Erytropoïese en afwijkingen van de rode bloedcellen - UZ Leuven
Erytropoïese en afwijkingen van de rode bloedcellen - UZ Leuven
Erytropoïese en afwijkingen van de rode bloedcellen - UZ Leuven
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
Less<strong>en</strong>reeks hematologie<br />
<strong>Erytropoïese</strong><br />
Erytropo<br />
ese <strong>en</strong> afwijking<strong>en</strong> ro<strong>de</strong><br />
bloedcell<strong>en</strong>.<br />
Caroline Brusselmans & Dana Van Kerkhov<strong>en</strong> LAG
Sam<strong>en</strong>stelling perifeer bloed<br />
BLOEDCELLEN<br />
Ro<strong>de</strong> bloedcell<strong>en</strong><br />
Trombocyt<strong>en</strong><br />
Witte bloedcell<strong>en</strong><br />
Caroline Brusselmans & Dana Van Kerkhov<strong>en</strong> LAG
Deel 1<br />
<strong>Erytropoïese</strong><br />
Erytropo ese<br />
Caroline Brusselmans & Dana Van Kerkhov<strong>en</strong> LAG
Plaats hemopoïese<br />
hemopo ese:<br />
foetus: dooierzak-<br />
lever-milt lever milt<br />
<strong>van</strong>af geboorte: rood<br />
be<strong>en</strong>merg<br />
(wervels,sternum<br />
(wervels, sternum, ,<br />
ribb<strong>en</strong>, dijbe<strong>en</strong>,<br />
sche<strong>en</strong>be<strong>en</strong>)<br />
<strong>Erytropoïese</strong><br />
Erytropo ese<br />
Caroline Brusselmans & Dana Van Kerkhov<strong>en</strong> LAG
Myeloï<strong>de</strong> stamcel-<br />
CFU GEMM<br />
Hematopoiese<br />
groeifactor<strong>en</strong><br />
Hematopoietische<br />
stamcel<br />
Caroline Brusselmans & Dana Van Kerkhov<strong>en</strong> LAG<br />
Lymfoï<strong>de</strong> stamcel
Caroline Brusselmans & Dana Van Kerkhov<strong>en</strong> LAG
Vroege erytroblast:<br />
erytroblast<br />
- pro-erytroblast<br />
pro erytroblast<br />
- basofiele erytroblast<br />
Late erytroblast:<br />
erytroblast<br />
<strong>Erytropoïese</strong><br />
Erytropo ese<br />
- polychromatofiele erytroblast<br />
- orthochromatische erytroblast (pycnotische<br />
pycnotische erytroblast) erytroblast<br />
reticulocyt → polychromasie<br />
mature ro<strong>de</strong> bloedcel<br />
Caroline Brusselmans & Dana Van Kerkhov<strong>en</strong> LAG
Pro-erytroblast<br />
Pro erytroblast<br />
14-24 14 24 µm<br />
kern:<br />
c<strong>en</strong>traal, rond-ovaal rond ovaal, ,<br />
fijnmazig chromatine,<br />
chromatine,<br />
één één<br />
tot twee nucleoli<br />
cytoplasma:<br />
smalle rand (N/C:8/1),<br />
sterk basofiel, basofiel,<br />
perinucleaire halo<br />
<strong>Erytropoïese</strong><br />
Erytropo ese<br />
Caroline Brusselmans & Dana Van Kerkhov<strong>en</strong> LAG
Basofiele erytroblast<br />
10-17 10 17 µm<br />
kern:<br />
c<strong>en</strong>traal tot licht<br />
exc<strong>en</strong>trisch, rond,<br />
grofkorrelig chromatine,<br />
chromatine,<br />
ge<strong>en</strong> nucleoli<br />
cytoplasma:<br />
smalle rand (N/C 6:1),<br />
basofiel, basofiel,<br />
perinucleaire<br />
halo<br />
<strong>Erytropoïese</strong><br />
Erytropo ese<br />
Caroline Brusselmans & Dana Van Kerkhov<strong>en</strong> LAG
Polychromatofiele<br />
erytroblast<br />
10-15 10 15 µm<br />
kern:<br />
c<strong>en</strong>traal of exc<strong>en</strong>trisch;<br />
rond; grof, donker,<br />
klonterig chromatine<br />
cytoplasma:<br />
bre<strong>de</strong> band (N/C 4:1),<br />
grijsblauw<br />
<strong>Erytropoïese</strong><br />
Erytropo ese<br />
