Nieuwsbrief 23 - Zeesleepboot Holland

NIEUWSBRIEF
Stichting Zeesleepboot Holland
PESK
Jaargang 12
Nieuwsbrief 23
Mei 2012

2
Colofon
Deze nieuwsbrief wordt
uitgegeven door de Stichting
Zeesleepboot Holland en is
bestemd voor haar vrijwilligers,
sponsoren, begunstigers, donateurs,
werknemers en andere
belangstellenden.
Nummer 23, mei 2012
Redactie:
Rob Balke
Tom Schoonhoff
Pam van Vliet
Deze nieuwsbrief is ook digitaal
beschikbaar op:
www.zeesleepbootholland.nl
Vormgeving: Pam van Vliet
Foto omslag: Tom Schoonhoff
Oplage: 3500 ex.
Stichting Zeesleepboot Holland
Postbus 26
8860 AA Harlingen
T: 0517-433848
F: 0517-433836
E: info@zeesleepbootholland.nl
W: www.zeesleepbootholland.nl
Manager: Tom Schoonhoff
tom@zeesleepbootholland.nl
T: 06 – 5438 4237
Niets uit deze uitgave mag
worden vermenigvuldigd op
welke manier dan ook zonder
schriftelijke toestemming van
het bestuur van de Stichting
Zeesleepboot Holland.
FLEVODRUKHARLINGEN
FLEVODRUK HARLINGEN
FLEVOMEDIAHARLINGEN
Zeesleepboot Holland
Een Terschellinger legende. Legendarisch door het aansprekende
bergingswerk dat de Holland in de periode 1951-1975 verrichtte.
Ruim 160 schepen heeft de om haar snelheid roemruchte zeesleper
behouden binnengebracht. Hollands Glorie in optima forma!
In de qua bergingswerk meestal rustige zomermaanden werd de
Holland vaak ingezet als extra schip voor de veerdienst Harlingen-
Terschelling. Daartoe had rederij Doeksen het schip bij de bouw laten
voorzien van voor een werkschip onverwachts fraaie en ruime
salons. De ‘eerste klas’ is in originele staat te bewonderen..
Omdat in de jaren ‘70 de scheepvaart steeds veiliger werd, werd het
voor de rederij steeds moeilijker om de ‘bergingsjager’ op station,
inclusief stand-by bemanning, rendabel te houden. Er werd een
andere bestemming voor de Holland gevonden. Tussen 1975 en 1998
huurde Rijkswaterstaat (directie Noordzee) de Holland en zette haar in
als onderzoeksvaartuig.
Aan het eind van deze periode verscheen het doemscenario ‘sloop’
aan de horizon. Dankzij de oplettendheid van enkele liefhebbers
werd dit unieke schip op het nippertje gered en ondergebracht in de
Stichting Zeesleepboot Holland.
Het doel is om de Holland in zo oorspronkelijk mogelijke staat te
behouden voor het nageslacht. De Stichting beoogt door middel van
onder andere museale exploitatie voortvloeiende uit en voortbordurend
op de vroegere taken van de Holland dit doel te verwezenlijken.
De aanschaf van de Holland en de diverse renovatierondes hebben
inmiddels een financiële investering gevergd van een slordige drie
miljoen euro. De investering van vele tienduizenden uren door de
vrijwilligers daarbij niet meegerekend. Maar daarmee zijn we er niet.
Ook voor restauraties en onderhoud in de toekomst is nog veel geld
nodig. Alleen dan valt het voortbestaan van de Holland te waarborgen.
Daarom roept de stichting u allen op om het doel van de
stichting met ons uit te dragen. Het doel kan bereikt worden met de
steun van vele vrijwilligers, sponsors, begunstigers en donateurs. Uw
steun dus.
Blijf of wórd donateur, XXL-donateur, begunstiger of sponsor. Of zet
het schip in voor een te organiseren dag of evenement.
De Stichting Zeesleepboot Holland is door de belastingdienst aangemerkt
als een officieel erkende A.N.B.I.-stichting. Daarmee is het
mogelijk om fiscaal gunstig te schenken aan de stichting.
De Holland is ingeschreven als Varend Monument bij het Nationaal
Register Varende Monumenten van de Stichting Federatie Oud Nederlandse
Vaartuigen.
Voor meer informatie kunt u contact opnemen met kantoor (zie
colofon hiernaast).
Geef uw e-mailadres door aan
info@zeesleepbootholland.nl
en blijf op de hoogte van alle
actualiteiten!
Woord van de
voorzitter
Afgelopen winter is er niet alleen een
werfbeurt geweest, maar een heuse
dokbeurt op Texel, bij een van de werven
van onze sponsor Damen. Het is altijd
spannend of we binnen het geplande
bedrag voor zo’n grote onderhoudsbeurt
blijven. Je komt nu eenmaal veel verrassingen
tegen als je in zo’n oud schip
gaat buigen en breken. Dat lijkt dit keer
gelukkig mee te vallen. Bert zit daar
trouwens bovenop!
Ook zijn er door Haisma nieuwe generatoren
geplaatst in de machinekamer. De
oude hadden hun draaiuren ruimschoots
gemaakt. Dat had Gerrit Vlot, onze superregelaar,
weer mooi voor elkaar.
Soms moet je fouten op een creatieve manier oplossen. We hadden eind vorig jaar
om kosten te besparen besloten geen kalender uit te geven. Begin dit jaar kregen
we klachten van sponsors dat er geen kalender was. Wat nu gedaan? Er kwam
een creatief idee: dan gaan we alsnog een kalender maken, één die loopt van
april 2012 tot april 2013. Aldus gedaan, en voor € 17,50 is de kalender nu te koop.
Welke organisatie heeft er zo’n kalender? En moet je die prachtige foto’s weer
eens zien!
Het vaarprogramma voor dit jaar ziet er goed uit, al kunnen we nog wat meer
vaardagen verkopen.
Nieuw was het reisje begin april naar Antwerpen, met voor de gasten twee overnachtingen
in een hotel en dan weer terug naar Scheveningen.
In mei liggen we twee weken bij het Scheepvaartmuseum, waar we diverse activiteiten
organiseren, waaronder onze Sponsordag.
Vervolgens gaan we naar de Engelse wateren voor de J-Class regatta met onze
sponsor Holland Jachtbouw en vervolgens naar de Olympische Spelen met onze
sponsor Delta Lloyd.
En laten we onze donateurdagen niet vergeten. Gelukkig zijn er steeds meer
donateurdagen (nu al 7), omdat we naar de 1500 donateurs lopen. Een van de
donateurdagen is op tweede Pinksterdag (28 mei) vanuit Maassluis.
Kortom, veel actie met onze Holland. De hele bemanning krijgt het weer behoorlijk
druk. We moeten wel zorgen dat het allemaal voor iedereen te behappen valt.
Maar ja, als de sfeer goed is kan er veel!
André A.A. Olijslager
3

