Tijdschrift Gezondheid en Politiek jaargang 1983 nr 1

8/ Tijdschrift Voor gezondheid en politiek
De politieke exploitatie van de
eerste lijn gaat onverminderd door
In dit artikel stellen Erik Heydelberg en Gerrit
Salemink de vraag op welke wijze een beddenreductiemaatregel
een bij drage kan leveren aan
daadwerkelijke structuurveranderingen in de gezondheidszorg.
Ze vinden dat een vermindering van het aantal
ziekenhuisbedden alleen zinvol is wanneer die
maatregel samengaat met maatregelen die medicalisering
verminderen en meer in het algemeen het
zwaartepunt van gezondheidszorg verleggen naar de
eerste lijn.
ERIK HEYDELBERG EN GERRIT SALEMINK
Volledige sluiting van 26 ziekenhuizen, sluiting van één of
meer afdelingen van nog eens 75 ziekenhuizen en het opheffen
van rond 1500 arbeidsplaatsen. Dat was de boodschap
die verpakt lag in de beddenreductiemaatregel, waarmee
Minister Gardeniers in de zomer van 1982 voor enorme opschudding
zorgde. Tot op dat moment waren de bezuinigingen
in de gezondheidszorg sluipend en voor buitenstaanders
tamelijk ongemerkt verlopen; nu leek het zo hecht geachte
bolwerk van de gezondheidszorg met één grote klap aangepakt
te worden.
Toch hield de inhoud van de maatregel weinig nieuws in.
Het ging de minister in feite om een versnelde doorvoering
van de 3.7 promille-norm. Door de vermindering van de bezetting
van de ziekenhuisbedden bleek het noodzakelijk om
naast de geplande beddenvermindering nog eens 600 bedden
extra te schrappen. Alleen zó kon op redelijke termijn
(1990) de norm van 3.7 ziekenhuisbed per duizend inwoners
gehaald worden. Nu is in alle tumult rond de maatregel het
streven om tot beddenreductie te komen nauwelijks door iemand
aangevochten. Velen zagen het als een noodzakelijke,
zij het wat late, aanval op de wildgroei van ziekenhuizen,
specialismen en consumptie van vaak overbodige of zelfs
srhade lijk e medische b eha nd elirize n. De' kritiek dil' np de
beddenreductiemaatregel losbarstte, richtte zich vooral op
de ..cn trahs uschc beslunvo rm ing van hel nurust erie die alle
lokale en provinciale plannen doorkruiste. Een ander .punt
van kritiek was het voornemen van de minister om bij voorkeur
héle ziekenhuizen te sluiten en kleinere ziekenhuizen
te laten fuseren.
De Nationale Ziekenhuisraad, ziekenhuisdirecties, personeel
en patiënten konden plotseling één front vormen tegen 't
plomp bestuur van de minister, Een goed en gelukkig succesvol
voorbeeld van verzet tegen de maatregel lijkt vooralsnog
het Amsterdamse Slotervaartziekenhuis. Met steun van
het gemeentebestuur en grote delen van de bevolking, er
werden onder meer 85000 handtekeningen verzameld, lijkt
men erin geslaagd de idiotie van verspilling, die sluiting van
dit moderne ziekenhuis is, te voorkomen. Een ziekenhuis
bovendien dat problemen opvangt waar andere ziekenhuizen
liever niet aan willen en waar alle specialisten in loondienst
zijn (zie voor een verslag van de actie 'Behoud het
Slotervaartziekenhuis' elders in dit nummer).
Al met al richtte de kritiek zich toch in hoofdzaak op de
vorl!l van de maatregel en vocht men de criteria voor sluiting
van de diverse ziekenhuizen aan. In dit artikel willen
wij de vraag stellen op welke wijze een, op zich noodzakelijke,
beddenreductie een bijdrage kan leveren aan daadwerkelijke
structuurveranderingen in de gezondheidszorg. Daarbij
is het onze stelling dat vermindering van het aantal ziekenhuisbedden
alleen zinvol is wanneer deze vermindering