Caroline Brusselmans & Dana Van Kerkhov<strong>en</strong> LAG
Orthochromatische<br />
(pycnotische<br />
pycnotische) ) erytroblast<br />
8-12 12 µm<br />
kern:<br />
exc<strong>en</strong>trisch, rond tot<br />
onregelmatig, grove<br />
klont<strong>en</strong> tot egaal donker<br />
chromatine<br />
cytoplasma:<br />
ruim (N/C 4:1), rozebruin<br />
<strong>Erytropoïese</strong><br />
Erytropo ese<br />
Caroline Brusselmans & Dana Van Kerkhov<strong>en</strong> LAG
Polychromasie (reticulocyt)<br />
8-10 10 µm<br />
rond-ovaal rond ovaal<br />
blauwlila<br />
ge<strong>en</strong> kern<br />
ge<strong>en</strong> c<strong>en</strong>trale opklaring<br />
<strong>Erytropoïese</strong><br />
Erytropo ese<br />
Caroline Brusselmans & Dana Van Kerkhov<strong>en</strong> LAG
Normale ro<strong>de</strong> bloedcel<br />
6.7-7.8 6.7 7.8 µm<br />
rond – licht ovaal<br />
c<strong>en</strong>trale opklaring (<strong>de</strong>l):<br />
1/3<br />
bruinroos<br />
ge<strong>en</strong> kern<br />
<strong>Erytropoïese</strong><br />
Erytropo ese<br />
Caroline Brusselmans & Dana Van Kerkhov<strong>en</strong> LAG
Sam<strong>en</strong>vatting erytropoïese<br />
erytropo ese:<br />
reductie celgrootte<br />
rijping cytoplasma<br />
rijp<strong>en</strong> nucleus<br />
Gemid<strong>de</strong>l<strong>de</strong> lev<strong>en</strong>sduur ro<strong>de</strong> bloedcel: 120D<br />
Pro-erytroblast<br />
Pro erytroblast tot reticulocyt: 5D<br />
Caroline Brusselmans & Dana Van Kerkhov<strong>en</strong> LAG
Caroline Brusselmans & Dana Van Kerkhov<strong>en</strong> LAG
Gekernd rood in perifeer bloed = vaak<br />
PATHOLOGISCH!<br />
Oorzak<strong>en</strong>: hyperplastische erytropoïese<br />
erytropo ese (bij hemolyse), hemolyse),<br />
be<strong>en</strong>merginfiltratie (metastas<strong>en</strong>, AML M6, chronische<br />
myeloproliferatieve aando<strong>en</strong>ing<strong>en</strong>)…<br />
aando<strong>en</strong>ing<strong>en</strong>)<br />
c<br />
Polychromasie (toeg<strong>en</strong>om<strong>en</strong> reticulocyt<strong>en</strong>)<br />
reticulocyt<strong>en</strong>)<br />
= overweg<strong>en</strong>d tek<strong>en</strong> <strong>van</strong> toeg<strong>en</strong>om<strong>en</strong><br />
erytropoïese<br />
erytropo ese (hemolyse hemolyse, , bloeding<strong>en</strong>…)<br />
bloeding<strong>en</strong><br />
Caroline Brusselmans & Dana Van Kerkhov<strong>en</strong> LAG
Gekernd rood in perifeer bloed = normaal bij<br />
<strong>de</strong> neonaat! neonaat<br />
to<strong>en</strong>ame snelheid ro<strong>de</strong> bloedcel productie (3-5x) (3 5x) in het<br />
<strong>de</strong>r<strong>de</strong> trimester <strong>van</strong> <strong>de</strong> zwangerschap<br />
verhoogd aantal ro<strong>de</strong> bloedcel voorlopers in<br />
be<strong>en</strong>merg <strong>en</strong> NRBC in perifeer bloed<br />
min<strong>de</strong>r cel<strong>de</strong>ling<strong>en</strong>: macrocytair bloedbeeld<br />
(MCV 101-117fl) 101 117fl)<br />
verhoogd aantal reticulocyt<strong>en</strong> (3-7%) (3 7%)<br />
⇩<br />
Caroline Brusselmans & Dana Van Kerkhov<strong>en</strong> LAG
Refer<strong>en</strong>tiewaard<strong>en</strong> neonaat: neonaat<br />
Ebl/100<br />
WBC<br />
Navelstr<strong>en</strong>g Dag 1 Dag 3 Week 1 Week 2 Week 4<br />
500 200 0-5 0 0 0<br />
Caroline Brusselmans & Dana Van Kerkhov<strong>en</strong> LAG
Deel 2<br />
