Shotokan Karate - 50Webs

Sint-Jan Berchmanscollege
Jakob Smitslaan 36
2400 MOL
Shotokan Karate
Karolien Werelds
6e
Promotor: de heer B. Boven Schooljaar 1997-1998
1

VOORWOORD
Ik ben vanuit mijn familie in contact gekomen met karate. In navolging van mijn vader die
deze gevechtssport reeds vijftien jaar op een intensieve manier beoefent, ben ik op mijn
veertiende gestart met karate. Zoals de meeste jongeren op die leeftijd was ik destijds enkel
gefascineerd door het schijnbaar overmeesterende fysieke aspect van karate. Maar na mijn
relatief korte karateloopbaan ervaar ik toch reeds de innerlijke kracht die uitgaat van karate.
Het is dan ook mijn bedoeling om in dit eindwerk duidelijk te maken dat deze innerlijke kracht
leidt tot een sterk zelfvertrouwen en een leidraad vormt voor het dagelijkse leven.
Ik wil ook hulde brengen aan sensei Frankie Houtmeyers († 1994) die gedurende meer dan
twintig jaar de bezieler is geweest van mijn karateclub.
Mijn dank voor het tot standkomen van dit eindwerk gaat speciaal uit naar sensei Rob
Kaluzny; niet alleen voor het interview dat ik met hem had, maar ook voor de technische
leiding die hij samen met sensei Roger Sannen geeft aan Karateclub Shotokan Mol.
Verder gaat mijn dank uit naar mijn vader die mij in de beoefening van karate steeds motiveert
en die mij bij de opmaak van dit eindwerk bijstond. Dank ook aan mijn promotor, de heer
Bert Boven, voor de goede begeleiding en de raadgevingen die hij gaf bij het samenstellen van
de teksten.
2

INHOUDSOPGAVE
Voorwoord ……………………………………..……………………………..…. 2
Inhoudsopgave …………………………….…..………………….…………….. 3
Inleiding …………………………………….…..…………………….…………. 4
1 De geschiedenis …………………………..……….……………..……….. 5
2 Wat is karate? ………………………………………………….…..…….. 6
3 JKA en Shotokan in België …………….………………………………. 7
4 Dirk De Mits, voorzitter BAKF, over de essentie van karate …......…. 8
5 Interview met Rob Kaluzny over de weg van de karateka ……………. 8
6 Japanse grootmeesters aan het woord over de essentie van karate …... 10
7 De 20 karateprincipes van Funakoshi: NIJU KUN ……………... 13
7.1 Commentaar van T. Okazaki op het 12° principe van G. Funakoshi …..... 13
7.2 Dojo Kun ………………………………………………………….……… 15
8 Dojo Etiquette …………………………………………………………... 16
9 Biografie van Gichin Funakoshi ……………………………………….. 17
10 Vechtsporten in 't algemeen ….…………………………………..…… 19
10.1 Effecten van karate op lichaam en geest …………………………………. 19
10.2 De weg van de karateka …………………………………………………. 19
10.3 Voorwaarden …………………………………………………….……… 20
10.4 Wat leert karate ons? ……………………………………….……………. 20
10.5 De filosofie ……………………………………………………….……… 21
10.6 Karate en de krijgskunsten ………………………………………………. 21
10.7 Yoga en karate …………………………………………………………… 21
Besluit ................................................................................................................ 22
Literatuurlijst ................................................................................................... 23
3

INLEIDING
In dit eindwerk zal ik trachten uit te leggen wat karate, in het bijzonder shotokan karate,
eigenlijk is. Zonder een ganse reeks beschrijvingen van alle soorten technieken en standen te
geven, zou het me verheugen dat na het lezen van deze tekst een leek in oosterse
gevechtssporten begrijpt wat de essentie van karate is.
Om te komen tot een totaalbeeld van karate zal ik stapsgewijs de verschillende aspecten ervan
toelichten. Om de leek te helpen zich een voorstelling te maken van een gevechtssituatie in
een training of op een wedstrijd stel ik voor dat hij steeds uitgaat van een basissituatie die ik
als volgt kan beschrijven.
De aanvaller en de verdediger staan in een diepe stand tegenover elkaar en houden mekaar
nauwlettend in 't oog. De aanvaller verplaatst zich in de richting van de verdediger en voert
een vuiststoot uit naar zijn aangezicht. De verdediger stapt achteruit, weert die vuiststoot af
met een gepaste techniek en voert een tegenaanval uit.
Wat me erg boeit in karate is de mate waarin het beoefenen ervan karaktervormend is en welk
psychologisch belang het voor de beoefenaar heeft. Ik zal dus dieper ingaan op het educatief
aspect van karate. Bovendien zal ik ook aandacht schenken aan de filosofische
beschouwingen die door de oorspronkelijk leermeesters in karate is gelegd.
Bij ieder onderdeel van deze tekst worden onderaan de pagina de nieuwgebruikte specifieke
en Japanse termen verklaard voor zover deze niet in de tekst worden uitgelegd.
4

