Asclepius - Karinleeuwenhoek.com

hoofdstuk i
Hermes •Trismegistus
D e grote voorwaarts gerichte bewegingen van de Renaissance ontlenen
alle hun kracht, hun emotionele impuls, aan het terugzien op vroeger
tijden. De cyclische visie op de tijd als eeuwigdurende beweging vanaf oorspronkelijke
gouden tijdperken van zuiverheid en waarheid via daaropvolgende
koperen en ijzeren tijdperken had nog steeds de overhand en de zoektocht naar
waarheid was dus onvermijdelijk een zoektocht naar het vroege, het oude,
het oorspronkelijke goud waarvan de lagere metalen van het heden en het nabije
verleden ontaarde vormen waren. De geschiedenis van de mens was geen
evolutie vanaf primitieve dierlijke oorsprongen via een steeds toenemende
complexiteit en vooruitgang; het verleden was altijd beter dan het heden en
vooruitgang was de wederopbloei, wedergeboorte, de renaissance van de Oudheid.
De klassieke humanist herwon de literatuur en de monumenten van de
klassieke Oudheid met het gevoel terug te keren naar het zuivere goud van een
beschaving die beter en hoogstaander was dan die van hemzelf. De religieuze
hervormer keerde terug tot de studie van de Heilige Schrift en de vroege kerkvaders
met het gevoel het zuivere goud van het Evangelie terug te winnen, dat
begraven lag onder het stof van latere ontaarde vormen.
Dit zijn truïsmen, en het is ook duidelijk dat deze beide grote terugkerende
bewegingen het niet bij het verkeerde eind hadden wat betreft het jaartal
van de vroegere en betere periode waarop zij zich richtten. De humanist
kende het jaartal van Cicero, kende de juiste datering van zijn gouden tijdperk
van de klassieke literatuur; de hervormer wist, ofschoon de datering van de
evangeliën hem niet duidelijk was, dat hij trachtte terug te keren naar de
vroegste eeuwen van het christendom. Maar de terugkerende beweging van
de Renaissance die in dit boek behandeld wordt, de terugkeer naar een zuiver
gouden tijdperk van magie, was gegrondvest op een wezenlijke vergissing in
het dateren. De werken die de renaissancemagiër inspireerden, en waarvan
hij dacht dat ze bijzonder oud waren, waren in werkelijkheid in de tweede
en derde eeuw n.Chr. geschreven. Hij keerde niet terug tot een Egyptische
wijsheid, niet veel later dan de wijsheid van de Hebreeuwse aartsvaders en
profeten, en veel vroeger dan Plato en de andere filosofen uit de Griekse
Oudheid, die allen – daarvan was de renaissancemagiër heilig overtuigd – uit
de heilige bron ervan gedronken hadden. Hij keert terug naar de heidense
achtergrond van het vroege christendom, naar die religie van de wereld, sterk
verweven met magie en oosterse invloeden, die de gnostische versie van de
15