijk risico van vraag en aanbod aangaande de activiteiten van stichting f^i*»
Critical Mass. Het jaar 2008 heeft aangetoond dat ondanks de mogelijke risico's en vraagbeperkende factoren
we een formule bieden die aantrekkelijk gevonden wordt en gretig aftrek vindt. Alle INBOX-projecten krijgen
positieve reacties en de interesse onder afnemers groeit gestaag. Echter, bovenstaande tabellen laten ook zien i^
dat het bereik van onze activiteiten op bepaalde punten afwijkt van onze inschatting in het strategisch plan. De •,
belangrijkste reden hiervoor is dat de financiering van het activiteitenjaar 2008 pas in oktober 2008 definitief .^'
geregeld werd. Door de onzekerheid en het gebrek aan financiële middelen dat dit met zich mee bracht kon •'
Critical Mass pas in de laatste drie maanden van 2008 met complete bezetting werken. Sindsdien zijn wij . "
volledig in bedrüf en is duidelijk dat wij met deze bezetting onze doelstellingen ruimschoots kunnen behalen. ' ••
Acquisitie en werving vormen vaste onderdelen van het functioneren van de organisatie en hebben veel •• '
aandacht gekregen in 2008. In onze wervingsformule staan de volgende punten centraal: directe werving, ?:
persoonlijk contact, luisteren naar de actuele en directe vraag en aandacht voor op maat gemaakte workshops. ^
Een belangrijke ontwikkeling in 2008 is geweest dat onze activiteiten in het verleden hun vruchten afwerpen -
voor werving en acquisitie. Naast directe werving hebben we geprofiteerd van het opgebouwde netwerk. •
Steeds meer docenten, schoolbesturen, bestuurders en maatschappelijke organisaties geven aan projecten af •'
te willen nemen of samenwerkingsverbanden aan te willen gaan. Vooral het persoonlijk contact met docenten
en coördinatoren is van groot belang.
Onze strategie hoe de risico's omtrent bereik op te vangen werkt maar mag aangescherpt worden. De
plaatsing van de tentoonstelling in de eerste helft van 2008 toonde een niet optimaal aantal bezoekers in de
tentoonstelling. Dit aantal viel aanzienlijk lager uit dan wij zelf hadden geschat op basis van eerdere ervaringen
In Utrecht. Dit had te maken met de locatie, het tijdstip in het jaar, de drukke planning van scholen en beperkte
nadruk op werving. Op basis van deze ervaring hebben wij besloten de tentoonstelling in de maanden voor de
zomervakantie niet te plaatsen. Het Is voor scholen in deze periode namelijk vaak niet mogelijk dergelijke
"uitstapjes" nog te plannen. Met het plaatsen van de tentoonstelling in de Rivierenwijk in Utrecht aan het
einde van 2008 hebben wij met alle bovenstaande factoren rekening gehouden en ons bereik goedgemaakt.
Voor 2009 nemen we deze factoren wederom mee in onze uitvoeringsplannen.
Voor de ToolBOX-trajecten en de INBOX-workshops voor leeriingen biijkt het ingeschatte aantal te bereiken
leerlingen goed haalbaar te zijn, zeker wanneer we met volle bezetting kunnen blijven werken. Voor ToolBOX
geldt wel dat het aantal indirect bereikte leeriingen tegenvalt. Dit heeft meerdere redenen, waarvan de
belangrijkste een te ambitieuze inschatting en een gebrek aan focus op dit indirecte bereik. ToolBOX is een
nieuw project dat in 2008 veel ontwikkeling door heeft gemaakt. De aandacht ging in 2008 uit naar het
verstevigen van het directe bereik, zowel kwantitatief als kwalitatief. In 2009 wordt een plan geïmplementeerd
om het indirecte bereik van ToolBOX te vergroten.
Om in 2009 en 2010 onze trajecten nog beter onder de aandacht te brengen, grootschaliger te kunnen
uitzetten, het bereik te laten groeien en meer kwaliteit te bieden, hebben wij in 2008 feedbacksessies met
docenten en leeriingen georganiseerd in de vorm van evaluatieformulieren, nabellen van docenten en
leerlingen, en het organiseren van vervolgworkshops in lessen en colleges. Deze feedbacksessies leveren ons
relevante informatie op over onze aanpak, de behoeften van docenten en leeriingen en mogelijke
samenwerking.
6. INBOX Project
Denk Jij buiten Je INBOX iQ
M
2008 was een positief jaar voor de tentoonstelling 'Denk Jij buiten je INBOX'. In de eerste maanden werkten wij .^iji
aan de restyling van de installaties en vervolgens stond de tentoonstetling tweemaal, op verschillende plekken #^:jj
in Utrecht. 'Denk jij buiten je INBOX' is inmiddels bij veel docenten bekend en wordt door leeriingen nog steeds •^;]i \^^
8
'^i>\,
^'S*'
Slichting Critica! Mass Molenwerfhof 46 www.criticahnass.nu KvK nummer: 30204713
030.2714956 3514 BR Utrecht info@criticaimass.nu Rekeitingnummen P4827358

if::.
enthousiast ontvangen. "Ik dacht dat het saai zou worden, maar ik vond het echt heel leuk en interessant" is !**fj^'
waarschijnlijk onze meest gehoorde leeriing-quote, **?iii-
Stijl en restyling
De tentoonstelling Denk jij buiten je INBOX heeft begin 2008 een restyling ondergaan en is zowel qua t??^
vormgeving als inhoudelijk uitgebreid en versterkt. Docenten en leerlingen hebben enthousiast gereageerd op
de verandering van vorm, de kleurstelling en de combinaties van installaties. De tentoonstelling oogt meer als
een geheel en vertoont qua vorm een duidelijke samenhang. Tijden de herontwikkeling van de installaties
hebben we de nadruk vergroot op gebruikersvriendelijkheid, plezierig speelgebruik, activering door
verschillende lichaamshoudingen te benadrukken en consistentie In materiaal en kleur. Ook is de techniek
gebruiksvriendelijker voor vrijwilligers.