1 De geschiedenis 1
De traditionele en geaccepteerde theorie schrijft de introductie van karate toe aan de Indiase
monnik Daruma, die een godsdienstige reis ondernam via Indië naar China. Gedurende deze
reis ondervond hij vele moeilijkheden. Maar door zijn uitzonderlijke geestelijke en
lichamelijke kracht slaagde hij erin om door de door bandieten onveilig gemaakte landen
heen, het Shao Lin klooster in Noord-China te bereiken. Gedurende
zijn verblijf in het Shao Lin klooster ontdekte hij dat vele van de monniken, zowel
lichamelijk als mentaal, erg zwak waren. Hij stelde een streng en krachtig trainingsschema
op, waardoor de monniken weerstandsvermogen en grote lichamelijke en geestelijke kracht
verkregen.
Door het bestuderen en overnemen van vele dierlijke gevechtshoudingen en het oefenen op
technieken van bestaande strijdmethodes werden de monniken spoedig de meest gevreesde
vechters in China.
Om de bestendigheid van zijn strijdtechnieken te verzekeren, ontwikkelde Daruma een
lessysteem met ‘kata’, het onderbrengen van alle bewegingen in vaste delen, die zonder
partner worden uitgevoerd. Het waren deze kata’s, die een encyclopedie van technieken
vormden, die door de tijden heen door oude karatemeesters werden doorgegeven.
De oude krijgskunsten werden verder ontwikkeld op het eiland Okinawa, toen de plaatselijke
feodale meester het gebruik van wapens verbood. Het vechten met lege handen leefde op.
Vele plaatselijke technieken werden verweven met de Shao Lin methode. De bewoners van
Okinawa werden enorm bedreven in het vechten tegen gewapende tegenstanders. Ze leerden
door middel van training van kata’s zonder partner, denkbeeldige vijanden op die manier uit
te schakelen. Zij gaven hun krijgskunst de naam ‘Chinese hand’, omdat zij afkomstig was uit
dit land.
Hij was de man aan wie karate de enorme groei te danken heeft, die de naam veranderde in
‘lege hand’. Meester Gichin Funakoshi koos de naam van de boeddhistische filosofie van
‘zichzelf leeg overgeven’. Voor hem was karate niet alleen een krijgskunst, maar ook een
middel tot karaktervorming.
Hij schreef: ‘Zoals een gepolijste spiegel al datgene reflecteert wat ervoor staat, en zoals een
rustige vallei zelfs het kleinste geluid opneemt, zo moet de karateleerling zijn geest leegmaken
van zelfzucht en slechtheid, in een poging op de juiste wijze al datgene op te nemen wat hij
kan tegenkomen.’
Dit is de bedoeling van kara (leeg) in karate.
1 WILSON, J. , Vechtsporten in beeld, Elsevier, Brussel.
5

Funakoshi, die in 1955 op 88-jarige leeftijd stierf, introduceerde voor het eerst deze moderne
vorm van karate in 1922 bij het Japanse publiek. Zijn demonstraties van de traditionele
krijgskunsten maakten zo’n grote indruk op zijn toeschouwers, dat hij werd overladen met
verzoeken om karate te onderwijzen in Tokyo. Hij ontwikkelde de Shotokan-stijl. Hij
stichtte zijn eigen school en noemde deze Shotokan. ‘Shoto’ was zijn bijnaam en ‘kan’
betekent school.
2 Wat is karate?
2 en 3
Het woord karate is de verkorte vorm van de Japanse term karate-do. De onderdelen van dit
woord betekenen het volgende:
‘kara’ betekent leeg,
‘te’ betekent hand en
‘do’ betekent weg; de weg die leidt tot kunst, in dit geval tot gevechtskunst.
Inhoudelijk betekent karate dus de kunst van het vechten met de lege hand, dit wil zeggen
zonder wapens.
In zijn boek “Karate, the art of ‘empty hand’ fighting” geeft Hidetaka Nishiyama de volgende
omschrijving van karate.
Karate is ontstaan als zelfverdedigingssysteem dat gebaseerd was op het doelmatig gebruik
van het ongewapende lichaam van de beoefenaar. Dit systeem bevat niet alleen technieken
om een aanval af te weren of te verijdelen maar ook technieken voor een tegenaanval. Het
huidige karate als lichaamskunst, als sport en als zelfverdediging is nog steeds gebaseerd op
dezelfde oorspronkelijke fundamentele technieken die door de jaren heen verbeterd werden.
Karate als zelfverdediging heeft reeds enkele honderden jaren geschiedenis achter de rug maar
het is pas sinds enkele decennia dat de technieken wetenschappelijk bestudeerd worden en dat
principes worden ontwikkeld om te komen tot het meest doelmatige gebruik van de
verschillende lichaamsbewegingen. Door te trainen volgens deze principes en door de kennis
van de werking van de spieren en de gewrichten enerzijds, en van de vitale relatie tussen
bewegen en evenwicht anderzijds, is de huidige karatebeoefenaar zowel psychisch als fysisch
in staat zich met succes te verdedigen tegen elke mogelijke aanvaller.
Als lichaamskunst kent karate nauwelijks zijns gelijke. Daar het erg dynamisch is en gebruik
maakt van een hoog aantal spieren wordt het ganse lichaam getraind en komt het
coördinatiesyteem tot ontwikkeling. In Japan wordt karate door vele kinderen en ouderen
beoefend niet alleen om het aspect van zelfverdediging maar ook om lichamelijk in
topconditie te blijven.
2 NISHIYAMA, H., Karate, the art of ‘empty hand’ fighting, Charles E. Tuttle Company, Tokyo.
3 NAKAYAMA, M., Het beste karateboek voor beginners, Standaard Uitgeverij, Antwerpen.
6