Afwijking<strong>en</strong> ro<strong>de</strong><br />
bloedcell<strong>en</strong><br />
Caroline Brusselmans & Dana Van Kerkhov<strong>en</strong> LAG
1. Afwijking<strong>en</strong> in grootte ( → anisocytose)<br />
anisocytose<br />
2. Afwijking<strong>en</strong> in kleur ( → anisochromasie)<br />
anisochromasie<br />
3. Afwijking<strong>en</strong> in vorm (→ ( poikilocytose)<br />
poikilocytose<br />
4. Inclusies<br />
5. Afwijking<strong>en</strong> fwijking<strong>en</strong> in distributie<br />
Caroline Brusselmans & Dana Van Kerkhov<strong>en</strong> LAG
Microcyt<br />
Afwijking<strong>en</strong> in grootte<br />
< 7 µm<br />
vaak hypochroom<br />
vermin<strong>de</strong>r<strong>de</strong><br />
hemoglobinesynthese<br />
ferriprieve anemie, anemie<br />
<strong>van</strong> chronische ziekt<strong>en</strong>,<br />
RARS, RARS,<br />
hemoglobinopathieën<br />
hemoglobinopathie<br />
(thalassemie<br />
thalassemie), ),<br />
loodintoxicatie…<br />
loodintoxicatie<br />
Caroline Brusselmans & Dana Van Kerkhov<strong>en</strong> LAG
Macrocyt<br />
Afwijking<strong>en</strong> in grootte<br />
> 8 µm<br />
rond tot ovaal<br />
normaal normochroom (soms<br />
hypochroom)<br />
reticulocyt<strong>en</strong> of abnormale<br />
rijping<br />
rond: leveraando<strong>en</strong>ing<strong>en</strong>, MDS, MDS,<br />
post-spl<strong>en</strong>ectomie<br />
post spl<strong>en</strong>ectomie, , neonaat<br />
ovaal: vit B12 <strong>de</strong>f., <strong>de</strong>f.,<br />
foliumzuur<strong>de</strong>f., foliumzuur<strong>de</strong>f.,<br />
alcoholisme…<br />
alcoholisme<br />
Caroline Brusselmans & Dana Van Kerkhov<strong>en</strong> LAG
Megalocyt<strong>en</strong><br />
Afwijking<strong>en</strong> in grootte<br />
9-12 12 µm m (+/- (+/ tweemaal<br />
ro<strong>de</strong> bloedcel)<br />
ovaal<br />
megaloblastische anemie<br />
Caroline Brusselmans & Dana Van Kerkhov<strong>en</strong> LAG
Hypochroom<br />
bleke zone > 1/3<br />
ook anulocyt<strong>en</strong> <strong>en</strong><br />
schietschijfcell<strong>en</strong><br />
vermin<strong>de</strong>r<strong>de</strong><br />
hemoglobinesynthese<br />
MCHC/MCH gedaald<br />
Afwijking<strong>en</strong> in kleur<br />
ferriprieve anemie, anemie <strong>van</strong><br />
chronische ziekt<strong>en</strong>, RARS, RARS,<br />
hemoglobinopathieën<br />
hemoglobinopathie<br />
(thalassemie<br />
thalassemie)…<br />
Caroline Brusselmans & Dana Van Kerkhov<strong>en</strong> LAG
Anulocyt of ringcel<br />
sterk vergrote c<strong>en</strong>trale<br />
ophel<strong>de</strong>ring<br />
zeer dunne kleurboord<br />
Afwijking<strong>en</strong> in kleur<br />
ferriprieve anemie,<br />
si<strong>de</strong>roblastische anemie,<br />
hemoglobinopathieën…<br />
hemoglobinopathie<br />
Caroline Brusselmans & Dana Van Kerkhov<strong>en</strong> LAG
Afwijking<strong>en</strong> in vorm <strong>en</strong> kleur<br />
Sferocyt of kogelcel<br />
(hyperchrome<br />
hyperchrome cell<strong>en</strong>)<br />
sferisch (bolvormig)<br />
ge<strong>en</strong> c<strong>en</strong>trale opklaring<br />
donker<strong>de</strong>re kleur<br />
klein <strong>en</strong> hyperchroom (opp ( opp/vol /vol<br />
gedaald)<br />
erfelijke sferocytose,<br />
sferocytose,<br />
hemolytische aando<strong>en</strong>ing <strong>van</strong><br />
<strong>de</strong> pasgebor<strong>en</strong>e, mechanische<br />
