eportage 1 twente geeft voorrang aan hoogwaardig openbaar vervoer reizigers nemen massaal twents ros In roombeek loopt de busbaan over de voormalige spoorlijn enschede–oldenzaal. Links industrieel erfgoed, rechts nieuwbouw van Pi de Bruyn. Al jaren werkt de Regio Twente aan een uitgebreid hov-netwerk. Het Oosten oogst succes. Het aantal reizigers groeit enorm, de tevredenheid is groot. <strong>OV</strong>-<strong>Magazine</strong> reisde naar Enschede. “Over vijftien jaar zeggen mensen: dát was een goede investering.” Auteur PIEN HEUTS foto’S CHRIS PENNARTS 05 02 <strong>2009</strong> ov magazine
In Roombeek rijdt stadsbuslijn 2 over de voormalige spoorlijn Enschede–Oldenzaal. Industrieel erfgoed van de textielindustrie contrasteert scherp met de moderne nieuwbouw van architect Pi de Bruyn. Bij de wederopbouw van de Twentse wijk, die op 13 mei 2000 grotendeels werd weggevaagd door de vuurwerkramp, is vanaf het begin rekening gehouden met de realisering van een moderne hov-verbinding. De rode bus van Connexxion, met het logo van het Twentse ros en de merknaam ‘Twents’ is vanaf station Enschede gedeeltelijk over de hoofdwegen gereden. Vanaf de Deurningerstraat draait de bus de hov-noord op. Hier begint de vrije busbaan die de bus met verkeerslichten prioriteit geeft. Vanaf de Lonnekerspoorlijn rijdt lijn 2 over een betonnen busbaan. In het midden liggen twee groene kunstgrasstroken om de betonnen uitstraling te verminderen. De route voert langs strakke nieuwbouw. Een stukje terug bij de Roomweg zijn lane lights in het wegdek aangebracht om mensen te waarschuwen. Langs de busbaan moet een laag hek voorkomen dat fietsers en reizigers plotseling de busbaan oversteken. Dat is zeker nodig als Connexxion in 2010 in deze woonwijk op proef met geluidsarme hybride bussen gaat rijden. Na de Lonnekerspoorlaan houdt de vrije busbaan voorlopig op. En is het hov weer een gewone stadsdienst. In 2011 zal samen met de realisatie van de nieuwbouwwijk Boddenkamp het laatste deel van de hov-noord een feit zijn. Sinds 1995 is concessieverlener Regio Twente, met Almelo, Hengelo en Enschede, bezig met de ontwikkeling van hoogwaardig openbaar vervoer. Nu, 14 jaar later, is de realisatie van de plannen in Enschede in een vergevorderd stadium. Maar het einde van de ontwikkeling is nog niet in zicht omdat gaandeweg ook weer aanvullende plannen ontstaan. “Voortschrijdend inzicht”, zeggen ze in Enschede. De hov-verbinding naar de noordkant van Enschede, via Roombeek, moet in 2011 gereed zijn. De zuidas, die gedeeltelijk over een oud goederenspoor loopt, is klaar, evenals de oostas richting Glanerbrug en Gronau. De bouw van de westas – die het NS-station Enschede met de Universiteit Twente, het nog verder te ontwikkelen Kennispark en station Hengelo moet verbinden – verkeert nog in een pril stadium. Vooruit zien Op het stadhuis van Enschede licht wethouder Jeroen Goudt, tevens portefeuillehouder ov Regio Twente, het openbaarvervoerbeleid van de regio en zijn gemeente toe. Regeren is vooruit zien, zegt hij. “We konden wel wachten totdat we net zoals andere steden zouden dichtslibben, maar we wilden die bereikbaarheidsproblemen voor blijven door een alternatief te bieden. Asfalt kun je niet oneindig blijven uitrollen. Omdat we in 1995 toch nieuwe invalswegen voor de A35 moesten realiseren – dat was voor mijn tijd – is tegelijkertijd dit hov-plan bedacht.” Goudt zegt overigens niet de illusie te hebben dat vrije busbanen het autoverkeer kunnen verminderen, tenzij het verkeer helemaal vastloopt. “We geven reizigers een keuze.” De wethouder verkeer en middelen voegt eraan toe dat het Rijk destijds zo’n 50 tot 90 procent van de investeringkosten in hovassen subsidieerde (90 procent ov-component en 50 procent overige investeringen, zie kader). Nadat de exploitatiebijdrage naar de provincies en de Kaderwetgebieden werd overgeheveld, investeerde Regio Twente zo’n 50 procent van de BDU-gelden in hoogwaardig openbaar vervoer. De regio wil de subsidie voor deze ‘topprojecten’ tot maximaal 75 procent opschroeven. Ook weet Enschede in nauwe samenwerking met Hengelo onverminderd subsidies aan te boren bij het ministerie van Verkeer en Waterstaat en de Europese Unie (EFRO). Goudt: “Hoe armer je bent, hoe creatiever je wordt.” Hij toont een houten bord. Een cheque in het kader van de ‘Regeling innovatieve bussen’. 