Als sport heeft karate een relatief kort verleden. Toch bestaan er wedstrijdreglementen en is
het nu mogelijk wedstrijden te organiseren zoals in andere competitiesporten. Omwille van de
snelheid en de uitgebreidheid van de technieken voelen veel atleten zich aangetrokken tot het
wedstrijdkarate. Alles wijst erop dat deze gunstige evolutie wordt verdergezet.
Het grondkenmerk van karatetechnieken is kime. In ‘Het beste karateboek voor beginners’
verklaart Masatoshi Nakayama kime als volgt.
Kime betekent dat er een explosieve aanval op het doel wordt uitgevoerd met de juiste
techniek en met maximale kracht in de kortst mogelijke tijd. Kime kan tot stand komen bij
slaan, stoten of trappen, maar ook bij afweren. Een techniek zonder kime kan nooit als echt
karate worden beschouwd, hoe sterk de gelijkenis ook mag zijn.
3 JKA (*1) en Shotokan in België
In zijn openingsrede ter gelegenheid van de Europese kampioenschappen karate 1997 in
België omschreef Dirk De Mits, voorzitter van de BAKF (*2) ,de positie van JKA in België als
volgt.
Onder impuls van sensei (*3) Kenosuke Enoeda en sensei Miyazaki werd in 1993 JKA in
Europa geïnstalleerd.
Samen met andere, nu zeer gerenommeerde, Japanse instructeurs waren zij in de periode
1965-1967 naar Europa gekomen om karate volgens de JKA-stijl te promoten. Verschillende
van die instructeurs bouwden later hun eigen karate-organisatie uit, maar beide voornoemde
karatemeesters, samen met sensei Hideo Ochi, bleven steeds trouw aan de band met de JKAschool
in Japan.
Het was juist het ontstaan van al die privé-organisaties, naast het feit dat karate in Europa een
geweldige vlucht nam, die het noodzakelijk maakte dat een duidelijk geprofileerde Europese
JKA-organisatie moest opgericht worden. Niet alleen om een sterke eenheid en uniformiteit
tussen de JKA-volgelingen in Europa te creëren, maar tevens om hierdoor een duidelijke
profilering en herkenbaarheid naar andere groeperingen toe te doen ontstaan.
Op 31 mei 1993 overleed sensei Miyazaki. Het was een harde klap voor de westerse karatewereld,
vooral voor België, waar hij sinds zijn aankomst in Europa JKA-hoofdinstructeur was.
De BAKF stelde zich toen tot doel, als een laatste eerbetuiging aan haar sensei, om met alle
mogelijke middelen mee te werken aan de realisatie van één van zijn dromen, nl. het
samenbrengen en samenhouden van de JKA-beoefenaars in Europa.
(*1) JKA: Japanese Karate Association
(*2) BAKF: Belgian Amateur Karate Federation
(*3) Sensei: Leermeester
JKA-Europa is geen vereniging van nationale federaties, want federaties herbergen meestal
karateka van verschillende stijlen. JKA-Europa is een vereniging van karate-beoefenaars die
dezelfde stijl volgen, en dezelfde visie hebben. Heel wat van hen hebben, als lid van hun
7

espectievelijke nationale selecties, topprestaties geleverd en titels behaald op Europese en
mondiale wedstrijden.
4 Dirk De Mits, voorzitter BAKF, over de essentie van karate 4
Karate op zich heeft twee fundamentele kenmerken, enerzijds het inzetten van het volledige
lichaam bij uitvoering van een techniek, men tracht zijn totale energie te richten op het doel,
en anderzijds de volledige beheersing van de uitvoering van de techniek. Zonder beide
kenmerken kan men wel efficiënte gevechtstechnieken uitvoeren, maar doet men geen karate.
De Shotokan-stijl is de meest bekende en beoefende vorm van karate. Het is de stijl
ontwikkeld door sensei Funakoshi, de grondlegger van karate. Op wereldvlak beoefent
ongeveer driekwart van alle karateka deze stijl.
De traditionele visie beoogt de beoefening van karate volgens de traditionele martiale
waarden, nl. zo dicht mogelijk de realiteit benaderen, trainen naar de perfectie in uitvoering,
eenheid van lichaam en geest, en respect voor de tegenstander.
Dit heeft als gevolg dat de kampers zowel opgelegde stijloefeningen (kata), als gevechtskamp
(kumite) moeten uitvoeren en dat de grootste waardering uitgaat naar degene die in beide
wedstrijdvormen het beste presteren.
De JKA-school zelf heeft als doel de beoefening en ontwikkeling van karate enerzijds in zijn
verschillende sportfacetten, dit is als trainings- en als competitievorm, daarnaast als
zelfverdedigingsdiscipline, maar anderzijds ook als educatief vormingsmiddel: “Het
uiteindelijke doel van karate is niet het overwinnen van de tegenstander, maar het verbeteren
van de beoefenaar!”.
Morele waarden als: moed, hoffelijkheid, eerlijkheid, zelfcontrole en nederigheid staan dan
ook hoog aangeschreven.
5 Interview met Rob Kaluzny over de weg van de karateka
Bij zijn recentste bezoek aan België tijdens het voorjaar 1997 gaf sensei Kawawada, 7°dan ( * 1)
en JKA instructeur uit Japan, een toelichtingstraining voor de hoofd-verantwoordelijken van
alle Vlaamse en Waalse karateclubs.
(*1) Dan: Dangraad, graad van leermeester, begint met 1°dan en gaat hoger
4 DE MITS, D., Openingsrede op de Europese Kampioenschappen Karate in Gent, april 1997.
8

