OV-Magazine 2009 nr 1

In Roombeek rijdt stadsbuslijn 2 over de voormalige spoorlijn
Enschede–Oldenzaal. Industrieel erfgoed van de textielindustrie
contrasteert scherp met de moderne nieuwbouw van architect
Pi de Bruyn. Bij de wederopbouw van de Twentse wijk, die op
13 mei 2000 grotendeels werd weggevaagd door de vuurwerkramp,
is vanaf het begin rekening gehouden met de realisering
van een moderne hov-verbinding.
De rode bus van Connexxion, met het logo van het Twentse ros
en de merknaam ‘Twents’ is vanaf station Enschede gedeeltelijk
over de hoofdwegen gereden.
Vanaf de Deurningerstraat draait de bus de hov-noord op. Hier
begint de vrije busbaan die de bus met verkeerslichten prioriteit
geeft. Vanaf de Lonnekerspoorlijn rijdt lijn 2 over een betonnen
busbaan. In het midden liggen twee groene kunstgrasstroken
om de betonnen uitstraling te verminderen. De route voert langs
strakke nieuwbouw. Een stukje terug bij de Roomweg zijn lane
lights in het wegdek aangebracht om mensen te waarschuwen.
Langs de busbaan moet een laag hek voorkomen dat fietsers
en reizigers plotseling de busbaan oversteken. Dat is zeker
nodig als Connexxion in 2010 in deze woonwijk op proef met
geluidsarme hybride bussen gaat rijden.
Na de Lonnekerspoorlaan houdt de vrije busbaan voorlopig op.
En is het hov weer een gewone stadsdienst. In 2011 zal samen
met de realisatie van de nieuwbouwwijk Boddenkamp het
laatste deel van de hov-noord een feit zijn.
Sinds 1995 is concessieverlener Regio Twente, met Almelo, Hengelo
en Enschede, bezig met de ontwikkeling van hoogwaardig
openbaar vervoer. Nu, 14 jaar later, is de realisatie van de plannen
in Enschede in een vergevorderd stadium. Maar het einde
van de ontwikkeling is nog niet in zicht omdat gaandeweg ook
weer aanvullende plannen ontstaan. “Voortschrijdend inzicht”,
zeggen ze in Enschede. De hov-verbinding naar de noordkant
van Enschede, via Roombeek, moet in 2011 gereed zijn. De
zuidas, die gedeeltelijk over een oud goederenspoor loopt, is
klaar, evenals de oostas richting Glanerbrug en Gronau. De bouw
van de westas – die het NS-station Enschede met de Universiteit
Twente, het nog verder te ontwikkelen Kennispark en station
Hengelo moet verbinden – verkeert nog in een pril stadium.
Vooruit zien
Op het stadhuis van Enschede licht wethouder Jeroen Goudt,
tevens portefeuillehouder ov Regio Twente, het openbaarvervoerbeleid
van de regio en zijn gemeente toe. Regeren is vooruit
zien, zegt hij. “We konden wel wachten totdat we net zoals
andere steden zouden dichtslibben, maar we wilden die bereikbaarheidsproblemen
voor blijven door een alternatief te bieden.
Asfalt kun je niet oneindig blijven uitrollen. Omdat we in 1995
toch nieuwe invalswegen voor de A35 moesten realiseren – dat
was voor mijn tijd – is tegelijkertijd dit hov-plan bedacht.” Goudt
zegt overigens niet de illusie te hebben dat vrije busbanen het
autoverkeer kunnen verminderen, tenzij het verkeer helemaal
vastloopt. “We geven reizigers een keuze.”
De wethouder verkeer en middelen voegt eraan toe dat het Rijk
destijds zo’n 50 tot 90 procent van de investeringkosten in hovassen
subsidieerde (90 procent ov-component en 50 procent
overige investeringen, zie kader). Nadat de exploitatiebijdrage
naar de provincies en de Kaderwetgebieden werd overgeheveld,
investeerde Regio Twente zo’n 50 procent van de BDU-gelden
in hoogwaardig openbaar vervoer. De regio wil de subsidie voor
deze ‘topprojecten’ tot maximaal 75 procent opschroeven. Ook
weet Enschede in nauwe samenwerking met Hengelo onverminderd
subsidies aan te boren bij het ministerie van Verkeer
en Waterstaat en de Europese Unie (EFRO). Goudt: “Hoe armer
je bent, hoe creatiever je wordt.” Hij toont een houten bord.
