Tijdschrift Gezondheid en Politiek jaargang 1983 nr 1

Voorzieningen Gezondheidszorg, die in allerlei inspraakorganen
voorziet. Op centraal, regionaal en plaatselijk niveau
zal er van alles en nog wat ontstaan en daar zal de consument
ook aan mee gaan doen. Die komt daar dan op een
stoel te zitten en mag meepraten over alle problemen. Nou,
mijn idee op dit moment is: misschien krijgen die mensen,
als ze dat eens een paar keer meegemaakt hebben, de ervaring
dat het ze niet lukt om mee te doen aan het algemene
gesprek, of dreigen te bureaucratiseren, aangepast te raken
en net zo duur mee te praten over de voorzieningen als
ieder ander. Ik hoop, dat dat een aanknopingspunt is om
eens een keertje bij elkaar te komen tegen elkaar te zeggen:
'Jij zit daar nou wel in, maar als jij het nou voor het zeggen
had, wat voor een gezondheidszorg zou jij nou willen hebben
en binnen de kortst mogelijke tijd praten de mensen
dan over zichzelf. Dan is het punt: hoe vind je een weg om
ervaringen die mense n van zichzelf hebhen. tot een soort
van gemeenschappelijkheid te krijgen'."
Aan Paul van Dijk wordt vervolgens gevraagd naar zIJn ervaringen
met de gezondheidswinkel waar hij gewerkt heeft.
Paul: "Ja, de belangrijkste bijdrage - tenminste in de groepen
die ik gedaan heh - bestaar eruit. dat je niet gaat onderduiken
als deskundige; zo van: ik ben 't niet, ik weet
het niet ol ik do c met mee, en Jullie moeten het maar zeggen.
Maar dat je precies vertelt wat je kunt en wat je niet
kunt. Als de mensen dat oppikken, is dat vaak het meest
ontmythologiserende wat er kan plaatsvinden binnen groepen.
Dan blijkt inderdaad dat je als arts ongelooflijk beperkt
bent, als het gaat over ziek zijn en dat er maar zo verrekt
weinig overblijft waar je echt iets mee kan. Mensen zeggen
dan: als het zó zit, dan pak ik het zelf wel aan en vind
ik het onzin om naar al die hulpverleners toe te lopen. Ja, ik
denk dat dat de belangrijkste manier is, waarop mensen
echt - ook weer die hulpverleners term - de eigen verantwoordelijkheid
gaan vastpakken; want dan gaan ze in zichzelf
geloven, dan zien ze dat ze eigenlijk voor een groot deel
steeds naar lucht gegrepen hebben. Volgens mij kun je dus
als professional wel degelijk een belangrijke rol spelen in
deze vormingsprocessen. Ook in mijn functie als huisarts
probeer ik zo te werken: 'Mensen, bij koorts en griep, slapeloosheid
en hoofdpijn, kan ik niets!' In de cursussen 'gezondheid
en gezin', die ik doe, komt het er ook echt uit:
mensen krijgen door wat deskundigen wel en niet kunnen,
ze ontwikkelen vertrouwen in zichzelf en hun omgeving.
Er is wat dat betreft een duidelijke verandering opgetreden
bij de mensen, die ik na een cursus weer op het spreekuur
zie."
In de molen
Rondetafel discussie eerste lijn /41
Guite: "Iemand die werkloos is, daardoor allerlei spanningen
krijgt, en een kwaal ontwikkelt, heeft niet in de eerste
plaats behoefte aan een ontspannend middel, of uitleg hoe
het lichaam werkt. Wel aan structurele oplossingen: werk.
of anders met werkloos-zijn leren omgaan. Dit laatste kan
het beste samen met anderen, d ie ook werkloos zIJn. Met
elkaar kun je er ook beter aan werken dat er voldoende
politieke aandacht komt voor het feit dat er te weinig werk
is: signalering en politisering dus."
Herman. "En wat moet er gebeuren als de werkloze van de
spanningen een hartinfarct krijgt?"
Guite: "Dat weet ik niet precies. Natuurlijk heeft zo iemand
medische hulp nodig. Maar hij of zij zal toch zov~el
mogelijk in de eigen leefsituatie moeten kunnen blijven.
Eigenlijk wordt het dan alleen nog maar b~langrijker om
ook sociale oplossingen te zoeken voor het probleem."
Beatrys: "Gelukkig hebben de meesten nog geen hartinfarct.
Maar wel erg veel psychische problemen. Als ze daar zelf
niet uitkomen hebben ze - ook voor hun gezondheid - in
eerste instantie meer aan een maatschappelijk of algemeen
werker, dan de dokter. En het zou dan ook heel belangrijk
zijn als mensen kunnen zeggen: 'Ik heb niks aan mijn maag,
maar ik voel mij ontzettend klote'."
Myra: "Het gaat mij niet alleen om de vraag: worden mensen
op een outmedicaliserende manier van hun kwaal verlost,
maar vooral om: hoe bereik je dat ze zelf oplossingen
vinden als ze zich niet lekker voelen?"
Hans: "Een groot probleem blijft dat je totaal verloren
bent, als je als gebruiker eenmaal in de medische molen, en
vooral het ziekenhuis, zit. Ook met je ideeën over gemeenschappelijkheid
met je eigen omgeving. Ik heb het een paar
keer meegemaakt met familieleden: verzet is bijna onmogelijk,
en als je opgenomen bent, worden allerlei banden afgesneden."
Beatrys: "Maar er is ook een grote groep mensen die juist
geborgenheid van het ziekenhuis wil, ook als die niet echt
nodig is."
Hans: "Nee, dat zijn mensen die, eenmaal in de molen, hun
verzet opgegeven hebben."
Beatrys: "Als patiënt is het inderdaad heel moeilijk om niet
te doen wat dokters voorstellen. Maar dat is wel aan het veranderen.
Zelf heb ik dat ook: tien jaar geleden was m'n geloof
in artsen nog veel absoluter dan nu: Een röntgenfoto?
Ja, natuurlijk! Maar nu weet ik dat na één foto weer een
andere komt, en zo door. .. En ik geloof dat door alle discussies
over dit soort dingen steeds meer mensen dat door krijgen,
en eigen beslissingen gaan nemen. Het valse gevoel van