4
Van de kapitein
Vaarseizoen weer geopend
We zijn alwéér een half jaar verder en het
schip wordt er alleen maar ‘jonger’ op. In januari
het dok in, nieuw verfje op de buik, schroef
opgeknapt en een paar nieuwe hulpmotoren
geplaatst.
Voordat we weer met onze dierbare gasten
zijn gaan varen hebben we met de meeste
vrijwilligers een trainingsdag gehouden. Cor
Staal, een van onze machinisten, is werkzaam
als instructeur bij de Koninklijke Marine en
had een paar collega’s gecharterd om hem te
assisteren. De aanwezigen werden in groepjes
verdeeld met elk een andere opdracht, zoals
het betreden van een ruimte waar brand is en
hoe het te blussen. Een andere groep ging het
hele schip langs om te weten te komen waar
alle blus- en reddingmiddelen zijn te vinden
(alsof ze dat niet wisten!). Weer een ander
groepje werd in de thermopakken en reddingvesten
gehesen. De groepen rouleerden,
zodat iedereen alle items weer eens vers in het
geheugen kon opslaan, opdat we weer op een
veilige manier zee kunnen kiezen.
Dat deden we dan ook op 29 maart. Met een
aantal inmiddels vaste klanten voeren we van
Harlingen naar Scheveningen. De hele voorgaande
periode was het prachtig en vooral
rustig weer. Dan ga je voor de eerste, wat
langere, tocht naar zee en ja hoor… windkracht
5-6 uit het noordwesten! Dat werd dus
slingeren boven de eilanden. De passagiers
vonden dit wel wat, zij hadden zeebenen.
In Scheveningen aangekomen kregen we een
ligplaats voor een andere sleepboot, de Bremen
Fighter. De kapitein en stuurman kwamen
onze trossen aanpakken en wat bleek: de kapitein
en ik hadden samen als matroos en later
als stuurman voor Rijkswaterstaat gevaren; hij
op de Volans en ik op de Holland. We hebben
elkaars schepen uitgebreid bekeken.
Toen hij hoorde dat we de volgende dag door
zouden varen naar Antwerpen, vertelde hij
me dat hij een boete had gekregen van 1100
euro voor het varen in de zogenoemde Inshore
Traffic Zone. Dat is het gebied vanaf de
Maasvlakte tot de kop van Walcheren, tot een
tien mijl uit de kust. Voor ons geen probleem,
dacht ik, want we hebben een Certificaat tot
maximaal vijf mijl uit de kust met meer dan 12
passagiers.
Dus de volgende morgen vol goede moed
richting Antwerpen vertrokken met aan boord
38 donateurs. Het weer was nog steeds slecht.
Zwaar bewolkt met een harde NW wind. Het
eerste stuk naar Hoek van Holland ging nog
wel, we hadden het zeetje in de kont. Maar…
Een mijltje of vier, voordat je de Eurogeul
oversteekt, moet je je melden bij de verkeerspost
Maasmond en vertellen wat je plannen
zijn. Toen begon het ged…der!
‘Ik zie op de AIS dat u langer bent dan 20
meter’, kreeg ik te horen.
‘Dat klopt’, antwoordde ik.
‘Dan mag u niet doorvaren via de door u aangegeven
route, u moet via het verkeersscheidingsstelsel.’
(Dat ligt zo’n 15 mijl uit de kust.)
‘Maar ik heb een c ertificaat voor vijf mijl uit
de kust!’ (Alleen voor meer dan 12 passagiers.)
Om een lang verhaal kort te houden: we
werden verwezen naar de Kustwacht, deze
verwees ons door naar Rijkswaterstaat, de
KLPD (maritieme politie) werd geraadpleegd
om maar die benodigde toestemming te krijgen
om binnen de vijf mijl te mogen blijven.
Overal kregen we nul op het rekest.
Gedurende dit hele gedoe moesten we blijven
drijven, waardoor het schip nogal lag te
slingeren en een aantal gasten helaas zeeziek
werd.
Uiteindelijk hebben we besloten om terug
naar Scheveningen te gaan. In allerijl werd er
een bus geregeld die een gedeelte van de passagiers
naar Vlissingen zou brengen.
Helaas besloten elf gasten om af te haken.
Een aantal zag het vanwege het slechte weer
niet meer zitten om de reis af te maken.
Met twaalf passagiers aan boord vertrokken
we wederom om nu via de lange route naar
Vlissingen te gaan. Hier pikten we de rest
weer op en gingen door naar Antwerpen
waar we vier uurtjes later aankwamen dan de
bedoeling was.
Als stuurman had ik Herman Schaap mee.
Inmiddels met pensioen, maar nog steeds
een beetje Redeloods. Herman had zijn zoon
Martijn meegenomen die nog steeds Scheldeloods
is, dus ik had hier een makkie. Twee met
het vaarwater bekende mensen op de bok! In
het havengebied van Antwerpen hebben we
wel een havenloods genomen. Gelukkig maar,
want we moesten een sluis door en een tweetal
bruggen. Deze man verstond het lokale
taaltje tenminste. Ik niet.
Eenmaal voor de wal, om elf uur, stonden
de taxibusjes gereed om de gasten naar hun
hotel te brengen.
Voor de volgende dag had ik de Belgische
Renault 4 Club aan boord uitgenodigd. Als R4
rijders waren mijn vrouw en ik al een aantal
keren bij hen te gast geweest. Dit was een
mooie gelegenheid om iets terug te doen.
Mijn vrouw was met haar Groene Tuut naar
Antwerpen gekomen.
Een 20-tal leden kwam opdagen met hun
4tjes. Natuurlijk moesten die autootjes samen
met de Holland op de foto. Er werden zelfs
‘luchtfoto’s’ gemaakt vanaf een naastgelegen
flatgebouw. Een van de bewoners was zo
vriendelijk om ons binnen te laten!
Onze meevarende gasten konden zich de hele
dag in de stad vermaken. Naar ik naderhand
heb vernomen was dit aardig gelukt!
De volgende dag, zondag, werd iedereen
weer netjes met de busjes aan boord gebracht
en werd onze scheepsagent donateur.
Met de havenloods weer aan boord vertrokken
we om half elf weer richting Vlissingen.
Onderweg in de havens werden we opgeroepen
met het verzoek even langzaamaan te
doen, de schipper van een van de afgemeerde
binnenvaart schepen moest zijn fototoestel
even zoeken om ‘een mooi ploatje te trekken
van die mooie boot’.
Dankzij de loods kregen we voorschutting
door de Van Cauweleartsluis, anders hadden
we twee uren moeten wachten voor de
Boudewijnsluis.
Het weer was nu goed. Weinig wind en een
zonnetje, zodat de tocht over de Schelde
een genoegen was. Vanaf Vlissingen ging
weer een groep in de bus naar Scheveningen.
Twaalf bleven weer aan boord en na een
voorspoedige tocht kwamen we in Scheveningen
aan.
Vlak voordat we de haven binnen zouden
lopen kwam er een helikopter over, die ons
vroeg of ze een mannetje aan dek mochten
laten zakken, voor oefening. Natuurlijk mocht
dat en nadat deze man, met brancard, weer
van boord was gehesen liepen we Scheveningen
binnen, alwaar wederom hartelijk
afscheid van onze gasten werd genomen.
Momenteel zijn we druk bezig met de voorbereidingen
voor de tocht naar Zuid Engeland
in de periode van half juni tot half augustus.
Hier gaan we naartoe om als begeleidings- en
hotelschip ingezet te worden bij de J-klasse
races en als spectatorboot tijdens de Olympische
Spelen bij Portland. Hierover later meer.
Tot ziens,
Bert
5

Veiligheidstraining
Voor aanvang van het vaarseizoen volgde
een groot deel van de vrijwilligers een (opfris)
cursus veiligheid aan boord. U bent in goede
handen! De foto’s zijn van Tom Schoonhoff.
6
Reisje naar Antwerpen
In zijn rubriek Van de kapitein
heeft Bert Vliegers het over
een aantal zaken die tegen
zaten tijdens de vaartocht
naar Antwerpen. Overmacht!
Ondanks dat het programma
een onverwachte wending
nam, waren de opvarenden
vol lof over de manier waarop
snel een oplossing was gevonden.
Henry Drost was ook
aan boord en schreef voor
de Harlinger Courant een
uitgebreid verslag. Hij besluit
zijn verhaal met de woorden:
‘Ik vind dat jullie het
fantastisch hebben opgelost
door die bus in te zetten. En
weet je? De Holland is van
oudsher een bergingsschip en
die vroegere Terschellinger
bergers moesten ook wel eens
een tegenslag incasseren. Het
avontuur roept, als je met de
Holland meevaart.’
Op deze pagina een selectie
van de door Drost gemaakte
foto’s.
‘s Avonds laat naderen we Antwerpen.
In Vlissingen, om de tijdelijke busreizigers weer op te pikken.
Herman Schaap , voormalig Scheldeloods, assisteert Bert Vliegers.
Of ons dek even gebruikt
mag worden voor een
oefening...
7

8
Korte berichten
Dicht van de mist
Rien Romijn was een van de dappere donateurs
die zich aanmeldde voor de zeebenentocht
op 20 november 2011. In het najaar
kan het er ruig aan toe gaan op zee. Dit keer
pakte het totaal anders uit. Mist! Desondanks
ontvingen we een enthousiast verslagje en
een paar mistige foto’s.
Zoals de kaptein zei: ‘Je kan het dek niet meer
zien, waar je schoenen op staan.’
58 liefhebbers van de zee en alles wat er
omheen hangt, waagden die zondagmorgen
in november hun leven om ’s morgens aan
boord van de Holland te stappen. De Harlinger
Nieuwe Willemskade was het eerste en laatste
stukje land dat we die reis zagen. Vervelend?
Ja, en toch ook weer niet. Alle tijd om de
directe omgeving in je op te nemen. Die vertrouwde
geur van dieselolie en dan dat geluid
van de kar... Muziek uit vervlogen tijden. Het
geluid van die straal koelwater, de boeggolf
die als een wit schuimende rol over het groene
Noordzeewater bruist. Het kolkende kielzog
dat in het kimloze grijze niets oplost. De snert
uit die grote pan van de kok. Al die kleine dingen
bijeen; een feest van herkenning. Zoete
zilte herinneringen.’
Vrijwilligers Holland op bezoek bij Woudagemaal
Hilda Boesjes-Beljon, voormalig
medewerkster van Stichting Zeesleepboot
Holland, is inmiddels
directeur van het Woudagemaal
in Lemmer. Een mooie bestemming
voor de vrijwilligersdag
die eens per jaar wordt georganiseerd.
Het Woudagemaal is het grootste
nog werkende stoomgemaal
ter wereld. Het gemaal draait
(behalve op stoom) grotendeels
op vrijwilligers. Veel raakvlakken
dus met onze vrijwilligersorganisatie.
Examentraining
Maritieme Academie
Half maart 2012 kregen we een flinke groep
eindexamenleerlingen van het Novacollege
aan boord voor een praktijkopdracht die twee
dagen duurde. De jongens en meisjes moesten
diverse opdrachten uitvoeren zoals schema’s
tekenen. Op de tweede dag maakten ze het
opstarten van de hoofdmotor voor de wal
mee. Voor de zekerheid was duidelijk met de
begeleidende docent afgesproken dat de leerlingen
niet aan afsluiters en knoppen mochten
komen zonder uitdrukkelijke toestemming
van de Werktuigkundige.
Toch nog een kalender
Uit oogpunt van kostenbesparing
was besloten dit jaar
geen Holland-kalender uit
te geven. Daar waren veel
sponsors en donateurs het
niet mee eens! Het creatieve
idee ontstond alsnog
een kalender te maken,
met een kalendarium
van april tot april waarin
ook de getijdetabel is
opgenomen. U kunt
de prachtige kalender
kopen bij Flevodruk
Harlingen of bij ons
kantoor. Prijs: € 17,50
Zeesleepboot Spanje
De Holland deed dienst als pakjesboot van Sinterklaas.
Voor de gelegenheid was er uiteraard
een Spaanse bemanning aan boord.
Hergebruik
Onze overcomplete oude (reserve) Volvo
motoronderdelen zijn afgenomen door
het Nationaal Reddingsmuseum Dorus
Rijkers.
Deze onderdelen worden gebruikt voor
het in de vaart houden van de reddingsboot
Prins Hendrik, waar soortgelijke
diesels in staan. Zo helpt de ene vrijwilligersclub
de andere!
9

