Rapport Full Package 2006 - Expertisecentrum Mantelzorg

‘Full package’ in de AWBZ
Ervaringen in de praktijk
TANGRAM organisatie-advies
20 februari 2006
Drs. J. Spek
Dr. P.B.G. Peerenboom

Full package in de AWBZ
2

Full package in de AWBZ
INHOUDSOPGAVE
1. Inleiding ...................................................................................................................... 2
1.1. Algemeen ......................................................................................................... 2
1.2. Wat is full package? ......................................................................................... 2
2. Aanpak en bevindingen............................................................................................. 4
2.1. De onderzoeksgroep en de methodologie........................................................ 4
2.2. De bevindingen................................................................................................. 4
2.2.1. Full package als verblijf zonder stenen ..........................................................4
2.2.2. Kenmerken van de cliënten............................................................................4
2.2.3. Woonvormen ..................................................................................................5
2.2.4. Schoonmaak en voeding................................................................................5
2.2.5. Toezicht en veiligheid.....................................................................................5
2.2.6. Verzekeringen ................................................................................................5
2.2.7. Bekostiging wonen, zorg en welzijn ...............................................................5
2.2.8. Eigen bijdrage AWBZ .....................................................................................6
2.2.9. Woningaanpassingen.....................................................................................6
2.2.10. Inrichting woning.............................................................................................6
2.2.11. Onderhoud woning .........................................................................................6
2.2.12. Reiniging van kleding en linnen......................................................................6
2.2.13. Geestelijke verzorging....................................................................................6
2.2.14. Laatste zorg....................................................................................................6
2.2.15. Organisatie .....................................................................................................6
3. Beschouwing.............................................................................................................. 7
Bijlagen
Bijlage 1. Checklist full package initiatieven bij aangescherpte definitie van verblijf ................ 9
Bijlage 2. Initiatieven in de V&V.............................................................................................. 11
Bijlage 3. Initiatieven in de gehandicaptensector.................................................................... 22
1

Full package in de AWBZ
1. Inleiding
1.1. Algemeen
In brief van VWS over een 'bestendig stelsel voor langdurige zorg en maatschappelijke
ondersteuning' van 23 april 2004 is gesteld dat AWBZ-zorg bedoeld is en blijft voor de
allerzwaarste doelgroepen.
Vanuit de gedachte dat alle huidige AWBZ-functies beschikbaar moeten blijven voor de
allerzwaarste verblijfsgeïndiceerden, maar gelet op het feit dat cliënten met een
verblijfsindicatie in beginsel af kunnen zien van de verblijfssetting, is de zogenaamde full
package geïntroduceerd. De gedachtegang is dat mensen met een verblijfsindicatie recht
hebben en houden op alle huidige AWBZ-functies, ongeacht of ze intramuraal of extramuraal
wonen. Full package betekent dan dat die AWBZ-functies inclusief de verblijfsdiensten ook
los van de verblijfsetting geleverd moeten kunnen worden aan cliënten met een
aangescherpte verblijfsindicatie. Deze mensen dragen dan zelf zorg voor de wooncomponent
middels huur of koop.
Gelet op bovengenoemde voornemens heeft VWS aan Tangram organisatie-advies de
opdracht gegeven onderzoek te doen naar de huidige praktijk van mensen die beschouwd
kunnen worden als de zwaardere verblijfsgroepen 1 , maar die extramuraal wonen.
De scoop van het onderzoek beperkt zich tot het in kaart brengen van enkele relevante
initiatieven in zowel de V&V als in de gehandicaptensector. De GGZ-sector is vooralsnog
buiten het veld van de opdracht gebleven. Doelstelling is om meer inzicht te verwerven in de
toegepaste arrangementen, de successen en de knelpunten als opmaat voor de toekomstige
configuratie van full package.
1.2. Wat is full package?
Het Ministerie van VWS is bezig met de uitwerking van het concept full package en zal
daarover uitvoeringstoetsen aan de colleges vragen. De contouren van full package staan
dus nog niet vast, het onderstaande geeft wel globaal de richting aan.
Full package is bedoeld voor mensen die voor de functie verblijf en bijkomende functies zijn
geïndiceerd, maar die extramuraal en zo zelfstandig mogelijk wensen te wonen. Daarbij is de
insteek dat alle zorg en welzijnsdiensten die gebruikelijk zijn bij “intramuraal verblijf” via de
AWBZ worden geleverd, met uitzondering van de wooncomponent. Full package is derhalve
een afgeleide van de functie verblijf. Het kan beschouwd worden als institutionele zorg, maar
in een andere gedaante omdat de klant zorgdraagt voor het wonen. De vraag is dus uit de
welke componenten de functie verblijf bestaat.
Uit onderzoek naar de functie verblijf, uitgevoerd in opdracht van het CVZ, is gebleken dat
binnen de AWBZ grote verschillen bestaan in voorzieningen, faciliteiten en servicegraad 2 .
De functie verblijf, zoals geformuleerd in het BZA, heeft betrekking op alle woonvormen die
krachtens de AWBZ worden geboden. Tussen die woonvormen blijken grote verschillen in
voorzieningen, serviceniveau en faciliteiten, op ondermeer de volgende gebieden:
- Woon- en leefaccommodatie
- Schoonmaak
- Voeding
- Verzekeringen
- Geestelijke verzorging
- Welzijnsdiensten
- Reiniging van kleding en linnen
- Toezicht
1 Mensen met een verzorgingshuisprofiel vallen hier niet onder.
2 De functie verblijf nader beschouwd, Tangram organisatie-advies, 2004
2

Full package in de AWBZ
De essentie van verblijf is meer dan bed, brood en bad. Verblijf is:
♦ Een kwalitatieve context met zorginhoudelijke, professionele, organisatorische
en infrastructurele aspecten;
♦ Een organisatorische setting en een fysieke eenheid waarin de
beschikbaarheid en kwaliteit van zorgfuncties en toezicht in onderlinge
samenhang kunnen worden geborgd;
♦ Al datgene aan dienstverlening gedurende het etmaal dat niet valt onder de
overige AWBZ-functies of onder activiteiten in het kader van werk en scholing;
♦ De thuissituatie voor de cliënt.
Met het benoemen van de ingrediënten van de aanspraak verblijf is niet gesteld dat een cliënt
altijd in de volle breedte hierover kan beschikken, sprake blijkt te zijn van een forse variatie.
Op geleide van de beperkingen en mogelijkheden van de cliënt krijgt het verblijf een nadere
invulling. Cliënten die daartoe in staat zijn, kunnen bijvoorbeeld zelf actief zijn bij de
schoonmaak en de was in hun woonomgeving, de bereiding van de maaltijden of zijn in staat
te voorzien in hun eigen welzijn en ontspanning.
Welbeschouwd is de functie verblijf een containerbegrip dat slaat op een waaier van
woon/zorg/leefsituaties op basis één en dezelfde aanspraak conform de AWBZ.
Rond mensen met een verzorgingshuisprofiel die zelfstandig willen wonen, is al veel bekend
hoe dit wordt vormgegeven (wozoco’s, zorgsteunpunten etc.). Voor de zwaarder
verblijfsgroep is dat in mindere mate het geval en daar richt dit onderzoek zich op. Het gaat
om cliënten die relatief veel diensten afnemen. Aangezien full package aansluit bij die
doelgroep, zal ook hier sprake zijn van relatief complexe zorg en de afname van meerdere
diensten.
Vergeleken met de andere AWBZ-functies heeft verblijf een aparte status. Alle functies zijn
“doe-functies” en verblijf is een ”zijns-functie”. Bij de indicatiestelling is verblijf ook altijd een
lastig object van besluitvorming, dat zal voor full package (verblijf zonder wooncomponent)
niet minder gelden.
3

