Tijdschrift Gezondheid en Politiek jaargang 1983 nr 1
Tijdschrift Gezondheid en Politiek jaargang 1983 nr 1
Tijdschrift Gezondheid en Politiek jaargang 1983 nr 1
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
Stark staaltje<br />
Het artikel van Evan Stark gaat niet in op 'details' als bevalling<strong>en</strong>.<br />
Niet gehinderd door e<strong>en</strong> overmatig gevoel voor<br />
subtiliteit<strong>en</strong>, stelt hij de vraag naar de g<strong>en</strong>eeskunst in haar<br />
volle omvang. "What is medicine?" heet zijn taaie <strong>en</strong> lijvige<br />
bijdrage. Stark zet zich daarin af teg<strong>en</strong> de kritiek op de gezondheidszorg<br />
zoals die gebezigd wordt door de zog<strong>en</strong>aamde<br />
'radicaIs'; zoals bijvoorbeeld iemand als J ohn Ehr<strong>en</strong>reich<br />
(redacteur van het boek The cultural Crisis of modern<br />
Medicine). 'Radical ' is e<strong>en</strong> algem<strong>en</strong>e betiteling die door<br />
angelsaksische marxist<strong>en</strong> gegev<strong>en</strong> wordt aan die kamerad<strong>en</strong><br />
die weliswaar links maar niet recht in de marxistische<br />
leer zijn. De 'radicals' overschatt<strong>en</strong> volg<strong>en</strong>s Stark het belang<br />
van de gezondheidszorg. Die doet niet zoveel goed, maar<br />
ook niet zoveel kwaad als van haar gezegd wordt.<br />
<strong>Gezondheid</strong> hangt immers af van sociale verhouding<strong>en</strong>, niet<br />
van zorg. Dat er in de geschied<strong>en</strong>is individueel gerichte zorg<br />
ontstaan is als vorm van compromis tuss<strong>en</strong> kapitaal <strong>en</strong> arbeid,<br />
is volg<strong>en</strong>s Stark nog ge<strong>en</strong> red<strong>en</strong> om van de hervorming<br />
van die individueel gerichte zorg veel heil te verwacht<strong>en</strong>.<br />
Collectieve zorg, op het niveau van de staat (riolering, war<strong>en</strong>keuring,<br />
<strong>en</strong>zovoort) biedt meer aanknopingspunt<strong>en</strong> voor<br />
linkse activist<strong>en</strong>. Maar ook e<strong>en</strong> dergelijke bemiddeling tuss<strong>en</strong><br />
kapitaal <strong>en</strong> arbeid kan Stark niet écht bekor<strong>en</strong>. Collectieve<br />
zorg wordt weliswaar niet langer op het individu, maar<br />
op de omgeving gericht, maar ook van 'de omgeving' word<strong>en</strong><br />
we niet ziek. De sociale verhouding<strong>en</strong> schepp<strong>en</strong> die omgeving<br />
<strong>en</strong> mak<strong>en</strong> ons ziek. Niet op het aanpass<strong>en</strong> of hervorm<strong>en</strong><br />
van de zorg moet<strong>en</strong> we ons dan ook richt<strong>en</strong>, <strong>en</strong> ev<strong>en</strong>min<br />
op e<strong>en</strong> efectiever beheer van de leefomgeving, maar op<br />
de organisatie van ons materiële bestaan, dat wil zegg<strong>en</strong> op<br />
de heers<strong>en</strong>de sociale verhouding<strong>en</strong>. Noch het bestaan van<br />
ziekte, noch het bestaan van zorgvoorzi<strong>en</strong>ing<strong>en</strong>, noch het<br />
bestaan van de staat mog<strong>en</strong> we van Stark als vanzelfsprek<strong>en</strong>d<br />
beschouw<strong>en</strong>.<br />
Met e<strong>en</strong> materialistische epidemiologie zal kunn<strong>en</strong> word<strong>en</strong><br />
aangetoond dat ziekte uit sociale verhouding<strong>en</strong> voortkomt.<br />
Zorgvoorzi<strong>en</strong>ing<strong>en</strong> moet<strong>en</strong> dan ook niet langer het kader<br />