Sensei Rob Kaluzny, 4°dan en hoofdverantwoordelijke van Shotokan Karateclub Mol, woonde
deze training bij en was zo welwillend mij daarover in een interview, dat plaats vond op 20
april 1997, het volgende te vertellen.
Langs de kant van de aanvaller bestaat de essentie van karate erin om in een gevecht de
tegenstander rechtstreeks en zo vlug mogelijk uit te schakelen. De aanvaller zal dus steeds
trachten om met zo weinig mogelijk bewegingen en in de kortst mogelijke tijd een einde te
maken aan het gevecht. Dit gebeurt uiteraard enkel op sportief vlak tijdens trainingen en op
wedstrijden.
Op het vlak van de wedstrijden vinden we deze essentie terug in de shobu ippon, dit is een
gevecht dat slechts twee minuten duurt waarbij de kampers zich concentreren op het uitvoeren
van één beslissende techniek die een einde maakt aan het gevecht. In de praktijk worden
veelal geen beslissende maar wel doeltreffende technieken uitgevoerd waardoor het gevecht
een einde krijgt na het uitvoeren van twee doeltreffende technieken.
Langs de kant van de verdediger wordt karate niet alleen op het sportieve vlak beoefend maar
ook daarbuiten. In het alledaagse leven, in het verkeer of bij een inbraak bijvoorbeeld, kan het
zich voordoen dat iemand wordt bedreigd. Aanvankelijk zal de karateka in zulk geval een
gevecht trachten te vermijden, lukt dat niet dan komen we terug tot de hierboven vermelde
essentie van karate: zo vlug mogelijk, na de eerste afweer of indien nodig na een tweede
afweer, de aanvaller uitschakelen door een tegenaanval. De tegenaanval moet de aanvaller
met één techniek uitschakelen.
Om tot die essentie te komen en dus een aanvaller met één techniek te kunnen uitschakelen,
moet er keihard, doelbewust en jarenlang getraind worden. Hoe verloopt nu in grote lijnen de
evolutie van een beginneling tot een gevorderde karateka?
Vooreerst worden in de kihon (*1) de basistechnieken individueel aangeleerd. Hier wordt gelet
op het juist uitvoeren van al de mogelijke arm- en beentechnieken en op het aannemen van de
juiste standen. Een eerste toepassing van deze technieken vinden we terug in de gohon
kumite. Dit is een gevechtsoefening met twee karateka waarbij achtereenvolgens vijf
aanvallen worden uitgevoerd die telkens worden afgeweerd. Na de reeks aanvallen en
afweren wordt de oefening beëindigd door één tegenaanval. De aanvaller maakt vooraf
bekend welke aanval hij gaat uitvoeren. Bij de uitvoering van gohon kumite wordt vooral
gelet op de juiste uitvoering van de technieken en de verplaatsingen.
Een volgende en meer gevorderde stap bij de toepassing van de basistechnieken is de ippon
kumite. Dit is een gevechtsoefening waar slechts één aanvals- en één afweertechniek wordt
uitgevoerd, gevolgd door één tegenaanval. Ook hier kondigt de aanvaller zijn aanval aan.
(*1) Kihon: Basisoefening
9

Belangrijke aspecten bij ippon kumite voor de aanvaller zijn voornamelijk de snelheid, en dan
vooral de startsnelheid waarmee de aanval wordt uitgevoerd, en het dynamisme, de kracht en
de coördinatie van gans het lichaam. Voor de verdediger komt hier nog bij dat hij over een
goede timing en inschattingsvermogen dient te beschikken om de aanval op te vangen en een
goede tegenaanval naar een vitaal punt van de aanvaller uit te voeren.
Bij ippon kumite is het mogelijk een eerste gevoel van zanshin te ervaren. Zanshin is de
beheerste toestand met volledig energiebehoud waarin men komt na het juist uitvoeren van
een totale techniek. Het is vooral de afweerder die door constant alert en geconcentreerd te
blijven op de aanvaller het gevoel van zanshin kan ervaren op voorwaarde dat er optimale
technieken worden uitgevoerd. Elk onderdeel van de techniek moet perfect zijn: de
lichaamshouding, de richting van de aanval en de tegenaanval, de timing en uiteraard de
uitvoering van de techniek zelf.
De jyu ippon kumite of het half vrije gevecht is een volgende stap waarbij de aanval wordt
aangekondigd. De afweerder is vrij in de keuze van de tegenaanval of voert het uit op de
basismanier. De jyu ippon kumite leert ons de afstand in te schatten ten opzichte van de
partner en de juiste timing te kiezen om aan te vallen of om af te weren.
De laatste stap in de toepassing van de aangeleerde technieken is de jiyu kumite, het
zogenaamde vrij vechten. Het belangrijkste verschil met ippon kumite is dat allebei de
deelnemers aanvaller of verdediger kunnen zijn en dat de aanval niet meer wordt
aangekondigd. Beide partners bewegen onderling en kiezen het juiste moment om een aanval
te plaatsen. De aanvaller moet ruimte overbruggen om zijn aanval te plaatsen, de verdediger
moet ruimte scheppen om de aanval af te weren, beiden moeten mekaar aanvoelen en zien wat
de mogelijkheden zijn.
6 Japanse grootmeesters aan het woord over de essentie van karate.
- Masatoshi Nakayama (1913-1987)
In karate bestaat niet zo’n eng ideaal als winnen in kampioenschappen. Meer mens
worden in deze kunst is als het beklimmen van veel trappen of steile hellingen. Zoals de
geest en het lichaam samen groeien, zo evolueert de beoefenaar voortdurend stap voor
stap op en neer. Zelfs als er lichamelijke achteruitgang waargenomen wordt, blijft er nog
steeds een stap vooruit te zetten om het karakter te verbeteren. Tot op de dag van onze
dood blijft vooruitgang mogelijk omdat niemand perfect is. We kunnen allemaal beter
worden als we blijven proberen.
10

- Gichin Funakoshi (1870-1957)
The ultimate aim of the art of karate lies not in victory or defeat,
but in the perfection of the characters of its participants.
Het uiteindelijke doel van karate ligt niet in het overwinnen of het verliezen, maar in het
perfectioneren van de karakters van de beoefenaars.
11