Full package in de AWBZ
2. Aanpak en bevindingen
2.1. De onderzoeksgroep en de methodologie
Na een algemene verkenning ondermeer bij landelijke koepels werden in overleg met de
opdrachtgever de volgende initiatieven onderzocht:
V&V: Zorgpalet te Baarn/Soest
Groenhuysen te Roosendaal
Anton Pieck-hofje te Haarlem
SVRZ te Middelburg
Flevohuis te Amsterdam
Deze initiatieven richten zich op cliënten met psychogeriatrische problematiek, op cliënten
met chronisch somatische aandoeningen dan wel een combinatie van beide.
GS: Philadelphia te Oldebroek
Syndion te Gorinchem
Hier kan sprake zijn van verstandelijke, meervoudige of lichamelijke beperkingen.
Getracht is alle elementen die behoren bij de functie verblijf in kaart te brengen, daartoe werd
gebruik gemaakt van een checklist (zie bijlage 1). Alle instellingen werden bezocht,
vervolgens werden de initiatieven beschreven. Tenslotte werden de conceptbeschrijvingen
aan de betreffende instellingen ter goedkeuring voorgelegd.
In bijlage 2 en 3 zijn de respectievelijke initiatieven in de V&V- en gehandicaptensector
opgenomen.
2.2. De bevindingen
2.2.1. Full package als verblijf zonder stenen
Full package is als zodanig en logischerwijze geen ingeburgerd begrip. De onderzochte
initiatieven zijn verschillend naar status, inhoud en reikwijdte. Soms is sprake van bijzondere
status (experiment) en soms is met creativiteit inpassing gezocht in de reguliere regelgeving.
Bij verschillende initiatieven is sprake (geweest) van begripsverwarring tussen aanbieder en
CIZ. Een paar voorbeelden:
- Iemand die niet in een instelling verblijft, kan toch geen aanspraak maken op de
functie verblijf?
- Iemand die onder de functie verblijf extramuraal woont, hoeft toch niet voor
huishoudelijke verzorging geïndiceerd te worden (HV maakt toch integraal
onderdeel uit van de functie verblijf)?
- Waarom iemand voor verblijf indiceren, terwijl hij extramuraal blijft wonen?
- Sommige initiatieven hebben van doen met meerdere CIZ-kantoren, waarbij de
regimes van interpretatie en toepassing niet altijd uniform zijn.
Dit soort begripsverwarring is begrijpelijk zolang full package geen officiële status heeft, maar
heeft wel bijgedragen tot soms moeizame trajecten bij vernieuwende projecten.
2.2.2. Kenmerken van de cliënten
In de verschillende initiatieven zien we psychogeriatrische cliënten, mensen met chronisch
somatische aandoeningen en cliënten met verstandelijke, meervoudige of lichamelijke
handicaps.
Er is altijd sprake van één of meerdere in de persoon gelegen stoornissen met een chronisch
karakter, die gepaard gaan met blijvende ernstige beperkingen in het dagelijks functioneren.
4

Full package in de AWBZ
De beperkingen hebben betrekking op het regievermogen en/of uitvoeringsvermogen, mede
in het licht van het al dan niet aanwezig zijn van compenserende capaciteiten in de
thuissituatie.
2.2.3. Woonvormen
De woonvormen in de onderzochte initiatieven laten een gevarieerd beeld zien:
- Groepswoningen met voor elke cliënt een eigen slaapkamer;
- Individuele woningen in een geclusterde setting;
- Individuele woningen in een semi-geclusterde setting met een zorgsteunpunt
(kriskras in een gebouw met ook andere woningen en overige bestemming);
- Individuele woningen zonder specifieke setting, gewoon in een woonwijk;
Naar de huidige inzichten komen deze woonvormen in aanmerking voor full package.
Voorts zien we dat de woningen soms alleen worden bewoond, maar soms ook met een
partner. Ook zien we dat 2 cliënten soms een woning en een huishouding delen.
2.2.4. Schoonmaak en voeding
Voor wat betreft de schoonmaak wordt dit in de meeste gevallen door de aanbieder geleverd.
Bij de voeding zien we een variatie van levering door de aanbieder, de diensten van tafeltje
dekje of zelfzorg. Voorts kan er sprake zijn van ondersteuning bij de bereiding of bij het
nuttigen van het eten.
2.2.5. Toezicht en veiligheid
Afhankelijk van de woonvorm is er een variatie in de mate van toezicht. Altijd is voorzien in
een vorm van een alarmeringssysteem, soms zijn de hulpverleners in de directe nabijheid
(rond de klok) en soms is sprake van een zekere aanrijtijd.
2.2.6. Verzekeringen
Bij alle onderzochte initiatieven zijn de cliënten zelf verantwoordelijk voor een verzekering
voor Wettelijke Aansprakelijkheid (WA) alsmede voor de inboedel.
2.2.7. Bekostiging wonen, zorg en welzijn
In alle initiatieven zijn de kosten verbonden aan het wonen voor eigen rekening. Niet alleen
de huur of de kosten van een eigen woning maar ook servicekosten, gas/water/licht,
kabelaansluiting en telefoon zijn voor rekening van de cliënt. In alle gevallen is dus sprake
van scheiden van wonen en zorg. Voor zover van toepassing kan men in aanmerking komen
voor huursubsidie.
De zorg wordt in de regel geleverd vanuit de AWBZ. Hierbij kan gebruik worden gemaakt van
artikel 15 BZA AWBZ om de algemeen medische zorg te financieren, dat kan echter alleen
als behandeling met verblijf wordt geboden.
Soms zien we dat de medische en paramedische zorg primair bij de 1 e lijn ligt (op kosten van
de ZFW of particuliere verzekering en in een enkel geval vanuit de AWBZ gefinancierd). Ook
de onderbrenging van de kosten van genees- en hulpmiddelen is verschillend.
In de huidige financieringssystematiek is het voor de cliënt in bepaalde gevallen
aantrekkelijker om te kiezen voor extramuraal verblijf (scheiden van wonen en zorg), omdat
de extramurale bekostiging van de functies meer zorg- en begeleidingsuren kan opleveren
dan de nog traditionele verblijfsbekostiging.
Welzijnsdiensten worden in sommige gevallen door de aanbieder georganiseerd (waarbij
soms kosten in rekening worden gebracht) en soms is het de verantwoordelijkheid van de
cliënt om zelf zijn weg te vinden. E.e.a. hangt ook samen met de zorgvisie van de instelling.
5

Full package in de AWBZ
2.2.8. Eigen bijdrage AWBZ
In het merendeel van de gevallen is sprake van de extramurale eigen bijdrage conform de
AWBZ. Bij één (op bijzondere leest gefinancierde) van de initiatieven is (of was) dit op
afwijkende wijze geregeld.
Voor jonge cliënten, die nog niet in aanmerking komen voor huursubsidie, is het financieel
vaak nadelig om te kiezen voor scheiden van wonen en zorg (omdat dit niet betaalbaar is
voor de leeftijdsgroep van 18 – 23 jaar). Verblijfscliënten houden doorgaans netto meer over
van hun uitkering dan cliënten die zelf in hun levensonderhoud moeten voorzien.
2.2.9. Woningaanpassingen
In het merendeel van de initiatieven wordt bij noodzakelijke woningaanpassingen een beroep
gedaan op de WVG. In sommige gevallen werden bij de bouw reeds voorzieningen getroffen
door de woningbouwvereniging.
2.2.10. Inrichting woning
In de regel is dit voor de verantwoordelijkheid en de rekening van de cliënt. Soms levert de
aanbieder het bed en nachtkastje of de vaak gewenste harde vloerafwerking.
2.2.11. Onderhoud woning
Het onderhoud van de woning is in alle gevallen geregeld zoals in het gebruikelijke
maatschappelijk verkeer. Het binnenwerk (schilderen en behangen) is voor de huurder en het
overige voor de verhuurder.
2.2.12. Reiniging van kleding en linnen
De reiniging van kleding en linnen wordt meestal door de aanbieder gedaan, apparatuur en
wasmiddelen zijn in de regel voor rekening van de cliënt.
2.2.13. Geestelijke verzorging
In de regel zijn cliënten aangewezen op plaatselijke kerkelijke gemeenschappen. Zonodig
wordt e.e.a. gecoördineerd door de aanbieder.
2.2.14. Laatste zorg
Voor wat betreft de laatste zorg na overlijden wordt dat in het merendeel van de onderzochte
initiatieven door de aanbieder geleverd.
2.2.15. Organisatie
De aanbieders geven in het algemeen aan dat de organisatie en coördinatie van de zorg- en
dienstverlening, alsmede de ondersteuning van cliënten bij administratieve zaken
(huursubsidie, belastingaangifte e.d.) meer tijdsintensief is als bij intramuraal verblijvende
cliënten. De zorg- en dienstverlening wordt in het algemeen door één aanbieder geleverd, die
daarmee ook regieondersteuning kan bieden.
6

