OV-Magazine 2009 nr 1

zijn wel busverbindingen tussen beide stations, maar
ideaal zijn die niet. Het station is zowel ruimtelijk als
vervoerkundig afgesneden van de stad. Aken heeft wel
onderzoek verricht naar het aanleggen van een tram of
lightrail van Aachen Hbf naar het stadscentrum, maar
tot een uitvoerbaar plan heeft dat nooit geleid.
Internationale verbindingen
In Duitsland neemt Aken een perifere positie in, maar
binnen Europa ligt de stad centraal op de as Keulen–
Brussel. Station Aachen Hauptbahnhof heeft sinds
1996 twee hogesnelheidsverbindingen: met de Duitse
ICE tussen Brussel Zuid en Frankfurt (via Luik en
Keulen) en met de Thalys tussen Parijs en Keulen. De
ICE en de Thalys kunnen van Aken een interessante
vestigingsplaats maken voor forensen. Voor Duitsers
die in een van de grote instellingen in Brussel werken
is Aken een interessant alternatief voor de Belgische
hoofdstad. De woningprijzen in Aken liggen een stuk
lager dan in Brussel, Keulen of Frankfurt. Ook voor
Nederlanders die even over de grens willen wonen,
kan Aken een aantrekkelijke woonplaats worden.
Euregiobahn
Het station vormt het centrum van de Euregiobahn,
een regionaal lightrailnetwerk. Het kolenmijnverleden
heeft veel oude spoorlijnen nagelaten die ideaal zijn
voor lightrailtrajecten. De Euregiobahn is met name
tot stand gekomen dankzij inspanningen van het
Aachener Verkehrs Verbund. Uiteindelijk is het de
bedoeling dat de gehele Euregio Maas-Rijn van dit
internationale netwerk profiteert. Het belangrijkste obstakel
is op dit moment de NMBS, die allerlei belemmeringen
opwerpt in het Belgische deel van de regio.
Sinds 2001 is Aken weer verbonden met Heerlen.
In 1950 werd de lijn op Nederlands grondgebied
gesloten. De weinig frequente stoomtreindienst, die
een omweg maakte, legde het af tegen de bus die
rechtstreeks naar de Akense binnenstad reed. Nu
doet de trein de stations Landgraaf, Herzogenrath en
Kohlscheid aan. In Aken stopt de Euregiobahn ook op
Aachen West en Aachen Schanz. Op het Nederlandse
deel van het traject zijn twee haltes geopend: Heerlen
de Kissel en Eygelshoven Markt. Bijzonder aan
Eygelshoven Markt is dat er alleen Duitse treinkaartjes
te koop zijn. Tussen Heerlen en Aken rijdt de trein
van de Euregiobahn één keer per uur. Maar op Duits
grondgebied zijn ook andere verbindingen, zodat de
frequenties daar hoger liggen.
0
05 02 2009 ov magazine
De Euregiobahn vormt een belangrijke drager van
het verkeer in de regio Aken, met verbindingen naar
Eschweiler, Stolberg en Alsdorf. De treinen doen veel
haltes aan in deze plaatsen en presteren boven verwachting.
Daarom wordt de Euregiobahn ook steeds
verder uitgebreid.
Avantis
Iets ten oosten van Simpelveld ligt het grensoverschrijdende
bedrijventerrein Avantis, waar een
nieuwe derde campus is gepland voor de Akense
universiteit (RWTH Aachen). De universiteit is met
30.000 studenten een van de grootste van Europa,
en trekt ook Nederlandse studenten. Het bedrijventerrein
Avantis zou 15.000 nieuwe banen aan Duitse
zijde moeten creëren. Op het Avantisterrein zou een
tweede tak van de Euregiobahn moeten stoppen,
langs een nog te ontwikkelen traject tussen Kerkrade
Centrum en Aachen Hbf, parallel aan de spoorbaan
Heerlen–Aken. De haltes aan deze lightrailverbinding
tussen Heerlen en Aachen Hbf zijn Landgraaf,
Chevremont, Kerkrade Centrum, Spekholzerheide,
Avantis en Aachen Richterig, Aachen West en Aachen
Schanz. In Limburg moet dan een 5 kilometer lang
traject worden aangelegd, vanaf Kerkrade Centrum.
Parkstad Limburg onderzoekt nog de haalbaarheid
van de verbinding.