hemolytische anemie, warme<br />
AIHA, AIHA,<br />
transfusiereactie,<br />
hypospl<strong>en</strong>isme…<br />
hypospl<strong>en</strong>isme<br />
Caroline Brusselmans & Dana Van Kerkhov<strong>en</strong> LAG
Ovalocyt<br />
Afwijking<strong>en</strong> in vorm<br />
eivormig (lange as < 2x <strong>de</strong><br />
l<strong>en</strong>gte <strong>van</strong> <strong>de</strong> korte as)<br />
ferriprieve anemie,<br />
cong<strong>en</strong>itale elliptocytose,<br />
elliptocytose,<br />
diverse anemieën…<br />
anemie<br />
Caroline Brusselmans & Dana Van Kerkhov<strong>en</strong> LAG
Elliptocyt<br />
Afwijking<strong>en</strong> in vorm<br />
sigaarvormig (lange as > 2x <strong>de</strong> l<strong>en</strong>gte<br />
<strong>van</strong> <strong>de</strong> korte as)<br />
Potloodcel<br />
zeer fijne elliptocyt met puntig<br />
uitein<strong>de</strong><br />
veran<strong>de</strong>ring<strong>en</strong> in eiwitt<strong>en</strong> cytoskelet<br />
elliptocyt<strong>en</strong>:<br />
elliptocyt<strong>en</strong>:<br />
ferriprieve anemie,<br />
cong<strong>en</strong>itale elliptocytose,<br />
elliptocytose,<br />
megaloblastische anemie, MDS, MDS,<br />
myelofibros<strong>en</strong>, myelofibros<strong>en</strong>,<br />
diverse anemieën…<br />
anemie<br />
potloodcell<strong>en</strong>: ferriprieve anemie<br />
Caroline Brusselmans & Dana Van Kerkhov<strong>en</strong> LAG
Afwijking<strong>en</strong> in vorm<br />
Traancel of dacryocyt of<br />
tear dropcel<br />
traan- traan tot peervormig (uitloper aan<br />
één één<br />
zij<strong>de</strong> in verschill<strong>en</strong><strong>de</strong><br />
richting<strong>en</strong>)<br />
tek<strong>en</strong> <strong>van</strong> extramedulaire<br />
bloedaanmaak<br />
verlies <strong>van</strong> <strong>de</strong>formatievermog<strong>en</strong> bij<br />
passage in <strong>de</strong> milt<br />
myelofibrose,<br />
myelofibrose,<br />
myeloproliferatieve<br />
aando<strong>en</strong>ing<strong>en</strong>, megaloblastische<br />
anemie, nieraando<strong>en</strong>ing<strong>en</strong>,<br />
thalassemie, thalassemie,<br />
therapie met<br />
cytostatica…<br />
cytostatica<br />
Caroline Brusselmans & Dana Van Kerkhov<strong>en</strong> LAG
Schietschijfcel of target<br />
cell<br />
Afwijking<strong>en</strong> in vorm<br />
smalle boord gekleurd cytoplasma<br />
<strong>en</strong> c<strong>en</strong>traal geel-roos geel roos gekleur<strong>de</strong><br />
vlek (extra Hb) Hb<br />
hypochrome cel<br />
opp/vol opp/vol<br />
gesteg<strong>en</strong><br />
ferriprieve anemie, anemie <strong>van</strong><br />
chronische ziekt<strong>en</strong>, si<strong>de</strong>roblastische<br />
anemie, thalassemie,<br />
thalassemie,<br />
hemoglobinopathieën,<br />
hemoglobinopathie , post-<br />
spl<strong>en</strong>ectomie, spl<strong>en</strong>ectomie,<br />
leverziekt<strong>en</strong>,<br />
obstructieve geelzucht, artefact…<br />
artefact<br />
Caroline Brusselmans & Dana Van Kerkhov<strong>en</strong> LAG
Stomatocyt<br />
Afwijking<strong>en</strong> in vorm<br />
uniconcaaf i.p.v. biconcaaf<br />
spleetvormige ophel<strong>de</strong>ring<br />
stoornis in<br />
ion<strong>en</strong>verhouding<br />
alcoholische<br />
leveraando<strong>en</strong>ing<strong>en</strong>, MDS, MDS,<br />
heriditaire stomatocytose,<br />
stomatocytose,<br />
sommige GM, GM,<br />
artefact…<br />
