hoofdstuk 2, theorie

2
Kostprijsberekening en opslagmethode
2.1 Inleiding
In het Basisboek Bedrijfseconomie hebben we al uitgebreid stilgestaan
bij het bepalen van de kostprijs. We hebben kennisgemaakt met directe
en indirecte kosten en de daarbij behorende opslagpercentages. Daar
zagen we ook dat er twee opslagmethoden voor indirecte kosten zijn,
namelijk de primitieve opslagmethode en de verfi jnde opslagmethode.
In dit hoofdstuk komen we op deze begrippen terug met een voorbeeld
van de opslagmethode bij een handelsonderneming en een voorbeeld
van de opslagmethode bij een industriële onderneming. Andere onderwerpen
in dit hoofdstuk zijn de commerciële kostprijs en verkooprijs in
de industriële onderneming (paragraaf 2.4) en het bepalen van de opslagpercentages
voor constante indirecte kosten bij normale productie
(paragraaf 2.5).
2.2 Opslagmethode bij een handelsonderneming
Een handelsonderneming fabriceert geen producten, maar koopt ze in
en verkoopt ze weer. Natuurlijk zorgt ze er wel voor dat de ingekochte
artikelen duurder worden verkocht.
Een opslagpercentage voor materialen en grondstoffen zoals bij de industriële
onderneming, komt dan ook niet voor. In plaats daarvan wordt
gewoonlijk gewerkt met een opslag voor indirecte inkoopkosten.
Een veelgebruikte splitsing van de indirecte kosten is bij handelsondernemingen
dan ook de indeling in indirecte inkoopkosten, indirecte
loonkosten en overige indirecte kosten.
2.3 Opslagmethode en fabricagekostprijs bij een industriële
onderneming
Voorbeeld Carrera bv te Alkmaar is fabrikant van onderdelen bestemd voor
de auto-industrie.
Over 2008 zijn uit de administratie de volgende gegevens ontleend:
Kostprijsberekening en opslagmethode 25

Directe fabricagekosten:
– grondstoffen € 400.000,–
– directe lonen € 300.000,–
Indirecte fabricagekosten:
– gerelateerd aan het grondstoffenverbruik € 50.000,–
– gerelateerd aan de directe lonen € 60.000,–
– gerelateerd aan de totale directe kosten € 36.000,–
De kosten van de grondstoffen, groot € 50.000,–, stijgen in 2009 met 5%.
Voor de productie van een order van Nedcar nv zijn de directe kosten:
– grondstoffen € 20.000,–
– lonen € 15.000,–
Gevraagd
a. Bereken voor 2009 voor Carrera bv de opslagpercentages voor indirecte
kosten.
b. Bereken de fabricagekostprijs voor de order van Nedcar nv.
Uitwerking
a. Opslagpercentage grondstofverbruik:
€ 50.
000,–
1,
05 € 52.
500,–
100%
100%
12,
5%
€ 400.
000,–
1,
05 € 420.
000,–
26 Hoofdstuk 2
Opslagpercentage directe lonen:
€ 60.
000,–
100%
20%
€ 300.
000,–
Opslagpercentage totale directe kosten:
€ 36.
000,–
100%
5%
€ 420.
000,–
€ 300.
000,–
b. Fabricagekostprijs voor Nedcar nv:
Grondstoffen € 20.000,—
Lonen 15.000,—
Totale directe kosten € 35.000,—
Opslagen voor indirecte kosten:
Grondstoffen: 12,5% × € 20.000,– € 2.500,—
Lonen: 20% × € 15.000,– 3.000,—
Totale directe kosten: 5% × € 35.000,– 1.750,—
€ 7.250,—
Fabricagekostprijs € 42.750,—

2.4 Commerciële kostprijs en verkoopprijs bij een industriële
onderneming
De commerciële kostprijs en de verkoopprijs berekenen we als volgt:
Fabricagekostprijs € . . . . . . . . . . .
Directe verkoopkosten €
Opslag indirecte verkoopkosten € +
Totale verkoopkosten € . . . . . . . . . . . +
Commerciële kostprijs € . . . . . . . . . . .
Winst € . . . . . . . . . . . +
Nettoverkoopprijs € . . . . . . . . . . .
Voorbeeld Carrera bv wil voor Nedcar nv de commerciële kostprijs en de
verkoopprijs bepalen.
De fabricagekostprijs uit het vorige voorbeeld bedraagt € 42.750,–. In
2008 bedroeg voor Carrera bv de normale omzet € 750.000,– en de indirecte
verkoopkosten waren € 150.000,–. De directe verkoopkosten voor
de order van Nedcar nv bedragen € 2.250,–.
De indirecte verkoopkosten worden uitgedrukt in procenten van de nettoverkoopprijs.
Brutowinst 25% van de commerciële kostprijs.
Gevraagd
a. Bereken het opslagpercentage voor indirecte verkoopkosten.
b. Bereken de commerciële kostprijs.
c. Bereken de nettoverkoopprijs.
d. Bereken de brutoverkoopprijs inclusief 19% btw.
Uitwerking
a. Opslagpercentage indirecte verkoopkosten:
€ 150.
000,–
100%
20%
€ 750.
000,–
b.
Fabricagekostprijs € 42.750,—
Directe verkoopkosten € 2.250,—
Opslag indirecte verkoopkosten
(20% van de nettoverkoopprijs) € +
Totale verkoopkosten € +
Commerciële kostprijs €
Winst (25% van de commerciële kostprijs) € +
Nettoverkoopprijs €
Kostprijsberekening en opslagmethode 27

