STABU introduceert PIM tijdens Internationale Bouwbeurs 2007
STABU introduceert PIM tijdens Internationale Bouwbeurs 2007
STABU introduceert PIM tijdens Internationale Bouwbeurs 2007
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
februari <strong>2007</strong><br />
WILLY BRANDTLAAN 81 | 6716 RJ EDE (GLD.) | TEL.: (0318) 63 30 26 | FAX: (0318) 63 59 57 | E-MAIL: POSTMASTER@<strong>STABU</strong>.NL | WEBSITE: WWW.<strong>STABU</strong>.ORG<br />
ELEKTROTECHNISCHE INSTALLATIES<br />
NOODSTROOMINSTALLATIE, DIESEL<br />
AANGEDREVEN<br />
DYNAMISCHE DIESEL NO-BREAKINSTALLATIE<br />
STATISCHE NO-BREAKINSTALLATIE<br />
PV-INSTALLATIE<br />
WINDENERGIE-INSTALLATIE<br />
GECOMBINEERDE AARDINGSINSTALLATIE<br />
MEDISCHE AARDINGSINSTALLATIE<br />
FUNCTIONELE AARDINGSINSTALLATIE<br />
STATISCHE AARDINGSINSTALLATIE<br />
GEMEENSCHAPPELIJKE ELEKTRISCHE<br />
LEIDINGWEG<br />
HOOGSPANNINGSVOEDINGSNET<br />
LAAGSPANNINGSVOEDINGSNET<br />
BLIKSEMBEVEILIGINGSINSTALLATIE<br />
KRACHTINSTALLATIE HOOGSPANNING<br />
KRACHTINSTALLATIE LAAGSPANNING<br />
ALGEMENE VERLICHTINGSINSTALLATIE<br />
DECENTRALE NOODVERLICHTINGSIN-<br />
STALLATIE<br />
WERKPLEKVERLICHTINGSINSTALLATIE<br />
ACCENTVERLICHTINGSINSTALLATIE<br />
BINNENSPORTVERLICHTINGSINSTALLATIE<br />
CENTRALE NOODVERLICHTINGSINSTALLATIE<br />
RECLAMEVERLICHTINGSINSTALLATIE<br />
NEONVERLICHTINGSINSTALLATIE<br />
HOOGSPANNINGSDISTRIBUTIENET<br />
LAAGSPANNINGSDISTRIBUTIENET<br />
TERREIN, STATISCHE AARDINGSINSTALLATIE<br />
SCHRIKDRAADINSTALLATIE<br />
WEGVERLICHTINGSINSTALLATIE<br />
ALGEMENE TERREINVERLICHTINGSIN-<br />
STALLATIE<br />
BEWAKINGSVERLICHTINGSINSTALLATIE<br />
SPORTVELDVERLICHTINGSINSTALLATIE<br />
VLIEGVELDVERLICHTINGSINSTALLATIE<br />
OBJECT-ACCENTVERLICHTINGSINSTALLATIE<br />
TERREIN, RECLAMEVERLICHTINGSIN-<br />
STALLATIE<br />
BELINSTALLATIE<br />
VOLGNUMMERINSTALLATIE<br />
ONTRUIMINGSINSTALLATIE (LUID ALARM<br />
TYPE C)<br />
ONTRUIMINGSINSTALLATIE (STIL ALARM)<br />
PERSONENOPROEPINSTALLATIE<br />
TIJDSIGNALERINGSINSTALLATIE<br />
BELETINSTALLATIE<br />
TIJDREGISTRATIE-INSTALLATIE<br />
TELEFOONINSTALLATIE<br />
DEURINTERCOMINSTALLATIE<br />
LOKETINTERCOMINSTALLATIE<br />
GELUIDSDISTRIBUTIE-INSTALLATIE<br />
ONTRUIMINGSINSTALLATIE (TYPE A)<br />
VERTAALINSTALLATIE<br />
VERGADERINSTALLATIE<br />
VIDEOCONFERENTIESYSTEEM<br />
GESLOTEN TELEVISIE-INSTALLATIE<br />
BEELDPROJECTIE-INSTALLATIE<br />
GESLOTEN DATANETINSTALLATIE<br />
UNIVERSELE GEBOUWBEKABELING<br />
CAI GEBOUWINSTALLATIE<br />
BRANDMELDINSTALLATIE<br />
BRANDMELD-/ONTRUIMINGSINSTAL-<br />
LATIE (TYPE B)<br />
GRENDELINGS-/ONTGRENDELINGSIN-<br />
STALLATIE<br />
INBRAAKSIGNALERINGSINSTALLATIE<br />
UITBRAAKSIGNALERINGSINSTALLATIE<br />
TOEGANGSCONTROLESYSTEEM<br />
ZONWERINGSINSTALLATIE<br />
OVERSPANNINGSBEVEILIGINGSINSTALLATIE<br />
GASDETECTIE-INSTALLATIE<br />
VLOEISTOFDETECTIE-INSTALLATIE<br />
STRALINGSDETECTIE-INSTALLATIE<br />
OVERVALMELDINSTALLATIE<br />
CORROSIEBESCHERMINGSINSTALLATIE<br />
STOFDETECTIE-INSTALLATIE<br />
VERPLEEGROEPINSTALLATIE<br />
MINDERVALIDEN ALARMINSTALLATIE<br />
TELEFOONDISTRIBUTIENET<br />
DATADISTRIBUTIENET<br />
UNIVERSELE TERREINBEKABELING<br />
CAI DISTRIBUTIENET<br />
TERREIN, GELUIDSINSTALLATIE<br />
VERKEERSINFORMATIE-INSTALLATIE<br />
KLIMAATINFORMATIE-INSTALLATIE<br />
VIDEOBEWAKINGSINSTALLATIE<br />
TERREIN, PERSONENDETECTIE-INSTALLATIE<br />
TERREIN, VOERTUIGENDETECTIE-INSTALLATIE<br />
TERREIN, CORROSIEBESCHERM.INST. ANODE<br />
OPOFFERINGSSYS.<br />
TERREIN, CORROSIEBESCHERM.INST.<br />
OPGEDRUKT STROOMSYS.<br />
TERREIN, TOEGANGSBEDIENINGSINSTALLATIE<br />
VERKEERSREGELINSTALLATIE<br />
PARKEERBETAALSYSTEEM<br />
SLAGBOOMINSTALLATIE<br />
PARKEERGELEIDINGSSYSTEEM<br />
TRANSPORTINSTALLATIES<br />
ELEKTRISCHE PERSONENLIFT<br />
ELEKTR. PERS. LIFT MET VOORAF VERV.<br />
LIFTSCHACHT<br />
ELEKTRISCHE PERSONEN-GOEDERENLIFT<br />
ELEKTR. PERS.-GOED.LIFT MET VOORAF VERV.<br />
LIFTSCHACHT<br />
ELEKTRISCHE WOONHUISLIFT<br />
Installaties<br />
nu<br />
gedefi neerd<br />
11<br />
4<br />
Wereldwijde<br />
draakracht<br />
voor<br />
objectenbibliotheek<br />
Besteksmodulegemoderniseerd<br />
ELEKTRISCHE PERSONEN-AUTOLIFT<br />
HYDRAULISCHE PERSONENLIFT<br />
HYDR. PERS. LIFT MET VOORAF VERV.<br />
LIFTSCHACHT<br />
HYDRAULISCHE PERSONEN-GOEDERENLIFT<br />
HYDR. PERS.-GOED.LIFT MET VOORAF VERV.<br />
LIFTSCHACHT<br />
HYDRAULISCHE WOONHUISLIFT<br />
HYDRAULISCHE PERSONEN-AUTOLIFT<br />
STOELLIFT<br />
STOELLIFT, BATTERIJ GEVOED<br />
PLATEAULIFT<br />
PLATEAULIFT, BATTERIJ GEVOED<br />
ELEKTRISCH PERSONENHEFTABLEAU<br />
HYDRAULISCH PERSONENHEFTABLEAU<br />
ROLTRAP<br />
ROLPAD<br />
ELEKTRISCHE KLEINGOEDERENLIFT<br />
HYDRAULISCHE KLEINGOEDERENLIFT<br />
ELEKTRISCHE HEFTAFEL<br />
HYDRAULISCHE HEFTAFEL<br />
ELEKTRISCHE HEFBRUG<br />
HYDRAULISCHE HEFBRUG<br />
ROLLENTRANSPORTBAAN<br />
KETTINGTRANSPORTBAAN<br />
RIEMTRANSPORTBAAN<br />
TRANSPORTBAND<br />
BAKTRANSPORTBAAN<br />
LOOPKRAANINSTALLATIE<br />
ZWENKKRAANINSTALLATIE<br />
TAKEL/LIER<br />
BUIZENPOSTINSTALLATIE<br />
GEBOUWBEHEERINSTALLATIES<br />
GEBOUWBEHEERINSTALLATIE<br />
DOMOTICA-INSTALLATIE<br />
GEVELONDERHOUDINSTALLATIES<br />
HANGLADDERSYSTEEM, VAST, MET VASTE<br />
BORDESSEN<br />
HANGLADDERSYSTEEM, VAST, MET VERP-<br />
LAATSBARE BORDESSEN<br />
HANGLADDERSYSTEEM, VERRIJDBAAR, MET<br />
VASTE BORDESSEN<br />
HANGLADDERSYST., VERRIJDB., MET<br />
VERPLAATSB. BORDESSEN<br />
HANGSTEIGERINSTALLATIE, VAST, DAKWA-<br />
GENCONSTRUCTIE<br />
HANGSTEIGERINST., VERRIJDBAAR, DAKWA-<br />
GENCONSTRUCTIE<br />
HANGSTEIGERINSTALLATIE, TELESCOOP-<br />
SYSTEEM<br />
HANGSTEIGERINSTALLATIE, MONORAIL-<br />
SYSTEEM<br />
MASTHANGSTEIGERINSTALLATIE<br />
22<br />
<strong>STABU</strong> <strong>introduceert</strong> <strong>PIM</strong> <strong>tijdens</strong><br />
<strong>Internationale</strong> <strong>Bouwbeurs</strong> <strong>2007</strong><br />
Op de <strong>Internationale</strong> BouwBeurs te Utrecht, die gehouden wordt van 5 t/m 10 februari <strong>2007</strong> wordt<br />
offi cieel het startsein gegeven om kennis te komen maken met <strong>PIM</strong>. Dit Project Informatie Manage-<br />
ment systeem is specifi ek ontwikkeld voor verbetering van de communicatie tussen de partijen.<br />
De Regieraad Bouw en PSIBouw hebben<br />
op 14 december 2006 een evenement<br />
georganiseerd met als thema ‘Metamorfose<br />
van de Bouw’, in het WFCC te Den Haag.<br />
Dit evenement werd door 700 belangstellenden<br />
uit de bouw, overheid, politiek<br />
kennisinstituten en de media bijgewoond.<br />
Het evenement is aangegrepen om zowel<br />
de aftredend voorzitter van de Regieraad<br />
Bouw (Jan Hovers) als zijn opvolger per<br />
1 januari <strong>2007</strong> (Hans Blankert) kennis te<br />
laten maken met <strong>PIM</strong>.<br />
De grote koepelorganisaties van de Nederlandse<br />
Bouwnijverheid hebben een convenant<br />
met de Regieraad bouw afgesloten<br />
om het ‘Vernieuwingsoffensief Bouw’ uit<br />
te voeren. Deze organisaties zijn ook vertegenwoordigd<br />
in het Algemeen Bestuur<br />
van <strong>STABU</strong>, zoals BNA, ONRI, Ministerie<br />
van Defensie, Ministerie VROM, Aedes,<br />
VNG, Bouwend Nederland, UNETO-VNI<br />
en NVTB. Een zeer belangrijk instrument<br />
voor dit offensief is de verbetering in de<br />
communicatie. Daartoe heeft <strong>STABU</strong> ‘<strong>PIM</strong>’<br />
ontwikkeld als belangrijkste wegvoorbereider<br />
van het uiteindelijk beoogde Bouw Informatie<br />
Model (BIM). Een interview met <strong>PIM</strong> is te<br />
lezen op bladzijde 2 van dit bulletin.<br />
Tijdens het evenement “Metamorfose van de bouw” op 14 december 2006 in<br />
Den Haag is <strong>PIM</strong> voorgesteld aan de Regieraad Bouw.<br />
Op de foto v.l.n.r. <strong>PIM</strong>, dr. J.C.M. Hovers, ir. M.L.A.M. van Hezik en drs. J.C. Blankert.<br />
Meer informatie<br />
Op de BouwBeurs <strong>2007</strong> (van 5 t/m 10<br />
februari <strong>2007</strong>) in Utrecht zal <strong>STABU</strong> verschillende<br />
demonstraties verzorgen van<br />
het Project Informatie Management (<strong>PIM</strong>).<br />
Voor toegangskaarten, stuur een e-mail aan<br />
Diana Kervel (e-mail: dkervel@stabu.nl) of<br />
bel: (0318) 633026. Website: www.stabu.org<br />
of www.werkenmetpim.nl<br />
<strong>STABU</strong> bulletin | 1
1 | 2 Stabu | <strong>STABU</strong> bulletin bulletin<br />
Wat kan <strong>PIM</strong> allemaal?<br />
OVERAL INZETBAAR ZIJN<br />
Voor al uw projecten, groot en klein, 24 uur per dag,<br />
7 dagen per week, overal ter wereld toegankelijk via het internet.<br />
ZEER VEILIG WERKEN<br />
Voor het bewaren van data wordt gebruik<br />
gemaakt van ‘s werelds best mogelijke<br />
beveiliging die meestal verder gaat dan de<br />
beveiliging van uw eigen interne data.<br />
UW PROJECT BEHEREN<br />
Alle projectdeelnemers hebben één unieke<br />
toegang met specifi eke toegangsrechten in<br />
overeenstemming met hun rol binnen het<br />
project. Alle projectgegevens liggen vast<br />
en geven een compleet project-dossier voor<br />
controle en rapportage.<br />
ZEER SNEL WERKEN<br />
Binnen enkele seconden een uitgebreide tekening bekijken,<br />
op details inzoomen, aantekeningen maken en versturen.<br />
Sneller dan alle andere systemen!<br />
KOPPELEN MET UW BESTAANDE SOFTWARE<br />
In juni <strong>2007</strong> wordt <strong>PIM</strong> uitgebreid met de faciliteit voor uitwisseling<br />
met uw bestaande softwareprogrammatuur die gebaseerd is op een<br />
relationele database: uniek!<br />
-advertentie-<br />
UW EIGEN PROCEDURES VASTLEGGEN<br />
Alle gewenste procedures (bijv. VISI) inzake documenten,<br />
goedkeuringen e.d. vastleggen met <strong>PIM</strong>-tool in standaardwerkschema’s<br />
die echt worden uitgevoerd!<br />
TOEGANG GEVEN AAN DE BESTAANDE<br />
BOUWDOCUMENTEN<br />
Door <strong>STABU</strong> worden de relevante bouwdocumenten verzameld,<br />
in <strong>PIM</strong> ondergebracht en bijgehouden. U kunt deze actief in uw<br />
project gebruiken en raadplegen!<br />
WERKEN ZONDER SOFTWARE INSTALLATIE<br />
Iedere projectdeelnemer heeft uitsluitend een computer met<br />
internetverbinding en een browser nodig, meer niet! Iedereen die<br />
enigszins met internet bekend is kan direct met <strong>PIM</strong> aan de slag.<br />
U ALTIJD DE MEEST RECENTE INFORMATIE GEVEN<br />
Van alle documenten worden – na wijziging - alle versies bijgehouden.<br />
Als iemand een document opent, werkt hij automatisch in de laatste versie<br />
maar eerdere versies kunnen ook geraadpleegd worden.<br />
ELEMENTGERICHTE BESTEKKEN SCHRIJVEN<br />
Door de nieuwe koppeling tussen de Elementenmethode en de <strong>STABU</strong>systematiek<br />
kunnen elementgericht (ook installatie-gericht) bestekken<br />
opgesteld worden die direct aan de bestaande calculatieprogrammatuur<br />
kunnen worden gekoppeld.<br />
U MEER INFORMATIE GEVEN<br />
Op de BouwBeurs <strong>2007</strong> (van 5 t/m 10 februari in Utrecht) zal <strong>STABU</strong> verschillende demonstraties verzorgen van<br />
het Project Informatie Management (<strong>PIM</strong>) op standnummer 09.C106. Voor meer informatie www.werkenmetpim.nl.