Full package in de AWBZ
3. Beschouwing
Uitgangspunt van full package is dat klanten met een indicatie voor verblijf, dus mensen met
een omvangrijke zorgbehoefte, recht hebben op een gelijkwaardig zorgpakket of ze nu intra-
of extramuraal verblijven. Zo wordt het voor cliënten die dat wensen gemakkelijker gemaakt
om met een verblijfsindicatie in een extramurale setting te kunnen blijven of te gaan wonen.
Ook kunnen zorginhoudelijke, sociale en maatschappelijke voordelen optreden omdat het
hospitaliseren en het volledig afhankelijk maken van de klant vanwege de extramurale setting
wordt voorkomen.
Voordeel van full package voor de klant is de integrale levering van het pakket. Een klant met
bijvoorbeeld regieverlies moet niet belast worden met coördinatie en afstemmingsproblemen
tussen zorg en welzijnaanbieders. Deze redenering doortrekkend zou de
verantwoordelijkheid van de zorglevering dan ook bij één zorgaanbieder moeten worden
gelegd. Uiteraard kan deze aanbieder, onderaanbieders inschakelen. De primaire
zorgaanbieder neemt dan de regie over van de klant.
Full package biedt een voordeel aan de zorgaanbieders. Veel verschillende financiers voor
een zware zorg behoevende klant geeft organisatorische rompslomp en coördinatie- en
afstemmingsproblematiek voor de zorgaanbieders.
Met het regelen van full package wordt het scheiden van wonen en zorg ook voor de groep
mensen met een zware zorgvraag gestimuleerd. Bij diverse partijen bestaat de vrees dat als
gevolg van overheveling van delen van de AWBZ naar de WMO de extramuralisering van
met name mensen met zware beperkingen juist wordt bemoeilijkt. Ook deze mensen hebben
wensen en voorkeuren ten aanzien van wonen en leven. In dat verband kan gedacht worden
aan meer variatie in het wonen en wooncomfort c.q. meer ruimte voor oplossingen voor
partners die samen willen (blijven) wonen.
Op basis van het onderzoek in een aantal instellingen in de V&V en de gehandicaptensector
kunnen de volgende constateringen worden gedaan:
♦ De initiatieven raken in meer of mindere mate aan de ideeën over full package. Met
name in de V&V sector zien we projecten waar bijna alles vanuit de AWBZ wordt
georganiseerd en geboden. Bij de 2 onderzochte projecten in de gehandicaptensector
is dat veel minder het geval, hier kiest men meer voor vermaatschappelijking en
bevordering van zelfstandigheid op geleide van de restmogelijkheden van de cliënt.
E.e.a. is te verklaren uit het feit dat in de gehandicaptensector vaak sprake is van
jongere cliënten met andere levensambities en verwachtingen met meer hang naar
zelfstandigheid.
Zonder uitzondering zien de aanbieders full package als een concept met kansen en
mogelijkheden.
♦ Naar het oordeel van de aanbieders geldt (met een enkele uitzondering) voor alle
cliënten in de beschreven initiatieven dat zij ook naar de toekomst toe onder de
zwaardere verblijfsgroepen vallen.
♦ Uit het onderzoek blijkt dat het in de volle omvang bieden en regelen van full package
binnen de gebruikelijke wettelijke kaders niet mogelijk is. Sommige aanbieders
hebben hun initiatief om die reden stopgezet.
♦ Onduidelijk is welke cliënten nu eigenlijk in de toekomst aanspraak maken op full
package. Belangrijk voor het identificeren van in aanmerking komende doelgroepen is
op welke wijze de functie verblijf is gedefinieerd en wordt geïndiceerd, mede in relatie
tot de nu nog geldende condities van permanent toezicht, beschermende
woonomgeving en therapeutisch klimaat maar ook in relatie tot de aard van de
beperkingen (regieverlies en problemen rondom uitvoeringsvermogen).
7

Full package in de AWBZ
♦ Voor wat betreft woonvormen is geen sprake van een uniform begrippenkader. Voor
een nadere duiding en afbakening van full package is scherpte op dit punt van belang.
♦ Verblijf zonder stenen als synoniem voor full package is een contradictie in terminis en
blijkt in de wereld van de indicatiestelling een moeilijk te hanteren begrip te zijn.
Overigens is er sowieso een tendens waar te nemen dat de functie verblijf in
afnemende mate wordt geïndiceerd.
♦ Voor jonge cliënten, die nog niet in aanmerking komen voor huursubsidie, is het
financieel vaak nadelig om te kiezen voor scheiden van wonen en zorg (omdat dit niet
betaalbaar is voor de leeftijdsgroep van 18 – 23 jaar). Verblijfscliënten houden
doorgaans netto meer over van hun uitkering dan cliënten die zelf in hun
levensonderhoud moeten voorzien.
♦ In de huidige financieringssystematiek is het voor de cliënt in bepaalde gevallen
aantrekkelijker om te kiezen voor extramuraal verblijf (scheiden van wonen en zorg),
omdat de extramurale bekostiging van de functies meer zorg- en begeleidingsuren
kan opleveren dan de nog traditionele verblijfsbekostiging.
Afsluitend kan gesteld worden dat het concept van full package voor menig cliënt de
mogelijkheid biedt om buiten de traditionele setting van een instelling maar met de
noodzakelijke zorg een zo volwaardig mogelijk maatschappelijk leven te leiden. In die zin
draagt full package ook bij aan de gewenste emancipatie van chronisch zieken.
8

Full package in de AWBZ
Bijlage 1. Checklist full package initiatieven bij aangescherpte definitie van verblijf
1. Sinds wanneer loopt het initiatief?
2. Wat is de aard van het initiatief?
3. Hoe is het initiatief tot stand gekomen en welke partijen waren daarbij betrokken?
4. Hoeveel cliënten betreft het en wat zijn de cliëntprofielen?
5. Welke woonvorm is van toepassing (individueel, groep, geclusterd)?
6. Wie treedt op als verhuurder en wat valt onder het wonen?
Huur
Servicekosten
Gas/water/licht
Kabel
Telefoon
Verzekeringen
7. Welke procedure wordt bij de intake gevolgd en wat zijn de criteria/voorwaarden voor
full package?
8. In hoeverre wordt rekening gehouden met de gezinssituatie (gebruikelijke zorg)?
9. Welke rol speelt de mantelzorg?
10. Hoe worden componenten behorend bij de functie verblijf geleverd, zoals:
Schoonmaak
Voeding
Toezicht en veiligheid
Verzekeringen
Geestelijke verzorging
Welzijnsdiensten
Reiniging van kleding en linnen
(Tuin-) onderhoud
Laatste zorg
Artikel 15 BZA
11. Welke AWBZ-functies worden overigens en door wie geleverd?
12. Hoe is toezicht en veiligheid geregeld?
13. Maken de cliënten ook gebruik van dagbehandeling, dagverzorging of dagactiviteiten?
14. Is er sprake van nabijheid van een instelling?
15. Hoe is de niet planbare zorg georganiseerd?
16. Is er sprake van een mogelijkheid voor crisisopvang?
17. Op welke wijze vindt bekostiging plaats?
Wonen
Zorg
9