Intercity Eindhoven–Aken
De hogesnelheidsverbindingen maken Aken tot een
interessant knooppunt. Dit gaf aanleiding tot de
ontwikkeling van een intercityverbinding Eindhoven–
Heerlen–Aachen Hbf. Om die mogelijk te maken hebben
zowel de EU als de gemeente Heerlen 1,5 miljoen
euro beschikbaar gesteld. Bij station Landgraaf komt
een passeerspoor om de capaciteit te verhogen, waar
de provincie Limburg 5 miljoen euro aan bijdraagt.
Het station Herzogenrath aan Duitse zijde wordt uitgebouwd
voor 5,6 miljoen euro. Tussen Landgraaf en
Herzogenrath wordt het spoor geëlektrificeerd.
Zowel de nieuwe Intercityverbinding als de Euregiobahn
zijn doorbraken. In de meeste gevallen lopen
grensoverschrijdende spoorwegverbindingen stuk
op de koppige houding van de nationale spoorwegmaatschappijen
die hun monopolie verdedigen. De
ontwikkeling van een verbinding valt of staat met de
inzet van de vervoerders. NS en Deutsche Bahn steunen
de nieuwe Intercityverbinding, maar dat is geen
garantie dat zij er ook daadwerkelijk gaan rijden. Dat
hangt af van de exploitatie. De prognoses wijzen op
1330 nieuwe grensoverschrijdende reizigers per dag,
waarmee de dienst kostendekkend zou zijn. Parkstad
Limburg gaat zelfs uit van een 120 procent dekkende
exploitatie. Het is echter de vraag in hoeverre de verbinding
concurrentie ondervindt van de Euregiobahn.
Grensoverschrijdende treinstellen
Nog onduidelijk is van waar naar waar de Intercity
precies gaat rijden. De huidige Intercity rijdt van Amsterdam
(en Alkmaar) via Eindhoven naar Heerlen en
Maastricht, waarbij de trein in Sittard wordt gesplitst.
In de huidige plannen is sprake van een Intercity
Eindhoven–Heerlen–Aken. Een betaalbare oplossing
zou zijn om de trein uit Alkmaar rechtstreeks naar
Maastricht te laten rijden, direct gevolgd door de
internationale trein Eindhoven-Heerlen-Aken.
Voor de uiteindelijke Intercityverbinding moet ook een
oplossing worden gevonden voor de verschillende
elektrische tractie-, beveiligings- en beheersingssystemen
van de Duitse en Nederlandse spoorwegen.
Er kunnen speciale grensoverschrijdende treinstellen
worden ingezet, maar die moeten dan nog wel
worden aangeschaft. Een soortgelijk probleem doet
zich voor bij de beoogde Euregiobahnverbinding
Maastricht–Heerlen–Kerkrade–Aken, die eventueel
met dieseltreinstellen zou kunnen worden gereden.
Weinig ambitie
De aansluiting van station Aken Hbf op het Europese
hogesnelheidsnetwerk en op de regio via de Euregiobahn,
hebben nog weinig goeds opgeleverd voor
de stationsomgeving. Hier ligt een serieuze opgave
voor Aken. Het station is veelbelovend, omdat het de
meest centrale plek is in de wijde omtrek. Maar om
hier ook echt waarde te creëren is meer nodig dan
alleen betere treinverbindingen en een nieuw stationsplein.
Aken zou veel meer kunnen doen aan de verdere
ontwikkeling van het stationsgebied. De lage grondprijzen
rondom het station zijn gunstig om hier te
ontwikkelen. De goede regionale verbindingen maken
het gebied aantrekkelijk voor kantoren, zeker als het
station wordt verbonden met de stad en er parkeerruimte
komt voor kantoorbezoekers. Een tramverbinding
tussen Mitte, in het centrum van Aken, en
Aachen Hbf zou een uitkomst zijn. Over deze verbinding
wordt in Aken al jaren gesproken.
Voor forensen kan Aken veel aantrekkelijker worden
door van het station een regionaal ov-knooppunt te
maken. Het busstation zou dan naar het treinstation
moeten verhuizen. Het doortrekken van de tunnel
naar de zuidzijde van het station, waar prachtige
woonwijken liggen, is ook een must. Dit zou gecombineerd
kunnen worden met een goed busstation aan
de zuidzijde. In de slecht ontwikkelde winkelstraten
zou herontwikkeling plaats kunnen vinden, waar
ruimte is voor verdichting en voor meer hoogwaardige
winkelruimten.
Het stationsgebied heeft zeker potentie, maar dat
vraagt wel om meer ambitie.