zijn waarbinn<strong>en</strong> vrag<strong>en</strong> t<strong>en</strong> aanzi<strong>en</strong> van ziekte <strong>en</strong> gezondheid<br />
gesteld word<strong>en</strong>.<br />
Ik vind de teg<strong>en</strong>stelling die Stark hier creëert, bloedgevaarlijk.<br />
Hij stelt het hervorm<strong>en</strong> van zorgvoorzi<strong>en</strong>ing<strong>en</strong> op individueel<br />
<strong>en</strong> collectief niveau teg<strong>en</strong>over het begrijp<strong>en</strong> van<br />
ziekte in haar sociale context. Iedere poging om voorzi<strong>en</strong>ing<strong>en</strong><br />
zodanig te verander<strong>en</strong> dat er e<strong>en</strong> zorg ontstaat die gezondheid<br />
<strong>en</strong> ziekte als sociale verschijnsel<strong>en</strong> b<strong>en</strong>adert, lijkt<br />
daarmee bij voorbaat verlor<strong>en</strong> - of liever: overbodig! En<br />
hoe het nou moet met de m<strong>en</strong>s<strong>en</strong> die vóórdat de revolutie<br />
Depressief tot na de verlossing /57<br />
de verlossing gebracht zal hebb<strong>en</strong>, ziek zijn geword<strong>en</strong> dankzij<br />
de kapitalistische sociale verhouding<strong>en</strong>, vertelt Stark<br />
ook niet. Inderdaad, 'de zorg' zal ze wellicht niet meer beter<br />
kunn<strong>en</strong> mak<strong>en</strong>, maar daarteg<strong>en</strong>over staat dat wèl gezinsverzorging<br />
e<strong>en</strong> stuk aang<strong>en</strong>amer kan zijn dan géén gezinsverzorging!<br />
E<strong>en</strong> dergelijke subtiliteit zal Stark, die 'de<br />
zorg' steeds als één geheel b<strong>en</strong>adert, niet opvall<strong>en</strong>. Stark<br />
laat bepaald niet veel perspectief over voor wie zich - in de<br />
periode vóór de revolutie - bezighoudt met kleine strijd<strong>en</strong><br />
<strong>en</strong> strijdjes van alledag. Over de vraag wat er zal gebeur<strong>en</strong>,<br />
als de kapitalistische sociale verhouding<strong>en</strong> verdw<strong>en</strong><strong>en</strong> zijn,<br />
zwijgt hij. Zal dan alles goed kom<strong>en</strong>?<br />
Nuance <strong>en</strong> strijd<br />
Het verlang<strong>en</strong> om gezondheidszorg, techniek<strong>en</strong>, <strong>en</strong> zelfs<br />
medische wet<strong>en</strong>schap aan te tast<strong>en</strong>, leeft wel 15ijde schrijvers<br />
van Radical Sci<strong>en</strong>ce Journal. Zij wet<strong>en</strong> deze zak<strong>en</strong> op<br />
e<strong>en</strong> knappe manier in hun maatschappelijke context terug<br />
te plaats<strong>en</strong> <strong>en</strong> zijn scherp in hun kritiek op deg<strong>en</strong><strong>en</strong> die daar<br />
te voorzichtig mee zijn. Maar als het op verfijning<strong>en</strong> aan<br />
komt, op het nader karakteriser<strong>en</strong> van 'de sociale verhouding<strong>en</strong>'<br />
<strong>en</strong> op het aangev<strong>en</strong> van veranderingsstrategieën, dan<br />
blijk<strong>en</strong> hun analyses erg mager <strong>en</strong> ietwat deprimer<strong>en</strong>d.<br />
Wie het allemaal zelf wel e<strong>en</strong>s wil lez<strong>en</strong> <strong>en</strong> Radical Sci<strong>en</strong>ce<br />
J ournal niet mete<strong>en</strong> in de goede boekhandel of de verstofte<br />
bibliotheek kan vind<strong>en</strong>: het adres is: 26 Freegrove Road,<br />
London N79RQ <strong>en</strong> nabestelling<strong>en</strong> kost<strong>en</strong> 2 pond.
Change language