Installaties
Bij de vernieuwing van de tentoonstelling hoorde ook vernieuwing van inhoudelijk en fysiek materiaal. Jn 2008
is er de nodige aandacht besteed aan nieuwe film, installaties en werkvormen. Enkele specifiek voor ToolBOX
ontwikkelde werkvormen zijn in de reguliere tentoonstelling opgenomen. Vier nieuwe films zijn ontwikkeld.
Buitengewoon behandelt het thema radicalisering, the Clash toont groepsvorming, polarisatie en loyaliteit f^?i#.
Catch is een aanpassing op een eerder door ons gemaakte film over buitensluiting en Gothic is een portret van M • •
een jongen die Inzichtelijk maakt hoe roldruk invloed op hem heeft gehad. Ook ontwikkelden wij een nieuwe *,,^:
ID-match. Om te komen tot grotere verdieping heeft Critical Mass een conflictschema ontwikkeld dat ingezet '**'^
kan worden in alle projecten. Dit schema, een driehoek met (1) emoties, (2) belangen en (3) communicatie,
maakt eenvoudig inzichtelijk hoe conflict werkt en evolueert. Verder zijn er enkele fysieke installaties
vormgegeven die het mogelijk maken om tentoonstellingsinstallaties mobiel te maken. Hierdoor kunnen we
ons repertoire van workshops voor ToolBOX vergroten. Naast nieuwe installaties vonden er regelmatig
aanpassingen plaats aan bestaande installaties in verband met verjaring en technisch mankement. Tot slot
ontwikkelt Critical Mass in samenwerking met het digitale ontwerpbureau Antenna Men een installatie over
radicalisering. In deze installatie staan de keuzes die een individu kan maken en de methodes die hij inzet als hij
iets wil bereiken in onze maatschappij, centraal.
Scholenbezoek
in het voorjaar van 2008 stond de tentoonstelling nabij het centrum en Overvecht. Het merendeel van de
bezoekende leeriingen kwam uit het praktijkonderwijs, speciaal onderwijs en VMBO. In het voorjaar bezochten
de volgende scholen ons: het Vader Rijn College, Pouwer, Rotsoord, Delta College, de Internationale
Schakelklas, Kranenburg, Broeckland, Vta Nova College, Wim Sonneveldcollege, Wellant College, ID-College
(Gouda) en Jongeren uit het asielzoekerscentrum Utrecht.
De absolute aantallen van het voorjaar 2008 vielen sterk tegen. Van de 1.500 leeriingen waar wij op gerekend
hadden, kwamen er uiteindelijk slechts 408. Navraag leerde dat veel docenten, van scholen die eerder wel de
tentoonstelling in Utrecht bezochten, het lastig vonden om laat in het schooljaar activiteiten buiten school te
plannen, in verband met eindexamens en afronding van het schooljaar. Ook was de tweede locatie minder
geschikt omdat deze vrij ver uit het centrum lag. Voor sommige scholen was het organiseren hierdoor een te
grote opgave. In deze periode stond bovendien de 1040 urennorm ter discussie en waren scholen voorzichtig
met buitenschoolsbezoek.
In het najaar van 2008 stond de tentoonstelling wederom in Utrecht ditmaal in de Rivierenwijk. De plaatsing in
het najaar heeft een gunstig effect gehad op het aantal te bereiken leeriingen en de stichting heeft extra
ingezet op de werving van scholen. In deze periode is 'Denk jij buiten je INBOX' door 1.300 leeriingen bezocht.
Dit is een optimaal bereik voor de tentoonstelling. De volgende scholen hebben de tentoonstelling bezocht:
ROC Midden Nederiand, School voor praktijkonderwijs Kranenburg, Delta College, Wellant College, Stedelijk
Gymnasium Utrecht Christelijk Gymnasium Utrecht Gerrit Rietveld College, Vecht College, Isendoorn College .ip
en het Anna van Rijn College. In deze periode zijn studenten van het ROC Midden Nederland hoog IVil'
vertegenwoordigd, waarschijnlijk door een combinatie van de korte afstand tussen de school en de fjill
tentoonstelling en de naadloze aansluiting tussen de belevingswereld en behoeftes van MBO studenten en de W\
tentoonstelling. Een grote diversiteit aan leerlingen is bereikt: labtechniek, sociaal cultureel werk, toerisme.