artefact<br />
Caroline Brusselmans & Dana Van Kerkhov<strong>en</strong> LAG
Fragm<strong>en</strong>tocyt<br />
Afwijking<strong>en</strong> in vorm<br />
vervorm<strong>de</strong>, beschadig<strong>de</strong> ro<strong>de</strong><br />
bloedcell<strong>en</strong><br />
helmvormige <strong>en</strong> driehoekige<br />
fragm<strong>en</strong>t<strong>en</strong><br />
uitrekk<strong>en</strong> <strong>van</strong> ro<strong>de</strong> bloedcell<strong>en</strong><br />
door vasthoud<strong>en</strong> door<br />
fibrinedrad<strong>en</strong> (beschadig<strong>de</strong><br />
vaatwand) <strong>en</strong><br />
kunststofoppervlakk<strong>en</strong> in<br />
circulatie<br />
hartklep- hartklep <strong>en</strong> vaatwandprothese,<br />
TTP-HUS TTP HUS, , DIC, DIC,<br />
nieraando<strong>en</strong>ing<strong>en</strong>,<br />
post-Tx post Tx, , zware brandwond<strong>en</strong>…<br />
brandwond<strong>en</strong><br />
Caroline Brusselmans & Dana Van Kerkhov<strong>en</strong> LAG
Echinocyt of burr cell<br />
Afwijking<strong>en</strong> in vorm<br />
talrijke kleine uitsteeksels (> 30)<br />
c<strong>en</strong>trale ophel<strong>de</strong>ring<br />
regelmatig verspreid over<br />
oppervalk<br />
reversiebel<br />
artefact<strong>en</strong> (meest frequ<strong>en</strong>t!),<br />
leveraando<strong>en</strong>ing<strong>en</strong> (vooral<br />
indi<strong>en</strong> ook nierfal<strong>en</strong>), nierfal<strong>en</strong>),<br />
HUS, HUS,<br />
brandwond<strong>en</strong>, na<br />
cardiopulmonale bypass,<br />
uremie…<br />
uremie<br />
Caroline Brusselmans & Dana Van Kerkhov<strong>en</strong> LAG
Acanthocyt of spur cell<br />
Afwijking<strong>en</strong> in vorm<br />
d<strong>en</strong>se sferoïdale sfero dale cell<strong>en</strong> (ge<strong>en</strong> c<strong>en</strong>trale<br />
opklaring)<br />
veelvoudige uitsteeksels (5-12) (5 12) met<br />
wissel<strong>en</strong><strong>de</strong> afmeting<strong>en</strong>, soms<br />
trommelstokuiteind<strong>en</strong><br />
onregelmatig verspreid over oppervlak<br />
niet reversiebel<br />
afwijking<strong>en</strong> in lipid<strong>en</strong>sam<strong>en</strong>stelling<br />
membraan<br />
alfa-beta alfa beta-lipoprote lipoproteïnemie nemie, ,<br />
leveraando<strong>en</strong>ing<strong>en</strong>,…<br />
leveraando<strong>en</strong>ing<strong>en</strong>,<br />
licht exces: postspl<strong>en</strong>ectomie,<br />
postspl<strong>en</strong>ectomie,<br />
hypospl<strong>en</strong>isme,<br />
hypospl<strong>en</strong>isme,<br />
anorexia nervosa, myxoe<strong>de</strong>m<strong>en</strong>, myxoe<strong>de</strong>m<strong>en</strong>,<br />
ernstige<br />
hemolytische anemie…<br />
anemie<br />
Caroline Brusselmans & Dana Van Kerkhov<strong>en</strong> LAG
Sikkelcel of drepanocyt<br />
Afwijking<strong>en</strong> in vorm<br />
sikkel- sikkel of maanvormig (met<br />
puntige uiteind<strong>en</strong>)<br />
polymerisatie <strong>van</strong> HbS<br />
sikkelcelanemie<br />
Caroline Brusselmans & Dana Van Kerkhov<strong>en</strong> LAG
Papp<strong>en</strong>heimer<br />
lichaampjes<br />
kleine, basofiele, basofiele,<br />
coccoï<strong>de</strong> cocco <strong>de</strong><br />
inclusies (blauwgro<strong>en</strong>)<br />
één één<br />
of <strong>en</strong>kele (clusters)<br />
in <strong>de</strong> periferie <strong>van</strong> <strong>de</strong> ro<strong>de</strong><br />