- Motokuni Sugiura
Eén van de filosofische aspecten van karate is dat volharden in dagelijkse trainingen,
overeenkomstig ieders fysieke kracht, zelfvertrouwen schenkt. Karate beoefenen onder
leiding van goede instructoren verbetert de fysieke en mentale gezondheid, en bevordert
het moreel karakter onafhankelijk van de leeftijd, geslacht of opvoeding. Uiteindelijk
vervult karate het hoofddoel van de JKA: verbeteren en veredelen van de gemeenschap.
- Teruyuki Okazaki
Blijf trainen!
- Takayuki Mikami
Karate is een manier van leven dat je zelfvertrouwen, gezondheid en fysieke kracht
oplevert. Elke inspanning in karate bereid je voor op eender welke taak in je leven.
Karate en leven bouw je tegelijkertijd op. Je groeit tegelijkertijd geestelijk en fysiek.
Individuele veranderingen zijn een gevolg van zelfstudie. Dan vind je je eigen speciale
technieken, en vind je jezelf. Het uiteindelijke doel van trainen is op te treden tegen iedere
tegenstander met een maximale doeltreffendheid.
- Yutaka Yaguchi
Karate is een levenslange uitdaging die verklaard wordt in de dojo kun (zie 7.2).
Technieken bestuderen geeft je zelfvertrouwen en dat geeft je zelfverdediging. Maar
zelfverdediging is een geestesgesteldheid, niet een combinatie van technieken. De beste
verdediging is moeilijkheden vermijden. Karate is niet de studie van vechten maar van
mensen. Kata en kumite zijn als twee wielen van een fiets. Kata is je zwaard slijpen,
kumite is het zwaard gebruiken.
- Shojiro Koyama
Het moderne leven is te snel en te competitief, veranderingen komen te vlug, karate helpt
ons terug te blikken op de wereld en in onszelf te zien. Het tempo van het leven doet ons
vooruit kijken, karate helpt ons onszelf te herontdekken. Kata bestuderen is het
basisonderwijs en kumite is het eindexamen. Het enige diploma is karate in het dagelijkse
leven te gebruiken.
12

7 De 20 karateprincipes van Funakoshi: NIJU KUN
1. Denk nooit dat je karate enkel in de dojo (*1) kunt leren.
2. Vergeet niet dat karate begint en eindigt met een groet.
3. In karate is er geen eerste aanval.
4. Karate levert een grote bijdrage tot rechtvaardigheid.
5. Vooraleer je de ander kan kennen, moet je eerst jezelf kennen.
6. Geestelijke ontwikkeling is het belangrijkste, technische vaardigheden zijn eerder
voor op het einde.
7. Je geest moet vrijgemaakt worden.
8. Ongelukken gebeuren door luiheid.
9. Karate leren neemt je hele leven in beslag.
10. Gebruik karate in alles wat je doet.
11. Karate is zoals heet water: als je niet constant hitte toevoegt, zal het water koud
worden.
12. Denk niet dat je moet winnen, maar denk eerder dat je niet mag verliezen.
13. Overwinning hangt af van de mogelijkheid of je kwetsbare van onkwetsbare punten kan
onderscheiden.
14. Beweeg volgens je tegenstander.
15. Beschouw de handen en benen van de tegenstander als dat je ze zou scherpen zoals
zwaarden.
16. Denk eraan dat wanneer je je huis verlaat dat er miljoenen tegenstanders op jou aan
het wachten zijn.
17. Lage stand voor beginners en natuurlijke stand voor gevorderden.
18. Kata oefenen is één zaak en aan een echt gevecht deelnemen is een andere zaak.
19. Vergeet niet: de lichte en sterke toepassing van kracht, uitbreiding en
samentrekking van het lichaam, en de traagheid en snelheid van de technieken.
20. Bezin voor je begint.
7.1 Commentaar van T. Okazaki op het 12° principe van G. Funakoshi 5
Teruyuki Okazaki, 8° dan JKA-instructeur:
”Denk niet dat je moet winnen, maar
denk eerder dat je niet mag verliezen”
(*1) Dojo: Karate-oefenzaal
5 ISK Spotlight Magazine, april 1991, Tijdschrift van de International Shotokan Karate Federation.
13

In karate zeggen we, ”Doe wat goed is”. Dan zal je eventueel een echte winnaar zijn; in
karate en in het leven. Meet je succes niet aan de hand van iets buiten jezelf. Ontwikkel eerst
je binnenste, dan volgt de rest wel.
Willen winnen is menselijk, maar als je er te veel naar verlangt, zal je uit evenwicht geraken.
Als je uit evenwicht geraakt, zal je ook je begrip, je oordeel en je beweeglijkheid verliezen.
Als je naijverig bent, zal je lichaam niet meer soepel bewegen. Met evenwicht kan je je altijd
in alle richtingen bewegen; zowel fysisch als emotioneel.
Evenwicht is noodzakelijk in heel het leven. Als je enkel oog hebt voor één zijde van een
probleem, kan je de waarheid nooit ontdekken. Kata of kumite goed uitvoeren, is niet
voldoende om een goede karateka te zijn. Dit is enkel de technische zijde. Echte krijgskunst
omvat geestelijke kennis, emoties, en intelligentie. Elk individu heeft zijn eigen
persoonlijkheid. Door het beoefenen van karate leer je veel over jezelf: je ontdekt je zwakke
en sterke kanten. En je zal ook leren om oog te hebben voor de kracht en de zwakheid van
anderen. Je leert op een nieuwe manier naar de wereld te kijken.
Eventueel zal je leren om je bewegingen en voorkomen te controleren. Je zal ondervindingen
opdoen die je vaardigheid en het juiste oordelen geven. Dit kan je enkel bereiken als je de
bekommernis om te winnen of te verliezen aan je laat voorbij gaan. De dojo is trainen op het
leven. Tornooien zijn trainingen op het winnen. En daar is een conflict.
Teveel nadruk op wedstrijd doet je denken aan winnen en verliezen. Dan begin je jezelf te
vergelijken met de anderen. Dikwijls zien we in een wedstrijd iemand zichzelf verslaan door
te denken aan de kracht of de zwakheid van zijn tegenstander. Als je van jezelf denkt beter te
zijn dan de ander, ben je al verloren van bij het begin. Dat is geen karate. En als je denkt dat
je zwakker bent dan de ander, ben je zeker verloren.
Elke inspanning moet voor 100% gegeven worden. Dan zal je pas het beste bereiken. Op het
moment van de waarheid zal de meest evenwichtige winnen. Op die manier zijn tornooien
goed als training. Je moet je evenwichtigheid testen; niet alleen je fysische vaardigheid.
Tijdens het trainen moet je er niet aan denken om een kampioen te worden of een zwarte
gordel te behalen, maar wel om inspanningen te leveren met een open geest. Dat is de sleutel
tot de krijgskunsten; altijd een open geest hebben die verder doordringt in de rest van je leven.
Het is niet proberen om sterk te zijn en zo een strijd te winnen of om iemand te slaan. Het is
zelfs geen zelfverdediging. Het is wel elke dag trainen om jezelf te verbeteren. En als je dit
op een correcte en evenwichtige manier doet, zal je lichaam soepeler en efficiënter bewegen.
En je zal kunnen winnen op een natuurlijke manier.
14