Stichting Critical Mass Molenwerfhof 46 www.criticalmass.nu KvKnummer. 30204713
030.2714956 3514 BR Utrecht injo@criticalmass.nu Rekeningnummer P4S27358
W
IU

ecreatie, onderwijsassistenten, assistent gezondheidszorg en kunst cultuur en media. In totaal hebben ruim v^'v
800 ROC-ieerlingen de tentoonstelling bezocht. *?aél'
'Denk jij buiten Je INBOX' blijkt een blijvend succes te zijn waar leerlingen, docenten, vrijwilligers en
medewerkers, zeer enthousiast over zijn. Ter illustratie, docenten van het ROC schreven: "Zowel de studenten
als de docenten waren zeer enthousiast over het bezoek. De studenten worden op een heel directe wijze
geconfronteerd met de verschillende thema's (zoals het omgaan met conflicten, vooroordelen en uitsluiting), .^.^
Veel van onze studenten leren vanuit het doen, het ervaren. De ervaringen die zij tijdens de tentoonstelling '"'^••t^'
hebben opgedaan, hebben veel van hen echt aan het denken gezet! De begeleiding heeft hier prima aan
bijgedragen door na elke ervaring te reflecteren op dat wat zich heeft voorgedaan".
ToolBOX
Het ToolBOX-project komt voort uit de tentoonstelling 'Denk jij buiten je INBOX'. Naar aanleiding van de vraag
van docenten voor langdurigere en intensievere projecten hebben wij een concept ontwikkeld waarin de , '• •*••
participatie van leeriingen bij het gehele ontwerpproces, de uitvoering en de ontvangst van publiek in een * t^2«a&zelfgemaakte
tentoonstelling centraal staat De essentie van elk ToolBOX-project is dat leeriingen in kleine 2^.
groepen aan een bepaald thema werken. Zij doen opdrachten, krijgen kennis aangeboden, worden ^T^**'
geconfronteerd met hun eigen rol binnen het thema en reflecteren op hun houding en gedrag. Daarnaast gaan J^ '•
zij actief aan de slag met het maken van een interactieve tentoonstelling. Elke groep maakt een installatie en '*iüm
gaat de straat op of de school in om daarvoor foto-, film- en ander materiaal voor te verzamelen. Aan het einde
van het project staat er een tentoonstelling waar de leerlingen hun medeleerlingen, docenten en andere
bezoekers doorheen leiden.
In het afgelopen jaar hebben we twee types ToolBOX aangeboden. De eerste vorm richt zich op een afdeling of
specifieke klas binnen een school. Grote voordelen van dit project zijn de meerdaagse activiteiten, het goed
leren kennen van de leeriingen in een sfeer van vertrouwen, het ervaringsleren en de samenwerking in andere
vormen en rollen binnen de eigen klas. In dit type ToolBOX is het Aloysius College uit Den Haag een belangrijke
en stabiele partner. Zij boeken elke schooljaar minstens twee ToolBOX-trajecten. Wij voorzien een uitbreiding
van dit soort samenwerkingsverbanden met andere schooljaren.
Het tweede project richt zich op scholen die elkaar willen ontmoeten. Scholen van verschillende schooltypes of
met verschillende leeriingenpopulaties ontmoeten elkaar binnen ToolBOX en maken gezamenlijk een
tentoonstelling. Deze tentoonstelling wordt vervolgens gepresenteerd aan medescholieren en andere
geïnteresseerden. ToolBOX is een innovatie op het gebied van ontmoetingsprojecten. Doordat leerlingen
samen aan de thema's en installaties van de tentoonstelling werken, krijgen ze ruimte elkaar te leren kennen
voorbij de beleefdheldsfase. Het afgelopen jaar hebben we hiertoe in Utrecht met Alleato en de scholen Delta
College en Wellant College gewerkt. In Harderwijk hebben we in het kader van het project Samen Kleurrijk met
het Nassau Veluw College, Slingerbos, Spectrum en Focus samengewerkt.
Met de ontwikkeling van de inhoud en de versterking van het leerproces van de verschillende workshops
binnen ToolBOX zijn wij het afgelopen jaar op het goede spoor geweest getuige het enthousiasme waarmee
alle betrokkenen bezig zijn geweest. Naar onze mening zijn er meerdere factoren die hieraan bijdragen. De
leeriingen zijn actief bezig en de verschillende werkvormen spreken aan, omdat wij zo veel mogelijk uitgaan
van hun belevingswereld en cognitieve niveau. De leeriingen zijn bovendien trots op het eindresultaat omdat
Critical Mass naast de inhoud veel aandacht besteedt aan het uiteriijk van de presentatievorm. De belangrijkste
bijdrage levert echter het gevoel van eigenaarschap; het is hun installatie, een door henzelf gemaakt filmpje,
fotopresentatie of spel. Zij eigenen zich het materiaal toe en daarmee ook de kennis en inzichten die daaraan
verbonden zijn. Docenten laten weten onder de indruk te zijn van de werkwijze van Critical Mass tijdens
ToolBOX projecten en waarderen de manier waarop begeleiders de jongeren serieus nemen. Een aantal zegt
zich zelfs te laten inspireren door onze aanpak.