10
Korte berichten
Afscheid Karin Lodder
Nadat Karin Lodder in 2001 toetrad tot het
bestuur – dat destijds bestond uit Sake Wijma,
Fritz Conyn en Henk Oosterbeek (†) – treedt
zij nu af. Karin is dus gedurende ruim 11 jaar
secretaris van het bestuur geweest, een functie
die behoorlijk wat werk inhoudt.
Karin is een spontaan en toegankelijk persoon,
die mede daardoor goede contacten heeft onder
onze vrijwilligers. Altijd een lach, en altijd
Dankzij uw steun
Dankzij uw steun is het mogelijk geweest
enkele forse restauratietrajecten te doorlopen.
Na twee intensieve restauratierondes in de
winters van 2004-2005 en 2005-2006 vond in
2010 een derde forse renovatie plaats. In de
eerste twee periodes werden onder andere
de complete boeg en het dek vervangen. Van
december 2006 tot en met maart 2007 waren
het interieur en de hoofdmotor aan de beurt.
Om optimaal te kunnen functioneren in haar
derde levensfase werd de Holland onder
andere voorzien van eigentijdse kombuisvoorzieningen.
De motor werd gereviseerd en er
werd veel aandacht besteed aan veiligheid aan
boord. Diverse bedrijven en onze ploeg van
vrijwilligers hebben een prachtklus geleverd.
Dat deed men opnieuw in de winter van 2007-
2008 toen alle leidingwerk werd vervangen
en de gastenverblijven werden voorzien van
douche- en toiletvoorzieningen. Dankzij een
spontane sponsoractie van een aantal goede
bekenden kon in de winter van 2008 en 2009
de redershut worden gerenoveerd. Verder
bereid om iets te doen voor de Holland. Mede
dankzij haar tweede huis op Terschelling onderhoudt
zij intensieve contacten met diverse
eilander instanties en belangenbehartigers op
dat mooie eiland. Binnen het bestuur van de
Holland was Karin dan ook de aangewezen
contactpersoon voor Terschelling en de aldaar
gevestigde Stichting Guusjen. Ook was zij al
die jaren één van de drijvende krachten achter
de Dag met Oud-Opvarenden, een jaarlijks
terugkerend hoogtepunt. Karin bekleedt op
Terschelling nu de functie van voorzitter van
de Terschellinger Ondernemersvereniging
(TOV) en is tevens voorzitter van de Stichting
Marketing en Promotie Terschelling. Omdat
de TOV via de Stichting Guusjen een van de
hoofdsponsors van de Holland is, blijft er sowieso
een link tussen Karin en ons schip.
Wij zijn Karin veel dank verschuldigd voor
haar bijdrage voor de instandhouding van de
Holland en zijn er zeker van dat we haar nog
vaak aan boord zullen zien.
André Olijslager
werden de pompen aan boord overhaald en
kregen we een luchtdroger ten behoeve van
het pneumatische besturingssysteem van de
machinekamer. Dit was allemaal niet mogelijk
geweest zonder de steun van het groeiende
aantal donateurs. Hartelijk dank daarvoor!
Voor het Scheepvaartmuseum in
Amsterdam
Vaaragenda vanaf mei 2012
Onderstaand de voorlopige vaaragenda 2012. Hierin zijn opgenomen de geplande evenementen,
maar of het schip daar daadwerkelijk aanwezig zal zijn is mede afhankelijk van
onze opdrachtgevers.
Mei 2012
13 zo XXL-Donateurdag 1**
28 ma Donateurdag 7 vanuit Maassluis * (2e Pinksterdag)
Juni 2012
9 za Vlaggetjesdag Scheveningen
10 zo XXL-Donateurdag 2**
15 - 17 vr - zo Oerol
19 di Vertrek uit Harlingen naar Falmouth (UK)
21 - 25 do - ma Falmouth (support vessel to J-Class ‘Rainbow’)
26 - 30 di - za J-Class Regatta Falmouth (support vessel to J-Class ‘Rainbow’)
Juli 2012
1 - 4 zo - wo Falmouth (support vessel to J-Class ‘Rainbow’)
5 - 11 do - wo Cruise (support vessel to J-Class ‘Rainbow’)
12 - 17 do - di Southampton (support vessel to J-Class ‘Rainbow’)
18 - 21 wo - za J-Class Regatta Cowes (support vessel to J-Class ‘Rainbow’)
27 vr Vertrek van Southampton naar Weymouth (UK)
27 - 31 vr - di Weymouth (Olympische Spelen 2012)
Augustus 2012
1 - 12 wo - zo Weymouth (Olympische Spelen 2012)
13 ma Vertrek uit Weymouth terug naar Harlingen
17 - 29 vr - wo Holland op Terschelling (Stichting Guusjen)
30 - 31 do - vr Visserijdagen Harlingen
September 2012
4 - 9 di - zo Hiswa te Water Amsterdam
23 zo XXL-Donateurdag 3**
Oktober 2012
14 - 28 zo - zo Holland op Terschelling (Stichting Guusjen)
… Dag met Oud-Opvarenden (op uitnodiging)
November 2012
23 vr Zeebenentocht voor donateurs*
24 za Zeebenentocht voor donateurs*
25 zo Zeebenentocht voor donateurs*
Tussentijdse wijzigingen voorbehouden.
Geef uw e-mailadres door
Wilt u op de hoogte gehouden
worden van actuele zaken zoals
extra vaartochten? Geef dan uw
e-mailadres door aan:
info@zeesleepbootholland.nl,
onder vermelding van uw naam
en adres.
* U kunt zich pas inschrijven voor deze tochten nadat u van onze administratie daartoe
nadere berichtgeving middels brief of mail hebt ontvangen.
** Deze dagen worden georganiseerd voor de ‘XXL-donateurs’, waarover u op pagina 34
meer kunt lezen.
11

Een winter vol onderhoud
Door Rob Balke
Net als voorgaande jaren was het afgelopen
winter, na een goed verlopen vaarseizoen,
weer tijd voor het onderhoud aan
de ‘oude dame’.
Op 5 december 2011 begonnen we met het
onderhoud waarbij de vervanging van beide
hulpmotoren, het overhalen van de generatoren
en het trekken van de schroefas centraal
stonden.
12
Drinkwatervoorziening
Op onze laatste vaartocht vorig jaar hebben
we de nieuwe Speck pompen/hydrofoors
laten plaatsen door de Firma Wierda uit Harlingen,
omdat de oude echt aan het eind van
hun latijn waren. We kunnen nu echt zonder
problemen van onze drinkwatervoorziening
gebruikmaken en dan realiseer je je pas wat
een luxe het is als je de kraan opendraait en er
komt water uit.
In dok
Volgens planning vertrokken wij
2 januari ’s morgens naar Texel
om in Oudeschild het dok in te
gaan. Dit dok is een stuk groter
dan in Den Helder en zo was er
meer ruimte om de schroefas te
trekken. Om het laatste stuk as
naar binnen te trekken en de
schroef te verwijderen moesten
de tussenlagers worden weggehaald
en de tussenas omhoog getakeld;
hiervoor moesten talloze
bouten worden verwijderd. Dat
dit een hele klus was laat zich raden.
Ook is de schroef voor reparatie
aan de bladen weggeweest
naar Wärtsila in Kruiningen.
Tijdens de dokperiode zijn de
drinkwatertanks schoongemaakt
en opnieuw gecementeerd, ook
de dubbele bodemtanks en de
brandstoftanks zijn open geweest
en gecontroleerd en in de stuurboord
koelwatertank zijn enkele
slechte delen vervangen.
Na het schoonmaken van de huid
en het onderwaterschip is alles
weer netjes in de verf gezet en
ziet het schip er weer keurig uit.
Verder zijn er twee lengtes ketting
extra geplaatst en na ruim
twee en een halve week konden
we weer terug naar Harlingen.
De schroef voor en na reparatie bij
Wärtsila.
Hulpmotoren en generatoren
Op 25 januari konden we beginnen aan de
voorbereidingen voor het verwijderen van de
oude hulpmotoren en generatoren met medewerking
van de Firma’s De Boldert en Haisma,
beide uit Harlingen.
Het eruit hijsen van de motoren was een lastige
klus, maar door een deel uit de motorkap
te slijpen ging het net, na vier uur was de
klus geklaard. Beide motoren worden na het
overhalen verkocht en de generatoren worden
door de Firma EMRI in Ede gereviseerd zodat
ze weer jaren mee kunnen.
Voordat de nieuwe hulpmotoren konden
worden geplaatst moesten de fundaties en het
leidingwerk aangepast worden, wat toch nog
een hele klus was. Na drie weken zwoegen en
ploeteren was het dan zover, op 14 februari
arriveerden de nieuwe motoren. In eerste
instantie leken ze wat klein, maar dat viel
na plaatsing best mee. Wat een pracht deze
Volvo Penta 6 cilinder motoren! Aangezien ze
door accu’s gestart worden hebben we geen
startlucht nodig en bovendien zijn ze zuiniger
in brandstofverbruik.
Boven: Verwijdering
van een deel
van de motorkap.
Rechts: de nieuwe
hulpmotor.
Onder: Generator
na revisie.
13