De opslag indirecte verkoopkosten = 0,2 (20%) × de nettoverkoopprijs.
De nettoverkoopprijs = 1,25 (100% + 25%) × de commerciële kostprijs.
Daaruit volgt: opslag indirecte verkoopkosten = 0,2 × 1,25 × commerciële
kostprijs = 0,25 × commerciële kostprijs.
Uit het schema volgt: fabricagekostprijs + directe verkoopkosten + opslag
indirecte verkoopkosten = commerciële kostprijs. Ofwel: € 42.750,–
+ € 2.250,– + 0,25 × commerciële kostprijs = commerciële kostprijs. Dat
wil zeggen: € 42.750,– + € 2.250,– = 0,75 × commerciële kostprijs. Dus:
commerciële kostprijs = (€ 42.750,– + € 2.250,–) : 0,75 = € 60.000,–.
c. Nettoverkoopprijs = 1,25 × € 60.000,– = € 75.000,–
d. Brutoverkoopprijs: € 75.000,– × 1,19 = € 89.250,–
2.5 Opslagpercentages voor constante indirecte kosten bij normale
productie
De opslagpercentages voor constante indirecte kosten dienen altijd berekend
te worden in relatie met de normale productie.
Voorbeeld Zuivelfabrikant Datex te Assen heeft over 2008 de volgende gegevens
uit de boekhouding verzameld:
Directe productiekosten:
– Grondstoffen € 360.000,—
– Directe lonen 400.000,—
– Totale directe productiekosten € 760.000,—
Indirecte productiekosten:
– Constant deel € 310.000,—
– Variabel deel 220.000,—
– Totale indirecte productiekosten 530.000,—
Algemene productiekosten:
– Constant deel € 50.000,—
– Variabel deel 42.000,—
92.000,—
– Totale productiekosten € 1.462.000,—
De gegevens heeft Datex verzameld in verband met het voorcalculeren
van de kostprijzen voor 2009.
De indirecte productiekosten worden uitgedrukt in een percentage van
het direct grondstoffenverbruik. De algemene productiekosten worden
28 Hoofdstuk 2

uitgedrukt in een percentage van de totale directe productiekosten. De
productie in 2009 was 90% van de normale bezetting. De indirecte verkoopkosten
worden uitgedrukt in procenten van de omzet.
Gegevens 2008:
Omzet € 1.500.000,–
Indirecte verkoopkosten:
– constant € 40.000,–
– variabel € 22.000,– (deze kosten zijn proportioneel variabel).
De verkoop gerealiseerd in 2008 was 80% van de normale productie in
2008.
Gevraagd
a. Bereken de indirecte productiekosten voor 2009.
b. Bereken de algemene productiekosten voor 2009.
c. Bereken de indirecte verkoopkosten voor 2009.
Bij alle berekeningen dienen zowel percentages als bedragen te worden
afgerond op hele getallen.
Uitwerking
a. Direct grondstofverbruik bij normale bezetting:
100/90 × € 360.000,– = € 400.000,–.
Opslagpercentage indirecte productiekosten voor constant deel:
C € 310.
000,–
100%
77,
5%
78%
N € 400.
000,–
Opslagpercentage indirecte productiekosten voor variabel deel:
V € 220.
000,–
100%
61,
11%
61%
W € 360.
000,–
Totaal in procenten van de directe lonen: 78 + 61 = 139
b. Normale bezetting grondstoffenverbruik:
100/90 × € 360.000,– = € 400.000,–.
Totale directe productiekosten bij normale bezetting:
€ 400.000,– + 100/90 × € 400.000,– = € 844.444,–.
Opslagpercentage voor algemene productiekosten voor constant
deel:
C
€ 50.
000,–
100%
5,
92%
6%
N € 844.
444,–
Kostprijsberekening en opslagmethode 29

30 Hoofdstuk 2
Opslagpercentage voor algemene productiekosten voor variabel
deel:
V € 42.
000,–
100%
5,
5%
5 6%
W € 760.
000,–
c. Normale omzet: 100/80 × € 1.500.000,– = € 1.875.000,–.
Opslagpercentage indirecte verkoopkosten voor constant deel:
C € 40.
000,–
100%
2,
13%
2%
N € 1.
875.
000,–
Opslagpercentage indirecte verkoopkosten voor variabel deel:
V € 22.
000,–
100%
1,
47%
1%
W € 1.
500.
000,–
Opslagpercentage voor indirecte verkoopkosten = 2% + 1% = 3%
2.6 Samenvatting
Opslagpercentage materiaalverbruik (bij productieonderneming)
indirecte kosten materialen
100%
directe materiaalkosten
Opslagpercentage inkoopkosten (bij handelsonderneming)
indirecte inkoopkosten
100%
inkoopwaarde
van de omzet
Opslagpercentage lonen
indirecte inkoopkosten
inkoopwaarde
van de omzet
Opslagpercentage indirecte kosten
indirecte kosten
100%
directe kosten
100%
Opslagpercentage indirecte productiekosten voor constant deel
constante kosten
C
100%
100%
normale productie N
Opslagpercentage indirecte productiekosten voor variabel deel
variabele kosten
V
100%
100%
werkelijke productie W