Full package in de AWBZ
Welzijn
18. Welke vorm van eigen bijdrage is van toepassing?
19. Op welke wijze zijn de wettelijke verantwoordelijkheden van de aanbieder geregeld?
20. Is er sprake van woningaanpassingen en zo ja, hoe wordt e.e.a. bekostigd?
10

Full package in de AWBZ
Bijlage 2. Initiatieven in de V&V
Anton Pieck-hofje te Haarlem
Het Anton Pieck-hofje in Haarlem is een kleinschalige woon/zorgvoorziening voor ouderen
met dementie. Dit Haarlemse hofje is geopend in 1989 en biedt ruimte aan 36 mensen in zes
groepswoningen. De cliënten leiden zoveel mogelijk een normaal leven, maar krijgen daarbij
wel de ondersteuning en begeleiding die zij vanwege hun ziekte nodig hebben. Het Anton
Pieck-hofje in Haarlem maakt deel uit van de Stichting SHDH. De stichting omvat
verschillende centra voor wonen en zorg en verpleeghuizen. Bij de start van het initiatief
waren betrokken de wethouder, de provincie, VWS, de woningbouwvereniging, de thuiszorg
en het toenmalige kruiswerk. Alle cliënten beschikken over een indicatie voor verblijf met
behandeling.
De nadruk in de zorgvisie ligt op het dagelijks leven, op begrippen als kleinschaligheid,
vertrouwdheid en vrijheid binnen leefgroepen van zes bewoners. In een herkenbare,
huiselijke omgeving, met de aanwezigheid van vertrouwde verzorgenden, waar ze leven met
een minimum aan regels en beperkingen.
Elke cliënt houdt de eigen huisarts voor behandeling van voorkomende klachten. Voor
specifieke zaken die samenhangen met de dementie geven de verpleeghuisarts en de
psycholoog van het gelieerde verpleeghuis in overleg met de huisarts behandeladviezen. Ook
kan hulp worden ingezet van een ervaren fysiotherapeut uit het verpleeghuis.
Cliënten leveren ieder een bijdrage aan de huishoudpot, waaruit bepaalde zaken worden
bekostigd. Elke cliënt heeft een eigen slaapkamer en voldoende ruimte om zich terug te
trekken als dat gewenst is. De woningen zijn ingericht met hun eigen spullen. Ook huisdieren
kunnen in het Anton Pieck-hofje komen wonen. Net als thuis wordt de maaltijd dagelijks vers
in de keuken van de woning bereid. De was gaat de eigen wasmachine in en wordt in huis
gestreken. Cliënten krijgen de gelegenheid om mee te helpen en doen dat regelmatig.
De financiering is door de jaren heen uit allerlei potjes/regelingen geschied, momenteel vindt
bekostiging plaats op basis van de extramurale functies.
In onderstaand schema zijn de eigenschappen van de cliënten en de verblijfsvoorzieningen in
kaart gebracht, exclusief de overige geïndiceerde AWBZ-functies.
Aard van de aandoening Dementerende ouderen
Schoonmaak Verantwoordelijkheid van cliënten/familie
Voeding Uit de huishoudpot
Toezicht en veiligheid De buitenhofdeur is op slot, ook buiten
kantooruren is er een medewerker aanwezig.
Voorts zijn er verschillende domoticavoorzieningen.
Verzekeringen Cliënten zijn zelf verantwoordelijk voor een
verzekering voor Wettelijke Aansprakelijkheid
alsmede voor de inboedel.
Eigen bijdrage AWBZ Extramuraal
Huursubsidie Voor zover van toepassing.
11

Full package in de AWBZ
Inrichting woning Voor rekening van de cliënt
Hulpmiddelen e.d. WVG
Geestelijke verzorging Niet inbegrepen
Welzijnsdiensten Niet inbegrepen
Reiniging van kleding en linnen Samen met de cliënten
Onderhoud woning Zoals in het gebruikelijke maatschappelijk
verkeer.Het binnenwerk (schilderen en
behangen) is voor de huurder en het overige
voor de verhuurder.
Woningaanpassingen WVG
Artikel 15 BZA De medische zorg wordt geleverd door de
huisarts, de verpleeghuisarts en andere
professionals fungeren als consulent.
Laatste zorg Niet inbegrepen
Niet alleen de huur maar ook servicekosten, gas/water/licht, kabelaansluiting en telefoon zijn
voor rekening van de cliënt.
Voor wat betreft de verantwoordelijkheden van de aanbieder stelt deze dat hij alleen
verantwoordelijk is voor de werkzaamheden van de personeelsleden.
Het initiatief in relatie tot de vraagstelling overziende, valt het volgende op:
♦ De bewoners van het Anton Pieck-hofje wonen niet individueel, maar in
groepjes van 6. Gezamenlijk betalen zij de huur en daarmee
samenhangende kosten.
♦ De zorgvisie behelst het zoveel mogelijk overlaten aan de bewoners (de
handen op de rug), aangaande dagindeling, dagbesteding enz. Het primaat
ligt bij de cliënt en de familie.
♦ Het Anton Pieck-hofje is geen instelling of een afdeling van een instelling.
♦ Wel beschouwd is het initiatief geen voorbeeld van full package, sterker
nog de aanbieder streeft na dat de cliënten zo normaal mogelijk
functioneren en ook zoveel mogelijk zelf doen.
♦ Het Anton Pieck-hofje is een goed voorbeeld van volledige scheiding van
wonen en zorg. Ten opzichte van een gewone woonsituatie zijn er de
volgende verschillen:
een woning wordt bewoond door zes bewoners, niet zijnde familie;
zes woningen zijn gegroepeerd gesitueerd;
in elke woning is zorgpersoneel aanwezig/beschikbaar;
consultatieve expertise uit een P.G. verpleeghuis is beschikbaar.
12

Full package in de AWBZ
Groenhuysen Roosendaal
De Stichting Groenhuysen biedt dienstverlening en ondersteuning aan ouderen in de regio
Roosendaal. De stichting omvat verschillende centra voor wonen en zorg, verpleeghuizen en
thuiszorg. In 1999 is het project “Boerhave” gestart. Met gebruikmaking van de regeling
Zorgvernieuwingsmiddelen zijn in een algemeen flatgebouw 22 ouderen zelfstandig
gehuisvest (vaak met een partner). Daarnaast was in het flatgebouw een verpleegsterspost
gehuisvest. De woningen werden toegewezen door Groenhuysen en zij trad als intermediair
op tussen de woningbouwvereniging en de cliënten.
Het betrof cliënten met somatische problematiek met een indicatie voor verblijf en
behandeling (naast overige AWBZ-functies). Met het verdwijnen van de
Zorgvernieuwingsmiddelen in 2004 kon het initiatief niet in de gewenste omvang worden
gecontinueerd (een beperkte exploitatie, maar bijvoorbeeld zonder verpleegsterspost, is
doorgelopen).
In onderstaand schema zijn de eigenschappen van de cliënten en de verblijfsvoorzieningen in
kaart gebracht, exclusief de overige geïndiceerde AWBZ-functies.
Aard van de aandoening Chronisch somatische problematiek.
Schoonmaak Door Groenhuysen geleverd.
Voeding Door Groenhuysen geleverd.
Toezicht en veiligheid 7 maal 24 uur bemande post en uitgebreide
domotica (8000 euro per woning). Deze
werden gefinancierd door de woningstichting
en de provincie.
Verzekeringen Cliënten waren zelf verantwoordelijk voor een
verzekering voor Wettelijke Aansprakelijkheid
alsmede voor de inboedel.
Eigen bijdrage AWBZ In overleg met zorgverzekeraar was zeer lage
eigen bijdrage vastgesteld.
Huursubsidie Voor zover van toepassing 3 .
Inrichting woning Voor rekening van de cliënt met uitzondering
van bijzondere voorzieningen, zoals hoog-laag
bedden
Hulpmiddelen e.d. WVG
Geestelijke verzorging Door Groenhuysen geleverd.
Welzijnsdiensten Door Groenhuysen geleverd.
Reiniging van kleding en linnen Door Groenhuysen geleverd.
3 Alle cliënten vanaf 23 jaar hebben recht op huursubsidie, afhankelijk van inkomen en vermogen
13