Ankers met nieuwe ketting. De Holland in dok op Texel, Oudeschild.
Het plaatsen, uitlijnen en aansluiten, zowel
mechanisch als elektrisch, heeft in totaal drie
weken geduurd. Vooral het aansluiten van het
elektrische gedeelte vergde veel uitzoekerij
omdat de bekabeling simpelweg doorgeknipt
was.
Uiteindelijk was het op 6 maart zover, er kon
worden proefgedraaid met de motoren. Een
spannend moment dat dan ook met veel
belangstelling door de vrijwilligers werd gadegeslagen.
Vooral het starten door middel van
een laptop wekte veel verbazing; nadat alle
instellingen zoals temperaturen en alarmen
naar behoren werkten was alles klaar voor het
afnemen en overdragen aan de Holland en
kon een inspecteur van Lloyds de certificaten
afgeven.
Buitenboel
Natuurlijk omvatte het onderhoud niet enkel
en alleen de machinekamer; ook de buitenboel
moest weer voorzien worden van een
frisse verflaag, waarbij het weer ons gunstig
14
gezind was. Ook zijn er tal van andere zaken
aangepakt zoals de jaarlijkse keuringen van
vlotten en blussers en zijn we door Lloyds en
de Scheepvaartinspectie weer volledig gecertificeerd.
De vrijwilligers hebben zich weer van hun beste
kant laten zien om dit seizoen ‘onze Holland’ aan
onze gasten te presenteren tijdens de vaartochten.
Sponsor in beeld
Haisma Scheeps- & Industriemotoren
Dit voorjaar plaatste Haisma twee nieuwe
generatoren op de Holland. Wolter
Haisma wist er de weg; toen hij in de
jaren 80 van de vorige eeuw als technisch
specialist in dienst was bij Scheepswerf
Welgelegen, plaatste hij eigenhandig
ook de eerste generatoren. Dat verklaart
meteen de band die hij altijd heeft gehad
met de Holland. Het schip betekende voor
hem als het ware het begin van zijn Volvo
Penta carrière.
In de periode dat Haisma daar werkte had
Welgelegen de Holland vaker onder handen.
Het was de Rijkswaterstaat-tijd en de Holland
is toen drastisch verbouwd.
In 1989 begon Wolter Haisma voor zichzelf
met Haisma Scheeps- & Industriemotoren in
Harlingen. Hij nam het Volvo Penta dealerschap
over van Welgelegen.
Het bedrijf houdt zich voornamelijk bezig met
de verkoop en het onderhoud van scheepsaandrijvingen
voor de bedrijfsvaart, industrie
en pleziervaart. Naast dieselmotoren voor de
voortstuwing bestaat het leveringsprogramma
ook uit marine generatorsets en industriemotoren
voor diverse dieselaandrijvingen.
Haisma levert wereldwijd aan met name de
bedrijfsvaart. De vijf medewerkers – allen met
een achtergrond als machinist op een schip –
zijn dan ook erg vaak ver van huis bezig met
onderhouds- en reparatiewerkzaamheden.
Klussen moeten altijd snel gebeuren, elke dag
dat een schip niet kan varen, kost handenvol
geld.
Sinds kort is Haisma in het bezit van een vermogenstestbank
voor motoren, zodat na een
reparatie een belastproef tot 1020 pk gedaan
kan worden. Zo kun je voordat je een motor
aflevert onder vermogen proefdraaien en
heeft de klant meteen een certificaat dat de
motor voldoet aan de Lloyds eisen.
Wolter Haisma in zijn loods waar intussen de oude
generatoren staan te wachten op vervoer naar
Peru, waar ze nog een tweede leven tegemoet
gaan. Al voldoen ze misschien niet aan de Europese
eisen, een Volvo Penta houdt er niet zomaar
mee op.
15

Vijf jaar en dan al sleepbootkapitein
Door Jan Berghuis
Sommige kinderen weten het al op jonge
leeftijd; de kortste afstand van A naar B is een
rechte lijn. Die rechte lijn is hun kritische pad
naar de toekomst waar niet van afgeweken
mag worden. Aan het eind van de lijn is het
beroep van hun dromen zichtbaar. Niet helemaal
scherp omlijnd, maar helder genoeg om
nooit uit het oog te verliezen.
Toen ik vijf was, droomde ik ervan kapitein
te worden. Mijn oom was kapitein bij Shell
Tankers en kwam één keer per jaar met een
bruinverbrande kop – en een bontmuts tegen
de kou – thuis met verlof. Plus een koffer vol
exotische cadeaus en het is logisch dat je als
kind dan denkt: Dat wil ik ook! Wij woonden
echter in Hilversum en daar zag je geen tankers,
zelfs geen schepen die er ook maar een
beetje op leken.
Ik zag pas schepen toen we in 1964 voor het
eerst met vakantie naar Terschelling gingen.
Met de oude Noord-Nederland en Friesland
van Harlingen naar Terschelling. De veerboten
waar auto’s en koeien aan boord werden
geduwd door mannen met alpinopetten en
klompen konden mijn kinderziel echter niet
bekoren. Ik zag geen enkele bruine kop met
een bontmuts.
Op Terschelling aangekomen
moesten we wachten tot de
auto van mijn vader van de
boot af kwam gereden. Intussen
keek ik naar de langste
kant van het eiland en daar
lag ze, het schip uit mijn dromen,
het schip waar ik kapitein
op wilde worden. Móest
worden. De bedoeling van
haar lijnenplan, hoge masten
en lange lage achterdek ontgingen
mij volledig. Maar dat
was ook niet belangrijk; dit
was haar, dit was mijn schip.
Vanaf dat jaar gingen we elke
zomer naar Terschelling, en
elke keer werd ik getroffen
door de schoonheid en impo-
16
sante lijnen van het schip van mijn dromen. Ik
had mijn oom gevraagd hoe ik kapitein kon
worden en het enige wat hij zei was: ‘Door
goed te leren op school.’
Dat kon nog wel eens roet in het eten gooien.
Op mijn proefwerken grossierde ik in ovale
stempels omrand met hatelijke punten, met
onderaan een lege regel voor de ‘Voor gezien
handtekening van één der Ouders’. Ik heb nu
nog een hekel aan vakjes waar handtekeningen
in moeten.
Mijn oom had wel herkend wat er in mijn
kinderzieltje omging en ik biechtte mijn liefde
op voor het majestueuze schip op Terschelling.
‘Dat is de Holland’, zei hij. ‘Een zeesleepboot.’
Vanaf dat moment zou de stoere klank van
het woord zeesleepboot mij nooit meer onberoerd
laten. Vergeet kreten als ‘sleper’ of nog
‘Daar lag ze, het schip uit mijn dromen, het schip
waar ik kapitein op wilde worden. Móest worden.’
erger: ‘bergingsjager’. Zeesleepboot, dat is de
enige correcte benaming. En om daar kapitein
op te worden had je het zeevaartdiploma
‘Stuurman Grote Sleepvaart’ nodig.
De zomers erop visten en zwommen we
eindeloos in de haven van West-Terschelling.
Via de gangway en het sloependek probeerden
we ongezien naar de bak
te rennen om van de hoge
zwarte boeg van de Holland af
te springen. Eenmaal gezien
door de bemanning was het
uit met de pret. Droog en aangekleed
probeerden we even
later langs de lange voortros
aan boord te klauteren. Toen
de bemanning dit in de gaten kreeg sloegen
ze onze capriolen belangstellend gade. Ik was
halverwege de voortros, toen men de tros liet
slippen en ik met tros en al in het water zakte.
Het maakte allemaal niets uit.
‘Vergeet kreten als ‘sleper’ of
nog erger: ‘bergingsjager’.
Zeesleepboot, dat is de enige
correcte benaming.’
Jaren later veranderde het aanzicht en silhouet
van de Holland. De sleeplier werd van
boord gehaald en haar boeg werd verkracht
door een emmertje aan een staaldraadje. Ik
zat op de zeevaartschool en liep elke drie
weken langs scheepswerf Welgelegen, waar zij
haar metamorfose onderging. Van zeesleepboot
tot werkschip. Ik kon haar echter niet uit
mijn gedachten bannen. Probeerde haar lelijke
kleuren en laboratorium niet te zien.
Decennia later werd ik gebeld – ik was inmiddels
al jaren zeesleepbootkapitein – met het
verzoek de Holland van Den Helder naar
Harlingen te varen. De Stichting had iemand
nodig met een geldige vaarbevoegdheid.
‘Wat voor vaarbevoegdheid
hebben jullie nodig?’ vroeg
ik. ‘Die van kapitein’, was het
antwoord. Mijn hart sloeg
twee keer over en ik antwoordde:
‘Goed, ik ga mee,
maar op één voorwaarde: dat
ik als kapitein gemonsterd word in mijn eigen
monsterboekje.’
Het werd een reis die ik nooit zou vergeten.
Het eindpunt van mijn rechte lijn, het kritische
pad dat sinds mijn vijfde rotsvast verankerd
lag. Ik was in B; in mijn monsterboekje stonden
nog genoeg lege regels, zonder hatelijke
tanden. Maar op de regel erboven stond: Jan
Berghuis – Kapitein ‘Holland’.
Foto’s aangeleverd door H. Kooi, los van dit artikel
maar wel illustratief hierbij.
17