Van de redactie<br />
Op het eerste <strong>STABU</strong>-bulletin in een nieuw jasje (oktober<br />
2006) hebben we vele enthousiaste reacties mogen ontvan-<br />
gen. Hoewel in een nieuw jasje gestoken, streven wij er als<br />
vanouds naar om u te informeren over producten en diensten<br />
van <strong>STABU</strong> maar ook over besteksgerelateerde (wereldwijde)<br />
ontwikkelingen.<br />
Namens de Bond van Nederlandse Bestekdeskundigen zet<br />
Sietze Wierda de consequenties uiteen van de wet Bouw-<br />
stoffenbesluit Bodem- en oppervlaktewaterbescherming voor<br />
de bestekschrijver.<br />
De column ‘Uit de praktijk’ is deze keer gevuld door Stichting<br />
Marktwerking Installatietechniek, waarin zij het probleem bij<br />
Aanbesteden uiteenzetten, maar toch ook nog licht aan het<br />
eind van de tunnel zien.<br />
Over de geïntegreerde contactvormen is de afgelopen tijd<br />
veel te doen geweest. Joop van Kuijen zet als gastauteur in<br />
de rubriek ‘Onder Ede’ de kansen ervan op een rijtje.<br />
Veel leesplezier toegewenst en wellicht tot ziens op de<br />
<strong>Internationale</strong> BouwBeurs! Uw reacties kunt u ook sturen via<br />
dkervel@stabu.nl.<br />
Van Van Van Van Van Van de de de de de de redactie redactie redactie redactie redactie redactie<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
4<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
8<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
jaar 30<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
12 <br />
<br />
Vraag het<br />
<br />
<br />
<br />
Vraag het <br />
In kort bestek<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
Onder ede<br />
Uit de praktijk<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
17<br />
9<br />
12<br />
16<br />
1<br />
2<br />
4<br />
4<br />
5<br />
6<br />
7<br />
10<br />
11<br />
11<br />
15<br />
15<br />
15<br />
22<br />
24<br />
24<br />
Vraag het Stabu<br />
inhoud februari<br />
Onder ede<br />
Uit de praktijk<br />
2<br />
23<br />
In kort bestek<br />
<strong>STABU</strong> ondersteunt vernieuwsakkoord<br />
Bouw met <strong>PIM</strong><br />
Wat kan <strong>PIM</strong> allemaal?<br />
<strong>STABU</strong>-uitgave <strong>2007</strong>-1<br />
Installaties nu gedefi nieerd<br />
Fabrikantentrainingen succesvol<br />
De bitumen dakbedekking in het bestek<br />
Gebruikersdagen goed bezocht<br />
Rond-de-tafel bijeenkomst voor<br />
herhaling vatbaar!<br />
Wereldwijd draagvlak voor<br />
afstemming objectenbibliotheek<br />
Tentoonstellingen in het NAi<br />
Bestekteksten van fabrikanten<br />
in de gehele Benelux<br />
Roadshow ‘Leven lang leren’<br />
Stabumail<br />
Cursusaanbod/opleidingen<br />
Colofon<br />
Prijsoverzicht <strong>STABU</strong>-producten<br />
adverteerders index<br />
DUNCAN Automatisering BV<br />
De Twee Snoeken Automatisering<br />
<strong>STABU</strong> bulletin | 3
<strong>STABU</strong>-uitgave <strong>2007</strong>-1<br />
Zoals in het vorige <strong>STABU</strong>-bulletin van oktober jl. al uitgebreid is<br />
aangekondigd, is het hoofdstuk Schilderwerk compleet op z’n kop<br />
gezet. De regelgeving in Nederland maakte het noodzakelijk om<br />
de eerdere benadering van verfsystemen op basis van bindmiddelen<br />
te vervangen door een indeling op basis van oplosmiddelen.<br />
Dit betekent niet alleen dat de bestekschrijvers hun moederbestek<br />
moeten aanpassen maar ook dat de bestaande fabrikantenspecifi<br />
caties en de fabrikantenbestekservices geheel vernieuwd zijn.<br />
Uiteraard is ook het verdere onderhoud aan de <strong>STABU</strong>-systematiek<br />
op basis van gewijzigde wet- en regelgeving, nieuwe<br />
Normen en Beoordelingsrichtlijnen en nieuwe producten uitgevoerd.<br />
De <strong>STABU</strong>-licentiehouders zullen bij ontvangst van deze<br />
uitgave, naar verwachting in april <strong>2007</strong>, de complete verantwoording<br />
van alle wijzigingen ontvangen.<br />
Installaties nu gedefinieerd<br />
De gekozen uitgangspunten voor deze installatieconcepten waren<br />
de aansluiting op de NL/SfB-systematiek, oftewel de Elementenmethode<br />
en de <strong>STABU</strong> 2 -systematiek. Hierbij is gekeken om, op<br />
termijn, voor wat betreft de elektrotechnische installaties een koppeling<br />
te realiseren met het Handboek Calculatie van UNETO-VNI.<br />
Tevens wordt aansluiting gezocht met de reeds bestaande calculatieprogrammatuur<br />
van de Systeemhuizen.<br />
Met de lancering van <strong>PIM</strong> komen ook deze nieuwe installatieconcepten<br />
beschikbaar want binnen <strong>PIM</strong> is een nieuwe besteksmodule<br />
ontwikkeld die geheel aansluit op deze Elementenmethode. Met<br />
deze nieuwe besteksmodule kan een installatie ook op de gewenste<br />
prestaties/functies worden beschreven, zonder dat deze installatie<br />
technisch geheel uitgewerkt behoeft te worden. <strong>STABU</strong> komt<br />
hier mede tegemoet aan de wensen van de installatieadviseurs. De<br />
ontwerpende installateur kan de gewenste prestaties/functies<br />
verder uitwerken in een compleet <strong>STABU</strong>-bestek omdat <strong>STABU</strong> voor<br />
de juiste koppeling met standaard-bestekteksten heeft gezorgd.<br />
Over de nieuwe installatieconcepten is met het bestuur van<br />
UNETO-VNI afgesproken dat deze voor de gehele branche toegepast<br />
zullen worden. Dit betekent dat met de organisaties als VABI en ISSO<br />
nadere afspraken over de implementatie gemaakt gaan worden.<br />
Dit is een belangrijke stap voorwaarts in de ontwikkeling van de<br />
<strong>STABU</strong>-systematiek tot bouwbreed informatiesysteem. De koppeling<br />
met enerzijds de CAD-gegevens en anderzijds de ETIM-artikelclassifi -<br />
catie zijn de vervolgstappen die momenteel worden voorbereid.<br />
Voor meer informatie is voor Elektrotecniek contact op te nemen met<br />
Goof Annokkee (gannokkee@stabu.nl) en voor Werktuigbouw met<br />
Cor Cornax (ccornax@stabu.nl). Beide projectcoördinatoren zijn ook<br />
telefonisch via (0318) 633026 bereikbaar.<br />
4 | <strong>STABU</strong> bulletin<br />
Administratief<br />
Tot <strong>2007</strong> waren de bestekteksten van de <strong>STABU</strong>-systematiek naadloos gekoppeld aan het<br />
administratieve stelsel van de U.A.V. 1989 (Uniforme Administratieve Voorwaarden voor de<br />
uitvoering van werken 1989).<br />
Om het mogelijk te maken om andere contractvormen, zoals bijvoorbeeld UAVgc, te<br />
koppelen met de werkbeschrijvingsteksten van de <strong>STABU</strong>-systematiek, is de koppeling met<br />
de U.A.V. in de uitgave <strong>2007</strong>-1 losgelaten. Deze loskoppeling heeft tot aanpassing van een<br />
aantal bepalingen en bestekteksten geleid. Uiteraard blijft de koppeling tussen de U.A.V. en<br />
de werkbeschrijvingsteksten van <strong>STABU</strong> wel goed mogelijk.<br />
<strong>PIM</strong>-uitgave<br />
De elementgerichte besteksmodule die door <strong>PIM</strong> op de markt wordt gebracht maakt<br />
gebruik van de bestekteksten van de <strong>STABU</strong>-systematiek en dat betekent dat ook van <strong>PIM</strong><br />
de laatste versie <strong>2007</strong>-1 in de bestekteksten is opgenomen.<br />
In 2005 en 2006 heeft de Stichting <strong>STABU</strong>, ondersteund door de relevante projectgroepen met extra versterking<br />
uit de UNETO-VNI gelederen, hard gewerkt aan nieuwe defi nities van alle installatieconcepten.<br />
INSTALLATIES NU GEDEFINIEERD<br />
ELEKTROTECHNISCHE INSTALLATIES<br />
NOODSTROOMINSTALLATIE, DIESEL<br />
AANGEDREVEN<br />
DYNAMISCHE DIESEL NO-BREAKINSTALLATIE<br />
STATISCHE NO-BREAKINSTALLATIE<br />
PV-INSTALLATIE<br />
WINDENERGIE-INSTALLATIE<br />
GECOMBINEERDE AARDINGSINSTALLATIE<br />
MEDISCHE AARDINGSINSTALLATIE<br />
FUNCTIONELE AARDINGSINSTALLATIE<br />
STATISCHE AARDINGSINSTALLATIE<br />
GEMEENSCHAPPELIJKE ELEKTRISCHE<br />
LEIDINGWEG<br />
HOOGSPANNINGSVOEDINGSNET<br />
LAAGSPANNINGSVOEDINGSNET<br />
BLIKSEMBEVEILIGINGSINSTALLATIE<br />
KRACHTINSTALLATIE HOOGSPANNING<br />
KRACHTINSTALLATIE LAAGSPANNING<br />
ALGEMENE VERLICHTINGSINSTALLATIE<br />
DECENTRALE NOODVERLICHTINGSIN-<br />
STALLATIE<br />
WERKPLEKVERLICHTINGSINSTALLATIE<br />
ACCENTVERLICHTINGSINSTALLATIE<br />
BINNENSPORTVERLICHTINGSINSTALLATIE<br />
CENTRALE NOODVERLICHTINGSINSTALLATIE<br />
RECLAMEVERLICHTINGSINSTALLATIE<br />
NEONVERLICHTINGSINSTALLATIE<br />
HOOGSPANNINGSDISTRIBUTIENET<br />
LAAGSPANNINGSDISTRIBUTIENET<br />
TERREIN, STATISCHE AARDINGSINSTALLATIE<br />
SCHRIKDRAADINSTALLATIE<br />
WEGVERLICHTINGSINSTALLATIE<br />
ALGEMENE TERREINVERLICHTINGSIN-<br />
STALLATIE<br />
BEWAKINGSVERLICHTINGSINSTALLATIE<br />
SPORTVELDVERLICHTINGSINSTALLATIE<br />
VLIEGVELDVERLICHTINGSINSTALLATIE<br />
OBJECT-ACCENTVERLICHTINGSINSTALLATIE<br />
TERREIN, RECLAMEVERLICHTINGSIN-<br />
STALLATIE<br />
BELINSTALLATIE<br />
VOLGNUMMERINSTALLATIE<br />
ONTRUIMINGSINSTALLATIE (LUID ALARM<br />
TYPE C)<br />
ONTRUIMINGSINSTALLATIE (STIL ALARM)<br />
PERSONENOPROEPINSTALLATIE<br />
TIJDSIGNALERINGSINSTALLATIE<br />
BELETINSTALLATIE<br />
TIJDREGISTRATIE-INSTALLATIE<br />
TELEFOONINSTALLATIE<br />
DEURINTERCOMINSTALLATIE<br />
LOKETINTERCOMINSTALLATIE<br />
GELUIDSDISTRIBUTIE-INSTALLATIE<br />
ONTRUIMINGSINSTALLATIE (TYPE A)<br />
VERTAALINSTALLATIE<br />
VERGADERINSTALLATIE<br />
VIDEOCONFERENTIESYSTEEM<br />
GESLOTEN TELEVISIE-INSTALLATIE<br />
BEELDPROJECTIE-INSTALLATIE<br />
GESLOTEN DATANETINSTALLATIE<br />
UNIVERSELE GEBOUWBEKABELING<br />
CAI GEBOUWINSTALLATIE<br />
BRANDMELDINSTALLATIE<br />
BRANDMELD-/ONTRUIMINGSINSTAL-<br />
LATIE (TYPE B)<br />
GRENDELINGS-/ONTGRENDELINGSIN-<br />
STALLATIE<br />
INBRAAKSIGNALERINGSINSTALLATIE<br />
UITBRAAKSIGNALERINGSINSTALLATIE<br />
TOEGANGSCONTROLESYSTEEM<br />
ZONWERINGSINSTALLATIE<br />
OVERSPANNINGSBEVEILIGINGSINSTALLATIE<br />
GASDETECTIE-INSTALLATIE<br />
VLOEISTOFDETECTIE-INSTALLATIE<br />
STRALINGSDETECTIE-INSTALLATIE<br />
OVERVALMELDINSTALLATIE<br />
CORROSIEBESCHERMINGSINSTALLATIE<br />
STOFDETECTIE-INSTALLATIE<br />
VERPLEEGROEPINSTALLATIE<br />
MINDERVALIDEN ALARMINSTALLATIE<br />
TELEFOONDISTRIBUTIENET<br />
DATADISTRIBUTIENET<br />
UNIVERSELE TERREINBEKABELING<br />
CAI DISTRIBUTIENET<br />
TERREIN, GELUIDSINSTALLATIE<br />
VERKEERSINFORMATIE-INSTALLATIE<br />
KLIMAATINFORMATIE-INSTALLATIE<br />
VIDEOBEWAKINGSINSTALLATIE<br />
TERREIN, PERSONENDETECTIE-INSTALLATIE<br />
TERREIN, VOERTUIGENDETECTIE-INSTALLATIE<br />
TERREIN, CORROSIEBESCHERM.INST. ANODE<br />
OPOFFERINGSSYS.<br />
TERREIN, CORROSIEBESCHERM.INST.<br />
OPGEDRUKT STROOMSYS.<br />
TERREIN, TOEGANGSBEDIENINGSINSTALLATIE<br />
VERKEERSREGELINSTALLATIE<br />
PARKEERBETAALSYSTEEM<br />
SLAGBOOMINSTALLATIE<br />
PARKEERGELEIDINGSSYSTEEM<br />
TRANSPORTINSTALLATIES<br />
ELEKTRISCHE PERSONENLIFT<br />
ELEKTR. PERS. LIFT MET VOORAF VERV.<br />
LIFTSCHACHT<br />
ELEKTRISCHE PERSONEN-GOEDERENLIFT<br />
ELEKTR. PERS.-GOED.LIFT MET VOORAF VERV.<br />
LIFTSCHACHT<br />
ELEKTRISCHE WOONHUISLIFT<br />
ELEKTRISCHE PERSONEN-AUTOLIFT<br />
HYDRAULISCHE PERSONENLIFT<br />
HYDR. PERS. LIFT MET VOORAF VERV.<br />
LIFTSCHACHT<br />
HYDRAULISCHE PERSONEN-GOEDERENLIFT<br />
HYDR. PERS.-GOED.LIFT MET VOORAF VERV.<br />
LIFTSCHACHT<br />
HYDRAULISCHE WOONHUISLIFT<br />
HYDRAULISCHE PERSONEN-AUTOLIFT<br />
STOELLIFT<br />
STOELLIFT, BATTERIJ GEVOED<br />
PLATEAULIFT<br />
PLATEAULIFT, BATTERIJ GEVOED<br />
ELEKTRISCH PERSONENHEFTABLEAU<br />
HYDRAULISCH PERSONENHEFTABLEAU<br />
ROLTRAP<br />
ROLPAD<br />
ELEKTRISCHE KLEINGOEDERENLIFT<br />
HYDRAULISCHE KLEINGOEDERENLIFT<br />
ELEKTRISCHE HEFTAFEL<br />
HYDRAULISCHE HEFTAFEL<br />
ELEKTRISCHE HEFBRUG<br />
HYDRAULISCHE HEFBRUG<br />
ROLLENTRANSPORTBAAN<br />
KETTINGTRANSPORTBAAN<br />
RIEMTRANSPORTBAAN<br />
TRANSPORTBAND<br />
BAKTRANSPORTBAAN<br />
LOOPKRAANINSTALLATIE<br />
ZWENKKRAANINSTALLATIE<br />
TAKEL/LIER<br />
BUIZENPOSTINSTALLATIE<br />
GEBOUWBEHEERINSTALLATIES<br />
GEBOUWBEHEERINSTALLATIE<br />
DOMOTICA-INSTALLATIE<br />
GEVELONDERHOUDINSTALLATIES<br />
HANGLADDERSYSTEEM, VAST, MET VASTE<br />
BORDESSEN<br />
HANGLADDERSYSTEEM, VAST, MET VERP-<br />
LAATSBARE BORDESSEN<br />
HANGLADDERSYSTEEM, VERRIJDBAAR, MET<br />
VASTE BORDESSEN<br />
HANGLADDERSYST., VERRIJDB., MET<br />
VERPLAATSB. BORDESSEN<br />
HANGSTEIGERINSTALLATIE, VAST, DAKWA-<br />
GENCONSTRUCTIE<br />
HANGSTEIGERINST., VERRIJDBAAR, DAKWA-<br />
GENCONSTRUCTIE<br />
HANGSTEIGERINSTALLATIE, TELESCOOP-<br />
SYSTEEM<br />
HANGSTEIGERINSTALLATIE, MONORAIL-<br />
SYSTEEM<br />
MASTHANGSTEIGERINSTALLATIE
Fabrikantentrainingen<br />
SUCCESVOL<br />
De gratis toegankelijke fabrikantentrainingen van <strong>STABU</strong> zijn succesvol gebleken, gezien de ruim 750 deelnemers<br />
aan deze bijeenkomsten. Het nut voor fabrikanten om deel te nemen aan <strong>STABU</strong> middels de Fabrikantgebonden<br />
Product Specifi caties (FPS), eventueel in combinatie met een <strong>STABU</strong>-Compact licentie (oftewel het aanleveren<br />
Ook in <strong>2007</strong> zullen weer diverse trainingen worden georganiseerd. Het is mogelijk om aan te schuiven bij een training<br />
