JG 18 nr 3 - Reynaertgenootschap

252
Afb. 3
De conservator vervolgt: ‘Een andere, alternatieve hypothese houdt verband met de
Schotse context, met name daar waar de doos is opgedoken. Het fries aan de zijkanten
van de doos vertoont een motief van ineengevlochten eikenbladen. Dit zijn
de plantensymbolen van het House of Stuart. Daarom denken sommigen dat de
‘omhooggevallen’ jonge haanfiguur prins Charles Eduard Stuart, de jonge troonpretendent
van Groot-Brittannië zou kunnen geweest zijn, en zijn jongere broer, de
prins-kardinaal Henry Benedict of York’.
Helaas zijn de veronderstellingen onjuist, zoals kenners onmiddellijk constateren.
Deze doos kan uit de zeventiende eeuw dateren, dit als de hengsels inderdaad uit
die tijd blijken te zijn. Maar de scène met de vos en de jonge haan moet na 1846
gemaakt zijn. Dit is het tijdstip waarop de illustraties van Wilhelm von Kaulbach voor
Goethes Reineke Fuchs voor het eerst gepubliceerd werden. Het is immers zonneklaar
dat deze illustraties de bron zijn van de lederen vos. Een vergelijking van deze
scène op het deksel met Kaulbachs kopergravure-illustratie bij een fragment uit het
Erster Gesang (zie bijvoorbeeld p. 23 van de editie door de Hasso Ebeling Verlag
uit 1973, afbeelding 2) laat geen ruimte voor twijfel. Het gaat om een getrouwe
kopie, maar dan wel via een zeer ongewoon medium. Kaulbach volgt op zijn beurt
natuurlijk een veel oudere traditie, die begonnen is bij de Haarlemmer meester, die
G. Leeus editie van het dierenverhaal (in het Nederlands) uit 1487-1490 illustreerde.
Deze werd op briljante wijze gevolgd door de cyclus van de Wynkyn de Worde
Tiecelijn, 18, 2005