bloedcel<br />
ferritine → si<strong>de</strong>rocyt<strong>en</strong><br />
post-spl<strong>en</strong>ectomie<br />
post spl<strong>en</strong>ectomie, , thalassemie,<br />
thalassemie,<br />
si<strong>de</strong>roblastische anemie,<br />
megaloblastische anemie,<br />
intoxicatie…<br />
intoxicatie<br />
Inclusies<br />
Caroline Brusselmans & Dana Van Kerkhov<strong>en</strong> LAG
Basofiele stippeling<br />
kleine, basofiele inclusies<br />
(donkerblauw)<br />
onregelmatig over gans cytoplasma<br />
verspreid<br />
neergeslag<strong>en</strong> ribosoom <strong>en</strong><br />
mitochondriaal materiaal<br />
thalassemia major,<br />
hemoglobinopathieën,<br />
hemoglobinopathie ,<br />
si<strong>de</strong>roblastische anemie,<br />
megaloblastische anemie,<br />
hemolytische anemie, zware<br />
metaalvergiftiging (lood),<br />
pyrimidine-5-nucleotidase<br />
pyrimidine nucleotidase<br />
<strong>de</strong>ficiëntie...<br />
<strong>de</strong>fici ntie...<br />
Inclusies<br />
Caroline Brusselmans & Dana Van Kerkhov<strong>en</strong> LAG
Howell-Jolly<br />
Howell Jolly bodies<br />
grotere, ron<strong>de</strong>re, d<strong>en</strong>s gekleur<strong>de</strong><br />
(roodpaarse) inclusies<br />
meestal één één<br />
(soms meer<strong>de</strong>re)<br />
meestal aan één één<br />
kant <strong>van</strong> <strong>de</strong> cel<br />
achtergeblev<strong>en</strong> kernfragm<strong>en</strong>t<br />
post-spl<strong>en</strong>ectomie<br />
post spl<strong>en</strong>ectomie, , hypospl<strong>en</strong>isme,<br />
hypospl<strong>en</strong>isme,<br />
megaloblastische anemie, neonaat, neonaat,<br />
overproductie <strong>van</strong> jonge cell<strong>en</strong>…<br />
cell<strong>en</strong><br />
Inclusies<br />
Caroline Brusselmans & Dana Van Kerkhov<strong>en</strong> LAG
Ring<strong>en</strong> <strong>van</strong> Cabot<br />
paarsro<strong>de</strong>, draadvormige,<br />
lusvormige ring<strong>en</strong> in cytoplasma<br />
vaak in tweevoud<br />
overblijfsel<strong>en</strong> kernspoel na<br />
mitose<br />
megaloblastische anemie,<br />
loodintoxicatie, cong<strong>en</strong>itale<br />
dyserytropoïetische<br />
dyserytropo etische anemie…<br />
anemie<br />
Inclusies<br />
Caroline Brusselmans & Dana Van Kerkhov<strong>en</strong> LAG
Parasiet<strong>en</strong><br />
blauwe ring<strong>en</strong> met e<strong>en</strong><br />
ro<strong>de</strong> knop (zegelring<strong>en</strong>)<br />
in <strong>de</strong> ro<strong>de</strong> bloedcel!<br />
malaria<br />
Inclusies<br />
Caroline Brusselmans & Dana Van Kerkhov<strong>en</strong> LAG
Afwijking<strong>en</strong> in distributie<br />
Anemie<br />
grote ruimt<strong>en</strong> tuss<strong>en</strong> <strong>de</strong> ro<strong>de</strong><br />
bloedcell<strong>en</strong><br />
Polycythemie<br />
ro<strong>de</strong> bloedcell<strong>en</strong> teg<strong>en</strong> elkaar geplakt<br />
over gans het uitstrijkje<br />
Rouleauxvorming<br />
geldrolvorming<br />
afwijk<strong>en</strong><strong>de</strong> eiwitsam<strong>en</strong>stelling,<br />
fibrinoge<strong>en</strong> ↑, , gammaglobulines<br />
↑, , paraproteïne paraprote ne (veran<strong>de</strong>r<strong>en</strong><br />
elektrische lading celoppervlak)<br />
ontsteking, infectie, M. Kahler, Kahler,<br />
M. Wald<strong>en</strong>ström…<br />
Wald<strong>en</strong>str<br />