''^;i:
ToolBOX wordt grondig geëvalueerd qua opzet en inhoud en waar nodig doorontwikkeld. Zowel docenten, j^^J
leeriingen als vrijwilligers geven aan dat zij de techniek van het project een ingewikkelde factor vinden. p
Inhoudelijk staan de projecten sterk, maar falende techniek gooit soms roet in het eten. De verbetering van Ipji
techniek en de toepasbaarheid daarvan is een aandachtspunt voor 2009. Daarnaast blijven wij op zoek naar de M
m
10 ^^'
. -ï-v .Wi
stichting Critical Mass Molenwerfhof 46 www.criticalmass.nu KvKnummer: 30204713
030.2714956 3514 BR Utrecht info@crilicalmass.nu Rekeningnummer: P4827358
Cs;

*!#•::
verbetering van inhoudelijk en fysiek materiaal dat voor ToolBOX is ontwikkeld, de aansluiting van de t'^W'
inhoudelijke programma's bij de doelgroep, expositie van het materiaal en het vergroten van de •?ii|bezoekersaantallen.
Als laatste 1*^^
Daarnaast zijn we bezig met de ontwikkeling van actieplannen waarmee leeriingen, onder begeleiding van f*^ié
docenten en vrijwilligers van Critical Mass, zelf iets kunnen betekenen voor sociale samenhang In hun 9^«c«
omgeving. Een voorbeeld van nieuw ontwikkeld materiaal Is de Contactmachine. Deze machine fungeert als
een veelzijdig frame, vergelijkbaar met de ouderwetse Electro, dat ingezet kan worden bij verschillende
workshops. Door twee draden met daarop Informatie met elkaar te verbinden verschijnt een afbeelding of film
in beeld. Een ander voorbeeld is het materiaal rondom de korte film Buitengewoon die het thema
maatschappelijk activisme en radicalisering aansnijdt. Voor de nabespreking hebben wij een format/frame
ontwikkeld waarbij deelnemers hun eigen mening over radicalisering kunnen uiten en reacties van anderen
kunnen bespreken.
In het strategisch plan gaven wij aan acht ToolBOX-trajecten per jaar te willen uitvoeren, ieder met een direct
bereik van 100 leeriingen en een indirect bereik van 300 leeriingen. In 2008 is het bereik van ToolBOX lager
uitgevallen dan verwacht. Dit heeft meerdere redenen. Allereerst is gebleken dat het voor een school •
nauwelijks haalbaar is om 100 leeriingen aan het project mee te laten doen. Meestal gaat het om 70 a 80 é»
leerlingen per project. Daarnaast is er het afgelopen jaar, vanwege het nieuwe concept veel aandacht f^i»uitgegaan
naar de kwaliteit van het hoofdprogramma voor de leeriingen. Hierdoor is er relatief weinig tijd j * 'i
besteed aan het bereiken van publiek in de tentoonstelling. Dit indirecte bereik (de leeriingen die anderen door '*aétf'
de tentoonstelling leiden) heeft in de laatste maanden van 2008 meer aandacht gekregen en een plan voor
verbetering is opgesteld. Hiermee zullen wij in 2009 sterker inzetten op het indirecte bereik.
Workshops leerlingen
Critical Mass heeft In 2008 ingezet op de ontwikkeling van workshops voor leerlingen. Deze workshops zijn
kortdurende sessies en dragen altijd dezelfde drie elementen in zich: thematische kennisoverdracht een
interactieve installatie die de bewustwording stimuleert en, tot slot het oefenen met vaardigheden die passen
bij het thema. Wij hebben een format ontwikkeld waarbinnen elke workshop vormgegeven wordt. Daarnaast Is
aandacht besteed aan het uitbreiden van de workshopprogramma's en mogelijkheden.
Critical Mass beloofde in het strategisch plan 8 workshops te geven voor in totaal 200 leeriingen. Doordat de
diverse workshops zeer enthousiast worden ontvangen, alsmede door het prettige samenwerkingsverband met
Teleac/NOT, zijn we dit aantal ruimschoots voorbij gegaan. In totaal verzorgden wij 19 workshops voor in totaal
562 leerlingen workshops op scholen door het land. Hiermee hebben wij voldaan aan het bereiken van scholen
In het hele land en bereiken wij scholen die niet gemakkelijk naar de Randstad reizen. De doelgroep bestond
voornamelijk uit Havo-leeriingen en MBO-studenten.
Twaalf van deze workshops vonden plaats onder de noemer Psychokrieg, in samenwerking met Teleac/NOT. In
deze workshops zijn de thema's sociale buitensluiting en pestgedrag behandeld. De 16-Jarige Duitse Alexander
Hemker was aanwezig om te vertellen over zijn ervaringen met geweld en buitensluiting. Daarnaast speelden
de leerlingen het spel "Catch" en werd gediscussieerd over de eigen beleving van buitensluiting en een analyse
van buitensluitingsprocessen. De afwisseling van een persoonlijk verhaal van een leeftijdsgenoot met de
interactieve werkvormen van Critical Mass zijn de thema's aansprekend en Indringend overgebracht op de
leerlingen. Deze workshops zijn verzorgd in Groningen, Zwolle, Heerde, Terneuzen, Hulst en Oss.