bestaande uit een divers gezelschap, dus samengesteld uit bijvoorbeeld fabrikanten van schakelkasten, kunststof<br />
gevelelementen maar ook vlaggenmasten. De toeleveranciers die al met <strong>STABU</strong> samenwerken krijgen hiervoor automatisch<br />
een uitnodiging. Wanneer er al eerder belangstelling is voor zo’n bijeenkomst, bijvoorbeeld speciaal voor de<br />
verkoopvergadering, neem dan contact op met Herman Kervel, tel. (0318) 633026 of e-mail hkervel@stabu.nl.<br />
NIEUWE FABRIKANTEN PER <strong>STABU</strong>-UITGAVE <strong>2007</strong>-1:<br />
Naam fabrikant Technische eigenschappen<br />
Acoustair BV suskasten en roosters<br />
Airosonic International B.V. luchtverdeelapparatuur<br />
Akatherm International B.V. hemelwaterafvoer en rioleringsbuis<br />
Automax N.V. tegelroosters, verloren bekisting, geluiddempers, kolombekisting<br />
Centercon airconditioning, apparatuur en toebehoren<br />
Companero structuur beton, bekistingsbekleding<br />
Elster Meters B.V warmtemeters en toebehoren<br />
Excellent Systems en Consultants B.V. waterbehandeling en ozonapparatuur<br />
EYELEDS INTERNATIONAL verlichting met LED<br />
FELSTECH B.V. dakbedekking , aluminium<br />
Formenta Wego Vlaggenmasten B.V. vlaggenmasten<br />
GEZE Benelux B.V. hang, sluitwerk en automaten<br />
Hautau GmbH hang en sluitwerk<br />
HAVE-Digitap BV telefoon, videofoon en noodverlichting<br />
Krepel Deuren deuren<br />
KST Kalkzandsteen kalkzandsteen blokken en elementen<br />
Luxlight lichtstraat elementen<br />
Manntech Gevelinstallaties B.V. gevelonderhoud installaties<br />
Metric B.V. aluminium sandwich gevelpanelen<br />
Nijhuis Kunststof Kozijnen B.V. kunststof gevelelement<br />
Pfl eiderer BV wandelementen, bekledingspanelen en vensterbanken<br />
Polux B.V. polyester dakkapel, schoorsteen, luifel, dakgoot, dakrand<br />
Reijntjes Interproject Volendam glasfolie<br />
SafeClick valbeveiliging<br />
Skantrae B.V. deuren en deurbeslag<br />
Troax gaaswandsystemen<br />
Tyco Thermal Controls verwarming elektrisch<br />
Victaulic verbindingen en afsluiters<br />
Wupor Cellenbeton BV cellenbeton blokken en koudebrugstroken<br />
<strong>STABU</strong> bulletin | 5
VEBIDAK is de branchevereniging voor bitumineuze<br />
en kunststof dakbedekkingbedrijven en bestaat dit<br />
jaar 25 jaar. De circa 190 bedrijven die aangesloten<br />
zijn bij VEBIDAK vertegenwoordigen ruim zeventig<br />
procent van de totale omzet binnen de branche.<br />
De bitumen dakbedekking<br />
6 | <strong>STABU</strong> bulletin<br />
in het bestek<br />
Arnold Vermeulen<br />
bouwtechnisch adviseur<br />
De afdeling Technische Zaken van VEBIDAK heeft zitting in<br />
technische normcommissies en behoort tot de opstellers van de<br />
Vakrichtlijn Gesloten Dakbedekkingssystemen, het richtinggevende<br />
document voor iedereen die betrokken is bij ontwerp en uitvoering<br />
van platte daken.<br />
De doelstelling van deze publicatie is om de bestekschrijver te<br />
adviseren inzake besteksbeschrijvingen van bitumen dakbedekkingsmateriaal,<br />
waarbij enige achtergrondinformatie ter verduidelijking<br />
en ondersteuning is toegevoegd.<br />
Productcodering<br />
In een bestek worden bitumen dakbedekkingen meestal aangeduid<br />
met productcoderingen. Een productcodering geeft inzicht<br />
in de samenstelling van het product.<br />
Sinds september 2004 is de herziene beoordelingsrichtlijn BRL<br />
1511/02 ‘baanvormige bitumen dakbedekkingssystemen’ van<br />
kracht. Daarmee behoren de kwaliteitsklassen A en B vanuit het<br />
oude coderingssysteem, bijvoorbeeld 446 A 14 (APP gemodifi -<br />
ceerd gebitumineerde glasvlies + polyestermat MEC, A-kwaliteit),<br />
defi nitief tot het verleden.<br />
De nieuwe productcodering (foto 1) zegt uitsluitend iets over de<br />
samenstelling van de dakbedekking, echter niets over de kwaliteit<br />
van de dakbedekking. Om de kwaliteit te kunnen borgen zal in de<br />
besteksbeschrijving vastgelegd worden dat de dakbedekking moet<br />
zijn gecertifi ceerd, bijvoorbeeld KOMO-gecertifi ceerd (foto 2). Hiermee<br />
zal in ieder geval voldaan worden aan de criteria zoals gesteld<br />
in bovengenoemde beoordelingsrichtlijn.<br />
Levensduur<br />
Opdrachtgevers zullen in de praktijk regelmatig<br />
geconfronteerd worden met alternatieve<br />
dakbedekkingsmaterialen. In deze<br />
situatie door de aanbieder zal tenminste<br />
aangetoond moeten worden dat het aangeboden<br />
dakbedekkingsmateriaal gelijkwaardig<br />
is met de uitgangspunten van de<br />
besteksbeschrijving.<br />
Het aantonen van deze gelijkwaardigheid<br />
is een lastige opgave. Een vergelijk op basis<br />
van levensduren van producten lijkt voor de<br />
hand te liggen. Maar niets is minder waar,<br />
omdat het absoluut onjuist is te veronderstellen<br />
dat deze levensduurverwachtingen<br />
gelden voor de totale dakbedekkingsconstructie,<br />
dus inclusief isolatie en alle<br />
dakaansluitingen.<br />
Helaas biedt de productcode geen uitkomst.<br />
Deze code zegt namelijk uitsluitend<br />
iets over de samenstelling van de dakbedekking,<br />
niets over de kwaliteit. En een<br />
onderlinge vergelijking van de producteigenschappen<br />
van de dakbedekkingsmaterialen<br />
zegt al evenmin iets, omdat<br />
het totaal van eigenschappen de kwaliteit<br />
bepaalt.<br />
Met gelijkwaardigheid wordt feitelijk de<br />
kwaliteit van de dakbedekking bedoeld.
foto 1<br />
foto 2<br />
Een KOMO Attest-met-productcertifi caat kan hier duidelijkheid in<br />
verschaffen.<br />
Het hoofdstuk levensduur in de certifi caten ziet er als volgt uit:<br />
De levensduur van een dakbedekkingsconstructie is afhankelijk van:<br />
a) het ontwerp;<br />
b) de uitvoering;<br />
c periodiek onderhoud;<br />
d) afschot;<br />
e) onderconstructie;<br />
f) gebruiksbelastingen;<br />
g) klimaatsinvloeden;<br />
h) dakbedekkingssysteem.<br />
Bestudering van de verschillende certifi caten laat zien dat aanzienlijke<br />
verschillen in levensduren van dakbedekkingssystemen gehanteerd<br />
worden. Deze levensduren zijn gebaseerd op laboratoriumonderzoek<br />
dan wel facultatieve praktijkervaring.<br />
Indien geschreven wordt over langere levensduurverwachtingen<br />
(ca. 20 jaar) zal het product gedurende een periode van tenminste<br />
5 jaar continue KOMO-gecertifi ceerd moeten zijn.<br />
Het KOMO Attest-met-productcertifi caat laat terecht zien dat de<br />
levensduurverwachting van een dakbedekkingsconstructie in grote<br />
mate wordt bepaald door andere factoren (a t/m g) dan uitsluitend<br />
het dakbedekkingssysteem (h).<br />
Kortom, uitspraken over levensduurverwachtingen in een KOMO<br />
Attest-met-productcertifi caat van dakbedekkingen sluiten prima<br />
aan bij de visie van VEBIDAK. Een andere kijk op gelijkwaardigheid<br />
is zeker de moeite waard, wij geven u graag advies.<br />
Gebruikersdagen<br />
<strong>STABU</strong><br />
goed bezocht<br />
Onder grote belangstelling zijn de <strong>STABU</strong>-gebruikersbijeen-<br />
komsten gehouden op 22 november en 14 december 2006.<br />
De twee sessies zijn door ruim 70 mensen bijgewoond.<br />
Dit geeft al aan dat er grote belangstelling was voor de onderwerpen die gepresenteerd<br />
zouden worden. Als binnenkomer is het vernieuwingsoffensief bouw met het<br />
antwoord van <strong>STABU</strong> daarop in de vorm van <strong>PIM</strong> (Project Informatie Management<br />
systeem) gepresenteerd. Een tweetal fabrikanten heeft uitleg gegeven over respectievelijk<br />
‘Domotica-toepassingen’ en ‘beveiliging in de vorm van nieuwe vorm van<br />
(sleutel)systemen’.<br />
Uit de nabespreking bleek dat voor de voornamelijk bestekschrijvers in de zaal veel<br />
waarde werd gehecht aan de lezing van Joop van Kuijen ‘UAVgc en de veranderde<br />
bouwopgave’. Hij heeft duidelijk de voor- en nadelen ervan aangegeven met het<br />
doel eerst daar goed over na te denken voordat zomaar de UAVgc van toepassing<br />
wordt verklaard. <strong>STABU</strong> is samen met Joop van Kuijen bezig met het implementeren<br />
van de UAVgc binnen zijn besteksysteem.<br />
Van de mogelijkheid om vooraf vragen in te dienen, is ook deze keer weer volop<br />
gebruik gemaakt. In dit <strong>STABU</strong>-bulletin is een selectie daarvan uitgewerkt.<br />
De <strong>STABU</strong>-gebruikersdagen zijn door ongeveer 70 deelnemers bijgewoond.<br />
Voor degenen die niet in de gelegenheid waren om persoonlijk van de inhoud<br />
kennis te nemen, zijn de presentaties van de gastsprekers op de website van <strong>STABU</strong><br />
(www.stabu.org) geplaatst.<br />
<strong>STABU</strong> bulletin | 7
Van de vragen die onder andere via de telefonische helpdesk, de <strong>STABU</strong>-gebruikersdagen en de diverse cursus-<br />
sen en opleidingen bij de Stichting <strong>STABU</strong> zijn binnengekomen is een selectie gemaakt, welke in deze rubriek<br />
worden weergegeven.<br />
ing. H.H.M.(Henny) Miltenburg<br />
8 | <strong>STABU</strong> bulletin<br />
Vraag het <strong>STABU</strong><br />
VRAAG<br />
Op welke wijze is binnen de <strong>STABU</strong>systematiek<br />
met het begrip ‘derden’ om<br />
te gaan?<br />
Antwoord<br />
In de U.A.V. 1989 staat in paragraaf 31<br />
‘Verband met andere werken’ onder lid 1:<br />
‘Indien verschillende werken in elkander<br />
grijpen, wordt dit in het bestek vermeld’.<br />
In een <strong>STABU</strong>-bestek kan hieraan gehoor<br />
worden gegeven door gebruik te maken<br />
van paragraaf 00.03.10, bepaling 01<br />
‘WERKZAAMHEDEN DOOR DERDEN’.<br />
In lid 2 van paragraaf 31 van de U.A.V.<br />
1989 staat: ‘Tenzij in het bestek anders<br />
is bepaald, geschiedt de coördinatie van<br />
in elkander grijpende werken door de<br />
directie’. Met behulp van de aanvullende<br />
administratieve bepaling 03 ‘COÖRDI-<br />
NATIE’ behorende bij artikel 01.02.31<br />
‘VERBAND MET ANDERE WERKEN’ kan<br />
hierop worden geanticipeerd als men<br />
deze door de U.A.V. geopperde directietaak<br />
wil overdragen naar bijvoorbeeld<br />
een nevenaannemer of een externe partij<br />
(derde). Daar de nevenaannemers onderling<br />
geen directe contractuele relatie met<br />
elkaar hebben, is het wenselijk om een<br />
coördinatieovereenkomst tussen de opdrachtgever<br />
en de nevenaannemers af te<br />
sluiten middels bepaling 02 ‘COORDINA-<br />
TIE-OVEREENKOMST’ bij artikel 01.02.31.<br />
<strong>STABU</strong> heeft hiervoor modellen ontwikkeld,<br />
‘brochure coördinatie-overeenkomst<br />
2005’, zie <strong>STABU</strong> website www.stabu.org,<br />
onder ‘Downloadpagina, BouwBaak’. Het<br />
gekozen model, met of zonder schadevergoedingsregeling,<br />
kan in het bestekboek<br />
als bijlage worden gevoegd.<br />
Tevens kan geregeld worden dat er<br />
door de coördinerend aannemer,<br />
alle door de nevenaannemer of derden uit te voeren werkzaamheden,<br />
worden opgenomen in zijn algemene tijdschema<br />
en/of gedetailleerde werkplan. Dit kan via de<br />
aanvullende administratieve bepalingen 05 ‘INPASSING<br />
WERKZAAMHEDEN DERDEN’ en 06 ‘ONDERTEKENING<br />
ALGEMEEN TIJDSCHEMA, WERKPLAN’ onder artikel 01.02.26.<br />
Indien de nevenaannemers of derden werkzaamheden voor<br />
elkaar moeten verrichten, als onderdeel van het project,<br />
zoals het frezen en aanhelen van sleuven door de bouwkundig<br />
nevenaannemer ‘ten gunste’ van de installatietechnische<br />
nevenaannemer, dan dienen deze werkzaamheden in het bouwkundig<br />
bestek te worden beschreven in de werkbeschrijving. In<br />
plaats van de bewerkelijke werkwijze van het opstellen van vele<br />
besteksposten voor deze bouwkundige voorzieningen ten<br />
behoeve van derden kan men ook een lijst, met daarop de bouwkundige<br />
werkzaamheden ten behoeve derden, opgesteld door de<br />
nevenadviseur/bestekschrijver van de installatietechnische bestekken,<br />
als vaste bijlage bij het bestekboek worden gevoegd.<br />
VRAAG<br />
Op welke wijze zijn ‘nutsvoorzieningen’ in de <strong>STABU</strong>-systematiek<br />
te regelen?<br />
Antwoord<br />
In hoofdstuk 00 en in de aanvullende technische bepalingen.<br />
Bouwwerken in een gemeente moeten meestal aangesloten<br />
zijn op de gemeentelijke nutsvoorzieningen (de waterleiding,<br />
het elektriciteit- en gasnet, enz). De bouwverordening bevat<br />
namelijk bepalingen over aansluiting op nutsvoorzieningen.<br />
Om te beginnen kan bij paragraaf 00.03.10 ‘WERKZAAMHE-<br />
DEN DERDEN’ de aansluiting op het openbaar riool, de waterleiding,<br />
de gasleiding, de elektra, telefoon, antenne (kabel) etc.<br />
worden omschreven. Hiermee wordt gehoor gegeven aan lid 1,<br />
paragraaf 31 “Verband met andere werken” uit de U.A.V. 1989.<br />
De werkzaamheden voor de defi nitieve aansluitingen worden<br />
meestal <strong>tijdens</strong> de uitvoeringsduur van de aannemer gedaan.<br />
Aanvullend kunnen deze werkzaamheden ook in de aanvullende<br />
technische bepalingen onder artikeltitel ‘INFORMATIE-<br />
OVERDRACHT: ALGEMEEN’ in de desbetreffende hoofdstukken<br />
worden omschreven, bijvoorbeeld 70 ELEKTROTECHNISCHE<br />
INSTALLATIES, enz.
