Tijdschrift Gezondheid en Politiek jaargang 1983 nr 1

lening, kan botsen met wat de gebruikers willen. Een hevige
aanvaring tussen ons en de bewoners (de sociaal-medische
werkgroep) vond bijvoorbeeld plaats naar aanleiding van het
opheffen van het zwaar overbelaste inloopspreekuur. We
vonden het namelijk voor de gebruikers en onszelf beter om
de hulpverlening te structureren; daarom stelden we een afspraakspreekuur
in. Zo kregen we meer tijd en aandacht
voor de patiënten. De sociaal-medische werkgroep wilde
dat niet, maar we hebben het toch doorgevoerd."
Guite: "Gebruikers willen vaak niet dat de arts de positie
verliest, die hij heeft. Vanwege de consumptiemaatschappij,
de passiviteit, het niet geleerd hebben eigen verantwoordelijkheid
te nemen voor gezondheid en welzijn van jezelf en
je omgeving, is het ook logisch dat men zegt: 'van de arts
wil ik wel afhankelijk zijn, die moet mijn problemen oplossen'."
Hans: 'Maar waar blijf je nu met je eerste voorstel? De gebruikers
moeten het zeggen, en dan gebeurt dit!"
Guite: "Dat is ook het grote probleem. Eén van de punten
is dat gebruikers vaak zo'n lage organisatiegraad hebben.
Daardoor blijft die afhankelijkheid erg sterk."
Herman: "Ik denk dat mensen langzamerhand zijn geïndoctrineerd
met een vals bewustzijn, en het is vreselijk
moeilijk dat vanuit de gezondheidszorg zelf te veranderen."
Paul: "Daarom moet je bij het begin beginnen. Het toewerken
naar een 'kritisch bewustzijn', in de zin van Paolo
Freire's alfabetiseringsprogramma's. In bepaalde situaties
kan ik me dat concreet voorstellen. Voor de gehele maatschappij
ligt dat moeilijker, maar misschien is het wel mogelijk
iets als een gezondheids- of welzijnsalfabetiseringsprogramma
te ontwikkelen."
Hans: "Ik denk niet dat het een gezondheids- of welzijnsprogramma
moet zijn, maar dat het moet gaan over hoe
mensen leven, wonen en werken. Anders gebeurt er wat De
Swaan beschreven heeft als 'protoprofessionalisering'. Alleen
al, omdat de programmaontwikkelaars hun eigen vaktaal
niet kunnen loslaten, of het nu artsen of agogen zijn. Er
is een andere taal nodig, die ervan uit gaat dat je gezondheid
véél meer te maken heeft met de manier waarop je leeft dan
bijvoorbeeld met wat een arts je kan zeggen over je lijf."
De deskundige duikt onder
Er komen een aantal alternatieve benaderingen aan de orde.
Beatrvs Stemerding (1.)
Myra ter Meulen (r.)
Rondetafel discussie eerste lijn /39
viteiten ervaar ik het gebrek aan aandacht voor speciale problemen
van vrouwen. Ongelijke verhoudingen en afhankelijkheid
binnen de medische wereld spelen met name voor
vrouwen een zeer grote rol. Ik hoop dat we met een
voorziening vóór vrouwen en van vrouwen een andere vorm
van gezondheidszorg kunnen creëren, die niet onderdrukkend
is en waar vrouwen ook als niet artsen goed kunnen
werken in een minder vastgeroest patroon."
Beatrys Sternerding was tot voor kort actief in 'Wij vrouwen
eisen', comité voor vrije abortus, ook in internationaal verband.
Deze activiteiten hebben haar duidelijk gemaakt dat
het recht op vrije abortus veel verderstrekkende consequenties
heeft dan de toelaatbaarheid van de ingreep op zich.
Het gaat om het zelfbeschikkingsrecht van vrouwen in alle
gebieden van het leven. De huidige gezondheidszorg wordt
door mannelijke artsen beheerst; heterosexuele normen zijn
dominant. Het is een gebied waar macht uitgeoefend wordt
over het lijf en leven van mensen. Dit geldt des te sterker
voor vrouwen, door de machtsongelijkheid tussen mannen
en vrouwen en vanwege het feit dat vrouwen meer met medicalisering
te maken hebben. Sinds twee jaar werkt Beatrys
in een vrouwengezondheidscentrum in Amsterdam.
Jaap Talsma is huisarts en momenteel verbonden aan het
Instituut voor Huisartsgeneeskunde te Groningen. "In de
huisartsgeneeskunde zijn de schadelijke effecten van medicalisering
vaak en duidelijk aan te wijzen. Voor mij is de
vraag zeer belangrijk of je als professioneel hulpverlener
buiten spel staat als het gaat om het bestrijden van die medicalisering.
Vandaar het idee om voor 37.5 deze rondetafeldiscussie
te organiseren."