18
Aan de kade in Antwerpen. De Renault 4 club op bezoek. Foto Jan Vliegers.
19

Stichting Guusjen – Historie
Theta Star gestrand in de Gronden,
een avontuur tussen de grondzeeën
Aan het begin van de avond van 18 januari
1955 verdaagt het Engelse stoomschip in de
Gronden NW van Terschelling en loopt daar
aan de grond. De permanente radiowacht
op de Holland reageert meteen met: Dutch
motortug Holland P.E.S.K. power over threethousand
horse power left Terschelling for
your position working on basis Lloyd’s Open
Form no cure – no pay. Do you accept stop
please reply. = Master.
De kapitein van de Theta Star gaat hier
meteen mee akkoord. Er staat een harde tot
stormachtige wind uit het noordwesten.
Net zoals nu ligt er een drempel in het Schuitengat
en moet de Holland via de Slenk en
de West Meep naar buiten. In het Stortemelk
lopen zware brekers, een zware grondzee
slingert zelfs de motorsloep uit de klampen.
Met veel moeite wordt de zaak weer geklaard,
waarbij een matroos licht gewond raakt.
Om ca. 22.00 uur is de Holland bij de Theta
Star. Het schip zit middenin de branding en
vanwege de hoge zee is het absoluut onmo-
De motorvlet Zeehond in de haven van Terschelling.
Deze Zeehond slaat bij werkzaamheden bij de
Ecuador in 1956 wrak.
20
Door Kees Dekker
gelijk om een sleepverbinding te maken vanaf
de buitenkant van de Gronden. Bovendien
is de 36 koppige bemanning dan al door de
reddingboot Brandaris van boord gehaald
en dat maakt het maken van een verbinding
extra lastig. De Brandaris heeft wel de veel
kortere route door het Schuitengat naar buiten
kunnen gebruiken, evenals de sleepboot
Stortemelk II, die zich aan de binnenkant van
de Gronden gaande houdt. Dit alles overziend
wordt de Stortemelk II weer naar de haven
gestuurd om de motorvlet Zeehond op te
halen en de Holland gaat proberen de Theta
Star aan de binnenkant van de gronden te
naderen. Het weer blijft slecht met overal een
hoge branding en verraderlijke grondzeeën.
Even na 2 uur ‘s nachts doven alle lichten op
de Theta Star. Het is dan 19 januari. Rond die
tijd is de Stortemelk II ook weer ter plaatse.
’s Morgens om 7 uur stapt bergingschef
Volkert Doeksen van de Holland over op de
Stortemelk II om zich uiteindelijk door de
Zeehond naar de Theta Star te laten brengen.
Oep Starrenburg en Aike? (een andere bron
noemt Cees) Lettinga zullen hem vergezellen.
Het overstappen naar de motorvlet is al een
hachelijk avontuur maar er staat ze nog meer
te wachten!
Eenmaal onderweg wordt de motorvlet door
een zware grondzee overvallen en slaat vol
water. Vanaf de Holland wordt daarop meteen
de motorsloep gestreken om eventueel assistentie
te kunnen verlenen. Het lukt de vijf
man echter om de vlet weer leeg te pompen.
Eenmaal bij de Theta Star bemerkt men dat
de touwladder aan de loefzijde van het schip
hangt, midden tussen de hoog oplopende
grondzeeën. Besloten wordt om toch een poging
te wagen. Juist als de vlet in de nabijheid
van de ladder is wordt deze door een grondzee
opgenomen en schiet met een geweldige
vaart de stormladder voorbij. De tweede poging
heeft meer geluk, tenminste zo staat het
De Theta Star met op de voorgrond de Stortemelk II voor anker, foto C. Swart.
in het bergingsverslag. Matroos Lettinga weet
de onderste tree van de stormladder te grijpen
en komt tussen wind en water te hangen. Erg
gelukkig zal hij zich toen nog niet gevoeld
hebben! Door een volgende grondzee wordt
hij omhoog geslingerd en kan hij een been
over de onderste tree van de ladder krijgen. In
het verslag staat: ‘Nu is hij veilig’!
Goed en wel aan boord hangt hij de stormladder
aan lijzijde, waar Doeksen en Starrenburg
aan boord komen. Volkert
Doeksen geeft door dat het
schip zwaar stoot, waardoor de
masten staan te zwiepen, dat de
machinekamer reeds lekkende is,
er elk ogenblik meer lekkage kan
worden verwacht en het schip
misschien zal kunnen breken. Hij
vraagt om zo snel mogelijk pompen
aan boord te brengen. Een
latere inspectie levert op dat de
ruimen nog droog zijn (het schip
vaart in ballast) en dat er geen stoom meer is
op de ketels. Er staat een anker uit, maar de
ketting hangt loodrecht naar beneden. Via de
morselamp wordt om een motorpomp, ijzerzagen
en petroleum gevraagd. Vanwege de
hoge zee is de Theta Star de hele dag echter
niet meer te benaderen.
Matroos Lettinga weet
de onderste tree van de
stormladder te grijpen
en komt tussen wind en
water te hangen.
Op 20 januari staat er een matige westelijke
wind, een golvende zee met westelijke
deining. De Zeehond en de motorsloep van de
Holland peilen de geulen in de omgeving van
de Theta Star. De diepste geul wordt vervolgens
met boeien gemarkeerd.
Het lukt de Stortemelk II die ochtend om al
stotende de Theta Star op circa 150 meter
afstand te naderen. De motorsloep van de
Holland overbrugt het laatste
stukje zodat om 9.30 uur de
sleepverbinding middels een
vier duims draad tot stand kan
worden gebracht. Samen met
de spullen die de vorige dag zijn
besteld brengt de Zeehond vier
man vanaf de Holland naar de
Theta Star. Per gelijke vaart komt
ook marconist Van Brakel mee
om radioverkeer vanaf de Theta
Star weer mogelijk te maken.
Met laag water stoot de Stortemelk II weer
zwaar aan de grond. Deze sleepboot zit dan
opgesloten tussen de geulen en banken. Gelukkig
geen NW wind, anders zou dat een erg
hachelijke positie zijn geweest. In de loop van
de ochtend komt de reddingboot Brandaris de
complete bemanning weer aan boord bren-
21

