1 Orgaanpathologie Letsel - Diergeneeskundige Studenten Raad

TERATOLOGIE
Leer vd monstervormen: uitleg over macroscopisch en anatomisch waarneembare afwijkingen
(aanwezig vanaf de geboorte). De afwijkingen kunnen gaan van relatief banaal tot spectaculair
(interferentie met leven)
* Enkelvoudig: 1 foetus met een teratologische afwijking
* Dubbelvormen: te wijten aan het niet (volledig) scheiden van een een-eiige tweeling Siamese
tweeling.
Teratogenese: mechanisme van ontstaan
‐ Stof ingewerkt tijdens de dracht op de foetus
‐ Stof ingewerkt op het moeder- of vaderdier mutatie in genen.
Oncogeen: meestal primair mutageen agens (mutatie is niet tumoraal, wel mutatie in de genen)
Evt icm secundaire noxe co-teratogeen beinvloedt frequentie, uitgebreidheid en tijdstip van
optreden vd mutaties.
Soorten noxen (verschillende grote groepen)
‐ Chemische stoffen (farmaca, planten, schimmels), voor farmaca moeten tegenwoordig voor
de registratie een acuut en chronisch toxicologische studie, milieustudie, cancerogene studie
en teratogene studies uitgevoerd worden. Er kunnen evt al farmaca geregistreerd zijn
vooraleer de teratogene studies verplicht werden (neguvon: organofosfaat: onderontwikkeling
kleine hersenen). Glucocortico’s op een bepaald moment in dracht mogelijk teratogeen
(palatoschisis (een congenitale afwijking is teratologisch wanneer ze anatomisch duidelijk een
afwijking zijn)
‐ Infectieus (vnl viraal, parvovirussen, retrovirussen en de groep van border
disease/varkenspest/BVD potentieel teratogeen.
‐ Hormonaal/metabool: bv diabetes mellitus, hypothyroidie bij de moeder.
‐ Erfelijk: familiaal, in bepaalde lijnen, vnl recessieve aandoeningen slechts af en toe
afwijking. Elk genoom bevat potentieel teratogene/carcinogene mutaties (kan evt ooit een
voordeel zijn op soortgenoten), bij de mens is in 30% vd gameten de novo mutaties aanwezig
(fout tijdens het verdubbelen vh DNA), mutaties in gameten overgedragen en bewaard.
10% van deze mutaties is een mutatie in slechts 1 gen.
Teratogram: controle op teratogene mutaties bij fokdieren.
‐ Mechanisch, fysisch: in utero (druk, trauma), of bv bij hyperthermie
‐ Vitamine-deficientie (voeding), oa vit.E/Se deficientie rol in palatoschisis
Soms is er nog bio-activatie nodig: oxidatie van vetten, eiwitten, DNA vrije radicalen teratogeen
effect.
Zware metalen: vnl afwijkingen te zien bij platvissen aan de ruggengraat.
Het moment van de inwerking van de noxe is zeer belangrijk determinatieperioden (tijdens
bepaalde fasen vd embryonale ontwikkeling meer gevoelig, vnl tijdens de organogenese)
Wanneer inwerking vd noxe voor de organogenese: embryonale resorptie terugkeerders.
Tijdens de organogenese: afhankelijk vd dosis: laag: niks, hoog: afwijking, nog hoger: embryonale
sterfte
Na de organogenese in het foetale stadium: laag: niks, hoog: abortus.
Het tijdstip vd organogenese is afhankelijk vh orgaan (ogen = vroeg, dan hersenen, UGS = veel later,
kleine hersenen = laatst, bij konijn, kat, hond zelfs nog groot deel ontwikkeling na de geboorte
inwerking teratogene noxe na de geboorte geeft nog teratologische afwijkingen, bv hypoplasie
cerebellum) (tijdstippen = info)
Pathogenese teratogene noxes:
* Erge DNA-schade: activatie p53 apoptose (wanneer overmatig orgaanontwikkeling gaat niet
verder, eerder verkleinen)
* Wanneer wel nog ontwikkeling: vertraagde celproliferatie (bepaalde celpopulatie ) orgaan
kleiner (bv nierhypoplasie, unilateraal = leefbaar, bilateraal niet.)
* Inductiefactoren : vnl bij skelet en hersenen belangrijk: inductie andere structuren door cytokines
en chemokines, bv bij agenese frontale cortex: ook geen aanleg aangezicht.
* Stoornis in migratie cellen: migratie komt zeer veel tijdens de organogenese, embryo: plaat buis
instulping in deze buis vd neurale buis, op de rand hiervan ontstaan de melanoblasten migratie
naar huid vd melanocyten nodig. Ook bv de spiercellen moeten van centraal naar perifeer migreren.
De migratie wordt gereguleerd door verschillende signaalmolecules.
* Functionaliteit bepaalde cellen
Defecten:
‐ Aplasie: de aanleg van een orgaan is niet aanwezig
‐ Agenesie: de aanleg is wel aanwezig maar er gebeurt geen ontwikkeling vh orgaan
DiergeneeskundigeStudentenRaad.be Fouten voorbehouden
73