Full package in de AWBZ
Onderhoud woning Zoals in het gebruikelijke maatschappelijk
verkeer.
Het binnenwerk (schilderen en behangen) is voor de huurder en het overige voor de
verhuurder.
Woningaanpassingen WVG
Artikel 15 BZA Van toepassing, cliënten zijn geïndiceerd voor
behandeling. Indien zij medische zorg nodig
hebben, zijn zij aangewezen op de
professionals van Groenhuysen.
Laatste zorg Door Groenhuysen geleverd.
De dagbesteding voor de cliënten werd door Groenhuysen geleverd. Niet alleen de huur
maar ook servicekosten, gas/water/licht, kabelaansluiting en telefoon waren voor rekening
van de cliënt.
Voor wat betreft de verantwoordelijkheden van de aanbieder is deze van oordeel dat de
kwetsbaarheid van het extramurale wonen groter is, met name buiten kantooruren als de post
slechts met één medewerker was bemand. Daartegenover stond dat gebruik gemaakt kon
worden van geavanceerde domotica.
Het initiatief in relatie tot de vraagstelling overziende, valt het volgende op:
♦ Het project “Boerhave” is grosso modo te beschouwen als een voorbeeld
van full package. Buiten de kosten van wonen kwam alles voor rekening
van Groenhuysen.
♦ Aan de bewoners is in 2004 het probleem van het vervallen van de
Zorgvernieuwingsmiddelen voorgelegd en is hen de vraag gesteld om zelf
bij te dragen in de kosten. Gelet op de gemiddelde inkomenssituatie (alleen
AOW) bleek dat niet haalbaar.
♦ Groenhuysen kijkt met gemengde gevoelens terug op het initiatief.
Enerzijds was sprake van een fantastisch arrangement voor cliënten (en
voor zover van toepassing voor hun partners), anderzijds is het de Stichting
kwalijk genomen dat e.e.a. afgebouwd diende te worden.
♦ Groenhuysen ziet grote kansen in de introductie van Full Package, mede
gelet op een nog lopend initiatief net over de grens in Essen (België).
14

Full package in de AWBZ
Zorgpalet Baarn-Soest
Zorgpalet Baarn-Soest heeft het hele palet aan (ouderen)zorg in huis: van zorg aan
zelfstandige mensen thuis tot volledige verpleging en verzorging. In 1989 is het experiment
“verpleegthuiszorg” gestart. Doel van het experiment was om te onderzoeken of kwalitatief
verantwoorde verpleeghuiszorg met dezelfde zorg thuis mogelijk is tegen maximaal dezelfde
kosten als intramurale thuiszorg.
Betrokken bij het initiatief waren het Ministerie van WVC, de Ziekenfondsraad, de provincie,
de gemeenten Baarn en Soest, de huisartsen, de thuiszorg en het ziekenfonds. In het kader
van het experiment kreeg de aanbieder een erkenning voor 48 plaatsen extramurale
verpleeghuiszorg met een tarief overeenkomend het intramurale tarief.
De cliënten beschikken allemaal minimaal over de indicatie van verblijf en behandeling, of in
oude termen over een verpleeghuisindicatie. Grosso modo is de verdeling 50% somatische
problematiek en 50% psycho-geriatrie.
Het gehanteerde principe is dat cliënten in hun eigen huis blijven wonen, alwaar zij
verpleeghuiszorg krijgen. De medische zorg wordt primair door de huisarts geleverd, met op
de achtergrond de expertise van de verpleeghuisartsen. De huisartsen nemen ook deel aan
de zorgplanbespreking, voor hun inzet worden zij apart door het verpleeghuis gehonoreerd.
Gespecialiseerde paramedische zorg wordt vanuit het verpleeghuis geleverd. De
hulpmiddelen wordt door het verpleeghuis in voorzien, hiervoor is een opslag in het tarief. De
aanbieder streeft ernaar dat de cliënt tot het eind van het leven zelfstandig kan blijven wonen.
Indien sprake is van een terminale situatie huurt de aanbieder een particulier bureau voor
thuiszorg rond de klok in.
In 1993 is het experiment op verschillende aspecten door het NZI geëvalueerd. De volgende
hoofdconclusie werd daarbij getrokken:
”Het blijkt mogelijk voor een relatief grote groep mensen die op dit ogenblik intramuraal
verpleeghuiszorg ontvangen, kwalitatief hoogwaardige zorg thuis te leveren tegen
aanvaardbare kosten. De tevredenheid van de cliënten over deze vorm van zorg is daarnaast
zeer hoog en de groep is wat zorgbehoefte betreft nauwelijks afwijkend van het verpleeghuis.
Het project is dus een waardevolle aanvulling op het bestaande pakket aan
verpleeghuiszorg.”
Gelet op de nieuwe regelgeving zal de erkenning voor de “bedden thuis” per 1/1/06 worden
ingetrokken. Momenteel wordt bezien in hoeverre het initiatief in de lucht kan worden
gehouden.
In onderstaand schema zijn de eigenschappen van de cliënten en de verblijfsvoorzieningen in
kaart gebracht, exclusief de overige geïndiceerde AWBZ-functies.
Aard van de aandoening Chronisch somatische of psychogeriatrische
problematiek
Schoonmaak Wordt in voorzien door de aanbieder
Voeding In de regel Tafeltje Dekje, zonodig begeleiding
bij het eten door de aanbieder.
Toezicht en veiligheid Directe telefonische schakeling naar aanbieder
(10 minuten aanrijtijd) Voorts zijn er
verschillende domotica-voorzieningen. De
woningen beschikken over buitendeuren met
codesloten. Alle voorzieningen zijn door de
aanbieder gefinancierd.
15

Full package in de AWBZ
Verzekeringen Cliënten zijn zelf verantwoordelijk voor een
verzekering voor Wettelijke Aansprakelijkheid
alsmede voor de inboedel.
Eigen bijdrage AWBZ Maximaal extramuraal
Huursubsidie Voor zover van toepassing.
Inrichting woning Voor rekening van de cliënt
Hulpmiddelen en geneesmiddelen Geleverd door de aanbieder
Geestelijke verzorging Niet inbegrepen, cliënten zijn aangewezen op
plaatselijke kerkelijke gemeenschappen.
Zonodig wordt e.e.a. gecoördineerd door de
aanbieder.
Welzijnsdiensten Geleverd door de aanbieder, op geleide van
wensen en restcapaciteiten van cliënt.
Reiniging van kleding en linnen Door aanbieder bij de cliënt thuis, apparatuur
en wasmiddelen voor rekening van de cliënt.
Onderhoud woning Zoals in het gebruikelijke maatschappelijk
verkeer.
Het binnenwerk (schilderen en behangen) is voor de huurder en het overige voor de
verhuurder. Bij eigen woning zijn alle kosten
voor cliënt.
Woningaanpassingen WVG
Artikel 15 BZA De medische zorg wordt geleverd door de
huisarts, de verpleeghuisarts en andere
professionals fungeren als consulent. De
huisarts wordt separaat door de aanbieder
gehonoreerd.
Laatste zorg Inbegrepen
Niet alleen de huur maar ook servicekosten, gas/water/licht, kabelaansluiting en telefoon zijn
voor rekening van de cliënt.
Voor wat betreft de verantwoordelijkheden van de aanbieder stelt deze dat het zwaarder voelt
bij extramuraal verblijvende cliënten. Het snel aanwezig kunnen zijn is intramuraal altijd
makkelijker. In ontwikkeling is de toepassing van zelfdenkende camera’s.
Het initiatief in relatie tot de vraagstelling overziende, valt het volgende op:
♦ Het project is te beschouwen als een voorbeeld van full package, de aanbieder is
verantwoordelijk voor integrale zorg- en dienstverlening. In financieel opzicht komen
buiten de kosten van wonen alle zaken voor rekening van de aanbieder.
♦ De aanbieder heeft ook een coördinerende rol inzake de organisatie van het “leven”. De
visie hierbij is dat cliënten veelal nog zo weinig energie over hebben dat dagelijkse
rompslomp hen uit handen moet worden genomen.
16