gen. Deze bemanning heeft een paar dagen
in hotel Oepkes gelogeerd. Ook de vertegenwoordiger
van de Salvage Association, de heer
G. de Heer komt dan mee aan boord.
Om ca. 14.15 uur begint de Stortemelk II op
volle kracht te trekken in westelijke richting.
De afstand tot dieper water is ongeveer één
mijl. Zoveel mogelijk wordt dwars op naar
stuurboord getrokken om de Theta Star vrij
van de hoge ruggen te houden. De klus om
de ankerketting door te zagen is om 15.00
uur geklaard en heel langzaam komt de Theta
Star nu in de goede richting. De Holland kan
om 15.45 uur vastmaken op stuurboords voorschip
en een kwartiertje later is de Theta Star
vrij van de banken getrokken. ‘Allen feliciteerden
de gezagvoerder met het behoud van
zijn schip’, is in het bergingsverslag te lezen.
Er wordt koers gezet naar de Vlieree, waar
de sleep om ca. 16.50 uur voor anker gaat. De
Holland gaat langszij de Theta Star om met
haar pompen de machinekamer van dit schip
lens te houden.
De volgende dag, 21 januari, wordt nog een
pomp in de machinekamer opgesteld en in
werking gezet. De Stortemelk II komt uit Harlingen
met de heren Zurmühlen en Molenaar
van Lloyd’s. Besloten wordt dat de Holland en
Stortemelk II de sleep naar Amsterdam zullen
brengen. Vanwege de weerberichten wordt
het vertrek echter een dag uitgesteld. Zo
krijgt de Stortemelk II nog de gelegenheid om
15 ton ketelwater te laden voor de Theta Star.
‘Wij voelden ons gelukkig, dat de ‘Theta Star’
juist intijds in veiligheid was gebracht’ is het
laatste wat voor deze dag genoteerd staat.
Op 22 januari gaat de sleep om 9.30 uur anker
op en om 10.30 uur wordt de verkenningston
van het zeegat Stortemelk gepasseerd. Om
18.40 uur is men voor de pieren van IJmuiden,
waar een tijdje moet worden gewacht op
uitgaande schepen. Om 21.10 wordt gemeerd
in de sluis. Intussen was het dik van mist geworden,
maar dankzij de radar levert dat geen
probleem op. Uiteindelijk wordt om 22.00
uur de Theta Star aan de havensleepboten
overgedragen. De Holland is 23 januari om
6.40 uur weer in de haven van Terschelling, de
Stortemelk II niet veel later, die kon weer door
het Schuitengat naar binnen.
22
De mensen achter de Holland
Piet Bakker en
Harry Post
Je ziet ze altijd samen, de Wieringers
Piet en Harry. Al 14 jaar lang pakken ze
gezamenlijk de ene klus na de andere
aan. Bijna al het laswerk aan boord is van
hun hand en het is goed te zien dat ze die
techniek tot in de puntjes beheersen.
Piet en Harry (allebei 63 jaar en met de VUT)
kennen elkaar al lang. Ze werkten beide in
dezelfde branche. Piet verrichtte reparatiewerkzaamheden
bij Scheepswerf Visser in Den
Helder en Harry hield zich bezig met lierenreparatie
en –nieuwbouw bij machinefabriek
Luyt in Den Oever. Daar moest hij vaak voor
op reis. Als een schip problemen aan de lieren
had, ging hij erheen om het ter plekke te
repareren of vervangen. Dan was hij minimaal
een week van huis om het schip (meestal een
grote kotter) weer inzetbaar te krijgen.
Voor het eerst een agenda nodig
Piet was de eerste die bij de Holland aanmonsterde.
Hij was al van jongs af aan gefascineerd
door het schip en had altijd de bergingsactiviteiten
gevolgd. Toen hij in mei 1998
op de grote torenkraan van Visser aan het
werk was en de Holland zag liggen, besloot hij
een praatje te gaan maken met de kapitein.
Die zag hem wel zitten als vrijwilliger. Zijn
eerste klus was het lassen van een plaat op de
radiohut, omdat het daar lekte.
Harry haakte een jaar later aan, enthousiast
geworden door de verhalen van Piet. Er was
genoeg te doen: de halve salon slopen en herinrichten,
snijwerk op het achterdek om alle
RWS-details weg te werken, nieuwe leidingen
aanleggen in de machinekamer en ga zo maar
door. In het begin deden Piet en Harry het vrijwilligerswerk
aan de Holland naast hun veertigurige
werkweek, nu zijn ze iets flexibeler
en kunnen ze vaker aantreden. ‘Hoewel’, zegt
Piet, ‘ik me niet kan voorstellen hoe ik ooit tijd
heb gehad om te werken. Ik kom tijd tekort.
Als ik eens een dag wil gaan fietsen valt het
Links Piet Bakker, rechts Harry Post.
niet mee om daar tijd voor vrij te maken.’
Harry beaamt dat. Vroeger had hij nooit een
agenda, nu wel. Veel familieleden en vrienden
weten hem te vinden als er geklust moet worden
en er zijn ook kleinkinderen waarop soms
gepast moet worden.
Maar de Holland gaat boven alles, zijn Piet en
Harry het met elkaar eens. Daar zijn ze in ieder
geval elke dinsdag en donderdag. ‘De Holland
is ons troetelkindje en we hebben een gezellige
ploeg’, zegt Piet.
Overige interesses
De mannen hebben naast de Holland ook
andere liefhebberijen. Zo willen ze samen
met een oud garagehouder een old-timerclub
oprichten. Daar kunnen ze oude auto’s zoals
de oude Mercedes van Piet restaureren en af
en toe met z’n allen gaan toeren.
Zijn er eigenlijk wel interesses en hobby’s die
het tweetal níet delen? Niet veel, maar toch
een paar. Zo is Harry iets sportiever dan Piet
(schaatsen, skeeleren, hardlopen, fietsen) en
heeft hij sinds kort weer een motor. Piet op
zijn beurt was altijd een fervent modelbouwer
en dat hoopt hij ook weer te gaan oppakken,
uiteraard met een model van de Holland. Niet
van dat kleine prutswerk, maar een serieus
model schaal 1:33 op basis van de originele
tekeningen. Dat wordt dan een sleepboot van
ongeveer 60 kg die radiografisch bestuurbaar
kan varen. Maar voorlopig heeft hij het daar
te druk voor, want als je alles zelf maakt, is dat
wel een jaar of vier werk. ‘Later dan maar, als
je oud bent’, zegt Harry.
‘Zo is het’, zegt Piet. ‘En laten we nu maar
eens wat gaan doen in de machinekamer.’
23

Radio actief!
Tijdens onze
Schotlandreis
vorig jaar mei
had ik een
kleine HF zender
meegenomen
om als zendamateur
– natuurlijk
met toestemming
van Bert
Vliegers – de
fraaie antennes
van de Holland
in resonantie
te brengen. De
resonantie op
deze draadantennes
vormde zich onder invloed van de
antennetuner tot radiomagnetische staande
golven en al snel werden verbindingen gemaakt
door geheel Europa.
De signaalrapporten van de tegenstations
waarmee verbinding werd gemaakt werden
gekwalificeerd van zeer goed tot uitstekend.
Voor ingewijden: wij kregen veelal een 5 9
of 9 plus 10dB en dat met een kleine zender
van maar 5 Watt. Daarbij helpen het geringe
stoorniveau op zee, het stalen schip, de ruime
hoogte van de antennes en het zeewater
rondom het schip wel zeer positief op de
afstraling van de antennes op eigenlijk alle HF
banden.
Het geluid van de Single Side Band (SSB) uit de
ontvanger in de radiohut klonk Bert Vliegers
op de aangrenzende brug als muziek in de
oren. Het was dan ook in Schotland waar de
plannen vorm kregen om het fenomeen radio,
dat als een rode draad door de bergingshistorie
van de Holland liep, nieuw leven in blazen.
Op 17 juli, 19 november en 20 november
2011 heb ik de radiohut met veel genoegen
bemand. Een hele eer om met mijn HF radio te
mogen werken en mijn kooi te mogen kiezen
op deze historische plaats van de Holland.
Kort nadat ik het licht uit deed en in mijn kooi
lag dacht ik aan de verstomde radiosignalen
van vervlogen tijden, de stress, de spanning,
het enthousiasme, de blijdschap en soms
24
Door Ron Havelaar (PA3RON)
natuurlijk de teleurstelling. Een dergelijke
diversiteit aan emoties zal regelmatig onder
aanvoering van de marconisten door deze hut
hebben geklonken.
De buizenmarifoon, de drie ontvangers en de
zware scheepszender spreken niet meer, de
geschiedenis kan zich niet meer herhalen en
de signalen zijn vervlogen, voorgoed verdwenen.
Verzonden radio-elektrische golven kunnen
we niet terughalen en opnieuw beleven.
Op de genoemde vaardagen heb ik mijn
enthousiasme over radioverbindingen kunnen
delen met veel gelijkgestemden. Ik kreeg voormalig
zeevarenden, techneuten en een ruim
aantal voormalig marconisten in de radiohut.
Een enkeling vroeg mij ietwat schuchter: ‘Mag
ik het nog een keer proberen?’ Daarbij zag ik
dat de man met zijn vinger wees in de richting
van de koperen seinsleutel die prijkte op het
bureau van de radiohut. Op mijn bevestigende
knik werd snel een passing gemaakt op de
marconistenstoel en zag ik de persoon de zo
specifieke polsbeweging maken waarmee
het morseschrift, punten en strepen, moeten
worden geseind.
Al snel klonken de CW (morse) signalen in een
bijna muzikale op en neer gaande beweging
van de seinsleutel door de radiohut. Het was
een genoegen voor het oor en een opfrissing
van het onbewuste geheugen van mijn
bezoekers; zij genoten met volle teugen. Het
(op)nemen van life CW waren deze voormalige
‘sparks’ na meer dan 30 jaar beslist nog
niet verleerd. Het ontaardde in een werkelijk
prachtig schouwspel; de oudere ‘vonkenboeren’
genoten met volle teugen.
Er zijn naast vele phone (microfoon) verbindingen
ook drie morse (CW) verbindingen
gemaakt met zendamateurs in Europa en als
afsluiting van de mistige zondag werd nog
een verrassende verbinding met Amerika,
North Ohio, gemaakt. Bij deze verbinding
kreeg de Holland wederom de complimenten
van het tegenstation voor het sterke en duidelijke
signaal dat de antennes verliet: ‘You put
a very strong signal in the air Ron, well done.
TNX for the contact 73’s’.
Veel beoefenaars van radio hanteren de
volgende wijsheid ten aanzien van de
noodseinen. Noodseinen hebben namelijk
een belangrijke basis gevormd voor de ruim
tweehonderd bergingen en reddingen met de
Holland. Gekscherend zei men vroeger:
‘Noodseinen zijn seinen, die seinen, als andere
seinen seinen dat ze kapot seinen.’
Met deze wijsheid wil ik afsluiten. Mijn
collega-vrijwilliger Hans Biersteker en ik zien u
graag terug in de radiohut van de Holland om
u te laten zien hoe een korte golf (HF) verbinding
wordt gemaakt en u daarbij te vertellen
wat de mogelijkheden – en in mindere mate
de onmogelijkheden – zijn.
Radiocontact met Australië
en Oostenrijk
Op de donateurdag op vrijdag 13 april 2012
werd vanaf de Holland een kortegolfverbinding
gemaakt met VK4ANY, een radioamateur
die ongeveer 200 km zuid van Melbourne
woont. Dit is een afstand rond de halve aarde,
ruim meer dan 20.000km.
De verbinding werd enthousiast door het
Australische tegenstation ontvangen, temeer
omdat ik op de internationale website voor
radioamateurs QRZ.com foto’s heb gezet, die
direct betrekking hebben op de Holland. Bij
het ingeven van mijn radioroepnaam PA-
3RON wordt dan direct de Holland in beeld
gebracht.
Op deze wijze kan ieder station waarmee verbinding
wordt gemaakt, direct zien met welk
prachtig schip er wordt gesproken.
Nog een bijzondere verbinding was de
verbinding die Holland-donateur Jan Pieter
Routtine, tevens radioamateur PA3GZW
maakte met OE15XMF. Dit station is een
‘special event’ station van de Oostenrijkse –
jazeker, Oostenrijkse! – maritieme radioclub
Marine Funker Club Austria. Deze club heeft
150 leden uit diverse landen, allen met een
nautische achtergrond, en bestaat sinds 1997.
Dit jaar wordt het 15 jarig bestaan gevierd.
25