Normaliter zijn de aansluitkosten op de permanente voorzieningen voor de<br />
opdrachtgever doch bij de genoemde aanvullende technische bepalingen kan ook<br />
geregeld worden dat deze kosten voor rekening van de aannemer komen. Uiteraard<br />
zijn de tijdelijke aansluitingen, ook wel bouwaansluitingen genoemd, conform<br />
paragraaf 6, lid 3c van de U.A.V. 1989 voor rekeningen van de aannemer. Via de<br />
website www.aansluitingen.nl is hierover meer informatie beschikbaar.<br />
VRAAG<br />
Wanneer komt er een nieuwe <strong>STABU</strong>-Standaard?<br />
Antwoord<br />
De <strong>STABU</strong>-Standaard zal eind <strong>2007</strong>, als vervanger van de <strong>STABU</strong>-Standaard<br />
2001, verschijnen. In deze <strong>STABU</strong>-Standaard <strong>2007</strong> zullen de thans losse bijlagen<br />
behorende bij de huidige <strong>STABU</strong>-Standaard 2001 worden geïntegreerd en zullen<br />
de teksten inhoudelijk worden gemodifi ceerd.<br />
VRAAG<br />
Hoe kan ik in het bestek tekeningen vragen van de door de aannemer samengestelde<br />
en te verwerken onderdelen?<br />
Antwoord<br />
Bij het desbetreffende hoofdstuk onder paragraafnummer 1, (3e getal van de<br />
korttekstcode). Voorbeelden hiervan zijn 38.12.10-a, 44.12.10-a en 51.12.10-a,<br />
allen met de korttekst ‘TEKENINGEN’. Dit is ook de plaats waar de functionele<br />
omschrijving in de W- en E-hoofdstukken kunnen worden geplaatst in een <strong>STABU</strong>bestekboek.<br />
Middels de vrijecode-techniek kan men in een hoofdstuk waarin deze<br />
tekening optie niet wordt aangeboden, deze zelf aanmaken. Een voorbeeld hier-<br />
van is 15.19.10-a ‘TEKENINGEN’. Handig is het dan wel om de <strong>STABU</strong>-specifi -<br />
catiegroep (A221000) met als titel ‘TEKENINGEN’ te koppelen. In deze specifi -<br />
catiegroep zitten namelijk specifi caties van tekeningen die goed als onderlegger<br />
kunnen fungeren.<br />
VRAAG<br />
Is het mogelijk om in <strong>STABU</strong> te zoeken op bouwstof, fabrikant of productnaam?<br />
Antwoord<br />
Zoeken kan met behulp van het trefwoordenregister welke direct gekoppeld is aan<br />
de <strong>STABU</strong>-database of via de separate <strong>STABU</strong> Fabrikanten Index. Zoeken naar een<br />
bouwstof, waarvan u niet weet waar het in <strong>STABU</strong> kan worden beschreven, kunt<br />
u beter vinden door gebruik te maken van de trefwoorden-ingang. Middels het<br />
trefwoord komt u via de specifi catiegroep terecht bij de korttekstcode waarbinnen<br />
deze bouwstof kan worden beschreven. Als u echter een fabrikant of productnaam<br />
weet, kunt u beter gebruik maken van de <strong>STABU</strong> Fabrikanten Index. Met dit ‘navigatieprogramma’<br />
kunt u traceren of hiervan <strong>STABU</strong>-fabrikantenteksten bestaan.<br />
Als dit het geval is, dan kunt u deze eenvoudig en op de juiste plaats overnemen<br />
in het bestekboek.<br />
VRAAG<br />
Zijn werkzaamheden aan bestaande materialen, zoals repareren etc. Ook in de<br />
<strong>STABU</strong>-systematiek te beschrijven?<br />
Antwoord<br />
Bij het desbetreffende hoofdstuk onder paragraafnummer 2, (3e getal van de<br />
korttekstcode). Voorbeelden hiervan zijn 16.22.21 ‘GRAS MAAIEN’, 21.21.21<br />
‘BETONREPARATIE, NIEUWE LAGEN’ en 30.23.10 ‘REPARATIE, HOUTEN KO-<br />
ZIJNEN’. Middels de vrijecode-techniek kan men in een hoofdstuk waarin ‘werkzaamheden<br />
aan bestaand’ optie niet wordt aangeboden, deze zelf aanmaken.<br />
Een voorbeeld hiervan is 35.29.10-a met de zelf bedachte korttekst ‘HERSTELLEN<br />
BESTAANDE DORPELS’.<br />
VRAAG<br />
Is het mogelijk om per e-mail vragen aan het <strong>STABU</strong>-bureau te<br />
stellen?<br />
Antwoord<br />
Ja. Naast de gratis telefonische helpdesk is het al geruime tijd<br />
mogelijk om vragen per e-mail te stellen. Dit kan door de <strong>STABU</strong><br />
website, www.stabu.org, bij het onderdeel ‘<strong>STABU</strong> Helpdesk’. Ook<br />
reeds eerder behandelde vragen met bijbehorende antwoorden<br />
zijn daar te raadplegen. Ook is het mogelijk om via gebruik te<br />
maken van een website-vragenformulier een vraag te stellen. Aan te<br />
bevelen is het wellicht om in het webformulier het telefoonnummer<br />
aan te geven waaronder de vragensteller te bereiken is. De<br />
ervaring leert namelijk dat telefonisch beter een (maat)werk<br />
antwoord kan worden gegeven dan schriftelijk.<br />
<strong>STABU</strong> bulletin | 9
Op gezamenlijk initiatief van <strong>STABU</strong> en SBK is op 12 december 2006 een ‘rond de tafelgesprek’ over<br />
KOMO-certifi cering gehouden. Onder aanvoering van de gespreksleider Maarten van Hezik is er uitgebreid<br />
gediscussieerd over een zevental stellingen die vooraf kenbaar waren gemaakt:<br />
Naast de directeur van Stichting Bouwkwaliteit (Martin Lagendijk) was ook beleidsmedewerker<br />
Ger Mars van SBK aanwezig. Vanuit <strong>STABU</strong> waren drie personen van de partij. De groep professio-<br />
nele bestekschrijvers, waarvan drie afgevaardigd namens de Bond van Bestekdeskundigen (BNB) nam<br />
actief deel aan de discussie.<br />
1) De toepassing van KOMO gecertifi ceerde producten wordt te<br />
weinig voorgeschreven in bestekken, omdat opdrachtgevers onvoldoende<br />
op de hoogte zijn van de waarde van KOMO certifi catie.<br />
2) Architectenbureaus worden er vaak mee geconfronteerd dat<br />
als KOMO staat voorgeschreven in het bestek, toch door aannemers<br />
regelmatig wordt gekozen voor goedkopere alternatieven<br />
die niet zijn gecertifi ceerd. Betekent dit dat de prijs belangrijker is<br />
dan de kwaliteit?<br />
3) Het is voor bestekschrijvers en architecten te moeilijk om te<br />
achterhalen welke producten wel of niet zijn gecertifi ceerd en<br />
wat de betekenis ervan is voor de uiteindelijke kwaliteit van het<br />
bouwwerk.<br />
4) Bij CE gemarkeerde producten moet u als bestekschrijver<br />
meer letten op kwaliteit en het voldoen aan de regelgeving<br />
dan bij KOMO-producten. Beïnvloedt dat uw keuze bij het<br />
ontwerp van het project?<br />
5) Daarnaast zegt CE markering niets over de private eisen aan<br />
een product. KOMO wel. Is dat voor u belangrijk in verband met<br />
het maken van keuzes?<br />
10 | <strong>STABU</strong> bulletin<br />
Rond-de-tafel<br />
bijeenkomst<br />
voor herhaling<br />
vatbaar!<br />
6) KOMO-certifi catie betekent extra dekking in geval van aansprakelijkheid. Dit is ook<br />
van toepassing bij bestekschrijvers en ontwerpers.<br />
7) Voor het bevorderen van integrale kwaliteit in de bouw is het belangrijk dat KOMO als<br />
kwaliteitsmerk wordt gepromoot in de bouwsector.<br />
Bij de eerste stelling waren de aanwezigen ervan overtuigd dat er te weinig kennis bij<br />
opdrachtgevers is over de waarde van gecertifi ceerde producten in de bouw en was er de<br />
aanbeveling om meer aandacht te besteden aan informatie hierover bij opdrachtgevers.<br />
Veel werd er gediscussieerd over de in het bestek voorgeschreven gecertifi ceerde producten.<br />
Het is wel de bedoeling dat deze dan ook toegepast worden.<br />
Lang werd stilgestaan bij het onderwerp over het voorschrijven van CE-gemarkeerde<br />
producten in een bestek. Dit is niet nodig omdat deze via de wet al van toepassing is<br />
op producten. CE zegt niets over private eisen van een product. Als belangrijk kwam<br />
naar voren dat binnen het onderwijs meer aandacht aan certifi cering besteed moet<br />
worden. <strong>STABU</strong> is daar al actief in, maar in zijn geheel blijft het belangrijk dat KOMO als<br />
kwaliteitsmerk nog meer gepromoot moet worden in de bouw.<br />
De aanwezigen vonden de bijeenkomst zo zinvol dat zij aan <strong>STABU</strong> gevraagd hebben<br />
om naast de gebruikelijke gebruikersdagen meer van deze discussiebijeenkomsten te<br />
organiseren.