Naast Psychokrieg verzorgde Critical Mass workshops met diverse onderwerpen. In Twello gaven wij een drie
uur durende workshop voor 80 eerstejaars van agrarische MBO-opleidIngen. In deze workshop stond
kennismaking, vooroordelen, eerste indruk en samenwerking centraal. De workshops zijn afgesloten met een
door Critical Mass geleide discussie over de omgangsregels die moeten gelden op school. Bij de ROCopleidingen
Helpende Zorg in Zeist en Onderwijsassistent in Utrecht zijn diverse workshops gegeven over
conflicthantering, buitensluiting en samenwerking met mensen van andere subculturen en groeperingen. In
beide gevallen namen studenten deel aan alle verschillende workshops. In totaal worden ongeveer 100 K|]|
leeriingen bereikt tijdens deze workshops. {\^\\
Slichting Critica! Mass Molenwerfhof 46 www.criticalmass.nu KvK nummer: 30204713
030.2714956 3514 BR Utrecht info@criticalmass.nu Rekeningnummer P482735S
11
M

Tot slot verzorgde Critical Mass op 16 december 2008 een projectdag voor leerlingen van het Isendoorn
College te Zutphen. 90 leertingen bezochten de tentoonstelling Denk jij buiten je INBOX. Vervolgens gingen zij *«»^*aan
de slag met verschillende rollenspellen en onderzochten verschillende persoonlijke perspectieven op het fi^^x
leven in drie Utrechtse wijken waaronder Laagraven en Lombok. Dit resulteerde in een Integraal :;7^»
dagprogramma waarin verdieping, kennismaking met de stad en ervaringen opdoen centraal stond. f^fi*
In evaluaties met docenten van het ROC en Isendoorn hebben zij aangegeven een grote meerwaarde te zien in
de combinatie van de tentoonstelling INBOX met workshops die bepaalde thematiek verder uitdiepen. Hiermee
versterken de effecten van bewustwording, meningsvorming en praktische toepassing elkaar. Ook Critical Mass
ziet hier goede mogelijkheden.
Workshops professionals
••*«•
Critical Mass heeft zoals overeengekomen ook aandacht besteed aan het bereiken van professionals die met i. «.^^j.
jongeren werken. In deze workshops staan niet alleen de processen die leiden tot conflict centraal, maar ook ^•**''
de wijze waarop professionals in hun werk hiermee kunnen omgaan. '^viM**-
Het afgelopen jaar zijn er een aantal trainingen en workshops georganiseerd. Wij hebben echter niet
voldoende tijd gehad om ons netwerk dusdanig uit te breiden dat we het beoogde bereik konden halen. Van de
acht geplande workshops, zijn er in 2008 vier verzorgd. Naast een gebrek aan een netwerk Is ook belangrijk dat
na een eerste training bij de politie, die wij in meerdere opzichten als positief hebben geëvalueerd, er vervolg
gegeven aan dit traject. In de volgende alinea beschrijven we de resultaten in 2008. In de aanvraag voor 2009
staat een nieuw plan en een nieuwe inschatting van de doelgroep en het bereik.
Critical Mass heeft in november 2008 een workshop gegeven voor Blend-lt en Wijkalliantie. Deze trainingsdag
werd georganiseerd voor mensen die in de wijken met jongeren werken op het gebied van diversiteit. Critical
Mass heeft een workshop verzorgd over de achteriiggende processen van vooroordelen en categorisatie.
Daarnaast is besproken hoe de aanwezigen om konden gaan met vooroordelen in hun werkveld. Tijdens de
jaarconferentie van het vredesnetwerk People Building Peace heeft Critical Mass een workshop verzorgd. De
organisatie beoogt hiermee het fundament van het netwerk te verstevigen en Critical Mass heeft met
interactieve werkvormen hieraan bijgedragen.
Daarnaast hebben ook groepen professionals de tentoonstelling Denk jij buiten je INBOX bezocht. Een groep
medewerkers van de kindertelefoon heeft gedurende twee uur de tentoonstelling ervaren en gereflecteerd op
de vraag hoe de verschillende sociale processen uit INBOX terug komen in hun werk. Buurtkrachten uit
Amsterdam-West getraind door tralningsbureau INKR8, medewerkers van Alleato uit Utrecht de wethouder
onderwijs van de gemeente Utrecht met aanhang van de Dienst Maatschappelijk Ontwikkeling, en trainers van
Diversity Joy bezochten de tentoonstelling ook. De laatste in een workshop uitwisseling waarin beide
organisaties kennis maakten met eikaars werkwijze rondom dezelfde maatschappelijke thema's. Verder zijn er
verregaande gesprekken met TELEAC/NOT over een nascholing voor ieraren Duits en het ID-college over een
workshop voor tweedelijns leerlingbegeleiders.
Intern heeft Critical Mass in 2008 gewerkt aan de ontwikkeling van een nieuwe workshop speciaal voor
docenten. Docenten geven aan bij het leerproces van hun leeriingen te betrokken te willen zijn. Wij kunnen ze
een workshop aanbieden waarbij ze enerzijds ontdekken wat zij hun leeriingen kunnen bieden met onze
methodiek en ze ervaren persoonlijk hoe groepsprocessen hun beïnvloeden.