Donateurdagen april 2012
Maar liefst duizend donateurs en introducees
voeren dit jaar mee tijdens de donateurdagen.
De Holland maakte verdeeld over twee
weekends een aantal mooie tochten over het
wad. Op zondagochtend 15 april leverde dat
vlak voor aankomst nog enig spektakel op: bij
het binnenvaren van de haven van Harlingen
was sprake van een totale black out van de
motor. Op het laatste beetje vaart kon kapitein
Martin Kuitert (rechts) nog net de kade
bereiken en het schip zonder schade afmeren.
De machinisten gingen als een speer aan het
werk en hadden al snel de oorzaak gevonden:
twee kleine schroefjes waren losgetrild
waardoor de brandstoftoevoer was gestopt.
‘s Middags kon gewoon volgens planning de
tweede tocht gevaren worden naar ‘het tuig
van de Richel’, zoals Kuitert de zeehonden op
de plaat noemt.
Aan dek de vertrouwde aanblik van (vooral)
mannen die uren bij de open luiken staan te
genieten van de geluiden, geuren en bewegingen
van de motor.
De foto van de Holland vanaf het water gezien is
gemaakt door Kees Schout, de overige foto’s zijn
van Sjoukje de Vries.
26
Onderweg een
demonstratie hoe
communiceren
tussen brug en
machinekamer
vroeger ging.
27

Brieven en foto’s uit oude archieven
Regelmatig krijgen we oude foto’s van de Holland
toegestuurd. Uiteraard zijn we daar heel
blij mee. Als u ook foto’s wilt delen met de
lezers van deze nieuwsbrief, kunt u ze mailen
naar info@zeesleepbootholland.nl of opsturen
naar kantoor (adres zie colofon).
Beste Stichting Zeesleepboot Holland,
Onlangs zagen we de Holland vanaf het Vlielandse
Noordzeestrand voorbijvaren, en bedachten ons
dat we meerdere foto’s van deze mooie boot
(onder meer van de tewaterlating) in ons bezit
hebben. Mijn voormalige buurman in Bergen op
Zoom, Rein Schouten, was de zoon van bouwer
Schouten. Toen onze buurman overleed kregen
mijn ouders een sigarendoos met foto’s van
schepen van zijn vaders hand. Waarschijnlijk omdat
wij altijd naar Vlieland op vakantie gingen en daar
eveneens de boot van zijn vader op voer. Inmiddels
woon ik ook op Vlieland.
Hierbij gevoegd een foto van de tewaterlating - eigenlijk
de allermooiste die erbij zit. Met vriendelijke
groet,
Judith Olthuis en Jan van der Veen, Vieland.
28
Geachte medewerkers van de Holland,
In ons familiearchief trof ik een paar foto’s van de
sleepboot Holland die ik u niet wil onthouden.
Deze foto’s zijn gemaakt in 1955. De Holland werd
die zomer gebruikt als veerboot tussen Harlingen
en Terschelling. Met vriendelijke groeten,
Geert Nauta, Nijmegen
29

Teun Meijer, matroos op de Holland
Onze vrijwilliger Hans Biersteker werd
via zijn eigen website (over vrijwilligers
en opvarenden van de Holland) benaderd
door mevrouw Ans van der Leij-Klijnstra.
Zij had een aangrijpend verhaal over haar
ome Teun, die als matroos op de Holland
verongelukte. Zij schreef hierover:
‘Mijn ome Teun (Teun Meijer) voer begin zestiger
jaren als matroos op de Holland. Helaas is
hij door een noodlottig ongeval op de Holland
om het leven gekomen.
De Holland moest in aktie komen voor het
vrachtschip de Naguilan uit Bremen. Het
stormde en het ging niet goed met de sleep.
De trossen moesten gekapt worden, maar
deze knapten uit zichzelf. Mijn oom is met
zijn hoofd op een deksel terechtgekomen en
was op slag dood. Ome Gosse was erbij en zei:
“Het was één rode golf. Het was vreselijk.”
Dezelfde avond is de Holland weer teruggevaren
naar Terschelling, met de vlag halfstok.
Heel het eiland was uitgelopen naar
de haven toen de Holland binnenvoer. Ome
Teun woonde bij zijn oudste zus, Liesje van
30
der Schaaf-Meijer, in de 2e Westerbuurtdwarsstraat
op het eiland. Mijn moeder, dochter van
Liesje van der Schaaf-Meijer, was net aangekomen
in Harlingen. Thuis kreeg ze te horen
dat ome Teun was verongelukt. Meteen zijn
we weer naar Terschelling gegaan om mijn
oma te helpen. Ome Teun stond opgebaard in
de gang. Als mijn moeder mij ’s avonds naar
bed bracht, keek ik altijd even naar hem en zei
dan: “Weltrusten ome Teun, slaap lekker.” Dat
ben ik nooit meer vergeten.
Met de werkweek van de Christelijke MAVO
in Harlingen zijn we ook naar Terschelling
geweest. ’s Avonds kwam de oude kapitein
Jan Doeksen om over de geschiedenis van de
Holland te vertellen. Op een gegeven moment
werd hij even stil en zei hij dat er ook iets ergs
gebeurd was op de Holland. Toen vertelde hij
het verhaal over mijn oom. Ome Teun is de
enige die is omgekomen op de Holland.’
Merchandise
U kunt onderstaande producten aan boord kopen of via e-mail of telefoon bestellen.
Hierbij moeten wij aantekenen dat de telefoon uitsluitend op de dinsdag en donderdagochtend
bezet is. Uw bestelling kunt u zelf afhalen op ons kantoor te Harlingen. U kunt
een en ander ook via de post laten bezorgen, hiervoor worden verzendkosten in rekening
gebracht.
Boek HOLLAND PESK
Prijs: € 24,50
Plus verzendkosten
à € 8,50
12 verschillende ansichtkaarten
Zeesleepboot ‘Holland’e 4.90
Uitgave: Flevodruk Harlingen
Pakketje met 10 ansichtkaarten
van de
Zeesleepboot Holland
Prijs: € 4,90
Plus verzendkosten
à € 3,50 Meeslepend is een boek over
100 jaar Rederij Doeksen.
Luxe gebonden
in linnen
omslag.
€ 37,50
Plus
verzendkosten
à € 8,50
Documentaire
Zeesleepboot
Holland,
Paraat En
Start Klaar
Prijs: € 10,-
DVD Guusjen!
Prijs: per DVD
€ 15,-
Plus verzendkosten
à € 4,00
mensen en hun band met de
legendarische Terschellinger
zeesleepboot Holland, verteld
in veertig interviews.
Boek Holland Meeslepend
Prijs: € 21,50
Plus verzendkosten à € 7,50
Boek Guzjen
Prijs: € 7,50
Plus verzendkosten à € 4,50
Fleecemuts of pet met borduring.
Deze mutsen en petten zijn
enorm populair en kosten € 10.-
Verzendkosten: € 4,50
Bouwpakket
Zeesleepboot Holland
Prijs: € 65,00
Plus verzendkosten à € 8,50
Voor bestellingen bel 0517-433 848 (dinsdag- en donderdagochtend) of mail uw bestelling
naar: info@zeesleepbootholland.nl. Uw contactpersoon is Petra Hofstra.
31