Caroline Brusselmans & Dana Van Kerkhov<strong>en</strong> LAG
Agglutinatie<br />
Afwijking<strong>en</strong> in distributie<br />
(kou<strong>de</strong>) antistoff<strong>en</strong> teg<strong>en</strong> e<strong>en</strong><br />
ro<strong>de</strong> bloedcel antige<strong>en</strong><br />
onregelmatige klomp<strong>en</strong> <strong>van</strong><br />
ro<strong>de</strong> bloedcell<strong>en</strong><br />
(ev<strong>en</strong>tueel bloed opwarm<strong>en</strong><br />
voor uitstrijkje)<br />
kou<strong>de</strong> AIHA, AIHA,<br />
warme AIHA, AIHA,<br />
paroxysmale kou<strong>de</strong><br />
hemoglobinurie, hemoglobinurie,<br />
maligne<br />
lymfom<strong>en</strong>,<br />
plasmaceldyscrasieën plasmaceldyscrasie met<br />
IgM…<br />
IgM<br />
Caroline Brusselmans & Dana Van Kerkhov<strong>en</strong> LAG
Add<strong>en</strong>dum<br />
Artefact<strong>en</strong><br />
Caroline Brusselmans & Dana Van Kerkhov<strong>en</strong> LAG
Perifeer bloeduitstrijkje<br />
Caroline Brusselmans & Dana Van Kerkhov<strong>en</strong> LAG
Oorzak<strong>en</strong>:<br />
EDTA-artefact<strong>en</strong><br />
EDTA artefact<strong>en</strong> (te lange tijd tuss<strong>en</strong> afname bloed <strong>en</strong><br />
mak<strong>en</strong> uitstrijkje):<br />
- vacuolisatie <strong>van</strong> vnl. neutrofiel<strong>en</strong> → infectie/sepsis?<br />
- lobulatie nucleus bij lymfocyt<strong>en</strong> → maligne?<br />
- verlies <strong>van</strong> c<strong>en</strong>trale opklaring in RBC → sferocyt<strong>en</strong>?<br />
sferocyt<strong>en</strong><br />
- echinocyt<strong>en</strong><br />
Caroline Brusselmans & Dana Van Kerkhov<strong>en</strong> LAG
Drogingsartefact<strong>en</strong> (te trage<br />
droging)<br />
- villi, villi,<br />
har<strong>en</strong> <strong>en</strong> ‘blebs blebs’<br />
- krimp<strong>en</strong> cell<strong>en</strong>: donkere<br />
kern<strong>en</strong>, verdwijn<strong>en</strong> nucleoli<br />
Fixatie artefact<strong>en</strong> (meestal<br />
door contaminatie <strong>van</strong> <strong>de</strong><br />
methanol met water)<br />
- vooral invloed op <strong>de</strong> RBC<br />
morfologie<br />
Caroline Brusselmans & Dana Van Kerkhov<strong>en</strong> LAG
Kleuringsartefact<strong>en</strong>:<br />
Kleuringsartefact<strong>en</strong><br />
Oorzak<strong>en</strong>: incorrecte pH buffer, uitgestel<strong>de</strong> fixatie, gebruik heparine<br />
anticoagulans, anticoagulans,<br />
slechte batch <strong>van</strong> kleurreag<strong>en</strong>tia, slechte kwaliteit<br />
draagglaasjes<br />
- gewijzig<strong>de</strong> kleur mature RBC → polychromasie?<br />
polychromasie<br />
- zeer bleek cytoplasma (‘washed ( washed out’) out<br />
- afwijk<strong>en</strong><strong>de</strong> kleur granules eosinofiel<strong>en</strong> (grijs…) (grijs<br />
- donkergekleur<strong>de</strong> secundaire granules in <strong>de</strong> neutrofiel<strong>en</strong> →<br />
toxische korreling?<br />
- donkergekleur<strong>de</strong> nuclei met verdwijn<strong>en</strong> chromatinepatroon<br />
Caroline Brusselmans & Dana Van Kerkhov<strong>en</strong> LAG
Betek<strong>en</strong>is RBC morfologie<br />
anisocytose,<br />
anisocytose,<br />
poikilocytose<br />
⇩<br />
onvoldo<strong>en</strong><strong>de</strong> betek<strong>en</strong>is!<br />
Specificatie is vereist!<br />