Een cheque in het kader van de ‘Regeling innovatieve bussen’.
1.878.563,00 euro is binnen voor de ontwikkeling en aanschaf
van twee hybride bussen voor een proef in Roombeek.
Dynamische busbanen
Op het busstation van Enschede is het deze maandagochtend
een komen en gaan van bussen. Behalve de rode kleuren van
‘Twents’ stopt er ook af en toe een gele bus van Syntus. Hoge
palen met route-informatie geven de verschillende lijnen aan. In
de loop van het jaar zijn actuele overzichtsschermen gepland.
Lijn 1 stroomt elke keer leeg en weer vol. Studenten nemen
massaal de bus naar de Universiteit Twente, westelijk gelegen
van het centrum. De bus rijdt een klein stukje over de vrije
busbaan van de Hengelosestraat. De rest van de route voert
door het drukke verkeer, krappe woonwijken, het stadion van
FC Twente en station Enschede Drienerlo naar het universiteitscomplex.
Andere lijnen die de tot nu toe gerealiseerde westelijke
hov-as over de gehele Hengelosestraat gebruiken, komen niet
op het universiteitsterrein, maar rijden erlangs.
“Als rond 2013 de westas klaar is, reizen passagiers in één
rechte lijn over dubbele en (half)dynamische busbanen van station
Enschede over de Hengelose- en Enschedesestraat, langs
het Kennispark, richting station Hengelo”, legt Cees Bakker van
Keypoint Consultancy uit. Het bureau adviseerde Regio Twente
vanaf het begin. “Omdat het Kennispark een hoogwaardig bedrijvenpark
wordt en op termijn goed is voor tienduizend banen,
is een snelle hoogwaardige busverbinding van groot belang.”
En, zegt Bakker, de westas maakt ook weer onderdeel uit van
het toekomstige plan om een soort krakeling te realiseren. “Het
zuiden van Enschede is, zonder overstap, met Hengelo-Noord
verbonden. Met de invoering van de nieuwe dienstregeling is
deze eerste fase van de Krakelingroute ingevoerd.”
Begin 2008 rondde Keypoint een evaluatieonderzoek naar het
Evaluatieonderzoek
Op de buslijnen die over de doorstroomassen gaan is in 2007 ten
aanzien van 2002 op werkdagen een gemiddelde reizigersgroei
van 30 procent gemeten, op zaterdagen van 75 procent. Vooral
het winkelend publiek (veel Duitse bezoekers) maakt dan gebruik
van het hov, tegen een aantrekkelijk Twents tarief. Voor Enschede
geldt op werkdagen een groei van 23 procent en op zaterdagen
van 88 procent. In Hengelo is doordeweeks zelfs sprake van een
groei van 112 procent en op zaterdag van 82 procent. Almelo
ziet in de onderzoeksperiode een minder grote groei (werkdagen
stabiel en zaterdagen 34 procent), omdat ten tijde van de 0-meting
het grootste deel van het hoogwaardig openbaar vervoer al was
aangelegd. Omdat de reizigersgroei in de regio is opgevangen door
de frequentieverhoging is de zitplaatskans niet afgenomen.
Ook het rendement van het ov blijkt te zijn verbeterd. Omdat de
rijsnelheid is toegenomen, zijn de kosten per kilometer met gemid-
deld 5 procent gedaald. In Enschede is het tarief per kilometer met
9 procent gedaald, in Almelo met 4 procent en in Hengelo met 3
procent. De gemiddelde kostendekkingsgraad (reizigersaantallen af-
gezet tegen dienstregelingsuren) van bussen die op de doorstroom-
assen rijden is met 47 procent verbeterd. De kostendekkingsgraad
op werkdagen is in Enschede met 22 procent verbeterd, in Hengelo
met 49 procent en in Almelo met 14 procent verslechterd.
05 02 2009 ov magazine 19