Wereldwijd draagvlak voor<br />
afstemming objectenbibliotheek<br />
Tijdens het wereldcongres van IAI (International Alliance for<br />
Interoperability) North American Chapter, dat begin november<br />
is gehouden in Washington is een ‘Letter of Intent’ ondertekend<br />
door Construction Specifi cations Institute (VS), Construction<br />
Specifi cations Canada, buildingSMART Norway en <strong>STABU</strong>. Hiermee<br />
onderschrijven de partijen de strategische voordelen van<br />
samenwerking zoals verbreding van het internationale draagvlak<br />
voor een op ISO 12006-3 gebaseerde objectenbibliotheek, validatie<br />
van de inhoud door verschillende partijen, uitbreiding van ondersteunende<br />
talen en toepasbaarheid in verschillende applicaties.<br />
In Nederland heeft de Stichting <strong>STABU</strong> de afgelopen jaren veel<br />
energie gestoken in de ontwikkeling van een objectenbibliotheek<br />
LexiCon, die het mogelijk maakt dat computers probleemloos<br />
informatie kunnen uitwisselen betreffende getekende informatie<br />
(CAD), kwaliteitsbepalende informatie (o.a. bestekken) en kosteninformatie.<br />
Dit project maakt deel uit van de ruggengraat voor<br />
de ICT-toepassing in de bouw, PAIS genaamd, en wordt gefi nancierd<br />
door PSIBouw. In januari 2006 was reeds een ‘Letter of<br />
Intent’ met het Noorse project BARBi (Bygg og Anlegg Referanse<br />
Bibliotek) overeengekomen.<br />
De gebruikte taal voor de wereldwijde objectenbibliotheek is<br />
gedefi nieerd in de internationale norm ISO 12006-3 Building<br />
construction - Organization of information about construction<br />
works - Part 3: Framework for object-oriented information.<br />
Zittend v.l.n.r. Roger Grant (Construction Specifi cations Institute), Per Jæger (buildingSMART Norway),<br />
Maarten van Hezik (<strong>STABU</strong>), David Watson (Construction Specifi cations Canada).<br />
Staand v.l.n.r. Inger Lindgren (Director General/Ministry of Local Government and Regional<br />
Development), Jacob Mehus (Standards Norway), Håvard Bell (Norwegian Building Research Institute) en<br />
Gerrie Mühren (PSIBouw/Regieraad).<br />
Tentoonstellingen in het NAi<br />
Het Nederlands Architectuurinstituut (NAi) is méér dan een<br />
museum. Het is een voor iedereen toegankelijke culturele instelling<br />
waar op verschillende manieren aandacht wordt besteed aan<br />
de ontworpen omgeving.<br />
Het NAi is sinds 1993 gehuisvest in een markant gebouw,<br />
ontworpen door Jo Coenen, gelegen aan de rand van het<br />
Museumpark in het centrum van Rotterdam.<br />
In het NAi worden belangrijke archieven en collecties bewaard en<br />
toegankelijk gemaakt voor het publiek. Het instituut voorziet in<br />
mogelijkheden voor onderzoek en biedt een platform voor discussie.<br />
Door middel van tentoonstellingen en publicaties wil het NAi<br />
zowel het professionele werkveld als het grote publiek informeren,<br />
inspireren en stimuleren.<br />
Komende tijd zijn diverse tentoonstellingen in het NAi te<br />
bekijken, waaronder:<br />
‘Stad noch land’ over de ruimtelijke ontordening van Nederland;<br />
‘GeWoon Architectuur’ over Woonomgevingen<br />
uit de Collectie van het NAi;<br />
‘Huis Sonneveld’, een hypermodern huis uit 1933;<br />
Gezamenlijk kan er nu sturing worden gegeven aan het internationale samenwerkingstraject<br />
‘International Framework for Dictionaries’; de harmonisatie van de objectenbibliotheken<br />
wereldwijd.<br />
‘Moderniteit in de Tropen’, architectuur in Nederlands-Indië;<br />
‘Architectuur van de nacht’, schitterende gebouwen.<br />
Kijk voor de laatste informatie op www.nai.nl.<br />
<strong>STABU</strong> bulletin | 11
UAV-GC 2005 en<br />
de veranderende bouwopgave<br />
De veranderende bouwopgave en de gewenste en ongewenste veranderingen in het bouwproces bemoeilijken<br />
de sturende en coördinerende rol van de opdrachtgever. Dit veroorzaakt een tendens dat steeds meer opdracht-<br />
gevers, afhankelijk van hun beroepsmatige status, afstand willen nemen van dat geschillengevoelige bouwproces<br />
en de ‘was de deur uit doen’.<br />
Joop van Kuijen<br />
12 | <strong>STABU</strong> bulletin<br />
Een geïntegreerd contract op basis van<br />
de UAVgc, met één opdrachtnemer voor<br />
zowel ontwerp, uitvoering als eventueel<br />
meerjarig onderhoud of facility management,<br />
kan hiervoor de<br />
oplossing zijn. Tot nu<br />
toe zijn deze nieuwe<br />
contractvormen echter<br />
gepropageerd met de<br />
suggestie dat hiermee<br />
de creativiteit van de<br />
markt wordt bevorderd<br />
en de innovatie<br />
wordt gestimuleerd.<br />
Dat wordt echter gelogenstraft<br />
door CROWpublicatie<br />
212: -Vier<br />
jaar ervaring bij honderd<br />
geïntegreerde projecten-, waarin<br />
niet of nauwelijks blijken van innovatie<br />
zijn aangetoond. Daarnaast worden deze<br />
nieuwe contractvormen nogal afgezet<br />
tegen die waarbij de opdrachtgever afzonderlijke<br />
contracten met ontwerpende, adviserende<br />
en uitvoerende partijen afsluit, en<br />
die dan ietwat denigrerend als ‘traditioneel’<br />
worden afgeschilderd. Terwijl een groot<br />
deel van de B&U-projecten, qua bestuurbaarheid,<br />
met deze ‘traditionele’ contractvormen<br />
beter af is. Door deze vermeende<br />
tegenstellingen krijgen de echte argumenten<br />
die pleiten voor de toepassing van de<br />
UAVgc in de B&U te weinig aandacht. Dat<br />
heeft er ongetwijfeld toe bijgedragen dat,<br />
ondanks de inspanningen van de overheid<br />
in deze, de UAVgc na 6 jaar in de B&U<br />
In deze rubriek gaat de auteur in op wet- en regelgeving<br />
Onder ede<br />
‘ Voor de<br />
UAVgc,<br />
maar tégen<br />
geïntegreerd<br />
contracteren’<br />
helaas nog nauwelijks worden toegepast. Helaas, omdat deze<br />
sector, maar dan om andere redenen, wel degelijk behoefte heeft<br />
aan nieuwe contractvormen. Aan <strong>STABU</strong> nu de taak om het<br />
waarom van geïntegreerd contracteren beter te motiveren en de<br />
toepassing van de UAVgc bouwbreed te ondersteunen.<br />
Waarom geïntegreerd contracteren?<br />
Bij de ontwikkeling door CROW, waren de<br />
UAVgc de opdracht en de geïntegreerde contractvorm<br />
het gegeven. Het waarom van geïntegreerd<br />
contracteren was eigenlijk niet aan de orde en<br />
werd afgedaan met de, verder niet onderbouwde,<br />
veronderstelling dat met deze contractvorm de<br />
innovatie wordt gestimuleerd.<br />
Hoewel de wijze waarop CROW met dit soort<br />
ontwikkelingen aan de weg timmert alom<br />
bewondering verdient, heb ik als B&U-vertegenwoordiger bij de<br />
ontwikkeling van de UAVgc van meet af aan betreurd dat aan die<br />
waarom-vraag zo weinig aandacht is besteed. Ik heb de discussie<br />
meerdere malen vergeefs proberen aan te zwengelen met het als<br />
prikkelend bedoelde statement dat ik vóór de UAVgc ben maar<br />
tégen geïntegreerd contracteren. Ook bij de ontwikkeling van de<br />
Leidraad Aanbesteden van Geïntegreerde Contracten (LAvGC<br />
2006) zijn we in de werkgroep van het Instituut voor Bouwrecht,<br />
overigens begrijpelijk, uit gegaan van de aanbestedingsfase als de<br />
beslissing tot de geïntegreerde contractvorm al genomen is.<br />
Nu de <strong>STABU</strong> voor de opgave staat om de toepassing van de<br />
UAVgc in de B&U bouwbreed te ondersteunen, worden we weer<br />
geconfronteerd met die waarom-vraag.<br />
Argumenten<br />
In de publicaties van de overheid, die het geïntegreerd contracteren<br />
moeten promoten, worden als antwoord op die waarom-
vraag de argumenten gebezigd dat met deze nieuwe vorm van contracteren de creativiteit<br />
van de markt wordt bevorderd en de innovatie wordt gestimuleerd. Als tegenstelling worden<br />
daarbij de contractvormen, waarbij de opdrachtgever afzonderlijke contracten met<br />
ontwerpende, adviserende en uitvoerende partijen afsluit, enigszins denigrerend als<br />
‘traditioneel’ afgeschilderd. Omdat bij deze ‘traditionele’ contractvormen de opdrachtgever,<br />
als veroorzaker van de nevenrelaties, de wettelijke coördinatieplicht heeft noem ik<br />
ze hier, ter onderscheid, ‘gecoördineerde contractvormen’.<br />
Bevorderen creativiteit van de markt<br />
Bij het argument van bevordering van de creativiteit van de markt<br />
wordt het bepaalde in contracten op basis van de ‘gewone’ UAV,<br />
(...)dat de opdrachtgever verantwoordelijk is voor het ontwerp(...),<br />
letterlijk genomen met de tegenwerping dat hij het ontwerpen<br />
beter aan de markt kan overlaten...(?). Tevens wordt daarbij gesuggereerd<br />
dat wanneer de opdrachtgever op basis van een Programma<br />
van Eisen aanbesteedt, in plaats van op basis van een<br />
volledig uitgewerkt ontwerp (lees: bestek), het ruimere kader van<br />
het PvE de mogelijkheid opent voor het aanbesteden van zogenaamde<br />
‘oplossingsrichtingen’, waarmee de creativiteit van de<br />
markt extra wordt gestimuleerd. Met als meest gebruikte voorbeeld:<br />
Geen ‘brug’ aanbesteden maar een ‘oeververbinding’. Nu<br />
kan ik niet zo gauw een vergelijkbare oplossingsrichting in de B&U<br />
bedenken en verbaas ik mij over de impliciete aanname dat het inschakelen<br />
van de markt met een geïntegreerd contract een unieke<br />
garantie voor creativiteit zou inhouden. Bij het afzonderlijk contracteren van ontwerpende,<br />
adviserende en uitvoerende partijen binnen een gecoördineerd contract wordt<br />
immers ook de markt ingeschakeld. Mijns inziens wordt met een meervoudige opdracht<br />
aan architecten en adviseurs, als onderdeel van een gecoördineerd contract, de<br />
creativiteit zelfs optimaal gestimuleerd. De mogelijkheid om daarna meerdere uitvoerende<br />
partijen in concurrentie een uitvoeringsvoorstel te laten opstellen, draagt daar nog<br />
aan bij. Zeker nu, sinds het UAR 2001, de acceptatie door de aanbesteder van de door<br />
‘ De<br />
argumenten<br />
suggeren een<br />
tegenstelling<br />
die er niet is ‘<br />
inschrijvers ingediende variabelen (EU: varianten) duidelijker is omlijnd. Een minder<br />
technisch argument is dat met een geïntegreerd contract alle (project)risico’s bij de opdrachtnemer<br />
kunnen worden gelegd. Afgezien van de hoge risicodekking die daarvan het<br />
gevolg is, moet de opdrachtgever zich bewust zijn dat een optredend risico voor hem een<br />
geringere impact heeft dan voor de opdrachtnemer. De opdrachtgever verdisconteert<br />
de kostenconsequenties ervan namelijk in de investeringskosten terwijl de opdrachtnemer<br />
deze afzet tegen zijn beoogde winst op het project.<br />
Integratie van ontwerp en uitvoering<br />
De innovatie bij geïntegreerde contracten wordt kennelijk vooral<br />
gezien in de integratie van ontwerp en uitvoering. Anders gezegd, in het<br />
betrekken van de aannemer bij het ontwerp. Bij GWW- en Infra-werken,<br />
waarbij de wijze van uitvoering en materieelinzet grote invloed heeft op<br />
het ontwerp (bijvoorbeeld: een geboorde tunnel), kan ik mij daar iets bij<br />
voorstellen. Bij de gangbare B&U-werken is die invloed doorgaans minder.<br />
Hoewel het logisch lijkt om de aannemer vroegtijdig bij het ontwerp<br />
te betrekken, zijn er ook voorbeelden waarbij, afgezien van de tijdwinst,<br />
het ‘maakbare’ denken van de aannemer juist een remmende werking op de<br />
creativiteit heeft. Architect en aannemer ieder z’n vak. Mocht echter het soort<br />
project de inschakeling van uitvoeringskennis bij het ontwerp vereisen, dan kan<br />
ook in een gecoördineerde contractvorm, bijvoorbeeld een gecoördineerd bouwteam,<br />
de aannemer ‘als adviseur’ bij het ontwerp worden betrokken. Bij opdrachten die echter<br />
onder vigeur van de Europese regelgeving vallen mag deze aannemer, door zijn voorkennis<br />
opgedaan als adviseur bij het ontwerp, niet meer aan de latere aanbesteding van de<br />
uitvoering deelnemen. Het vroegtijdig aanbesteden en contracteren ‘als aannemer’ houdt<br />
echter weer een vergelijkbaar probleem in als bij het geïntegreerde contract, namelijk<br />
waarop wordt in die pre-ontwerpfase de aannemer dan gecontracteerd?<br />
Integratie van ontwerpen<br />
Een vorm van integratie die, zeker gezien de complexere bouwopgave met bijbehorende<br />
specialisatie, meer vanzelfsprekend is, is die van de verschillende ontwerpdisciplines,<br />
architectuur, constructie, installaties, etc. Met name de inpassing van de verschillende<br />
installaties, gebouwbeheer, beveiliging, communicatie, ICT en,<br />
in het kader van ‘levensloop bestendig wonen’, de domotica, is<br />
actueel. Deze ontwerpintegratie is echter nauwelijks afhankelijk<br />
van de gekozen contractvorm.<br />
Oneigenlijke argumenten<br />
De argumenten waarmee het geïntegreerde contract wordt gepromoot<br />
suggereren een tegenstelling die er eigenlijk niet is. De<br />
beoogde bevordering van de creativiteit van de<br />
markt en stimulering van innovatie kunnen namelijk<br />
in nagenoeg dezelfde mate met gecoördineerde<br />
contractvormen worden bereikt. Daarnaast worden<br />
de geïntegreerde contractvormen afgezet tegen, de<br />
als ‘traditioneel’ afgeschilderde, gecoördineerde vormen.<br />
Terwijl een groot deel van de B&U-projecten,<br />
qua bestuurbaarheid, contractering per fase, en risicomanagement,<br />
beter af is met zo’n gecoördineerde<br />
contractvorm.<br />
Die oneigenlijke argumenten veroorzaken dat<br />
de ‘echte’ argumenten die pleiten voor toepassing<br />
van de UAVgc in de B&U nauwelijks aan bod<br />
komen. Dat verklaart mijns inziens ook waarom,<br />
ondanks de inspanningen van de overheid in deze,<br />
de UAVgc na 6 jaar nog nauwelijks in de B&U worden toegepast.<br />
Desondanks ben ik van mening dat de B&U, maar dan om andere<br />
redenen, behoefte heeft aan nieuwe contractvormen. Met<br />
name de toepassingsmogelijkheden van de UAVgc in de B&U als<br />
antwoord op de veranderende bouwopgave moeten verder worden<br />
uitgediept. En waar kan dat beter gebeuren dan bij <strong>STABU</strong>.<br />
zie volgende pagina ><br />
<strong>STABU</strong> bulletin | 13
De veranderende bouwopgave<br />
Het bouwproces is door het specifi eke karakter toch al een<br />
afwijkend productieproces:<br />
• Een gelegenheidscoalitie tussen zelfstandige ondernemingen,<br />
veelal zonder eerdere samenwerkingservaring en elk met<br />
hun eigen ondernemersbelang. Doordat ondernemingsbelang<br />
veelal prevaleert boven het projectbelang is de communicatie<br />
eerder onderhandelings- dan samenwerkingsgericht.<br />
Ingeval de ondernemingen afzonderlijk, als nevenrelatie, door de<br />
opdrachtgever worden gecontracteerd heeft deze, als veroorzaker<br />
van de nevenrelaties, de coördinatieverantwoordelijkheid.<br />
Het uitbesteden van de coördinatie in de vorm van een coördinatie-opdracht<br />
aan één van de nevenrelaties, al of niet met een<br />
coördinatieovereenkomst tussen de nevenrelaties onderling,<br />
doet hier niets aan af.<br />
• De complexer wordende bouwopgave en toegenomen regelgeving,<br />
soms zelfs als ‘verjuridisering’ aangemerkt, noodzaken<br />
tot specialisatie. Hierdoor neemt het aantal procesfuncties en<br />
daarmee het aantal partijen toe, hetgeen de coördinatieplicht<br />
van de opdrachtgever nog verder verzwaart.<br />
• De verschillende aansprakelijkheden die, door de beperking<br />
ervan in de standaardvoorwaarden en rechtspositieregelingen,<br />
achterblijven bij de huidige wetgeving.<br />
• De ondoorzichtige prijsvorming waarbij de prijs pas bekend is<br />
bij de aanbesteding. Nog afgezien van de kans op een mislukte<br />
aanbesteding als de inschrijvingssom hoger uitvalt dan waarop<br />
de opdrachtgever, op basis van zijn zorgvuldige besteksbegroting,<br />
mocht rekenen.<br />
• Het probleem van de bewijslast in deze. Als gevolg van het<br />
eerder door de Raad van Arbitrage, als ‘studeerkamerbegroting’,<br />
verwerpen van de architecten- en adviseurs<br />
begroting als bewijs tegen een te hoge inschrijfbegroting.<br />
• Het dilemma van beslechting van geschillen door de Raad van<br />
Arbitrage of de gewone rechter.<br />
• Het bepaalde dat de aannemer niet meer aansprakelijk is<br />
na de oplevering, respectievelijk na het beëindigen van de<br />
onderhoudstermijn, voor gebreken die de opdrachtgever had<br />
moeten ontdekken, houdt een verkapte toezichtplicht voor de<br />
opdrachtgever in. Daardoor komen gebreken voor zijn rekening<br />
die zonder toezicht voor rekening aannemer zijn. Eigenlijk wordt<br />
hiermee de opdrachtgever verantwoordelijk voor de door de<br />
aannemer geleverde kwaliteit...<br />
Met betrekking tot de recente instortingen of bijna instortingen<br />
herinner ik mij dat een CUR-commissie ‘Leren van instortingen’<br />
in 2004 concludeerde dat: “(...)De oorzaken vaak besloten liggen<br />
in de organisatie van het bouwproces. De verantwoordelijkheid<br />
daarin is diffuus, met vaak gebrekkige communicatie en afstemming<br />
tussen partijen. De complexe organisatie en omslachtige<br />
procedures en het ontbreken van regie op de samenhang van<br />
deelconstructies leidt tot veiligheidsproblemen en zelfs tot instortingen(...)”<br />
Aldus de commissie. De aanstelling van een hoofdconstructeur<br />
die verantwoordelijk is voor het constructieve ontwerp en<br />
de kwaliteit van de engineering bewaakt (niet de uitvoering), zou<br />
al een verbetering zijn.<br />
14 | <strong>STABU</strong> bulletin<br />
UAVgc het antwoord op de veranderende bouwopgave?<br />
Al deze gewenste en ongewenste veranderingen in het bouwproces bemoeilijken de<br />
sturende en coördinerende rol van de opdrachtgever. Het is dan ook niet verwonderlijk<br />
dat steeds meer opdrachtgevers, afhankelijk van hun beroepsmatige status, afstand<br />
willen nemen van dat geschillengevoelige bouwproces en ‘de was de deur uit doen’.<br />
Daarbij willen zij één aansprakelijk aanspreekpunt, sturen op afstand, prijszekerheid in de<br />
vroege fase, garantie op het eindproduct in plaats van kwaliteitszorg op materialen of het<br />
proces. En resultaatsverplichtingen in plaats van inspanningsverplichtingen...<br />
Op het eerste gezicht is een geïntegreerd contract op basis van de UAVgc het antwoord<br />
op de hier geschetste veranderende bouwopgave.<br />
Aandachtspunten<br />
Doordat bij de ontwikkeling van de UAVgc de gezaghebbende juristen betrokken zijn,<br />
hebben de juridische aspecten alle aandacht gekregen, daarentegen behoeven enkele<br />
projectmanagementaspecten, voor de toepassing in de B&U, nog nadere uitdieping.<br />
Met name de aspecten die inherent zijn aan het contracteren in de vroege (pre-ontwerp-)<br />
fase, zoals:<br />
• De relatief ‘zachte’ contractering op basis van de prestatiespecifi caties (PvE);<br />
• Het omgaan met het contracteren van lange termijn (project- en proces-)risico’s;<br />
• Een richtprijs met bandbreedte als inschrijvingssom;<br />
• De individuele informatie-uitwisseling met inschrijvers ten behoeve van de juiste<br />
afstemming van de aanbodspecifi catie op de vraagspecifi catie (gevaar van<br />
concurrentievervalsing);<br />
Overige aandachtspunten zijn:<br />
• De hoge transactiekosten voor het opstellen van aanbodspecifi caties voor een ontwerp-<br />
én uitvoeringsvoorstel (én eventueel meer jarig onderhoud of facility management);<br />
• De transactiekosten van de niet-gegunden, die als maatschappelijke kosten ten laste<br />
van latere projecten worden gebracht;<br />
• Het objectief wegen van de kwaliteitsaspecten (meerwaarde) van de verschillende<br />
aanbodspecifi caties, als onderdeel van gunning op basis van de Economisch Meest<br />
Voordelige Inschrijving.<br />
• De beperking van de aansprakelijkheid van de opdrachtnemer na de oplevering<br />
(respectievelijk na de onderhoudstermijn), tengevolge van de verzekerbaarheid ervan;<br />
• De mogelijkheden van een Verborgen Gebreken Verzekering met bijbehorende<br />
Technische Inspectie Service.<br />
<strong>STABU</strong>-acties<br />
<strong>STABU</strong> beraadt zich nog over de mogelijkheden om gebruikers van geïntegreerde<br />
contractvormen, geïnteresseerden en vooral ook het onderwijs in de discussie over de<br />
toepassingsmogelijkheden van nieuwe contractvormen in de B&U te betrekken. In voorbereiding<br />
is de -<strong>STABU</strong> Leidraad Contractvormen-, waarmee potentiële opdrachtgevers,<br />
afgestemd op de ‘eigen wensen’, ‘competenties’ en ‘soort project’ de meest in aanmerking<br />
komende contractvorm kunnen kiezen. Voor de verspreiding van kennis over geïntegreerd<br />
contracteren verzorgt <strong>STABU</strong> de cursusdag UAVgc in de B&U, waarvan op 23 november<br />
2006 de eerste afl evering succesvol plaatsvond. Voor de volgende cursusdata in <strong>2007</strong>,<br />
kunt u de <strong>STABU</strong>-website raadplegen.