Als je zelf bevrijd bent van bijbedoelingen, kan je elke bijbedoeling zien van je tegenstander.
Je hebt geen onnatuurlijk plan en je bewegingen zijn spontaan. Je beweegt vrijer en opener.
Meester Funakoshi was tegen tornooien. Hij was bezorgd over de vernietiging van de ware
essentie van karate. Meester Nakayama overtuigde hem enigszins dat het zin had om de
waarden van karate aan het grote publiek te presenteren.
7.2 DOJO KUN 6
Kalligrafie van Teruyuki Okazaki
6 Internet, http://www.umass.edu/karate/dojokun.html.
15

Nederlandse vertaling van de dojo kun.
Jeenkaku kansay nee sto muru koto.
Zoek perfectie van je karakter.
Mahkoto no meechee mahmoru koto.
Wees eerlijk.
Do ryooku no saysheen o yashinow koto.
Streef naar uitmuntendheid.
Ray gi o omonzuru koto.
Respecteer anderen.
Keh’key no you o imashimuru koto.
8 Dojo Etiquette
Onthou je van geweldadig gedrag.
De karate dojo is de plaats waar karate beoefend wordt. Het is dus belangrijk om deze plaats,
de omgeving ervan en de mede-karateka te respecteren.
Groet voordat je de dojo binnenkomt en verlaat. Het is ook beleefd te groeten als je een sensei
of een leerling met een hogere graad aanspreekt en wanneer je een oefening begint met een
partner.
Heb respect voor de andere leerlingen en de leermeesters.
Praat niet tijdens de training.
Loop niet in de dojo.
Kauwgom of eten is niet toegestaan in de dojo.
Al de leerlingen moeten gekleed zijn in een kimono. Deze kimono moet proper zijn en zonder
scheuren of gaten.
16

Leerlingen moeten trainen met blote voeten; alleen als er problemen zijn met de voeten mag
men schoeisel dragen. Men moet dan wel aan de sensei uitleggen waarom men die schoeisel
draagt.
Tijdens het beoefenen van karate is het verboden om hoeden, brillen, uurwerken, lange
oorbellen, ringen, halskettingen, … te dragen. Dit is voor de veiligheid van de leerlingen en
het voorkomt schade aan de voorgenoemde voorwerpen. We verkiezen geen hoofdbanden,
hoewel als je er echt één nodig hebt om het zweet te absorberen en het is een kleine, witte,
katoenen hoofdband, dan is het wel toegestaan.
Hou je vinger- en teennagels kort voor jou veiligheid en die van de anderen.
Was nooit je karate-gordel, want dat is oneerbiedig. Een gordel dient te verbleken met de tijd,
niet met een wasmachine.
9 Biografie van Gichin Funakoshi 7
Het aanzien dat karate nu heeft in Japan dankt het aan slechts één man, Gichin Funakoshi.
Deze meester is geboren in Shuru, Okinawa, en begon slechts op zijn drieënvijftigste
levensjaar te ijveren voor de erkenning van karate op het Japanse vasteland.
Funakoshi's levensverhaal verloopt zoals dat van vele andere grote leermeesters. Hij begon
met een zwakke, ziekelijke en slechte gezondheid. Maar door zijn arts, Tokashiki, die hem
sterke geneeskrachtige kruiden voorschreef en zijn leraar Itosu bloeide hij open. Hij werd een
goede student en met Asato, Arakaki en Matsumura als zijn andere leermeesters, verwierf hij
inzichten en een erg gedisciplineerde geest.
Toen hij in 1922 van Okinawa naar Japan verhuisde, verbleef hij in het studentenhuis van
Suidobata in Tokyo. Hij leefde op een kleine kamer en onderhoudde het huis terwijl de
studenten overdag naar de school gingen. ‘s Avonds leerde hij hen karate.
Na verloop van tijd had hij voldoende geld gespaard om zijn eerste karateschool in
Meishojuku te openen van waaruit hij zijn beste leerlingen naar verschillende plaatsen in
Japan stuurde. Er wordt gezegd dat tijdens zijn omzwervingen doorheen Japan hij op zijn
demonstraties en lezingen steeds vergezeld was van Otsuka, de latere stichter van het Wado-
Ryu karate.
In de vroege twintiger tot de vroege veertiger jaren werd in Japan in het wereldje van de
gevechtskunsten met opgetrokken neus neergekeken op karate; het was een onbekende sport
en het werd heidens en verwilderd genoemd. Funakoshi overwon dit vooroordeel en verwierf
de officiële erkenning van karata als één van de Japanse gevechtskunsten in 1941.
7 KIM, R., The weaponless warrior, Kodansha International Ltd., Tokyo.
17

