Tijdschrift Gezondheid en Politiek jaargang 1983 nr 1

42 / Tijdschrift voor gezondheid en politiek
geborgenheid verdwijnt door ervaringen, waarvan de betekenis
benoemd kan worden."
Frik: "Maar ze moeten zich dan ook met de voorzieningen
bezighouden en duidelijk maken hoe die moeten werken en
lil elkaar moeten zitten. Ik ben zelt betrokken -bIJ de voorbereiding
van een gezondheidscentrum in Amsterdam Zuid-
Oost. Als je dan als gebruiker je invloed laat schieten dan
blijkt er later van alles niet te kloppen. Het is dus gevaarlijk
te propageren dat gebruikers hun handen van de gezondheidszorg
af moeten trekken en alleen met zichzelf bezig
moeten zijn. Het 'Medisch Regiem' doet niet uit zichzelf
een stapje terug."
Strategie ten aanzien
van de tweede lijn
Er wordt doorgepraat over de mogelijke rol van artsen bij
veranderingsprocessen.
André: "Ik vind dat je in termen van taakverdeling en samenwerking
tussen gebruiker en werker moet denken. Het
zou bijvoorbeeld jammer zijn als goede artsen die verandering
willen, zichzelf uitschakelen, omdat alles van de gebruiker
moet komen. Artsen hebben zowel historisch gezien als
op dit moment alle reden tot bescheidenheid, dat is waar,
maar er zijn toch specifieke taken voor hen in het veranderingsproces,
die niemand anders kan overnemen. Bijvoorbeeld
het schoonvegen van het straatje van de medische wetenschap
en hulpverlening, dat ernstig vervuild is met allerlei
ingrepen en activiteiten die nutteloos en schadelijk zijn.
Met name eerstelijnsartsen zouden op dat gebied veel te
melden hebben, vooral naar de ziekenhuizen toe. Door ervaringen
en nieuw onderzoek moet concreet gemaakt worden
wat artsen wèl en niet te melden hebben. Goed onderzoek
naar effecten is vreemd genoeg weinig gedaan, noch bij
veel ingeburgerde, noch bij nieuwe technieken. Als je hier
niet aan gaat werken, blijf je te globaal met je kritiek op de
geneeskunde, en sta je met je mond vol tanden als er weer
eens een nieuw snufje via de televisie aan het publiek wordt
voorgeschoteld. Het is ook een voorwaarde om je patiënten
goed te kunnen informeren, temidden van een zich steeds
meer specialiserende zorg. Anders willen mensen toch graag
advies van iemand die van hun speciale geval zo veel mogelijk
'weet', begrijpelijk! En ook wijzelf, als (huis)artsen en
hulpverleners, zullen als we niet precies van de hoed en de
rand weten, de weg naar die 'deskundigen' in een concreet
geval niet durven te versperren. Hoe goed we ook weten
wat er in het algemeen mis is. Iedereen hier kent het mis-
schien ook wel vanuit een patiëntenrol: als iemand die meer
weet als jij, zegt dat iets goed voor je is, dan leg je dat niet
gauw naast je neer. Het is dan wel belangrijk dat wat je te
horen krijgt, ook echt klopt."
!Paul: "Herman, jij hebt wel eens geschreven: 'de huisarts
I zou een soort oorlogssituatie met de tweede lijn moeten
scheppen'?"
Herman: "Ja, dat geloofde ik toen nog. Het zou ook wel
kunnen. Huisartsen voelen zich afhankelijk van specialisten,
maar hebben niet door hoe afhankelijk specialisten van hén
zijn. Als huisartsen werkelijk gepolitiseerd zouden zijn, dan
zouden ze als collectief een enorme macht hebben ten opzichte
van de tweede lijn. Maar zo'n macht zullen ze nooit
worden, daarvoor zijn ze door hun opleiding teveel 'gesocialiseerd',
te afhankelijk gemaakt."
Erik: "Wat zou je verwachten van zo'n oorlog? Een complete
chaos waaruit het publiek concludeert: we moeten zelf
weer bij af beginnen, of wordt alleen de deskundigheid en
macht van de eerstelijnsprofessionals versterkt?"
Herman: "Zo'n oorlog is nodig. Iemand luistert pas als hij
in z'n belangen geschaad dreigt te worden. Die belangen zijn
bepalend. Daarom zijn kinderartsen, die hun eigen specialisme
zien afbrokkelen, nog het meest aanspreekbaar vanuit
de eerste lijn. Bij de gynaecologen heeft het andersom gewerkt:
toen er minder kinderen geboren werden, gingen ze
maar meer baarmoeders verwijderen. Via de potentiële
macht van de huisartsen is greep te krijgen op dit belangenspel.
"
Wouter: "Toch is er sprake van diversiteit. In Amsterdam-
Zuid-Oost speelde de polikliniek Ganzehoef de rol van voorpost
van het Academisch Medisch Centrum, temidden van
het woongebied dicht bij de mensen. Enerzijds bracht dil
inderdaad brood op de plank van het nieuwe ziekenhuis,
maar anderzijds werd er door ons een positieve ervaring opgebouwd
in gerichte samenwerking met enkele zeer gemotiveerde
specialisten. Toen de poliklinieken van het ziekenhuis
opengingen, wilde men Ganzehoef sluiten. Samen mebewonersorganisaties
is ervoor gestreden om Ganzeho e:
open te houden. Helaas zijn nu die gemotiveerde specialisten
inmiddels al vertrokken naar kleinere ziekenhuizen. Jë
voelt je dan wel verlaten. Dat was trouwens ook mijn eerste
reactie na Hermans vertrek als hoogleraar. We merken m:
trouwens ook dat er wel degelijk specialisten, ook superspecialisten
zijn, die zeggen: 'Wat wij doen is onzin, we
moeten naar nieuwe hypotheses en ander onderzoek toe'
Dat heeft minder te maken met oorlog dan met belange::.
en vooral: een gigantische crisis in de gezondheidszorg."
Erik: "Maar het gaat alleen nog maar om verschuivinge::.
binnen de club van hulpverleners, er verandert niet veel az;
de manier waarop zij met cliënten omgaan."