Launch en WIP
Project Launch is ontwikkeld om pas afgestudeerde studenten een springplank te bieden en maatschappelijk
relevante projecten uit te laten voeren op basis van verzameld materiaal, fn 2008 is student sociologie Pelle
Berting gekozen vanwege zijn maatschappelijk relevante onderzoek en zijn zoektocht naar de combinatie
tussen theorie en praktijk. Hij schrijft zijn scriptie over de interculturele spanningen onder jongeren in
Amsterdam die aan de basis van polarisatie en radicalisering liggen. Pelle Berting is al langere tijd actief bij
Critical Mass als vrijwilliger en was de ideale kandidaat voor een Launch try-out. Met de kennis en inzichten op
Ml
^;|i
.12 ^J,
Stichting Critica! Mass Molenwerfhof 46 www.criticahnass.nu KvK nummer: 30204713
030.2714956 3514 BR Utrecht infot^criticalmass.nu Rekeningnummer: P4S2735S

het gebied van polarisatie en radicalisering in zijn scriptie voedt hij de inhoudelijke expertise binnen de
stichting en het netwerk van partners.
l;0i,.
Ki^
Pelle Berting heeft zijn scriptie gebruikt om, in samenwerking met Critical Mass medewerker Diane Bos, het __
projectformat Work in Progress te ontwikkelen voor het Platform Amsterdam Samen van de gemeente f^«#
Amsterdam en het VIOS, het gemeentelijk expertisecentrum op het gebied van sociale veiligheid op scholen, t^a«»
Work in Progress is een formule voor ontmoeting tussen leeriingen van verschillende scholen en culturele
achtergronden als educatief instrument om polarisatie en radicalisering tegen te gaan. De thematiek en ?**^i«iA.
werkwijze liggen in het veriengde van onze overige projecten. Inmiddels ligt de uitvoering van de pilot in het i^,:'
verschiet. De bedoeling van alle partijen Is om na positieve evaluatie Work in Progress op te nemen in het J'**ff'
educatieve projectaanbod in Amsterdam. * '•ttr'
•• •
De eerste uitvoering van Launch laat zien dat Launch ais projectformat werkt. Met een opstap vanuit de '^étm'
stichting is een nieuw project ontwikkeld dat veel kans maakt om in 2009 definitieve goedkeuring te krijgen
vanuit de gemeente Amsterdam en zo kan bijdragen aan de continuïteit van de stichting. Wetenschappelijk
inzicht is vertaald naar een praktijkgericht projectformat dat in het werkveld als relevant en vernieuwend ^^••^ïtwordt
ervaren. In 2009 zal er een nieuw Launch traject georganiseerd worden. Hierover vindt u meer • t?Séaéinformatie
in de aanvraag 2009.
Internationale Projecten
Critical Mass is dit Jaar de samenwerking aangegaan met verschillende organisaties binnen Europa. Deze
netwerkuitbreiding biedt veel nieuwe mogelijkheden om de INBOX methodiek te verspreiden binnen Europese
grenzen. Buiten de Nederlandse grenzen wordt er enthousiast gereageerd op onze werkvormen. De
Internationale projecten en casussen dienen zelf weer als voeding voor onze projecten in Nederland.
Begin van het jaar werd Critical Mass benaderd om een deel van het inhoudelijke programma van het European
Rails of Peace Project van de Italiaanse organisatie Glocalforum te verzorgen. Tijdens het project kwamen
jongeren uit zowel Bosnië, Kosovo en Servië samen met Italiaanse en Belgische jongeren. Het doel was om van
elkaar te leren, samen te reizen en het delen van ervaringen. Critical Mass ontwikkelde workshops over
beeldvorming en werkte drie dagen samen met de groep in Rome en Leuven. Het project werd door de
Europese Commissie uitgeroepen tot een best practice project. Zowel de organiserende organisatie als wijzelf
menen dat onze werkwijze hier een positieve bijdrage aan heeft geleverd. Hieronder volgt een korte impressie.
Activities were organised by Critical Mass. Any apprehension the participants may have had for encountering
other youth from across historical conflict divides was quickly overcome through entertaining team-building ond
problem-solving activities. The students were united into diverse groups and worked together to create skills
and solve creative tasks related to people-to-people perceptions.
Wij zijn benaderd voor een nieuwe bijdrage aan het project in 2009. Naast een succesvolle samenwerking met
GlocalForum zijn er samenwerkingsverbanden gestart met organisaties in Zweden (Peace Quest), de Uppsala
Universiteit Jeugdinstituut in Estland, Portugal (We Create) en Finland (AskNaommie). In eerste instanties
dienen deze organisaties als sparringpartners. Mogelijk zullen hier in de toekomst nieuwe projecten uitrollen.
Naast de ontwikkeling van diverse projecten binnen Europa heeft Critical Mass het afgelopen jaar geen
internationale projecten ontwikkeld. Dit hield verband met de extra nadruk die er is besteed aan de verdere
ontwikkeling van de organisatie en de nadruk op thema's die binnen Nederiand spelen, het stopzetten van
subsidies binnen het Xplore programma en de verwerking van kennis uit eerdere internationale projecten. In
de aanvraag 2009 beschrijven we toekomstige internationale projecten en de uitbreiding van onze activiteiten
binnen Europa.