Vele clubs werden opgericht en vanaf 1926 werd karate onderricht gegeven aan de
universiteit van Tokyo. Drie jaar later was door drie van zijn leerlingen, Matsuda Katsuichi,
Himotsu Kazumi en Nakachi K., karate op clubniveau volledig georganiseerd. Hij richtte
clubs op in de Keio universiteit en in enkele kleine bijgebouwen van het keizerlijk paleis, de
Shichi-Tokudo.
Otsuka's lievelings kata was Naihanchi die hij samen met Oshima mocht opvoeren voor het
keizerlijk hof van Japan.
Op een dag toen Otsuka onderricht gaf in de Shichi-Tokudo werd hij door Kogura, derde dan
zwaardvechten en eerste dan karate, met een vlijmscherp zwaard voor zijn aangezicht
uitgedaagd. Iedereen wist dat de kansen ongelijk lagen maar Otsuka bleef kalm en bij het
eerste bewegen van het zwaard veegde hij de voeten van Kogura onderuit. Dit bewees op een
duidelijke manier dat de beoefening van kata veruit voldoende is om bedreigingen het hoofd
te bieden.
In 1927 vonden Miki, Bo en Hirayama dat de beoefening van kata niet meer voldoende was
en trachtten het vrijvechten in te voeren. Zij raadden het dragen van speciale beschermkledij
aan om de karate technieken met volle lichaamscontact te kunnen uitvoeren. Funakoshi kon
deze trend niet stoppen en samen met Otsuka betraden zij sindsdien de Shichi-Tokudo niet
meer.
Toen Funakoshi naar het vasteland kwam, bracht hij zestien verschillende kata's mee en legde
op de uitvoering ervan enorm veel nadruk. Het herhaaldelijk trainen van kata's maakte van
zijn leerlingen de beste en authentieke karateka. Hij geloofde dat een gans mensenleven
nodig was om dit kleine aantal kata's meester te worden. Hij koos de kata's die het best
geschikt waren voor fysieke inspanningen en zelfverdediging. Hij bleef hardnekking geloven
dat karate meer kunst dan sport was. Voor hem was kata karate.
Funakoshi was een nederig en dankbaar man. Hij verkondigde en beoefende een eerlijke en
diepgaande nederigheid. Hij leefde in vrede met zichzelf en met de mensen rondom hem.
Hij legde geen nadruk op wedstrijden en kampioenschappen of op het breken van records.
Hij legde de nadruk op individuele perfectie. Hij geloofde in het algemeen fatsoen dat
mensen aan mekaar verschuldigd zijn. Hij was de meester van de meesters.
18

10 Vechtsporten in’t algemeen 8
10.1 Effecten van karate op lichaam en geest
Karate is zowel een perfecte kunst van zelfverdediging als een prachtige manier om een goede
conditie en controle te verkrijgen. Het geeft een ongeëvenaarde vorm van controle over het
lichaam en een scherp getrainde geest. Hoewel het vele uren training vereist, geeft karate:
gezondheid, soepelheid, snelheid en een goed reactievermogen.
De verbetering van lichaam en geest wordt gevonden in het trainingssysteem van karate dat
gericht is op een optimaal gebruik van principes van de geneeskunde en fysiologie. De
lichaamsbewegingen zijn in perfecte harmonie bij de technieken die enerzijds een soepele
balans en controle van de kracht meebrengen en anderzijds een enorm zelfvertrouwen
oplevert.
Deze effecten die de werkelijke waarde van karate als gevechtskunst uitmaken, worden door
niet-kenners niet begrepen. Bij velen bestaat nog steeds de verkeerde indruk van karate als
zou het enkel een methode zijn van stenen breken.
Een tweede misvatting bestaat in de verkeerde indruk als zou karate enkel voor stoere mannen
zijn. Karate kan zowel door mannen als vrouwen worden beoefend. De basistechnieken leren
de vrouwen even snel als de mannen. Wanneer de vrouw een redelijke vaardigheid heeft
verkregen en begint met kumite, zal zij echter duidelijk in het nadeel zijn, omdat zij niet over
dezelfde kracht beschikt als de man. Toch zijn er vele enthousiaste vrouwelijke karateka die
zich daarom op bepaalde technieken toeleggen om daarin meester te zijn.
10.2 De weg van de karateka
Om vaardigheid in karate te krijgen moeten eerst de basistechnieken geoefend worden.
Iedere beweging moet duizenden keren worden herhaald totdat het lichaam reageert zonder na
te denken wanneer een techniek wordt uitgevoerd. De technieken moeten tijdig worden
afgestopt om blessures te voorkomen. Het is verstandig dit te doen onder direct toezicht van
een karateleraar. Dit waarborgt een hoge mate van veiligheid. Het in staat zijn om een
krachtige techniek vlak voor het doel te stoppen, is één van de vaardigheidstests.
Wanneer men de basistechnieken beheerst, leert men deze toe te passen in verschillende
combinaties, zodat men kan veranderen van houding terwijl men vaste
bewegingen gelijktijdig en op volle snelheid uitvoert, zonder de balans te verliezen, anders
komt men in een kwetsbare positie terecht.
8 WILSON, J. , Vechtsporten in beeld, Elsevier, Brussel.
19