32
Sponsors Sponsoren van van zeesleepboot de zeesleepboot Holland Holland
Hoofdsponsors
• Delta Lloyd
• Koninklijke Doeksen B.V.
• Friesland Bank N.V.
• Heerema Group
• Holland Jachtbouw
• Stichting Guusjen
• Wärtsilä Netherlands B.V.
Sponsors
• ACS Filters
• Boer & Croon Management B.V.
• Damen Shipyards Group
• Fairmount Marine B.V.
• Fugro N.V.
• Gemeente Harlingen
• Greenfield Capital Partners B.V.
• Hanzevast Shipping BV
• MVGM
• Mr. R. Meppelink, notaris, Amsterdam
• Nauta Holding B.V.
• Paques B.V.
• Party Service Onder de Luifel B.V.
• Waterschap Zuiderzeeland
Subsponsors
• Ferus Smit Scheepswerven B.V.
• Marine Insurance International B.V.
• Radio Holland Netherlands
• Svitzer Salvage B.V.
Official suppliers
• Allship Marine Projects v.o.f.
• BDS Harlingen
• Deloitte, accountants
• Flevodruk Harlingen B.V.
• Huisartsenpraktijk Terschelling
• Kamera Express
• Lazy Jack
• Meeüs Assurantiën
• Mennens B.V.
• Piet Zoomers B.V.
• Sailtron B.V.
• Studio Eke van Mansvelt
• Winder Limmen B.V.
Begunstigers
• ANWB Fonds
• Dorus Rijkers Fonds
• Holland Reders Fonds
• Kamer van Koophandel Noordwest-Holland
• Ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit
• Mondriaanstichting
• Nationaal Instituut voor Scheepvaart en
Scheepsbouw
• PBF Anjer Fonds
• Stichting TBI
• Rijksuniversiteit Groningen, Ubbo Emmius
Fonds
• VSB Fonds
Bovendien gesteund door
ABB Turbocharging BV / Allship Marine Projects
v.o.f. / Conyplex B.V. / Compass Group Nederland
Holding / Gemeente Den Helder / Gemeente
Terschelling / Haisma motoren / IMSA
Amsterdam / ING Real Estate B.V. / Leeuwarder
Courant/NDC Media Groep / Maritiem Instituut
Willem Barentsz Terschelling / Maritieme
Academie Harlingen / Noordelijke Dagblad
Combinatie / Petroplus / Rederij Doeksen
/ Royal FrieslandCampina / Rijkswaterstaat,
directie Noordzee / Terschellinger Ondernemers
Vereniging / TuinmanSleijfer Advocaten
/ Koninklijke Volker Wessels Stevin nv / Koninklijke
Vopak N.V. / Weitenberg Assurantien
Bestuur
A.A. (Andre) Olijslager, voorzitter
mr. K.A. (Karin) Lodder, secretaris
drs. S. (Sake) Wijma RA, penningmeester
mr. F.G.M. (Fritz) Conijn
J. (Jos) Paques
G. (Gerrit) Vlot
Raad van Toezicht
Mr. drs. A. Offringa (voorzitter)
mr. C.H.A. Collée
drs. J.W. Doeksen
Stichting
L.G. (Bert) Vliegers (kapitein)
T.W. (Tom) Schoonhoff (manager)
D. (Danny) Offringa (commerciële zaken)
Adviseurs
W.J.J. (Willem) Boot (historie en restauratie)
K. (Kees) Dekker (historie en archief)
R.A. (Robin) Snouck Hurgronje (nautische
zaken en restauratie)
S. (Sjouke) Veenstra (technische zaken en
restauratie)
Comité van Aanbeveling
dhr. M.J. van den Berg (commissaris van de Koningin in Groningen)
dhr. M.J.M. Borsboom (Vice-admiraal en Commandant der Zeemacht in Nederland)
dhr. mr. G.J. Doeksen (oud president-commissaris Doeksen Transport Group B.V.)
mevr. A. Jorritsma-Lebbink (burgemeester van Almere)
dhr. J. A. Jorritsma (commissaris van de Koningin in Fryslân)
dhr. J.W. Remkes (commissaris van de koningin in Noord-Holland)
dhr. P.H.M. Scheffer (burgemeester van Harlingen)
dhr. mr. J. Visser (burgemeester van Terschelling)
33

Zéér interessante mogelijkheid:
Word XXL-donateur!
NIEUW!
Wat doet u?
• U steunt de Stichting Zeesleepboot Holland
bij het in stand houden van dit mooie nautisch
monument met een jaarlijkse bijdrage
van € 1.500,- (excl. BTW).
• Daartoe ontvangt u aan het begin van het
jaar een factuur.
• U maakt met ons een afspraak voor drie
kalenderjaren.
Wat krijgt u?
• U mag in totaal met 10 mensen aanmonsteren
op een volledig verzorgde vaartocht
vanuit Harlingen naar Terschelling en terug,
of vanuit Scheveningen of Maassluis naar
Rotterdam vice versa.
• Deze dag zal in principe jaarlijks op een
zondag worden gepland.
• Tijdens deze dag zullen dus meerdere XXLdonateurs
met hun gasten aanmonsteren
34
• De mogelijkheid om te netwerken wordt
ondersteund.
• Iedere XXL-donateur krijgt 2 minuten de tijd
om te pitchen.
• Wij verzorgen een spreker met een kort en
aansprekend verhaal.
• U krijgt 10 naamtags voor u en uw gasten
• Dit jaar staan XXL-donateurtochten gepland
op:
Zondag 10 juni:
Scheveningen – Rotterdam – Scheveningen
Zondag 23 september:
Harlingen – Terschelling – Harlingen
Wilt u direct intekenen of heeft u vragen?
Spreek dan een van de bemanningsleden aan
of neem direct contact op met:
Tom Schoonhoff 06 – 5438 4237
Danny Offringa 06 – 2914 7743
Saco Velt 06 – 5375 5606
Programma
Scheveningen – Maassluis – Scheveningen
Zondag 10 juni 2012
10.30 – 11.00 uur Ontvangst gasten aan boord van de Zeesleepboot Holland te Scheveningen
met koffie/thee, fryske sûkerbôle en roggekrentenbrood.
11.00 uur 8 x 2-minuten pitchtijd voor de 8 XXL-donateurs
11.30 uur Safety instructions door kapitein en aansluitend vertrek uit Scheveningen.
Het schip gaat van de kant en we varen over de Noordzee naar het
Rotterdamse havengebied.
12.30 uur Wij verzorgen een lunchbuffet met heerlijke belegde broodjes.
14.30 uur Aankomst in Maassluis en aansluitend ontschepen.
14.30 – 16.30 uur De gasten kunnen het Sleepvaartmuseum bezoeken.
16.30 uur Inschepen voor een gezamenlijke borrel aan boord. De bemanning verwelkomt
de gasten met haring, berenburg en corenwijn. De bar is uiteraard
ook open en ook de bittergarnituren en bladerdeeghapjes komen
rijkelijk langs!
17.00 uur Vertrek vanuit de haven van Maassluis. Het schip zet koers terug richting
Scheveningen.
17.30 uur Uitgebreid captains dinner wordt in buffetvorm geserveerd.
18.30 uur Voor de liefhebbers zijn er bonbons bij de koffie. De bar blijft uiteraard
open.
19.00 uur Aankomst in Scheveningen en aansluitend ontschepen.
Harlingen – Terschelling - Harlingen
Zondag 23 september 2012
10.30 – 11.00 uur Ontvangst gasten aan boord van de Zeesleepboot Holland te Harlingen
met koffie/thee, Fryske sûkerbôle en roggekrentenbrood.
11.00 uur 8 x 2-minuten pitchtijd voor de 8 XXL-donateurs
11.30 uur Safety instructions door kapitein en aansluitend vertrek uit Harlingen.
Het schip gaat van de kant en we varen over het wad naar Terschelling.
12.30 uur Wij verzorgen een lunchbuffet met heerlijke belegde broodjes.
13.30 uur Aankomst op Terschelling en aansluitend ontschepen.
13.30 – 16.30 uur De gasten zijn vrij op het eiland. Er staan fietsen klaar bij Tijs Knop
rijwielverhuur.
16.30 uur Inschepen voor een gezamenlijke borrel aan boord. De bemanning verwelkomt
de gasten met haring, berenburg en corenwijn. De bar is uiteraard
ook open en ook de bittergarnituren en bladerdeeghapjes komen
rijkelijk langs!
17.00 uur Vertrek vanuit de haven van Terschelling. Het schip zet langzaam koers
richting Harlingen.
17.45 uur Uitgebreid captains dinner wordt in buffetvorm geserveerd.
18.45 uur Voor de liefhebbers zijn er bonbons bij de koffie. De bar blijft uiteraard
open.
19.00 uur Aankomst in Harlingen en aansluitend ontschepen.
De tijden zoals genoemd zijn onder voorbehoud. Onder andere weer, wind en getij kunnen
hierop van invloed zijn.
Gedurende de gehele periode aan boord mogen de mensen vrij drinken. Wij zullen zorg
dragen voor prima wijnen! Aan boord is verder een ieder vrij om te gaan en te staan waar
hij/zij wil. Een kijkje op de brug, een blik in de machinekamer of de radiohut, alles kan en
mag. Onze vrijwilligers vertellen graag en enthousiast over het schip en haar rijke historie.
35

Inschrijfformulier donateurs
JA, ik monster aan als donateur...
en draag zo mijn steentje bij aan het in de vaart houden van de Zeesleepboot Holland
Naam: ......................................................................................................m/v
Geboortedatum: ..........................................................................................
Adres: ............................................................................................................
Postcode: .......................................................................................................
Plaats: ............................................................................................................
Tel: .................................................................................................................
E-mail adres: .................................................................................................
Datum: ...........................................................................................................
Ik heb € .......... (minimaal € 35,- per jaar) overgemaakt op rekening nr. 62.71.42.052
t.n.v. Stichting Zeesleepboot Holland, penningmeester te Harlingen o.v.v.
Donatie zslb Holland.
Handtekening: NB23
Wij staan ervoor in dat uw gegevens alleen door ons gebruikt worden en niet
worden doorgegeven aan andere partijen.
S.v.p. opsturen naar Stichting Zeesleepboot Holland, Postbus 26, 8860 AA te Harlingen