7. Media
Het afgelopen Jaar is er enige media aandacht gegenereerd. Zo zijn er enkele artikelen geschreven over de O
stichting en onze projecten door twee stadsbladen in Utrecht en hebben diverse scholen artikelen geschreven W
in hun schoolkranten en op hun websites. Ook is er de nodige aandacht geweest voor het ToolBOX traject van p'
het Delta en Wellant College. De organisatie kijk op ondenA/ijs maakte drie tv-items over het project de W
13 è
^lyi
Stichting Critical Mass Molenwerfhof 46 www.criticalmass.nu KvK nummer 30204713
030.2714956 3514 BR Utredii mfo@criticalmass.nu Rekemngnummer P4827358

:J^
leerlingen en het resultaat. In het werkveld is er de nodige aandacht geweest voor onze activiteiten. Critical
Mass en de plannen voor Work In Progress waren onderwerp van een artikel in Heel Amsterdam van het **ïéÉi'
Platform Amsterdam Samen (PAS). Stichting Volkshogeschoolwerk heeft Critical Mass opgenomen in het
jaarverslag als voorbeeld van goed besteed subsidiegeld en Kees van Eunen en Arjan Krijgsman schrijven een »•*•
artikel over de workshop Psychokrieg voor het blad Maatschappij en Politiek en een lerarenopleidingblad. Dit
laatste zal begin 2009 gepubliceerd worden. Mikado, een kenniscentrum voor interculturele zorg, heeft Critical
Mass benaderd voor een publicatie in een best practice boekje over innovatieve projecten. In 2009 verschijnt
een artikel over ToolBOX in het vakblad Van 12 tot 18. Daarnaast zijn alle aankondigingen over de
tentoonstelling en ToolBOX op websites aangepast en wordt er de nodige aandacht besteed aan het plaatsen
van relevante logo's van sponsoren en financiers op promotiemateriaal.
Ondanks bovenstaand resultaat wensen wij in 2009 een actiever PR beleid te voeren. Positieve aandacht in de
media blijkt onze bekendheid te vergroten en zorgt voor meer ondrachten in het veld waardoor wij meer
jongeren kunnen bereiken.
8. Samenwerking '^^ïï-
Bij samenwerking ligt het kernpunt op zoeken naar verbreding en verdieping. Wij willen sterk aan onze
doelstellingen en visie vasthouden en op basis daarvan goede samenwerkingspartners vinden. In 2008 zijn wij fP^Jé
hiermee begonnen, met positief resultaat. Onze partners zijn van toegevoegde waarde en op onze beurt •• -^
versterken wij hun met onze kijk op de samenleving, de projecten en besproken thema's. V^§'
Voor trainingsdoeleinden van onze vaste medewerkers en vrijwilligers hebben wij het afgelopen jaar nauw
samengewerkt met trainingsbureaus InKrB en Diversity Joy, lnKr8 biedt trainingen aan gericht op het
versterken van persoonlijke capaciteiten ten einde een bijdrage te kunnen leveren aan het versterken van de
sociale cohesie in Je eigen omgeving en werk. InKrS heeft ons een 'Train the Trainer training' geboden die
vervolgens gebruikt is door medewerkers en vrijwilligers om nieuwe aanwas van vrijwilligers op te leiden tot
goede begeleiders in onze projecten. INKRS is het hele jaar een partner geweest die ons inspireerde, kritische
vragen stelde, en waarmee Critical Mass veel kennis uitwisselt. Daarnaast werkten wij eind 2008 samen met
Diversity Joy. Dit bureau werkt aan verbindingen tussen mensen en zoekt naar de kracht in onderlinge
diversiteit op basis van een in Zuid-Afrika ontwikkelde methodiek. Wij hebben kennis gedeeld en concrete
stappen gezet om vanaf 2009 samen te werken aan projecten op scholen.
Bij het uitvoeren van onze projecten stonden een aantal partners centraal. De gemeentes Utrecht maakte het
mogelijk de tentoonstelling te plaatsen in het Utrechtse Rivierenwijk. De gemeente Harderwijk en Samen
Kleurrijk werkten mee aan een ToolBOX-traject op een drietal scholen in de gemeente. Alleato bood
ondersteuning bij acquisitie van ontmoetingsprojecten in Utrecht en kennis en praktische ondersteuning bij de
uitvoering daarvan. Daarnaast zijn we een samenwerking aangegaan met het Productiehuis van het ROC
Midden Nederiand. Deze samenwerking bood ons de gelegenheid om een grote groep ROC leeriingen te
ontvangen in de tentoonstelling en try-outs te organiseren van onze INBOX-workshops. In het kader van de
plaatsing van de tentoonstelling Denk jij buiten je INBOX in Nijmegen heeft projectleider Cecile Verhees
samenwerking gezocht met het COS Gelderland, de Hogeschool Arnhem Nijmegen, Intercity en de Gemeente
Nijmegen.
In 2008 kwam de voornaamste inhoudelijke terugkoppeling op de projecten van docenten in het voortgezet
onderwijs en het beroepsonderwijs. Met een aantal van hen hebben wij In de laatste Jaren een zeer positieve
en blijvende relatie opgebouwd. Zij nemen regelmatig onze projecten af en voorzien ons van feedback voor
evaluatie en verdere ontwikkeling. Naast de terugkoppeling stond ook de opgedane kennis bij universiteiten
centraal, specifiek de Universiteit van Amsterdam en de Universiteit Utrecht. De samenwerking met de
afdelingen sociale psychologie en conflictstudies is aangehaald. Dit resulteerde in het geven van gastcolleges en
het houden van enkele gesprekken met betrokken docenten. Naar aanleiding daarvan zijn er stagiaires
gevonden. Zij nemen in samenwerking met hun docenten de evaluatie van de tentoonstelling in 2009 voor hun
rekening. Daarnaast zijn de gastcolleges interessant en belangrijk in het kader van de terugkoppeling. De
discussies met docenten en studenten geven ons feedback op onze werkwijze en leveren nieuwe input op het
gebied van kennis over identiteit en conflict.