Eén van de moeilijkste punten om aan een beginneling uit te leggen, is de kiai of de
karateschreeuw. De schreeuw wordt niet gegeven vanuit de keel, maar begint vanuit de buik
en explodeert in de mond op het moment van aanval of verdediging.
Wanneer vergevorderde karateka oefenen, bewegen zij met wonderbaarlijke snelheid en
behendigheid, en met een geestelijke discipline die vele jaren oefenen vereist.
Als basis van alle karatetechnieken is de kata zodanig belangrijk dat een groot deel van de
training hieraan moet worden gewijd. Vaardigheid in de kata betekent ook vaardigheid in de
technieken. Wanneer men het gevoel heeft dat men de fundamentele delen van het kata
beheerst, kan men de technieken proberen in een kumitesituatie met een partner.
10.3 Voorwaarden
Doordat mensen over de hele wereld een effectieve methode van zelfverdediging wensen, is
er een enorme groei van karate ontstaan. Maar men moet wel goed onthouden dat karate geen
toverij is en niemand niet onkwetsbaar maakt voor gevaar.
Karate vraagt discipline, oplettendheid en toewijding van de leerling die de technieken oefent.
Deze kwaliteiten zijn vooral belangrijk gedurende de beoefening van de basisbewegingen.
Om deze basistechnieken aan te leren, dient men bereid te zijn voortdurend en geduldig te
oefenen. De meeste bewegingen vragen van de leerling bij beoefening veel ijver en controle.
Om met de bewegingen vertrouwd te geraken, is het goed deze sneller en krachtiger uit te
voeren. Houding en balans zijn hierbij het belangrijkste.
Het idee van een karatetechniek is gelijk aan een zweepslag: kracht wordt voortgebracht
vanuit het handvat van de zweep (stand en heup) en gaat door de lengte van de zweep
(lichaam) totdat het trefpunt (gebalde vuist of bal van de voet) bereikt wordt. De maximale
kracht wordt losgelaten op het trefpunt. Bij technieken als stoten bijvoorbeeld, moet men
leren de hele kracht te laten exploderen op het raakpunt, door heupdraai, rechtdraaien van de
schouder en uitstoten van arm en vuist, en gelijktijdig de spieren van benen, heupen, maag en
rug een kort moment te spannen, om daarna te ontspannen als een sterk opgewonden veer.
Dit vereist veel gecontroleerde snelheid en kracht, die door toegewijde training kunnen
verkregen worden.
10.4 Wat leert karate ons?
Karate leert ons een heel nieuwe manier van leven met meer mentale en lichamelijke controle.
Het voornaamste doel van iedereen die karate beoefent is om te leren zichzelf, zijn vrienden
en zwakkeren te verdedigen tegen daden van agressie, maar dan alleen als er geen ander
alternatief is.
20

10.5 De filosofie
Eén echte effectieve stoot is beter dan een reeks zwakke aanvallen. Dit geldt zowel voor de
wedstrijd als in werkelijkheid. Iedere stoot zal daarom dienen te worden uitgevoerd met grote
concentratie en kracht, en evenveel controle. De meest vernietigende aanval komt van de
voet, en is dus krachtiger dan de stoot.
Vele karateka trainen jaren en beheersen nog niet de zen-filosofie achter karate. De karateka
moet streven naar een complete beheersing van zijn lichaam en geest, zodat beide in harmonie
zullen samenwerken.
Een stille en verlegen persoon zal bijvoorbeeld leren deze gevoelens uit te sluiten en kalm en
bewust te blijven. Een agressief persoon zal leren zijn impulsief verlangen naar aanvallen te
controleren. Daar staat tegenover dat woede een groot deel aan sterkte en kracht produceert.
De karateka zal zijn geest zodanig ontwikkelen dat hij die woede kan opwekken wanneer hij
wil. En toch moet hij inwendig zijn kalmte bewaren om alles de baas te blijven. Het
ontwikkelen van de geest is moeilijker dan het aanleren van techniek.
10.6 Karate en de krijgskunsten
Vele van de oosterse krijgskunsten zijn verwant met karate: tai chi, aikido, judo, wing chun
en kendo hebben gelijkenis in stijl met vele karatetechnieken. Dit is één van de grote
voordelen van het leren van karate. Wanneer men een bepaald niveau heeft
bereikt, kan men verder gaan met het leren van andere krijgskunsten. Judo bijvoorbeeld is
een geheel eigen kunst en tegelijkertijd een perfecte aanvulling op karate. Men kan de
technieken soms gebruiken om de karatestijl nog effectiever en mooier te maken om te zien.
Het is wel af te raden om andere kunsten te leren als men zich nog aan het concentreren is op
karate. Het zou mogelijk kunnen zijn dat men dan te veel wordt afgeleid.
10.7 Yoga en karate
Karate vereist grote soepelheid en beweeglijkheid van de ledematen. Veel leerlingen vinden
dat hun spieren en gewrichten stijf worden, zelfs als ze korte tijd de basistechnieken oefenen.
Eén been boven de horizontale lijn te kunnen opheffen, te hurken op de hielen of te draaien in
het bekken en balanceren op één been, het zijn allemaal moeilijkheden die de beginner moet
doorstaan en overwinnen.
Vele houdingen van hata yoga zijn een ideale aanvullende training voor karatebewegingen.
Ze zullen de nodige soepelheid en kracht geven om de karateoefeningen gemakkelijker uit te
voeren. Bovendien zal men daardoor karate sneller leren, naast het voordeel dat yoga zelf
geeft.
21

Besluit
Mijn besluit voor de karateka luidt zoals de woorden van Teruyuki Okazaki: 'Blijf trainen!'.
Mijn besluit voor de geïnteresseerde leek luidt als volgt: 'Ga trainen!'.
22

Literatuurlijst
- WILSON, J. , Vechtsporten in beeld, Elsevier, Brussel.
- NISHIYAMA, H., Karate, the art of ‘empty hand’ fighting, Charles E. Tuttle Company,
Tokyo.
- NAKAYAMA, M., Het beste karateboek voor beginners, Standaard Uitgeverij, Antwerpen.
- DE MITS, D., Openingsrede op de Europese Kampioenschappen Karate in Gent, april 1997.
- ISK Spotlight Magazine, april 1991, Tijdschrift van de International Shotokan Karate
Federation.
- Internet, http://www.umass.edu/karate/dojokun.html.
- KIM, R., The weaponless warrior, Kodansha International Ltd., Tokyo.
23