1.878.563,00 euro is binnen voor de ontwikkeling en aanschaf van twee hybride bussen voor een proef in Roombeek. Dynamische busbanen Op het busstation van Enschede is het deze maandagochtend een komen en gaan van bussen. Behalve de rode kleuren van ‘Twents’ stopt er ook af en toe een gele bus van Syntus. Hoge palen met route-informatie geven de verschillende lijnen aan. In de loop van het jaar zijn actuele overzichtsschermen gepland. Lijn 1 stroomt elke keer leeg en weer vol. Studenten nemen massaal de bus naar de Universiteit Twente, westelijk gelegen van het centrum. De bus rijdt een klein stukje over de vrije busbaan van de Hengelosestraat. De rest van de route voert door het drukke verkeer, krappe woonwijken, het stadion van FC Twente en station Enschede Drienerlo naar het universiteitscomplex. Andere lijnen die de tot nu toe gerealiseerde westelijke hov-as over de gehele Hengelosestraat gebruiken, komen niet op het universiteitsterrein, maar rijden erlangs. “Als rond 2013 de westas klaar is, reizen passagiers in één rechte lijn over dubbele en (half)dynamische busbanen van station Enschede over de Hengelose- en Enschedesestraat, langs het Kennispark, richting station Hengelo”, legt Cees Bakker van Keypoint Consultancy uit. Het bureau adviseerde Regio Twente vanaf het begin. “Omdat het Kennispark een hoogwaardig bedrijvenpark wordt en op termijn goed is voor tienduizend banen, is een snelle hoogwaardige busverbinding van groot belang.” En, zegt Bakker, de westas maakt ook weer onderdeel uit van het toekomstige plan om een soort krakeling te realiseren. “Het zuiden van Enschede is, zonder overstap, met Hengelo-Noord verbonden. Met de invoering van de nieuwe dienstregeling is deze eerste fase van de Krakelingroute ingevoerd.” Begin 2008 rondde Keypoint een evaluatieonderzoek naar het Evaluatieonderzoek Op de buslijnen die over de doorstroomassen gaan is in 2007 ten aanzien van 2002 op werkdagen een gemiddelde reizigersgroei van 30 procent gemeten, op zaterdagen van 75 procent. Vooral het winkelend publiek (veel Duitse bezoekers) maakt dan gebruik van het hov, tegen een aantrekkelijk Twents tarief. Voor Enschede geldt op werkdagen een groei van 23 procent en op zaterdagen van 88 procent. In Hengelo is doordeweeks zelfs sprake van een groei van 112 procent en op zaterdag van 82 procent. Almelo ziet in de onderzoeksperiode een minder grote groei (werkdagen stabiel en zaterdagen 34 procent), omdat ten tijde van de 0-meting het grootste deel van het hoogwaardig openbaar vervoer al was aangelegd. Omdat de reizigersgroei in de regio is opgevangen door de frequentieverhoging is de zitplaatskans niet afgenomen. Ook het rendement van het ov blijkt te zijn verbeterd. Omdat de rijsnelheid is toegenomen, zijn de kosten per kilometer met gemid- deld 5 procent gedaald. In Enschede is het tarief per kilometer met 9 procent gedaald, in Almelo met 4 procent en in Hengelo met 3 procent. De gemiddelde kostendekkingsgraad (reizigersaantallen af- gezet tegen dienstregelingsuren) van bussen die op de doorstroom- assen rijden is met 47 procent verbeterd. De kostendekkingsgraad op werkdagen is in Enschede met 22 procent verbeterd, in Hengelo met 49 procent en in Almelo met 14 procent verslechterd. 05 02 <strong>2009</strong> ov magazine 19
Change language