Stichting Critical Mass Molenwerfhof 46 wwtti.criticalmass.nu KvK nummer: 30204713
030.2714956 3514 BR Utredii info@criticahnass.nu Rekeningnummer: P482735S
14
•n

Verder is Critical Mass betroken bij diverse netwerken en organisaties, waaronder People Building Peace, ••«•jf-
Stichting Vredeseducatie, IKV-PAX, Oneworld van Oxfam Novib en Move your Worid. In gesprek met mevrouw ' • • ^ i '
Slock van het ministerie van BZK kwam naar voren dat NUANSA een interessante partner was. Wij waren hier
niet eerder van op de hoogte. In de aanvraag voor 2009 beschrijven wij de aansluiting van onze projecten bij
NUANSA.
9. Evaluatie
ln 2008 heeft evaluatie vooral op onderdelen en intern plaatsgevonden. Aangezien er veel nieuwe activiteiten
en trainingen waren heeft het team van medewerkers van Critical Mass er veel aandacht aan besteed om
onderiing en met vrijwilligers grondig na te bespreken en leerpunten in nieuwe uitvoeringen toe te passen.
Evaluatie is een continu proces met alle betrokkenen geweest. De wetenschappelijke evaluatie is laat in het
jaar opgestart. In november 2008 zijn twee Master-studenten aangenomen van de opleiding Sociale
Psychologie aan de Universiteit Utrecht. Zij hebben zich de werkwijze van Critical Mass eigen gemaakt en zijn
veel betrokken geweest bij de uitvoering van de tentoonstelling INBOX en andere activiteiten. Zij zullen de
tentoonstelling 'Denk jij buiten je INBOX' gaan evalueren in het kader van hun afstudeeronderzoek. De
resultaten van deze effectmeting vallen daarmee pas in 2009, hetgeen betekent dat over het afgelopen jaar
geen wetenschappelijke evaluatie heeft plaatsgevonden. Wel hebben er evaluaties plaatsgevonden op basis
van bevindingen en enquêtes onder docenten en leerlingen die direct verwerkt zijn in de projectontwikkeling.
10. Reflectie
2008 was een belangrijk jaar voor Critical Mass. Wanneer de algemene balans opmaken komen er een aantal
duidelijke punten van groei en versteviging van de organisatie naar voren. Van een kleine, experimentele
organisatie geleid door twee fulltime medewerkers, zijn we uitgegroeid tot een volwaardige organisatie met
zes medewerkers, vijftig vrijwilligers en een groeiende bekendheid onder scholen, gemeenten en
maatschappelijke organisaties. Om onze groei in goede banen te leiden en borging te verzekeren zijn wij meer
gedegen beleid gaan ontwikkelen, specifiek op het gebied van personeel en organisatie, vrijwilligers,
educatieve ontwikkeling en acquisitie. Critical Mass is geprofessionaliseerd, zonder in te leveren op dynamiek,
nieuw initiatief en persoonlijke betrokkenheid tussen medewerkers en vrijwilligers.
Naast beleidsontwikkeling is ons ons educatieve aanbod verbreed en uitgediept. De ToolBOX-project en en de
INBOX workshops voor leeriingen zijn inmiddels stevige concepten waarover leeriingen, docenten, vrijwilligers
en medewerkers zeer enthousiast zijn. Uit het project Launch vloeit een geheel nieuw educatief project voort
rondom het thema interculturele spanningen, dat een goede kans maakt om financiering vanuit de gemeente
Amsterdam te ontvangen. Ook ontwikkelden wij een plan voor het trainen van professionals, dat in 2009
uitgevoerd zal worden. Wij zijn dan ook van mening dat wij in de komende jaren de vruchten zullen kunnen
plukken van al deze ontwikkelingen en dat vele leeriingen en professionals op een uitdagende manier kennis
zullen maken met de belangrijke maatschappelijke thema's die we aansnijden.
Uiteraard waren er ook verrassingen en tegenvallers in 2008. Vertraging in de financiering heeft lange tijd voor
onzekerheid gezorgd en leidde ertoe dat wij pas in de laatste vier maanden van het jaar volledig operatief
waren. Een aantal zaken heeft hierdoor enige vertraging opgelopen, waaronder de acquisitie voor workshops
voor professionals en het evaluatieonderzoek naar de effectiviteit van onze activiteiten. Wij willen deze
vertraging in 2009 graag inhalen. Terugkijkend zijn wij zeer tevreden met de ontwikkelingen van Critica! Mass.
Het enthousiasme waarmee onze projecten ontvangen worden, sterkt ons in onze overtuiging dat onze
activiteiten een waardevolle toevoeging zijn.
15
:#!
r i
p
ki
I «••••• • •••••• •
Stichting Critical Mass Molenwerfhof 46 www.critxcalma.is.nu KvK nummer. 30204713
030.2714956 3514 BR Utrecht info@criticalmass.nu Rekeningnummer P4827358