Full package in de AWBZ
♦ Er is geen sprake van een vorm van geclusterd wonen, cliënten blijven gewoon in hun
eigen huis wonen.
♦ De vraag is actueel op welke wijze dit initiatief gecontinueerd kan worden.
17

Full package in de AWBZ
SVRZ Zeeland
SVRZ (Stichting Voor Regionale Zorgverlening) biedt een breed pakket aan diensten in de
ouderenzorg. Op 8 locaties worden ongeveer 1200 cliënten verzorgd, waarbij het merendeel
verpleeghuiszorg betreft. Voorts biedt men extramurale zorg aan ongeveer 300 cliënten. In de
komende jaren zullen de 8 traditionele locaties via de WZV plaatsmaken voor een 40-tal
kleinschaliger voorzieningen, groepswoningen en zorgwoningen en diverse tweedelijns
zorgcentra.
In Vlissingen is men in 2001 gestart met het project Harlekijn. Eind negentiger jaren
constateerde men dat de setting van het verpleeghuis niet de juiste omgeving is voor met
name de jonge cliënten met somatische problematiek 4 . In samenspraak met de
woningbouwvereniging werden in een te bouwen flatgebouw van 68 appartementen, 12
appartementen “aangepast” gebouwd voor de doelgroep. E.e.a. vond plaats op kosten van de
woningbouwcorporatie. Deze 12 appartementen werden niet geclusterd maar bevinden zich
kriskras in het gebouw. Een 13 e appartement werd gehuurd voor de personeelspost.
Cliënten huurden zelf bij de woningbouwcorporatie en SVRZ kreeg het intramurale tarief voor
de zorg vergoed, exclusief de kapitaalslasten. Voor wat betreft de medische en paramedische
zorg waren de cliënten primair aangewezen op de 1 e lijn (Ziekenfondswet of particuliere
verzekering), waarbij de expertise van de verpleeghuisarts en andere professionals uit het
verpleeghuis beschikbaar was.
Met de intrede van de functiegerichte aanspraken van de AWBZ in 2003 kwam het initiatief
op losse schroeven te staan en feitelijk bleef thuiszorg over. SVRZ heeft het initiatief toch in
de lucht gehouden. Vanuit de personeelspost die nog steeds 24 uur bemand is, wordt ook
thuiszorg gegeven aan de andere bewoners in het gebouw. Dat compenseert de kosten
onvoldoende en de vraag is hoelang de stichting nog bereid is dit verliesgevende initiatief te
continueren.
In onderstaand schema zijn de eigenschappen van de cliënten en de verblijfsvoorzieningen in
kaart gebracht, exclusief de overige geïndiceerde AWBZ-functies.
Aard van de aandoening Chronisch somatische problematiek, waarvan
2/3 echt verpleeghuisbehoeftig en 1/3 nog niet
(maar wel binnenkort te verwachten).
Schoonmaak Wordt in voorzien door de aanbieder
(momenteel via de functie huishoudelijke
verzorging).
Voeding In de regel Tafeltje Dekje, zonodig begeleiding
bij het koken/eten door de aanbieder.
Toezicht en veiligheid Directe telefonische schakeling naar
personeelspost
Verzekeringen Cliënten zijn zelf verantwoordelijk voor een
verzekering voor Wettelijke Aansprakelijkheid
alsmede voor de inboedel.
Eigen bijdrage AWBZ Nu extramuraal, voorheen intramuraal
Huursubsidie Voor zover van toepassing.
4 In de praktijk is gebleken dat niet iedere jongere (of de familie) gebruik wenst te maken van de
voorziening. De populatie kent een mix van jong en oud, waarbij soms ook sprake is van een partner
die ook in het appartement woont.
18

Full package in de AWBZ
Inrichting woning Voor rekening van de cliënt. Bed en
nachtkastje alsook (harde) vloerbedekking
worden door aanbieder geleverd.
Hulpmiddelen en geneesmiddelen Via de individuele ziektekostenverzekering
Geestelijke verzorging Niet inbegrepen, cliënten zijn aangewezen op
plaatselijke kerkelijke gemeenschappen.
Zonodig wordt e.e.a. gecoördineerd door de
aanbieder.
Welzijnsdiensten In principe verantwoordelijkheid cliënt, indien
gewenst kan cliënt wel deelnemen aan
activiteiten die intramuraal worden geleverd.
Reiniging van kleding en linnen Door aanbieder bij de cliënt thuis, apparatuur
en wasmiddelen voor rekening van de cliënt.
Onderhoud woning Zoals in het gebruikelijke maatschappelijk
verkeer.
Het binnenwerk (schilderen en behangen) is voor de huurder en het overige voor de
verhuurder. Bij eigen woning zijn alle kosten
voor cliënt.
Woningaanpassingen Bij aanvang uniform aangepast door
woningbouwvereniging. Indien dat nu
noodzakelijk is verloopt dit via de WVG.
Artikel 15 BZA Sinds 2003 is artikel 15 niet meer van
toepassing, er is geen sprake meer van verblijf
met behandeling. De medische zorg wordt
geleverd door de huisarts, de verpleeghuisarts
en andere professionals fungeren als
consulent.
Laatste zorg Inbegrepen
Niet alleen de huur maar ook servicekosten, gas/water/licht, kabelaansluiting en telefoon zijn
voor rekening van de cliënt.
Voor wat betreft de verantwoordelijkheden van de aanbieder blijkt in de praktijk dat de
administratieve ondersteuning van de cliënt zwaarder is (huursubsidie, belastingaangifte
e.d.).
Het initiatief in relatie tot de vraagstelling overziende, valt het volgende op:
♦ Het project zoals initieel gestart is te beschouwen als een voorbeeld van full package,
de aanbieder is verantwoordelijk voor integrale zorg- en dienstverlening. Wonen, zorg
en invulling van leven zijn gescheiden.
♦ Opvallend is dat de medische en paramedische zorg primair is neergelegd bij de 1 e
lijn via de ziekenfondsverzekering of de particuliere ziektekostenverzekering.
♦ De vraag is actueel op welke wijze dit verliesgevende initiatief gecontinueerd kan
worden.
19

Full package in de AWBZ
Flevohuis Amsterdam
Het Flevohuis in Amsterdam is een modern centrum voor wonen, zorg, behandeling en
dienstverlening. Het Flevohuis biedt verpleeghuiszorg en verzorgingshuiszorg met ook
zorgvoorzieningen voor ouderen uit de buurt die zelfstandig wonen.
Het Flevohuis is eigendom van Stichting Flevohuis en Woningbouwbedrijf Ymere.
Ymere beheert en verhuurt 258 riante woningen die geheel rolstoelgeschikt zijn: de
Flevoflats. Het Flevohuis levert hier zorg en diensten aan huis.
De Stichting Flevohuis is eigenaar van 14 Groepswoningen voor dementerende ouderen, een
Kliniek voor ouderen met somatische aandoeningen en het Orthotel, een kliniek ter revalidatie
van mensen die een heup- of knieoperatie hebben ondergaan in het OLVG. Voorts is er een
Dagcentrum, een Behandelcentrum en een Dienstencentrum met een keur aan
voorzieningen. Bovendien heeft het Flevohuis een afdeling in het Onze Lieve Vrouwe
Gasthuis, waar uitbehandelde patiënten met een AWBZ-indicatie tijdelijk verblijven totdat een
definitieve opname in een verpleeghuis of thuiszorg is geregeld, het Transitorium.
In 1995 is het project Met de woningbouwvereniging het project Vrolijkhuizen gestart. In een
flatgebouw werden 2 groepswoningen voor elk 6 dementerenden cliënten geopend. Cliënten
betaalden huur plus een vast bedrag voor service en diensten (servicebijdrage). Bij het
initiatief werden in eerste instantie “zorg op maat” middelen ingezet. Bij het verdwijnen van
deze financieringsmogelijkheid heeft het Flevohuis in 2002 het initiatief geëvalueerd en tot
afbouw besloten. Redenen hiervoor was dat men de overtuiging had dat met afname van
financiële middelen de kwaliteit van de zorg niet op een voldoende wijze kon worden
gewaarborgd.
In onderstaand schema zijn de eigenschappen van de cliënten en de verblijfsvoorzieningen in
kaart gebracht, exclusief de overige geïndiceerde AWBZ-functies.
Aard van de aandoening Psychogeriatrische problematiek
Schoonmaak Werd in voorzien door de aanbieder (bekostigd
vanuit servicebijdrage)
Voeding Werd in voorzien door de aanbieder (bekostigd
vanuit servicebijdrage)
Toezicht en veiligheid 7 maal 24 uur bemande post
Verzekeringen Cliënten zijn zelf verantwoordelijk voor een
verzekering voor Wettelijke Aansprakelijkheid
alsmede voor de inboedel.
Eigen bijdrage AWBZ Extramuraal
Huursubsidie Voor zover van toepassing.
Inrichting woning Voor rekening van de cliënt, ivm met de
gestelde eisen werd de (harde) vloerbedekking
door de aanbieder bepaald en betaald.
Hulpmiddelen en geneesmiddelen Geleverd door de aanbieder.
Geestelijke verzorging Werd door de aanbieder in voorzien.
20

