retentierecht - de Advocaten van Van Riet

FORUM CIVIEL BOUWRECHT:
RETENTIERECHT
Jeroen J. Gerritsma
datum pagina onderwerp
28-03-2012 1
Retentierecht

Programma
13.45-14.15 uur – Ontvangst van deelnemers
14.15-15.45 uur – College deel I
15.45-16.00 uur – Koffiepauze
16.00-17.30 uur – College deel II
17.30 uur – Einde cursus en borrel
datum pagina onderwerp
28-03-2012 2
Retentierecht

Voorbeeld 1
Het retentierecht van een aannemer
datum pagina onderwerp
28-03-2012 3
Retentierecht

Voorbeeld 2
Een installateur
datum pagina onderwerp
28-03-2012 4
Retentierecht

Opschortingsrechten
Rechtsgrond
- Connexiteit tussen concrete wederzijdse
verplichtingen
- Redelijkheid en billijkheid
Functies
- Pressiemiddel (terughoudingbevoegdheid)
- Zekerheid (voorrang)
Aard
- Accessoir aan de vordering
- Ondeelbaar
datum pagina onderwerp
28-03-2012 5
Retentierecht

Opschortingsrechten
1. Artikel 6:52 – 57 BW (algemene regels)
2. Bijzondere wettelijke regelingen
a. o.a. enac, artikel 6:262-264 BW (exceptio non
adimpleti contractus)
b. retentierecht, artikel 3:290-295 BW
3. Op zichzelf staande bepalingen in de wet
Bijvoorbeeld:
artikel 6:37 BW (twijfel aan wie te betalen)
artikel 6:139 lid 1 (borg indien schuldeiser kan verrekenen)
artikel 8:30 BW (vervoerder)
artikel 8:1196 BW (uitzondering voor verhuizer)
datum pagina onderwerp
4/10/2012 6
Retentierecht

De wet als basis voor het retentierecht
- Overeenkomst niet noodzakelijk
- Art. 6:52 BW e.v. regelend recht
- Contractuele uitbreiding/inperking
maar: zwarte lijst algemene voorwaarden
datum pagina onderwerp
4/10/2012 7
Retentierecht

Vereisten
- Opeisbare vordering
- Niet nakoming
- Samenhang
- Negatieve vereisten
- Feitelijke macht
- Kenbaarheid
datum pagina onderwerp
4/10/2012 8
Retentierecht

Het samenhang criterium
- Connexiteit vordering – verbintenis
- onbewerkte stukken – geen connexiteit
- Ruimer dan uit dezelfde overeenkomst (oud BW)
- o.a. voortvloeien uit zelfde rechtsverhouding
- verbintenissen uit dezelfde overeenkomst
- nietigheid, vernietiging of ontbinding
- afgifte zaak – kosten aan die zaak
- Regelmatig gedane zaken
- algemeen opvatten
- regelmatig = zekere mate van continuïteit of
samenhang tussen overeenkomsten
datum pagina onderwerp
28-03-2012 9
Retentierecht

Geen samenhang?
Vuistpand (art. 3:236 BW)
- Geldige titel
- Beschikkingsbevoegd
- Bepaaldheid goed bij titel
- Wilsovereenstemming
- In macht pandhouder
datum pagina onderwerp
28-03-2012 10
Retentierecht

Negatieve vereisten
Artikel 6:54 BW
A: schuldeisersverzuim retentor
B: nakoming blijvend onmogelijk
C: geen beslag toegelaten
Artikel 2:264 BW
- Artikel 54 sub B en C niet bij enac en onzekerheidsexceptie
datum pagina onderwerp
28-03-2012 11
Retentierecht

Feitelijke macht
Kern:
Houderschap
(direct of indirect de naar verkeersopvatting, wet en uiterlijke
omstandigheden te beoordelen feitelijke macht uitoefenen, in dier
voege dat “afgifte” (art. 3:290 BW) en veelal ontruiming nodig is om
zaak weer in de macht van de schuldenaar of rechthebbende te
brengen)
datum pagina onderwerp
28-03-2012 12
Retentierecht