Bestekteksten van fabrikanten<br />
in de gehele Benelux<br />
Door afspraken te maken tussen Cobosystems N.V. in België<br />
en de Stichting <strong>STABU</strong> in Nederland wordt het veel makkelijker<br />
voor fabrikanten om hun producten in de vorm van kant-en-<br />
klare bestekteksten voor de Benelux beschikbaar te stellen.<br />
Cobosystems verzorgt voor fabrikanten ten behoeve van de Belgische en Luxemburgse markt<br />
bestekteksten die aansluiten op de aldaar bestaande systematiek van Het Neutraal Bestek.<br />
De Stichting <strong>STABU</strong> verzorgt voor de Nederlandse markt de zogenaamde Fabrikantgebonden<br />
Product Specifi caties als onderdeel van de <strong>STABU</strong>-bestekssystematiek. Het Neutraal Bestek<br />
wordt uitgegeven in samenwerking met NAV, de Vlaamse Architectenorganisatie en in België<br />
en Luxemburg door ongeveer 850 architecten, openbare of private instellingen toegepast.<br />
De <strong>STABU</strong>-systematiek heeft ruim 1700 licentiehouders met 2400 gebruikers.<br />
Roadshow ‘Leven Lang leren’<br />
In het kader van ‘Leven lang leren in de Bouw en Infrastructuur’ zal op 1 februari <strong>2007</strong> door<br />
SenterNovem in de Hight Tech Campus te Eindhoven een bijeenkomst worden verzorgd.<br />
Scholing van werknemers is cruciaal om de economische bedrijvigheid in Nederland te versterken<br />
en te behouden. In de huidige economische omstandigheden gaan veranderingen<br />
vaak zo snel dat ze zonder goed opgeleid personeel niet goed bij te benen zijn. Ondanks<br />
dat het belang van scholing door ondernemers wordt onderkend, blijkt het in de praktijk<br />
vooral voor kleinere bedrijven soms lastig hieraan handen en voeten te geven. Daarom komen<br />
<strong>tijdens</strong> deze roadshow goede voorbeelden van scholing en Leven Lang Leren aan de orde<br />
waaruit inspiratie kan worden geput. Het programma start met een presentatie van drs. H.J.A.<br />
Beereboom, senior arbeidsmarkt onderzoeker van het Economisch Instituut voor de bouwnijverheid.<br />
Demissionaire Staatssecretaris van Economische Zaken mevr. ir. K. van Gennip zal<br />
een scholingscheque uitreiken. De directeur van <strong>STABU</strong>, ir. M.L.A.M. van Hezik, is gevraagd om<br />
de rol van dagvoorzitter op zich te nemen.<br />
SenterNovem<br />
SenterNovem is op 1 mei 2004 ontstaan uit de fusie tussen Senter en Novem, twee<br />
agentschappen van het Ministerie van Economische Zaken. Deze nieuwe organisatie<br />
bundelt kennis van innovatie, energie, klimaat, milieu en leefomgeving. SenterNovem<br />
draagt hiermee bij aan een sterkere positie van het bedrijfsleven in ons land en aan een<br />
duurzamere samenleving, met zorg voor mens en milieu.<br />
De twee besteksystemen kennen zeer grote verschillen en daarom<br />
zijn de bestekteksten voor fabrikanten in de drie landen ook zeer<br />
afwijkend van elkaar. Om fabrikanten te helpen deze hindernissen<br />
te slechten, verlenen zowel Cobosystems als <strong>STABU</strong> de dienst aan<br />
fabrikanten om hun producten in de juiste beschrijving in de<br />
verschillende markten af te zetten.<br />
Voor meer informatie:<br />
Cobosystems, Paul Kamerbeek, www.cobosystems.be<br />
Stichting <strong>STABU</strong>, Herman Kervel, www.stabu.org<br />
foto: Daniëlle Terpstra, Unify<br />
<strong>STABU</strong> is gestart met een digitale nieuwsbrief, <strong>STABU</strong>m@il genaamd. Regelmatig zal daarin geïnformeerd worden<br />
over zogenaamde <strong>STABU</strong>-evenementen zoals gebruikersdagen, nieuwe uitgaven, beurzen, etc. Zo worden actuele<br />
zaken in een kort artikel weergegeven en de aandacht gevestigd op uitgebreidere artikelen die op onze website<br />
staan. <strong>STABU</strong>m@il wordt ongeveer 6 x per jaar verzonden naar alle geïnteresseerden. Wilt u de informatie ook<br />
ontvangen, meldt u zich aan via de website van <strong>STABU</strong>, www.stabu.org.<br />
Stabum@il<br />
<strong>STABU</strong> bulletin | 15
BSB conformiteitsverklaring<br />
Het Bouwstoffenbesluit Bodem- en oppervlaktewaterbescherming 1) stelt eisen aan het toepassen van steenachtige<br />
bouwmaterialen en grond in werken. In het algemeen is de controle op de naleving van wettelijke bepalingen<br />
door de aannemer geen taak van de directie. Echter het Bouwstoffenbesluit richt zich in eerste instantie tot eige-<br />
naren /opdrachtgevers van het werk, zoals projectontwikkelaars, overheden, stichtingen, particulieren, bedrijven.<br />
In dit artikel zijn de consequenties van de wet voor de samensteller van het bestekboek 2) op een rij gezet.<br />
ir. S.W. (Sietze) Wierda<br />
namens BNB<br />
16 | <strong>STABU</strong> bulletin<br />
In het Bouwstoffenbesluit Bodem- en oppervlaktewaterbescherming<br />
(kortweg het<br />
Bouwstoffenbesluit) staan milieuhygiënische<br />
regels voor het toepassen van grond<br />
en/of steenachtige materialen in werken<br />
op of in de bodem of in het oppervlaktewater.<br />
Niet elk materiaal valt onder de<br />
werking van het Bouwstoffenbesluit. Een<br />
bouwstof, die wordt toegepast in een<br />
bouwwerk, valt onder het besluit indien:<br />
• het een steenachtig materiaal betreft;<br />
• en indien het buiten worden toegepast.<br />
Volgens de defi nitie van het Bouwbesluit bestaan<br />
steenachtige materialen voor ten minste<br />
10% uit silicium, calcium of aluminium.<br />
Voorbeelden van steenachtige materialen<br />
zijn:<br />
• beton, zand en grind;<br />
• dakpannen;<br />
• tegels;<br />
• keramische en betonnen (metsel)stenen;<br />
• bitumineuze dakbedekkingen.<br />
Vlakglas en metallisch aluminium vallen<br />
wel onder de defi nitie maar zijn uitgezonderd.<br />
Het besluit betreft zowel voor nieuwe<br />
als hergebruikte bouwstoffen. Omdat door<br />
uitloging en emissie stoffen uit een bouwmateriaal<br />
in de bodem terecht kunnen komen,<br />
heeft het besluit ook betrekking op<br />
bouwstoffen die op het eerste gezicht niet<br />
‘op of in de bodem of in het oppervlaktewater<br />
worden aangebracht’.<br />
De Bond van Nederlandse Bestekdeskundigen BNB<br />
streeft naar het bevorderen van de kennis, het inzicht<br />
en de vaardigheid van de bestekdeskundigen.<br />
In kort bestek<br />
De verantwoordelijkheid van eigenaren/opdrachtgevers<br />
Het Bouwstoffenbesluit richt zich in de eerste plaats op de<br />
eigenaar van de bouwstoffen of op de opdrachtgever van het werk.<br />
Op deze rust de verplichting gegevens over de chemische<br />
samenstelling en het uitlooggedrag van onder het besluit vallende<br />
bouwstoffen vast te leggen en deze beschikbaar te hebben.<br />
In een aantal gevallen moet tevoren melding worden<br />
gedaan aan het ‘bevoegd gezag’ (gemeenten).<br />
Voor de toepassing van alle bouwstoffen (behalve schone<br />
grond) geldt de verwijderingsplicht. De verwijderingsplicht<br />
is ingesteld om ervoor te zorgen dat, <strong>tijdens</strong> de levensduur<br />
van het gebouw, of als het gebouw niet meer wordt gebruikt,<br />
de bouwstoffen niet met de bodem vermengen. De eigenaar<br />
van het gebouw moet op het moment dat het werk niet meer<br />
gebruikt en onderhouden wordt de toegepaste bouwstoffen verwijderen.<br />
Om deze verwijdering mogelijk te maken moeten de<br />
bouwstoffen herneembaar zijn aangebracht.<br />
In verband met de informatieplicht die rust op de eigenaren/<br />
opdrachtgevers van gebouwen, verdient het aanbeveling in het<br />
bestekboek, onder artikel 01.02.18, de bepaling 02 BOUWSTOF-<br />
FENBESLUIT op te nemen. In deze tekst is bepaald dat de aannemer<br />
voor de onder het besluit vallende bouwstoffen een ‘erkende<br />
kwaliteitsverklaring of een partijkeuring ..’ overlegt. Het spreekt<br />
voor zich dat ook de directievoerder (op de bouwplaats) zich bewust<br />
moet zijn van de noodzaak van het overleggen van deze bewijsmiddelen<br />
door de aannemer.<br />
Gebruik van certifi caten<br />
De eigenaar/opdrachtgever kan met behulp van een erkende kwaliteitsverklaring<br />
de milieuhygiënische kwaliteit van een bouwstof<br />
aantonen. Bouwstoffen die geen erkende kwaliteitsverklaring hebben,<br />
kunnen met een partijkeuring aan de eisen van het Bouwstof-
fenbesluit worden getoetst. Daarvoor moet een monster van de partij<br />
bouwstoffen worden geanalyseerd in een laboratorium. De analyse<br />
moet gebeuren via het zogenaamde gebruikersprotocol. Volgens het<br />
Bouwstoffenbesluit mogen alleen bedrijven en instellingen monsters<br />
nemen en analyseren die door VROM en het ministerie van Verkeer<br />
& Waterstaat zijn aangewezen. Deze monsternemers en laboratoria<br />
gebruiken het ‘Kwaliteitswaarborg Bouwstoffenbesluit’, een bewijs dat<br />
ze hun werk volgens de eisen van het Bouwstoffenbesluit hebben gedaan.<br />
Een lijst met aangewezen monsternemers en laboratoria is te<br />
vinden op www.vrom.nl. Gezien de hoeveelheid toe te passen bouwstoffen<br />
wordt het gebruik van de tweede mogelijkheid in bouwkundige<br />
werken niet aanbevolen. Kwaliteitsverklaringen met NL-BSB keurmerk<br />
(afbeelding 1) geven aan dat de bouwstof voldoet aan de eisen van<br />
het Bouwstoffenbesluit.<br />
(afbeelding 1: NL-BSB-keurmerk)<br />
Het NL-BSB keurmerk<br />
De publiekrechtelijk erkende beoordelingsrichtlijnen, op grond waarvan<br />
een KOMO-certifi caat wordt verstrekt, zijn zodanig ingericht dat<br />
het ‘gewone’ KOMO-certifi caat tevens het bewijsmiddel vormt, dat de<br />
opdrachtgever ingevolge het Bouwstoffenbesluit beschikbaar moet<br />
houden. Bij de Stichting Bouwkwaliteit (www.bouwkwaliteit.nl) kan<br />
worden nagegaan voor welke producten een erkende kwaliteitsverklaring<br />
mag worden afgegeven.<br />
Volgens de BNB Richtlijn 01 3) , artikel 4.3 dient in de bouwstofspecifi<br />
caties van het bestekboek bij voorkeur gebruik te worden gemaakt<br />
van gecertifi ceerde bouwstoffen. Bouwstoffen die worden geleverd<br />
met KOMO-(attest-met-) productcertifi caat zijn herkenbaar aan de<br />
toevoeging ‘(BRL ...’) in de specifi catietitel. De voordelen van het voorschrijven<br />
van gecertifi ceerde bouwstoffen zijn de volgende:<br />
• Bouwstoffen met een KOMO-keurmerk op basis van een publiekrechtelijk<br />
erkende Beoordelingsrichtlijn (BRL) voldoen aan de eisen<br />
van het Bouwbesluit.<br />
• Gecertifi ceerde bouwstoffen (op basis van zowel de publiekrechtelijk<br />
erkende als de privaatrechtelijke Beoordelingsrichtlijnen)<br />
‘worden geacht te zijn goedgekeurd in de zin van paragraaf 18 van<br />
de U.A.V. indien het betreffende document aan de directie is afgegeven<br />
en de bouwstoffen door de directie op het werk uitwendig<br />
visueel zijn beoordeeld en in orde bevonden.’ (zie <strong>STABU</strong> artikel<br />
01.02.18, bepaling 01, eerste keuzetekst).<br />
• Een gebrek dat zich voordoet bij een gecertifi ceerde bouwstof<br />
(na de uitwendige en visuele beoordeling en goedkeuring) is<br />
automatisch een verborgen gebrek in de zin van U.A.V. par. 12 lid 3<br />
(behoeft dus niet meer te worden aangetoond).<br />
Indien de bestekschrijver zich aan deze regel houdt, zullen bouwstoffen<br />
die vallen onder de werking van het Bouwbesluit en een KOMOkeurmerk<br />
hebben, altijd voldoen aan de eisen van het Bouwstoffenbesluit.<br />
Het KOMO-certifcaat is daarmee het in bepaling 01.02.18<br />
bepaling 02 verlangde bewijsmiddel, dat door de aannemer aan de<br />
directe worden verstrekt.<br />
In de bestekboekspecifi caties van bouwstoffen die vallen onder de<br />
werking van het Bouwstoffenbesluit kan dus in alle gevallen worden<br />
volstaan met de standaardtekst (vaste- of keuzetekst) ‘...leveren onder<br />
KOMO-(attest-met-)productcertifi caat.’. Het toevoegen van de vrije<br />
tekst :...leveren onder NL-BSB conformiteitsverklaring overeenkomstig...’<br />
is overbodig. De keuzeteksten betreffende de NL-BSB conformiteitsverklaring<br />
zijn vanaf uitgave 2006-1 niet meer in de <strong>STABU</strong><br />
catalogus aanwezig.<br />
Indien in het bestekboek voor een bouwstof, die valt onder de werking van het bouwbesluit,<br />
geen KOMO-(attest-met-)productcertifcaat word verlangd, zal door de aannemer ingevolge<br />
het bepaalde in 01.02.18-02, een NL-BSB certifi caat (conformiteitsverklaring) of een partijkeuringsrapport<br />
moeten worden verstrekt. Directievoerders zullen in dat geval aan de hand<br />
van (bijvoorbeeld) de checklist in de <strong>STABU</strong>-publicatie ‘Bouwstoffenbesluit’ moeten controleren<br />
of een bouwstof valt onder de werking van het Bouwstoffenbesluit, om vast te stellen van<br />
welke bouwstoffen de aannemer de verlangde bewijsmiddelen moet verstrekken.<br />