Full package in de AWBZ
Welzijnsdiensten Geleverd door de aanbieder, op geleide van
wensen en restcapaciteiten van cliënt.
Reiniging van kleding en linnen Werd in voorzien door de aanbieder (bekostigd
vanuit servicebijdrage).
Onderhoud woning Het binnenwerk (schilderen en behangen)
kwam voor rekening voor de aanbieder en het
overige voor de verhuurder.
Woningaanpassingen Werd in voorzien door de aanbieder.
Artikel 15 BZA De medische zorg wordt geleverd door de
huisarts, de verpleeghuisarts en andere
professionals fungeren als consulent.
Laatste zorg Inbegrepen
Niet alleen de huur en de servicebijdrage maar ook gas/water/licht, kabelaansluiting en
telefoon waren voor rekening van de cliënt. Voor wat betreft de verantwoordelijkheid van de
aanbieder is deze van oordeel dat bij voldoende middelen en dus personeel een initiatief als
het onderhavige prima voldoet, zonder dat sprake is van noemenswaardige risico’s voor de
cliënten. Als er al sprake is van risico’s komen deze overeen met die van een intramurale
setting.
Het initiatief in relatie tot de vraagstelling overziende, valt het volgende op:
♦ De bewoners van de Vrolijkhuizen woonden niet individueel, maar in groepjes van 6.
Gezamenlijk betaalden zij de huur en daarmee samenhangende kosten.
♦ De ervaringen zijn positief geweest, puur op financiële gronden en de daarmee direct
samenhangende onvoldoende waarborg voor kwaliteit, is het project afgebouwd.
21

Full package in de AWBZ
Bijlage 3. Initiatieven in de gehandicaptensector
Philadelphia, locatie Kooiveen te Oldebroek
De nieuwbouwlocatie Kooiveen bestaat sinds 2005 en het initiatief is zo’n 7 jaar geleden
genomen door ouders in de regio. Betrokken aanbieders waren Stichting Philadelphia Zorg, ’s
Heerenloo en de Stichting Welzijnszorg. Uiteindelijk heeft een deel van de
ouders/zorgvragers gekozen voor Philadelphia en is het initiatief in Oldebroek verder tot
ontwikkeling gebracht. ‘s Heerenloo heeft zulks voor Oosterwolde gedaan en Stichting
Welzijnszorg heeft plannen in ontwikkeling in Wezep.
Het Zorgkantoor Zwolle heeft het initiatief gestimuleerd, mede gelet op de wachtlijsten die er
rond 2000 bestonden. In het kader van het Plan van Aanpak Wachtlijstproblematiek werd
Philadelphia ‘klanthouder’ voor een aantal cliënten, die nu gebruikmaken van de locatie
Kooiveen.
De locatie bestaat uit 2 etages. Op de begane grond wonen 12 cliënten (met de indicatie
verblijf) met ieder een eigen kamer en voorts gemeenschappelijke voorzieningen. We
spreken hier over groepswonen. Er zijn twee huishoudens, elk voor 6 cliënten. Op de 1 e
etage zijn 8 appartementen, waarvan er 4 bewoond worden door cliënten met een
verblijfsindicatie en 4 op basis van scheiden wonen en zorg (zij hebben deels wel een
indicatie verblijf, maar maken daar geen gebruik van). De 8 bewoners van de 1 e etage zijn
niet geïndiceerd voor behandeling.
De begane grond is eigendom van Philadelphia op basis van de WZV (verklaring en
vergunning). De 1 e etage is eigendom van de woningstichting, de 4 appartementen op de 1 e
etage voor cliënten met een verblijfsindicatie zijn gebouwd en worden aan Philadelphia
verhuurd conform de Regeling Kleinschalige Woonvoorzieningen. De overige 4
appartementen worden door de cliënten zelf gehuurd.
In het onderstaande schema zijn de eigenschappen van en de verblijfsvoorzieningen voor de
voor de 3 cliëntencategorieën in kaart gebracht, exclusief de overige geïndiceerde AWBZfuncties.
Aard van de aandoening
Groepswonen
begane grond
(Zeer) ernstig
gehandicapt
Eigen woning
met verblijf
Matig/licht gehandicapt
Schoonmaak + + - 5
Voeding + + - 6
Toezicht en veiligheid 7 + + +
Verzekeringen + 8 + 9 -
Eigen woning
zonder verblijf
Eigen bijdrage AWBZ extramuraal AWBZ inkomensafhankelijk.
5
Hiervoor wordt een eigen bijdrage aan de cliënt in rekening gebracht
6
De cliënt betaalt de volledige voedingskosten aan Philadelphia, omdat inkoop en verstrekking voor het geheel
van de acht appartementen wordt georganiseerd
7
Ook buiten kantooruren is er altijd iemand direct aanwezig in het onderdeel ‘Groepswonen’ waar de
appartementbewoners evt. op kunnen terugvallen
8
WA en inboedelverzekering, voor dat laatste geldt een eigen bijdrage
9
WA en inboedelverzekering, voor dat laatste geldt een eigen bijdrage
22