Feitelijke macht
Criteria:
- Hek om gebouw
- Sleutelbezit
- Bord retentor op teruggehouden zaak
- Verboden toegang
- Gereedschap en werkmaterialen
- Oplevering
- Toegang tot het teruggehouden goed
- Bedrijfsuitoefening (zonder beperking) in OG
datum pagina onderwerp
28-03-2012 13
Retentierecht

Feitelijke macht
Hoe ontstaan?
Wanneer ontstaan?
Denk aan:
- Geen gedeeld houderschap
- Afgifte / ontruiming weigeren!
datum pagina onderwerp
28-03-2012 14
Retentierecht

Kenbaarheidsvereiste
Ratio: een derde moet bedacht kunnen zijn op het bestaan van een
retentierecht, op het moment dat hij een recht op het betreffende
goed wil verkrijgen
Hoe uitoefenen?
- op voor derden duidelijke wijze
- inschrijven in Kadaster
Uitoefening rechtstreeks of door derde
- voor wie houdt de derde?
- problemen t.b.v. kenbaarheid
datum pagina onderwerp
28-03-2012 15
Retentierecht

Werking jegens derden
- Art. 3:291 BW
- Art. 6:53 BW (schuldeisers wederpartij)
- Art. 60 FW (curator)
- Verbeurdverklaring (HR 13-5-1988)
- Eigendom, beperkte rechten, voorrecht en beslag (ook jegens
huurder/gebruiker)
Derden met jonger recht (lid 1)
na ontstaan vordering
én
zaak in zijn macht
datum pagina onderwerp
28-03-2012 16
Retentierecht

Werking jegens derden
Met ouder recht (lid 2)
- Belangenafweging retentor – eigenaren
(economisch verkeersbelang)
- Vordering uit overeenkomst m.b.t. die zaak
- Schuldenaar bevoegd te sluiten
- Goede trouw retentor t.a.v. sluiten overeenkomst
datum pagina onderwerp
28-03-2012 17
Retentierecht

Einde van retentierecht
Eindigen feitelijke macht
- Hek om gebouw
- Sleutelbezit
- Bord retentor op teruggehouden zaak
- Verboden toegang
- Gereedschap en werkmaterialen
- Oplevering
- Toegang tot het teruggehouden goed
- Bedrijfsuitoefening (zonder beperking) in OG
- Ook geen toegang aan derde-huurder of –gebruiker
Ook zonder betaling vordering
datum pagina onderwerp
28-03-2012 18
Retentierecht

Onrechtmatig einde
Art. 3:295 BW opeisen als een eigenaar
Als schuldenaar de zaak onrechtmatig onder zich neemt
- einde retentierecht
- beroep op grondslag 3:295 BW niet mogelijk
- beroep op onrechtmatige daad waarna retentierecht
herleeft (3:294 BW)
- zie ook (wetsgeschiedenis, conclusie pg bij NJ2004,171
en JOR 1999/165 Rb Utrecht)
datum pagina onderwerp
28-03-2012 19
Retentierecht

Waardecriterium
Papier heeft geen waarde
datum pagina onderwerp
28-03-2012 20
Retentierecht

Ongeoorloofd gebruik opschortingsrecht
Gevolgen:
- Wanprestatie
- Schadeplichtig vanaf moment verzuim
- Let op negatieve vereisten art. 6:54 BW
datum pagina onderwerp
28-03-2012 21
Retentierecht

Voorrang
Art. 3:292 BW: de schuldeiser kan zijn vordering op de zaak
verhalen met voorrang boven allen tegen wie
het retentierecht kan worden ingeroepen
Art. 3:293 BW: ook kosten van zorg voor de zaak
Art. 3:292 BW geldt niet voor ingeschreven schepen en
luchtvaartuigen
datum pagina onderwerp
28-03-2012 22
Retentierecht

Voorrang
NJ 1995, 640: Hoge raad 15-4-1994
- Doorbreking o.g.v. redelijkheid en billijkheid van retentierecht
op advocatendossiers in geval van faillissement van de cliënt
- Alleen voorrang op opbrengst verkoop van de teruggehouden
zaak
- Geen recht op opbrengst vordering die kan worden
geïncasseerd met behulp van procesdossier advocaat
idem JOR 2006/280 Rb Utrecht
datum pagina onderwerp
28-03-2012 23
Retentierecht