1) Het Bouwstoffenbesluit werd bij evaluatie als te ingewikkeld, te duur, te star en de slecht<br />
handhaafbaar bestempeld. Ook de normstelling stond onderdruk, omdat deze onvoldoende<br />
rekening hield met milieurisico’s. Daarom streeft VROM ernaar het Bouwstoffenbesluit te vervangen<br />
door het Besluit Bodembescherming. Het ‘Ontwerp-besluit houdende regels inzake<br />
bescherming van de bodem’ is gepubliceerd in de Staatscourant van 31 maart 2006.<br />
2) De Stichting <strong>STABU</strong> en de BNB pleiten ervoor onderscheid te maken tussen ‘het bestek’ en<br />
‘het bestekboek’:<br />
• Het bestek betreft de beschrijving van het werk, de daarbij behorende tekeningen,<br />
de voor het werk geldende voorwaarden, de nota van inlichtingen en het<br />
proces-verbaal van aanwijzing (U.A.V. par. 1 lid 1).<br />
• Het bestekboek bevat alleen de (met behulp van de <strong>STABU</strong> systematiek samengestelde)<br />
beschrijving van het werk en de voor het werk geldende voorwaarden.<br />
3) Meer informatie betreffende de BNB Richtlijn 01 kan worden gevonden op<br />
www.bestek-deskundigen.nl onder ‘BNB keurmerk’ (in het ondermenu).<br />
Literatuur:<br />
• ‘Het Bouwstoffenbesluit. De hele bouw heeft er mee te maken.’,<br />
uitgave ministerie van VROM<br />
• ‘Bouwstoffenbesluit’, uitgave Stichting <strong>STABU</strong>.<br />
<strong>STABU</strong> bulletin | 17
18 | <strong>STABU</strong> bulletin<br />
Uit de praktijk<br />
Aanbesteden:<br />
de kern van het probleem<br />
Ir. Pieter A.A. van den Eijnden<br />
Wie is SMI?<br />
Stichting marktwerking Installatietechniek (SMI). SMI is een stichting die in de eerste<br />
plaats aanbestedingsprocedures ten behoeve van installatiebedrijven verder wil verbeteren.<br />
Daarbij streeft SMI naar evenwichtige, objectieve en transparante vraag- en aanbodverhoudingen.<br />
Daarnaast ondersteunt SMI - met kennis, expertise en praktisch (juridisch)<br />
advies - individuele installateurs op het gebied van aanbestedingen en contractvorming<br />
van installatietechnische werken in Nederland. Doordat SMI een onafhankelijke<br />
partij is, kan zij bij uitstek de aanbestedende dienst op onjuistheden<br />
wijzen. SMI slaat bovendien een brug tussen installatiebedrijven enerzijds en de<br />
aanbestedende partijen in de bouwkolom anderzijds, als het gaat om aanbestedingsreglementen<br />
en de gevolgen ervan voor de dagelijkse praktijk.<br />
Het probleem aanbesteden<br />
Je kunt de Cobouw of andere kranten niet openslaan of je komt al<br />
weer een publicatie tegen over aanbesteden. De ene keer handelt<br />
het over het mislukken van de aanbesteding van het busvervoer, dan<br />
weer is het bij de thuiszorg fout gegaan. De aanbestedingen in de<br />
bouw- en GWW- sector spannen echter de kroon. Wat is hier nu aan<br />
de hand?<br />
Als we de zaken analyseren dan gaat het om het volgende probleem.<br />
Vanuit Europa zijn veel voorschriften opgesteld waaraan<br />
Europese aanbestedingen 1) moeten voldoen. Deze voorschriften<br />
zijn opgesteld om een open Europese markt mogelijk te maken.<br />
Belangrijke begrippen daarbij zijn: transparantie, objectiviteit en<br />
non-discriminatie. Vanuit deze Europese regelgeving heeft de<br />
Nederlandse wetgever eigen regelgeving en reglementen opgesteld.<br />
En daar gaat het fout. In plaats van heldere eenduidige regelgeving<br />
waaruit duidelijk blijkt wat wel kan en wat niet mag, zijn er regels<br />
ontstaan die eigenlijk alléén interessant zijn voor juristen en die<br />
leiden tot juridische steekspellen. Een ander kenmerk van de<br />
reglementen is dat deze de laatste jaren eenzijdig door de overheid<br />
zijn opgesteld en als dictaat bij het bedrijfsleven zijn neergelegd.<br />
Dat het resultaat bureaucratisch is, weinig praktisch en helemaal<br />
vanuit de inkopende kant is opgesteld, is dan ook niet verwonderlijk.<br />
Met deze onduidelijke regelgeving in de hand moeten de<br />
overheidsdiensten aanbesteden. Veel inkopers, kopschuw geworden<br />
door al die problemen met aanbesteden, kiezen het zekere<br />
voor het onzekere en proberen bij de aanbesteding elk risico uit te<br />
sluiten. Resultaat is dat bij de aanbesteding vooral gelet op de vraag<br />
of er voldoende concurrentie is, maar nauwelijks gekeken wordt naar<br />
duurzaamheid, innovatie en effi ciency. En dit komt het eindresultaat<br />
niet ten goede.
Een voorbeeld van ineffi ciency is een aanbesteding van een uitgebreid<br />
of complex werk, dus met een omvangrijk bestek. Zo’n bestek<br />
betekent voor alle partijen die aan deze aanbesteding meedoen, dat<br />
zij dit bestek dienen uit te trekken, voordat zij een prijs kunnen maken.<br />
Dat houdt in dat soms 10 à 15 partijen stuk voor stuk hetzelfde<br />
werk verzetten. Hier worden dan kosten gemaakt die vroeg of laat<br />
op een of ander manier goed gemaakt moeten worden. Hoe kan dit<br />
opgelost worden? Heel eenvoudig: door als aanbesteder hoeveelheidstaten<br />
ter beschikking te stellen. Deze zijn toch al opgemaakt. Het<br />
grote bijkomende voordeel is bovendien dat alle inschrijvingen goed<br />
vergelijkbaar zijn. Ook het begrip proportionaliteit geeft in de praktijk<br />
regelmatig aanleiding tot discussie. Door vast te leggen wat men onder<br />
proportionaliteit verstaat, bijvoorbeeld de gevraagde jaaromzet mag<br />
maximaal 4 maal de begrote projectomzet zijn, wordt elke onduidelijkheid<br />
over dit punt weggenomen. En dit voorkomt dure en onwenselijke<br />
procedures voor de rechter.<br />
De oplossing voor dit probleem is nog niet in zicht<br />
De nieuwe aanbestedingswet die door de 2e Kamer in september<br />
goedgekeurd is, geeft in ieder geval niet de oplossing. Het is een<br />
kaderwet, waarin niet vastgelegd is hoe knelpunten en problemen<br />
aangepakt dienen te worden. Door middel van ‘Algemene Maatregelen<br />
van Bestuur’ (AMvB) zal de praktische invulling tot stand<br />
dienen te komen. Wellicht dat een goede invulling van de AMvB’s<br />
licht brengt. Maar het feit dat deze door de overheid opgesteld<br />
worden zonder inhoudelijk overleg met het bedrijfsleven doet<br />
vrezen dat de AMvB’s niet op de dagelijkse praktijk afgestemd<br />
zullen zijn. Bovendien blijft zo een lappendeken gehandhaafd.<br />
Gelukkig heeft de 1e Kamer inmiddels kritische vragen gesteld en de<br />
vinger precies op de zere plek gelegd.<br />
Enig licht aan het eind van de tunnel?<br />
Een goed initiatief is genomen door de Regieraad Bouw. Uit<br />
hun analyse komt naar voren dat de Europese regelgeving niet<br />
het probleem is, maar dat veel aanbesteders niet in staat zijn te<br />
beoordelen welke mogelijkheden de regels bieden. Om aanbesteders<br />
daarmee te helpen en professioneel aanbesteden te<br />
stimuleren, zijn zij bezig een aantal praktische leidraden en een<br />
handleiding op te stellen. Die moeten aanbesteders ondersteunen<br />
om verstandige (lees: aanbesteden met focus op innovatief, duurzaamheid<br />
en praktisch) beslissingen te nemen. Echter deze leidraden<br />
zullen niet bindend zijn. Hiermee laat de Regieraad een ernstige<br />
steek vallen. Vrijblijvende leidraden gecombineerd met een weinig<br />
praktische regelgeving vanuit de overheid zullen blijven leiden<br />
tot een versnippering en verkokering van het aanbestedingsbeleid.<br />
En van de beloofde vereenvoudigingen en de beperking<br />
van de lasten van het bedrijfsleven zal helemaal geen sprake zijn.<br />
Het licht aan het einde van de tunnel, kan goed gevormd worden<br />
als de Regieraad daadwerkelijk betrokken wordt bij de opstelling<br />
van de AMvB’s Dan immers kunnen de leidraden en de handleiding<br />
als basis dienen voor deze AMvB’s.<br />
1) dit zijn aanbestedingen, waarvan de waarde boven de vastgestelde<br />
drempelbedragen liggen<br />
Auteurs: Ir. Pieter A.A. van den Eijnden<br />
Mr. Margreet C.A. van Deurzen<br />
SMI<br />
<strong>STABU</strong> bulletin | 19
20 | <strong>STABU</strong> bulletin<br />
<strong>STABU</strong><br />
De Stichting <strong>STABU</strong> biedt een breed pakket opleidingen aan, gericht op de dagelijkse bestekspraktijk. De cursus-<br />
sen variëren van een introductie in de <strong>STABU</strong>-systematiek tot en met een volledige opleiding tot bestekschrijver.<br />
Een korte opsomming is hieronder vermeld.<br />
Cursusaanbod<br />
Cursus <strong>STABU</strong>-bestekssystematiek<br />
Om de invoering van de <strong>STABU</strong>-bestekssystematiek<br />
binnen uw organisatie snel<br />
en effectief te laten verlopen, wordt door<br />
<strong>STABU</strong> een dagcursus georganiseerd. In<br />
één dag raakt u volledig vertrouwd met<br />
de <strong>STABU</strong>-systematiek. De prijs van deze<br />
cursus bedraagt € 345,-- exclusief BTW<br />
per persoon (prijsstelling <strong>2007</strong>), inclusief<br />
lesmateriaal en lunch.<br />
Op de volgende data is nog plaats:<br />
27 februari <strong>2007</strong>;<br />
10 april <strong>2007</strong>;<br />
22 mei <strong>2007</strong>.<br />
Cursus <strong>STABU</strong> Bestekken lezen<br />
De Stichting <strong>STABU</strong> helpt ontvangers van<br />
projectbestekken met het kritisch beoordelen<br />
van de inhoud. Waar zitten de voetangels<br />
en klemmen in de projectbestekken? Welke<br />
risico’s zitten erin verborgen? In een ochtend<br />
en een middag worden deze belangrijke<br />
zaken toegelicht.<br />
In deze cursus wordt uitgebreid aandacht<br />
besteed aan de uitleg van die administratieve<br />
en technische zaken die grote invloed<br />
kunnen hebben op de verantwoordelijkheid<br />
en aansprakelijkheid van de uitvoerende<br />
en toeleverende bedrijven in de bouw. Met<br />
deze kennis kunnen de bedrijfsrisico’s beter<br />
ingeschat worden. Dus alle zaken die invloed<br />
hebben op zekerheidstelling, garantie,<br />
coördinatie, aansprakelijkheid, verzekeringen<br />
en geschillen komen aan de orde.<br />
De prijs van deze cursus bedraagt € 345,-<br />
- exclusief BTW per persoon (prijsstelling<br />
<strong>2007</strong>), inclusief lesmateriaal en lunch.<br />
Op de volgende data is nog plaats:<br />
6 februari <strong>2007</strong>;<br />
20 maart <strong>2007</strong>;<br />
1 mei <strong>2007</strong>;<br />
12 juni <strong>2007</strong>.<br />
Cursus Actualiteit in wet- en regelgeving in de B&U<br />
Deze cursus actualiteit in wet- en regelgeving in de B&U is speciaal<br />
bedoeld voor hen die graag bijgeschoold willen worden<br />
over de meest recente ontwikkelingen in wet- en regelgeving in<br />
deze sector. De cursus is o.a. bestemd voor gebruikers, direct en<br />
indirect, van de <strong>STABU</strong>-bestekssystematiek zoals architecten- en<br />
ingenieursbureaus, de opdrachtgevende overheid, woningbouwverenigingen,<br />
projectontwikkelaars en aannemers- en installatiebedrijven,<br />
leveranciers en producenten van bouwstoffen die in<br />
bestekken worden voorgeschreven en iedereen die in zijn of haar<br />
dagelijkse functie in het bouwproces te maken heeft met wet- en<br />
regelgeving. Door middel van deze cursus, van één dag, is men<br />
weer geheel op de hoogte van alle valkuilen in bouwcontracten<br />
en weet men hoe deze te vermijden.<br />
De prijs van deze cursus bedraagt € 345,-- exclusief BTW per<br />
persoon (prijsstelling <strong>2007</strong>), inclusief lesmateriaal en lunch.<br />
Op de volgende data is nog plaats:<br />
22 maart <strong>2007</strong>;<br />
24 mei <strong>2007</strong>.<br />
Opleiding <strong>STABU</strong> Bestekschrijver (24 dagdelen)<br />
Deze opleiding tot professionele bestekschrijver behandelt alle<br />
relevante onderdelen voor het opstellen van projectbestekken.<br />
Ook de nieuwe ontwikkelingen op het terrein van de materialen<br />
vragen een steeds grotere kennis en deskundigheid van de bestekschrijver.<br />
In de andere bestaande cursussen en opleidingen<br />
wordt weliswaar aandacht besteed aan het belangrijke onderdeel<br />
‘bestekken’ maar niet in die mate dat daarmee de professionaliteit<br />
van de bestekschrijver wordt verhoogd.<br />
Op verzoek van velen heeft de Stichting <strong>STABU</strong> daarom dertien<br />
jaar geleden deze opleiding opgezet. Uitgangspunt daarbij is de
kennisoverdracht door ervaren docenten, gericht op de dagelijkse<br />
praktijk. De opleiding is zowel bouwkundig als installatietechnisch<br />
georiënteerd.<br />
De opzet van de opleiding is zodanig dat direct kan worden ingespeeld<br />
op veranderingen in de praktijk. Tot op heden hebben ruim<br />
630 deelnemers deze opleiding met goed gevolg afgesloten. De<br />