Full package in de AWBZ
intramuraal
Huursubsidie n.v.t. n.v.t. + 10
Inrichting appartement n.v.t. - -
Inrichting kamer +/- n.v.t. n.v.t.
Hulpmiddelen e.d. + WVG WVG
Geestelijke verzorging + + - 11
Welzijnsdiensten +/- - -
Reiniging van kleding en
linnen 12
+/- - -
Onderhoud woning + + - 13
Woningaanpassingen + + WVG
Artikel 15 BZA + 14 - -
Laatste zorg + 15 - -
De dagbesteding voor de cliënten vindt zowel intern als extern (soms verzorgd door derden)
plaats. Bij de woonvorm “eigen woning zonder verblijf” zijn huur, servicekosten,
gas/water/licht, kabelaansluiting en telefoon voor rekening van de cliënt.
Voor wat betreft de verantwoordelijkheden van de aanbieder ziet deze geen verschillen
tussen de cliëntencategorieën, altijd wordt gewerkt met een standaard ondersteuningsplan en
een zorgovereenkomst waarvan rechten en plichten van cliënt en aanbieder deel uit maken.
Het initiatief in relatie tot de vraagstelling overziende, valt het volgende op:
♦ Voor wat betreft de cliënten op de 1 e etage met of zonder verblijf zijn er
geen objectiveerbare verschillen in de aard van de handicap, dat geldt wel
voor de cliënten van de 1 e etage versus die op de begane grond wonen.
♦ Het is onduidelijk waarom de ene cliënt op de 1 e etage wel verblijf
geïndiceerd heeft gekregen en de andere niet (kip of het ei). E.e.a. lijkt
samen te hangen met de wens van de cliënt cq zijn of haar omgeving. Feit
is evenwel dat het voor jonge cliënten, die nog niet in aanmerking komen
voor huursubsidie, financieel vaak nadelig uitwerkt om te kiezen voor
scheiden van wonen en zorg (omdat dit niet betaalbaar is voor de
leeftijdsgroep van 18 – 23 jaar). Verblijfscliënten houden doorgaans netto
meer over van hun uitkering dan cliënten die zelf in hun levensonderhoud
moeten voorzien. Philadelphia neemt in dat verband waar dat cliënten
meer en meer opteren voor verblijf i.p.v. het scheiden van wonen en zorg.
♦ Daarnaast speelt soms het praktische probleem een rol, dat via de regeling
Kleinschalige Woonvoorzieningen maximaal 12 cliënten op één en
dezelfde postcode mogen verblijven. Daardoor wordt soms voor enkele
10
Alle cliënten vanaf 23 jaar hebben recht op huursubsidie, afhankelijk van inkomen en vermogen
11
Bewoners kunnen als ze dat zelf willen wel deelnemen aan bepaalde groepsactiviteiten in de sfeer van
levensbeschouwing
12
Hiervoor wordt een eigen bijdrage aan de cliënt in rekening gebracht; bedlinnen bij groepswonen wordt wel uit
de AWBZ betaald
13
Het binnenschilderwerk is voor eigen rekening
14
Omdat de cliënten verblijven in een voorziening verblijf met behandeling
15
Omdat de cliënten verblijven in een voorziening verblijf met behandeling
23

Full package in de AWBZ
cliënten in een project het scheiden van wonen en zorg toegepast, terwijl zij
wel een indicatie verblijf hebben.
♦ Naar het oordeel van de aanbieder komen in principe alle bewoners van
Kooiveen in aanmerking voor verblijf, ook als de definitie daarvan wordt
aangescherpt. Het geclusterd wonen dient rond de klok gepaard te gaan
met continu toezicht.
♦ Voor de 4 cliënten met een eigen woning maar zonder de functie verblijf is
geen sprake van full package getuige de elementen in het schema.
Behalve het wonen zijn ze (financieel) voor meerdere zaken
verantwoordelijk.
♦ In de huidige financieringssystematiek is het voor de cliënt in bepaalde
gevallen aantrekkelijker om te kiezen voor extramuraal verblijf (scheiden
van wonen en zorg), omdat de extramurale bekostiging van de functies
meer zorg- en begeleidingsuren kan opleveren dan de nog traditionele
verblijfsbekostiging (o.b.v. gezinsvervangend tehuisfinanciering).
♦ Voor wat betreft de ontwikkeling van initiatieven is Philadelphia meer
geporteerd van de Regeling Kleinschalige Woonvoorzieningen dan het
langdurige en bureaucratische traject van de WZV.
24

Full package in de AWBZ
Syndion Gorinchem
Syndion biedt dienstverlening en ondersteuning aan kinderen en volwassenen met een
handicap. Dit kunnen verstandelijke, meervoudige of lichamelijke handicaps zijn, nietaangeboren
hersenletsel of een aan autisme verwante stoornis. Syndion beschikt over woon-
en dagvoorzieningen en een uitgebreid stelsel van ambulante hulpverleningsmogelijkheden.
Vanaf 1994 is de organisatie op geleide van wensen van cliënten gestart met het scheiden
van wonen en zorg. Andere betrokkenen waren ouderverenigingen, cliëntenorganisaties, de
woningbouwvereniging en de zorgverzekeraar. Momenteel is dat voor zo’n 90 cliënten het
geval (30 lichamelijk gehandicapten en 60 verstandelijk gehandicapten).
De cliënten verblijven in een eigen woning verspreid over het verzorgingsgebied, soms
gewoon een huis in de wijk en soms in een flatgebouw waar verschillende cliënten, naast
overige bewoners wonen. In het merendeel huren de cliënten direct van de
woningbouwvereniging en soms treedt Syndion als intermediair voor het huren op. Voor deze
cliënten geldt dat zij allen voor de AWBZ-functie verblijf zijn geïndiceerd.
In onderstaand schema zijn de eigenschappen van de cliënten en de verblijfsvoorzieningen in
kaart gebracht, exclusief de overige geïndiceerde AWBZ-functies.
Aard van de aandoening Matig tot ernstig gehandicapt
Schoonmaak Indien noodzakelijk wordt dat door Syndion
geleverd (als onderdeel ven de functie verblijf).
Voeding Voor rekening van cliënt. Soms eten zij
intramuraal mee, maar dan wel voor eigen
rekening (I.p.v. de eigen bijdrage die bij verblijf
behoort).
Toezicht en veiligheid Cliënten beschikken over
voorgeprogrammeerde telefoons. Rond de klok
kunnen medewerkers binnen 15 minuten
aanwezig zijn.
Verzekeringen Cliënten zijn zelf verantwoordelijk voor een
verzekering voor Wettelijke Aansprakelijkheid
alsmede voor de inboedel.
Eigen bijdrage AWBZ
Alleen voor de extramurale functies.
Huursubsidie Voor zover van toepassing 16 .
Inrichting woning Voor rekening van de cliënt.
Hulpmiddelen e.d. WVG
Geestelijke verzorging Wordt in voorzien vanuit de wijk, Syndion heeft
zonodig wel een regelfunctie.
Welzijnsdiensten Ondersteuning wordt geboden voor deelname
aan activiteiten, soms wordt aangesloten op
16 Cliënten vanaf 23 jaar hebben recht op huursubsidie, afhankelijk van inkomen en vermogen
25

Full package in de AWBZ
welzijnsdiensten die intramuraal worden
geboden.
Reiniging van kleding en linnen Indien noodzakelijk wordt dit tegen betaling
door Syndion gedaan (overigens wordt “groene
lijst van CVZ gevolgd).
Onderhoud woning Zoals in het gebruikelijke maatschappelijk
verkeer.
Het binnenwerk (schilderen en behangen) is
voor de huurder en het overige voor de
verhuurder.
Woningaanpassingen WVG
Artikel 15 BZA Niet van toepassing, cliënten zijn niet
geïndiceerd voor behandeling. Indien zij
medische zorg nodig hebben, zijn zij
aangewezen op het reguliere circuit (huisarts
e.d.)
Laatste zorg Afhankelijk van wat de familie doet.
Syndion werkt op basis van de oud semi-murale regelingen, d.w.z. wonen zonder
geïntegreerde dagbesteding (apart CTG-tarief). De dagbesteding voor de cliënten vindt zowel
intern als extern (soms verzorgd door derden) plaats. Niet alleen de huur maar ook
servicekosten, gas/water/licht, kabelaansluiting en telefoon zijn voor rekening van de cliënt.
Voor wat betreft de verantwoordelijkheden van de aanbieder ziet deze geen verschillen
tussen intramurale en extramurale cliënten, altijd wordt gewerkt met een zorgovereenkomst
waarvan rechten en plichten van cliënt en aanbieder deel uit maken. Wel wordt onderkend
dat de het zelfstandig wonen gepaard gaat met zekere risico’s.
Het initiatief in relatie tot de vraagstelling overziende, valt het volgende op:
♦ De cliënten bij Syndion zijn vergelijkbaar met die van een GVT, een indicatie voor
verblijf zonder behandeling. Syndion is overigens wel toegelaten voor alle zeven
AWBZ-functies.
♦ Het initiatief is geboren uit de wens om tot meer vermaatschappelijking te komen.
♦ Naar het oordeel van de aanbieder komen in principe alle voor verblijf geïndiceerde
en zelfstandig wonende cliënten in aanmerking voor verblijf, ook als de definitie
daarvan wordt aangescherpt.
♦ Voor de zelfstandig wonende cliënten is geen sprake van full package getuige de
elementen in het schema. Behalve het wonen zijn ze (financieel) voor meerdere
zaken verantwoordelijk.
26