Hans Rat zit in zijn derde periode als secretaris-generaal van de UITP. Hij ziet juist in een recessie mooie kansen voor het internationale openbaar vervoer. “Het massale gebruik van de auto is symptomatisch voor de crisis waar we nu in zitten.” 05 02 <strong>2009</strong> ov magazine
Hans rat (secretaris-generaal uItP) ‘Nederland is geen gidsland meer’ Auteur ANDRé DE VOS foto’S CHRIS PENNARTS De bussen in Curitiba, de metro van Singapore, lijn 195 naar Schoonhoven. Hans Rat is met alledrie vertrouwd. Maar de voormalige directeur van VSN, de voorloper van Connexxion, vertoeft tegenwoordig vaker in het openbaar vervoer in het buitenland dan in een Nederlandse bus of trein. Rat is sinds 1998 secretaris-generaal van de Union Internationale des Transports Public (UITP), de internationale belangenorganisatie van het openbaar vervoer met meer dan drieduizend leden, waarvan zestig uit Nederland. Een gemêleerd gezelschap van vervoerbedrijven, adviesbureaus, overheden en industrie, dat elkaar vaak op exotische locaties ontmoet om te praten over beter openbaar vervoer. Rat, woonachtig in Schoonhoven, pendelt geregeld met de auto op en neer naar zijn kantoor in Brussel, waar de UITP haar hoofdkantoor heeft. Hij geeft zichzelf nog drie jaar als hoogste uitvoerende man van de UITP. Dan is hij 66 en ‘is het mooi geweest’. In Nederland heeft hij formeel amper nog een positie in het openbaar vervoer. Hij is een van de leden van de commissie van wijzen die <strong>OV</strong>-ambassadeur Jeltje van Nieuwenhoven ondersteunt, en dat is het dan. “Maar ik kom natuurlijk nog wel eens iemand tegen.” UITP is breder geworden “We zijn begonnen als een vereniging van vervoerbedrijven, maar inmiddels is het veel breder. We hebben overheden als lid, de toeleverende industrie. We brengen alle partijen in het openbaar vervoer samen, proberen innovatie te stimuleren en de uitwisseling van kennis en ervaring te bevorderen. Dat heeft veel verschillende vormen. Een vervoerder in Zwitserland en in Dubai lopen elkaar tegen het lijf op een UITP-congres en komen erachter dat ze dezelfde bussen willen bestellen. Als ze het samen doen, zijn ze goedkoper uit. De New Yorkse metro verhoogt de productiviteit door ideeën uit Singapore over te nemen. We zijn bezig met een R&D-project ‘European buses of the future’ waarbij we lessen uit Latijns-Amerika willen overnemen. In Zuid-Amerika rijden momenteel de hoogstgewaardeerde bussystemen. Curitiba, Bogota, Sao Paolo. Ze zijn ooit begonnen als een soort armeluismetro, maar nu een voorbeeld voor de rest van de wereld.” Lobby voor extra geld “Lobbyen is een belangrijk deel van ons werk. We zitten niet voor niets in Brussel. We hebben hier een steunpunt voor onze leden om ze te informeren over de Europese wetgeving. En we proberen het openbaar vervoer hoger op de agenda te krijgen bij de Europese politiek. We richten ons op Barroso en transportcommissaris Tajani, maar ook op leden van het Europees Parlement en ambtenaren. We schrijven rapporten, persberichten, brieven. En we hopen dat onze leden dat nationaal ook doen, zo breng je de sneeuwbal aan het rollen. We proberen de politiek ervan te overtuigen dat er meer aandacht en geld moet naar het openbaar vervoer.” Omschakeling na kredietcrisis “De kredietcrisis is een goede aanleiding om nu eindelijk eens de omschakeling te maken van de auto naar openbaar vervoer. Dat roepen wij, en we zijn niet de enigen. Maar door de recessie krijgen we nu wel veel meer gehoor. In plaats van miljardensteun aan autobedrijven zou er meer geld naar het openbaar vervoer moeten gaan. Het massale autogebruik is in zekere zin symptomatisch voor de enorme verkwisting die tot de crisis heeft geleid. In de Verenigde Staten gaat 15 procent van het nationaal product op aan mobiliteit. Dat is dus vooral de auto, omdat er geen goed openbaar vervoer is. In Singapore en Hongkong ligt dat percentage op 5 procent. Geen enkel land kan het zich permitteren om zo inefficiënt met zijn geld om te gaan, ‘Marktwerking heeft een forse rem gezet op innovatie. Vervoerbedrijven hebben enorm beknibbeld op overhead’ ook de VS niet. Als straks het autobezit in China, India en Brazilië dezelfde vlucht neemt, wordt de benzine onbetaalbaar. Het openbaar vervoer is het enige reële alternatief.” Investeringen naar voren halen “Ik zie een verschuiving in het denken. Een land als Portugal wil naar aanleiding van de kredietcrisis investeringen in het openbaar vervoer naar voren halen. Ook de Verenigde Staten overwegen dat. Frankrijk neemt enerzijds maatregelen waardoor vervuilende auto’s voordelig kunnen worden ingeruild voor nieuwe, schonere auto’s, maar tegelijk wordt daar gigantisch geïnvesteerd in het openbaar vervoer. Alleen al in Parijs gaan er honderden miljoenen extra naar het openbaar vervoer. In andere Franse steden wordt ook fors geïnvesteerd. En dat heeft echt niet alleen te maken met de ‘Versement transport’, de lokale transportbelasting. In Frankrijk wordt het openbaar vervoer gezien als een goed en relatief goedkoop instrument om de stedelijke ontwikkeling te bevorderen. En het werkt.” Groei blijft achter in Nederland “Nederland is achterop geraakt. De groei in het openbaar vervoer blijft achter bij andere landen. We waren ooit gidsland. In omvang van het voorzieningenniveau steekt het openbaar vervoer in Nederland nog steeds gunstig af bij de meeste andere landen. Ik kan vier keer per uur van Schiphol naar Schoonhoven reizen. En de manier waarop we onze reisinformatie hebben opgezet is nog steeds een voorbeeld voor de rest van de wereld, maar het is al lang geleden dat we dat hebben gedaan. Op gebied van financial engineering gebeurt hier weinig nieuws. Als er nieuwe investeringen zijn gaat het vooral om nieuw materieel, niet om nieuwe systemen. Marktwerking heeft een forse rem gezet op innovatie. Het is lange tijd vooral gegaan om wie het meeste vervoer kan aanbieden voor het laagste bedrag. Vervoerbedrijven hebben enorm beknibbeld op de overhead. Op zich goed, maar het is te ver doorgeslagen. Je hebt tenslotte wel beleidsmensen en vervoerontwikkelaars nodig om nieuwe producten voor de toekomst te 05 02 <strong>2009</strong> ov magazine 9
Change language