Executie door de retentor
Beslag door de retentor
Art. 724 Rv: retentor legt beslag onder zichzelf
(of voor diegene die hem houdt)
Art. 724 jo 479 Rv:
- geen conservatoir beslag op onroerende
zaken en registergoederen
- beslag bij de juridisch eigenaar
Art. 437 Rv regels executeren goed gelden ook
voor retentierecht
Art. 513 lid 1 Rv meerdere beslagleggers eerste
beslaglegger executiebevoegd
datum pagina onderwerp
28-03-2012 24
Retentierecht

Retentierecht bij faillissement
Art. 60 Faillissementswet
- retentierecht blijft gelden
- zaak kan opgeëist door curator en verkocht (voorrang)
óf lossing door curator
- rententor kan redelijke termijn stellen
- te laat retentor wordt separatist
- indien separatist bij registergoed exploit aanzeggen en
inschrijven
datum pagina onderwerp
28-03-2012 25
Retentierecht

Retentierecht bij faillissement
- opeising door curator (toestemming RC)
- verkoop vrij van retentierecht
- retentor dient vordering in met voorrang
- verificatie met voorrang maar omslag algemene
faillissementskosten (art. 182 lid 1 Fw)
datum pagina onderwerp
28-03-2012 26
Retentierecht

Jurisprudentie Opschortingsrechten
- HR 21 september 2007, NJ 2009, 50 (m.nt.Jac.Hijma)
- HR 11 januari 2008, LJN BB7195
- Rb Assen 11 maart 2008, LJN: BC6348
- Rb Leeuwarden 9 augustus 2009, LJN: BB1536
- Rb Almelo 26 januari 2010 ,LJN: BL0871
- HR 17 september 2010, LJN BM6088, RvdW 2010/1051
- Rechtbank ‘s-Gravenhage 24 april 2011, LJN: BQ2550
- Rechtbank Arnhem 1 juni 2011, LJN BQ8553
datum pagina onderwerp
28-03-2012 27
Retentierecht

Jurisprudentie Retentierecht
- Rb Den Haag 9 maart 2007, LJN BA0999
- Rb Dordrecht 29 maart 2007, LJN BA3464
- Rb Zwolle-Lelystad (vrz) 12 juli 2007, LJN BC0648
- Rb Amsterdam 20 september 2007, JOR 2009/58
- Rb Zutphen 7 november 2007, LJN: BC0946
- HR ‘s-Gravenhage 22 januari 2008 (strafk.),LJN BB8980
- Rb Rotterdam (vrz) 10 juni 2008, JOR 2009/142
- Rb Almelo 21 juli 2008, LJN: BD7881
- Hof 's-Gravenhage 25 november 2008, LJN BG6112.
datum pagina onderwerp
28-03-2012 28
Retentierecht

Jurisprudentie Retentierecht
- Rb ’s-Gravenhage (vzr) 09 januari 2009, JOR 2009/173.
- Rb Amsterdam 4 februari 2009, LJN: BM4405.
- Hoge Raad 's-Gravenhage 12 juni 2009, LJN BH3096.
- Rb Rotterdam 27 augustus 2009, LJN: BJ6251.
- Rb ’s-Hertogenbosch 23 oktober 2009, LJN: BK2287.
- Rb Rotterdam 28 januari 2010, LJN: BL6036
- Rb Almelo 26 februari 2010, LJN: BL7349.
- Rb Dordrecht 1 maart 2010, LJN: BL7857.
- Rb Rotterdam (vzr) 03 mei 2011, JOR 2011/245
datum pagina onderwerp
4/10/2012 29
Retentierecht

Voorbeeld 1
Het retentierecht van een aannemer
datum pagina onderwerp
28-03-2012 30
Retentierecht

Voorbeeld 2
Een installateur
datum pagina onderwerp
28-03-2012 31
Retentierecht

FORUM CIVIEL BOUWRECHT:
RETENTIERECHT
Dank!
datum pagina onderwerp
28-03-2012 32
Retentierecht