Caroline Brusselmans & Dana Van Kerkhov<strong>en</strong> LAG
Betek<strong>en</strong>is RBC morfologie<br />
1. Specificiteit afwijking:<br />
2. Hoeveelheid:<br />
3. Context:<br />
vb.<br />
sikkelcell<strong>en</strong> = diagnostisch!<br />
diagnostisch<br />
vb.<br />
elliptocyt<strong>en</strong> 3+: hereditaire elliptocytose<br />
elliptocyt<strong>en</strong> 1+ of 2+: ijzer<strong>de</strong>f., ijzer<strong>de</strong>f.,<br />
macroc. macroc.<br />
anemie,<br />
be<strong>en</strong>merginfiltratie…<br />
be<strong>en</strong>merginfiltratie<br />
vb.<br />
basofiele stippeling + microcytaire/hypochrome<br />
microcytaire hypochrome anemie:<br />
thalassemie/cong<strong>en</strong>itale<br />
thalassemie/cong<strong>en</strong>itale<br />
si<strong>de</strong>roblastische anemie<br />
basofiele stippeling + macrocytaire anemie: dyserythropoïese<br />
dyserythropo ese (vit B12<br />
<strong>de</strong>f., <strong>de</strong>f.,<br />
foliumzuur<strong>de</strong>f., foliumzuur<strong>de</strong>f.,<br />
be<strong>en</strong>merginfiltratie, MDS…)<br />
MDS<br />
Caroline Brusselmans & Dana Van Kerkhov<strong>en</strong> LAG
Voorbeeld<br />
meisje, 11 jaar<br />
Angola<br />
ou<strong>de</strong>rs: anemie (oorzaak?)<br />
pijnepisod<strong>en</strong> (maan<strong>de</strong>lijks) → R/ Ibuprof<strong>en</strong><br />
spl<strong>en</strong>ectomie op 2 jaar (oorzaak?)<br />
KOZ: KOZ:<br />
negatieve lymfeklier<strong>en</strong>, tachycardie met systolische souffle, souffle,<br />
leverrand 2<br />
cm on<strong>de</strong>r ribb<strong>en</strong>rooster<br />
Hb: Hb:<br />
8.8 g/dl 11.5 - 15.5<br />
HCT: HCT:<br />
0.263 0.350 - 0.450<br />
RBC: RBC:<br />
3.27 10xx12/L 4.00 - 5.20<br />
MCV: MCV:<br />
80.4 fL 77.0 – 95.0<br />
MCH: MCH:<br />
26.9 pg 25.0 – 33.0<br />
MCHC: MCHC:<br />
33.5 g/dL g/ dL 31.0 – 37.0<br />
RDW: RDW:<br />
19.7% 11.7 – 14.5<br />
Reticulocyt<strong>en</strong>: Reticulocyt<strong>en</strong>:<br />
7% 0.5 – 2.0<br />
Caroline Brusselmans & Dana Van Kerkhov<strong>en</strong> LAG
Caroline Brusselmans & Dana Van Kerkhov<strong>en</strong> LAG
Caroline Brusselmans & Dana Van Kerkhov<strong>en</strong> LAG
Caroline Brusselmans & Dana Van Kerkhov<strong>en</strong> LAG
Caroline Brusselmans & Dana Van Kerkhov<strong>en</strong> LAG
Resultaat<br />
fragm<strong>en</strong>tocyt<strong>en</strong><br />
sikkelcell<strong>en</strong><br />
schietschijfcell<strong>en</strong><br />
polychromasie<br />
howell-Jolly<br />
howell Jolly bodies<br />
Papp<strong>en</strong>heimer bodies<br />
⇨ sikkelcelanemie<br />
Caroline Brusselmans & Dana Van Kerkhov<strong>en</strong> LAG
Refer<strong>en</strong>ties<br />
1. SOP-092 SOP 092 Bloedcytologie (Dr. C. Brusselmans)<br />
Tabel PB2: criteria RBC<br />
Tabel PB6a: bespreking RBC<br />
2. URL 092D Atlas Hematologie (Dr. C. Brusselmans, J. Lauwers)<br />
3. Diagnostic Hematology, Hematology,<br />
D. Nguy<strong>en</strong>, Nguy<strong>en</strong>,<br />
L. Diamond, First edition 2000<br />
4. Blood cells, Barbara J. Bain, Third edition 2001<br />
5. Hematologie, J.J.M.L. J.J.M.L.<br />
Hoffmann, Hoffmann,<br />
J.W.N. J.W.N.<br />
Akkerman, H.K. H.K.<br />
Nieuw<strong>en</strong>huis,<br />
Nieuw<strong>en</strong>huis,<br />
M.A.M. M.A.M.<br />
Overbeeke, Overbeeke,<br />
Eerste oplage 1998<br />
Caroline Brusselmans & Dana Van Kerkhov<strong>en</strong> LAG
Change language