prijs van de opleiding is € 2995,-- exclusief BTW per persoon (prijsstelling<br />
<strong>2007</strong>), inclusief diners, syllabi, overig studiemateriaal en<br />
examengelden. Aanmelden voor het cursusseizoen <strong>2007</strong>/2008 is<br />
reeds mogelijk. Drie groepen zullen dan starten op respectievelijk<br />
11 september, 13 september en 28 november <strong>2007</strong>.<br />
Opfriscursus bestekschrijver (4 dagdelen)<br />
Speciaal bedoeld voor degenen die de Opleiding Bestekschrijver<br />
hebben gevolgd en bijgeschoold willen worden over de meest<br />
recente ontwikkelingen.<br />
Hoe houdt men zijn kennis up-to-date? Zeker op dit moment, met<br />
enerzijds een grote werkdruk die het gevolg is van de grote bouwportefeuille<br />
en anderzijds het hoge tempo van nieuwe regelgeving<br />
op nationaal en Europees vlak, is dat een moeilijke zaak. Hoe staat<br />
het nu precies met geïntegreerde contractvorming, wet BIBOB, de<br />
vernieuwde Woningwet, Bouwstoffenbesluit (BSB), CE-markering<br />
en KOMO, enz. enz.?<br />
Deze cursus bestaat uit vier dagdelen (verdeeld over 2 ochtenden<br />
en middagen, inclusief lunch). De prijs van deze cursus bedraagt<br />
€ 605,-- exclusief BTW per persoon (prijsstelling <strong>2007</strong>), inclusief<br />
lesmateriaal en lunch.<br />
Op de volgende data is nog plaats:<br />
13 en 14 maart <strong>2007</strong>.<br />
Garanties in de bouw<br />
Garanties spelen in de bouw een belangrijke rol. Toch is het een<br />
niet éénduidig begrip. Om wegwijs te geraken in de complexe wereld<br />
van garanties, wordt door de Stichting <strong>STABU</strong> een ééndaagse<br />
cursus georganiseerd. Tijdens deze dag raakt u volledig vertrouwd<br />
met het fenomeen garanties in de bouw. De prijs van deze cursus<br />
bedraagt € 345,-- exclusief BTW per persoon (prijsstelling <strong>2007</strong>),<br />
inclusief lesmateriaal en lunch.<br />
Op de volgende data is nog plaats:<br />
12 april <strong>2007</strong>;<br />
14 juni <strong>2007</strong>.<br />
Verzekeringen in de bouw<br />
Op 1 januari 2006 is het nieuwe verzekeringsrecht, opgenomen in Titel 7.17 van het<br />
Nieuwe Burgerlijk Wetboek, in werking getreden. Het huidige verzekeringsrecht in het<br />
Wetboek van Koophandel bestond namelijk al ruim 160 jaar en was volgens de wetgever<br />
hard aan vernieuwing toe. Het nieuwe verzekeringsrecht zal de relatie verzekeraar en verzekerde,<br />
zo is de verwachting, in sterke mate beïnvloeden. Om u wegwijs te maken in het<br />
nieuwe verzekeringsrecht en de gevolgen hiervan voor de bouw, wordt door de Stichting<br />
<strong>STABU</strong> een ééndaagse cursus georganiseerd. Tijdens deze dag raakt u volledig vertrouwd<br />
met het fenomeen verzekeringen in de bouw. De prijs van deze cursus bedraagt € 345,--<br />
exclusief BTW per persoon (prijsstelling <strong>2007</strong>), inclusief lesmateriaal en lunch.<br />
Op de volgende data is nog plaats:<br />
1 maart <strong>2007</strong>;<br />
3 mei <strong>2007</strong>.<br />
Cursusdag UAVgc in de B&U<br />
Geïntegreerde contractvormen in de B&U sector zijn niet langer exclusief het domein<br />
van rijksopdrachtgevers. Om u wegwijs te maken in geïntegreerde contracten in de B&U<br />
sector, wordt door de Stichting <strong>STABU</strong> een ééndaagse cursus georganiseerd. Tijdens deze<br />
dag raakt u volledig vertrouwd met het fenomeen geïntegreerde contracten in de B&U<br />
sector. De prijs van deze cursus bedraagt € 399,-- exclusief BTW per persoon (prijsstelling<br />
<strong>2007</strong>), inclusief lesmateriaal en lunch.<br />
Op de volgende data is nog plaats:<br />
29 mei of 31 mei <strong>2007</strong><br />
Bedrijfsgerichte cursussen<br />
Alle voornoemde cursussen en opleidingen zijn ook mogelijk ‘ín-company’ en compleet af<br />
te stemmen op de wensen van ùw organisatie.<br />
Meer informatie<br />
Neem voor meer informatie over welke cursus het meest aansluit op uw behoeften,<br />
contact op met het hoofd opleidingen ing. H.H.M. (Henny) Miltenburg. Informatie over<br />
beschikbaarheid van plaats e.d. kunt u verkrijgen bij mevr. E. (Evelien) van der Tuuk<br />
tel. (0318) 633026 / e-mail: postmaster@stabu.nl De meest actuele stand van zaken<br />
kunt u ook op de website van <strong>STABU</strong> vinden: www.stabu.org.<br />
<strong>STABU</strong> bulletin | 21
In 2004 heeft het Algemeen Bestuur van de Stichting <strong>STABU</strong> besloten om de nieuw gestelde eisen aan de<br />
<strong>STABU</strong>-bestekssystematiek te aanvaarden en te verwerken. Deze eisen liggen vast in de publicatie ‘Aanzet tot een<br />
Programma van Eisen voor een specifi catiesysteem voor de B&U d.d. 20 februari 2004’. Een breed samengestelde<br />
groep deskundigen vanuit alle geledingen uit de Nederlandse bouw heeft dit programma opgesteld.<br />
Besteksmodule in <strong>PIM</strong><br />
geheel gemoderniseerd<br />
22 | <strong>STABU</strong> bulletin<br />
Uitwerking<br />
Het <strong>STABU</strong>-bureau heeft in de afgelopen periode dit programma<br />
van eisen vertaald in een nieuwe besteksmodule die nu met <strong>PIM</strong><br />
aan de markt beschikbaar wordt gesteld. Een kort overzicht van<br />
de vertaalde eisen:<br />
Toepassingsgebied: het <strong>PIM</strong>-specifi catiesysteem kan bestekken<br />
produceren voor alle soorten bouwwerken, zowel prestatie als<br />
oplossingsgericht, voor zowel nieuwbouw, renovatie en onderhoud<br />
als sloop;<br />
Administratieve voorwaarden: het <strong>PIM</strong>-specifi datiesysteem<br />
maakt het mogelijk verschillende administratieve voorwaarden<br />
toe te passen waaronder U.A.V. 1989, UAVTI 1992 en de AVA<br />
1992. De UAV-GC 2005 wordt voor gebruik nader toegelicht;<br />
Bepalingen: Het <strong>PIM</strong>-specifi ciatiesysteem geeft ook ruimte voor<br />
gebruiker-eigen bepalingen (bureaubepalingen). Het minimumkwaliteitsniveau<br />
wordt gewaarborgd in de <strong>STABU</strong>-Standaard die<br />
in <strong>2007</strong> weer wordt aangepast aan de laatste ontwikkelingen;<br />
Vrije decompositie/specifi catieniveau: door de koppeling met<br />
de Elementenmethode kan nu zowel de prestatie als het bouwdeel<br />
worden beschreven op verschillende niveaus. Tevens kunnen<br />
nu ook de installaties en installatie-onderdelen goed beschreven<br />
worden;<br />
Omschakeling bouwdeel naar werksoort: <strong>PIM</strong> zorgt ervoor dat<br />
met een druk op de knop een elementgericht bestek wordt omgesorteerd<br />
naar een werksoortgericht (onderaannemer) bestek;<br />
Lay-out en typografi e: de bestekschrijver heeft met <strong>PIM</strong> een grote<br />
vrijheid in de vormgeving van zijn bestek en kan veel onderscheid<br />
in de typen tekst aanbrengen;<br />
Werkbestek/revisiebestek: de eventuele Nota van inlichtingen<br />
en/of procesverbaal van Aanwijzingen kunnen in <strong>PIM</strong> digitaal in<br />
het projectbestek worden opgenomen;<br />
Koppeling bestekposten en begroting: via de koppeling aan de<br />
Elementenmethode is een werkbare koppeling met de gangbare<br />
calculatie/begrotingsprogramma’s gerealiseerd;<br />
Domeinkennis: door de permanente toevoeging van de relevante<br />
bouwdocumenten aan <strong>PIM</strong> zijn deze altijd door de bestekschrijver<br />
direct te raadplegen;<br />
Fabrikantenspecifi caties: deze zijn in <strong>PIM</strong> zodanig ingebouwd<br />
dat de bestekschrijver op verschillende niveaus deze direct kan<br />
gebruiken;<br />
Overige eisen: de gestelde eisen betreffende toevoeging eigen<br />
teksten, gebruikersvriendelijkheid, systeemhuizen, uitwisselbaarheid,<br />
beveiliging, opeenvolgende versies, zoekopdrachten, hulpschermen,<br />
coderingen e.d. zijn allemaal in <strong>PIM</strong> ingevuld.<br />
Wat nu nog te doen<br />
Het gehele Programma van Eisen is met <strong>PIM</strong> nu ingevuld behalve<br />
de eisen die aan ruimten gesteld moeten kunnen worden, het<br />
automatisch samenstellen van staten en de gewenste koppeling<br />
tussen bestekposten en tekeningen. Om deze drie nog resterende<br />
eisen te kunnen invullen wordt momenteel hard gewerkt aan de<br />
noodzakelijke randvoorwaarden zoals bijvoorbeeld de IFD library<br />
for buildingSMART. De verwachting is dat deze uitbreiding in<br />
de komende drie jaar aan de markt ter beschikking zal worden<br />
gesteld.
verfrissend eenvoudig<br />
DE WOORDPOORT<br />
een bestekverwerker met veel extra’s<br />
<strong>Bouwbeurs</strong> <strong>2007</strong><br />
maandag 5 t/m zaterdag 10 februari<br />
Hal 9, Stand A 079<br />
+ Undo/Redo functie + Handig gebruik van moeder- en referentiebestekken +<br />
Uitgebreide opmaakfuncties + Afbeeldingen in bestek + Nota van inlichtingen gene-<br />
rator + Automatische update functie + Koppeling met overige Digitale Huis software:<br />
CAD + Bouwkosten + Bouwplantoetsing + Productinformatie<br />
DE TWEE SNOEKEN AUTOMATISERING<br />
Postelstraat 49, ’s-Hertogenbosch telefoon 073 614 04 08 fax 073 612 89 77<br />
verkoop@tweesnoeken.nl www.tweesnoeken.nl / www.hetdigitalehuis.nl
colofon<br />
Februari <strong>2007</strong><br />
Tweeëntwintigste jaargang no. 1<br />
Het <strong>STABU</strong>-bulletin is het tweemaal per jaar<br />
verschijnende huisorgaan van de Stichting<br />
<strong>STABU</strong> over de voortgang van het <strong>STABU</strong><br />
Bouwbreed Informatiesysteem. Het <strong>STABU</strong>kantoor<br />
is gevestigd aan de Willy Brandtlaan<br />
81, 6716 RJ Ede.<br />
Teksten:<br />
mr. M.C.A. van Deurzen<br />
ir. P.A.A. van den Eijnden<br />
ir. M.L.A.M. van Hezik<br />
J.C. van Kuijen<br />
ing. H.H.M. Miltenburg<br />
ing. J.G.G. Swagers<br />
A. Vermeulen<br />
ir. S.W. Wierda<br />
Dit blad wordt geproduceerd en<br />
geredigeerd door:<br />
Stichting <strong>STABU</strong><br />
Mevr. D.B. Kervel<br />
Postbus 36<br />
6710 BA EDE<br />
Telefoon: (0318) 63 30 26<br />
Telefax: (0318) 63 59 57<br />
E-mail: dkervel@stabu.nl<br />
Website: www.stabu.org<br />
Inlichtingen over advertentietarieven bij <strong>STABU</strong>.<br />
Overname van de inhoud:<br />
na overleg met de redactie.<br />
Hoewel uiterste zorg is nagestreefd, staan<br />
wij niet in voor eventuele (druk)fouten en/of<br />
onvolledigheden en aanvaarden auteurs en<br />
redactie deswege geen aansprakelijkheid.<br />
ISSN: 1384-7872<br />
Vormgeving:<br />
skerp functionele communicatie,<br />
Doetinchem<br />
Drukker:<br />
Drukkerij Hooiberg,<br />
Epe<br />
Prijsoverzicht <strong>STABU</strong>-producten<br />
De <strong>STABU</strong>-bestekssystematiek voor de woning- en utiliteitsbouw<br />
bestaat uit:<br />
• <strong>STABU</strong>-bestanden op cd-rom;<br />
• <strong>STABU</strong> Standaard 2001 (boekvorm);<br />
• 1 Wachtwoord voor het beveiligde gedeelte van de <strong>STABU</strong>-website.<br />
De <strong>STABU</strong>-bestekssystematiek wordt geleverd na afsluiting van een licentie-overeenkomst<br />
waaraan een abonnement gekoppeld is. Deze licentie-overeenkomst wordt aangegaan<br />
voor een tijdvak van drie kalenderjaren alsmede het jaar waarin de licentie-overeenkomst<br />
wordt afgesloten. De genoemde prijzen zijn inclusief leverings- en administratiekosten<br />
en zijn exclusief de verschuldigde BTW. De <strong>STABU</strong> Standaard 2001 is tevens separaat te<br />
verkrijgen. De tarieven voor 2006 zijn d.d. 8 december 2006 door het Algemeen Bestuur van de<br />
Stichting <strong>STABU</strong> vastgesteld op:<br />
Aanschaf Licentie <strong>STABU</strong><br />
in de periode<br />
januari t/m maart<br />
april t/m juni<br />
juli t/m september<br />
oktober t/m december<br />
Aanschaf Licentie <strong>STABU</strong><br />
in de periode<br />
januari t/m maart<br />
april t/m juni<br />
juli t/m september<br />
oktober t/m december<br />
*Per vijf werkplekken wordt de prijs verdubbeld.<br />
De gelieerde systeemhuizen hebben speciaal voor het ‘<strong>STABU</strong>-Compact’ gebruik ook hun<br />
<strong>STABU</strong>-programma tegen gereduceerde prijzen beschikbaar gesteld.<br />
De <strong>STABU</strong> Standaard 2001; dit is het boek waarin de basis kwaliteitseisen staan omschreven<br />
waaraan een werk moet voldoen op zowel technisch als administratief gebied:<br />
<strong>STABU</strong> Standaard 2001 65,--<br />
Voor het beveiligde gedeelte van de <strong>STABU</strong>-website is een extra wachtwoord te verkrijgen<br />
bij <strong>STABU</strong>:<br />
Extra wachtwoord: 103,--<br />
<strong>STABU</strong> COMPLEET<br />
(t/m 5 werkplekken*)<br />
880,--<br />
660,--<br />
440,--<br />
220,--<br />
<strong>STABU</strong> COMPACT<br />
(t/m 5 werkplekken*)<br />
370,--<br />
277,50<br />
185,--<br />
92,50