Opstaan zonder vallen : factsheet over valpreventie bij ouderen

Een derde van de Amsterdamse 65-plussers valt ten minste één keer per jaar. Dat zijn ongeveer 45
duizend ouderen. En een val leidt bij ouderen veel vaker tot letsels dan bij jongere leeftijdsgroepen.
Valongevallen gaan daarom gepaard met een hoge ziektelast. Verschillende maatregelen kunnen het
aantal valongevallen terugdringen. Welke interventies zijn daarvoor in Amsterdam beschikbaar, wie
doet wat en hoe vindt de verwijzing plaats? Dat leest u in deze factsheet.
Met het ouder worden nemen spierkracht, uithoudingsvermogen, reactiesnelheid en coördinatie af. Het
risico op een val neemt hierdoor toe. En een oudere die valt, breekt veel sneller een arm, pols of heup
dan een jongere. Gevolg is een langdurige beperking van de mobiliteit en afhankelijkheid van hulp en
zorg. Het voorkómen van valongevallen bespaart niet alleen persoonlijk leed, het verlaagt ook de
maatschappelijke kosten.
Veel valongevallen bij ouderen
Een derde van de zelfstandig wonende 65-plussers en de helft van de 65-plussers in een verpleeg- of
verzorgingshuis valt ten minste één keer per jaar. De kans op vallen neemt toe met de leeftijd: 8% van de
65-74-jarigen valt ten minste twee keer per jaar; onder 75-plussers is dat ongeveer 18% (zie tabel 1). En
hoe ouder hoe groter de kans op ernstig letsel. Vrouwen vallen vaker dan mannen en hebben ook een
grotere kans op letsel.
Tabel 1: valongevallen in Amsterdam onder zelfstandig wonende 65-plussers (bron: AGM, 2008)
≥ 2 keer gevallen afgelopen Angst om te vallen
leeftijd mannen vrouwen mannen vrouwen
65-74 jaar 7% 10% 4% 9%
75+ jaar 16% 19% 9% 19%
Wat zijn de oorzaken van vallen?
Valongevallen worden veroorzaakt door een combinatie van persoonlijke factoren en externe factoren.
Medische of lichamelijke problemen, zoals moeite met bewegen, verminderde spierkracht,
gezichtsproblemen, duizeligheid, verwardheid, medicijngebruik en zelfoverschatting zijn persoonlijke
oorzaken van vallen. Een onveilige omgeving, zoals losliggende voorwerpen in en om het huis (kleedjes,
snoeren, stoeptegels), natte vloeren, onvoldoende verlichting en onvoldoende steunpunten zijn
voorbeelden van externe factoren. Ouderen van 65 tot 75 jaar vallen het meest buitenshuis,
Amsterdammers van 75 jaar en ouder vallen juist vaker in huis.
Wat zijn de gevolgen?
Jaarlijks worden in ons land 72.000 65-plussers na een val op een spoedeisende hulp behandeld. Een op
de drie wordt daarna opgenomen in het ziekenhuis. Veelvoorkomende letsels zijn pols- en heupbreuken.
Een val met letsel kan leiden tot opname in een verpleeg- of verzorgingstehuis en verminderde
zelfstandigheid. Ongeveer 2.000 ouderen in Nederland overlijden per jaar aan de gevolgen van een val.
Na een val ontwikkelen veel ouderen bovendien de angst om weer te vallen (zie tabel 1). Deze angst
belemmert hen om bepaalde activiteiten te ondernemen en draagt daarmee bij aan een sociaal
isolement.
Meer valongevallen en letsels in de toekomst
Door de toenemende vergrijzing zal het aantal valongevallen en letsels door vallen de komende jaren
toenemen. Die trend is al zichtbaar als we kijken naar de periode van 2005 tot 2009. In die jaren is het
aantal behandelingen na een val op de spoedeisende hulp bij 55-plussers met 23% toegenomen.
Valpreventie loont!
Valpreventie leidt tot minder valongevallen en draagt daarmee bij aan het terugdringen van de
zorgkosten. De directe behandelkosten van valongevallen bij ouderen die op de spoedeisende hulp
komen, bedragen gemiddeld 6.900 euro. Dat is landelijk ongeveer 740 miljoen euro per jaar. Daarbij
komen nog de kosten voor (tijdelijke) huishoudelijke hulp, woningaanpassing en bijvoorbeeld kosten
voor aanvullend openbaar vervoer.
Op http://www.veiligheid.nl/case/business-case-valpreventie krijgt u een idee welke besparingen,
bijvoorbeeld van Wmo-gelden, lokale investeringen in valpreventie kunnen opleveren.
2 Opstaan Wegwijs in zonder de jeugdpreventie
vallen