Tijdschrift Gezondheid en Politiek jaargang 1983 nr 1

30; Tijdschrift voor gezondheid en politiek
Wijkgericht denken in de eerste lijn,
waarom eigenlijk?
De wijk in wijkend perspectief
Gerrit Salemink gaat in dit artikel onder het
motto: "Wijkgericht werken, waarom eigenlijk?",
in op de historische wortels van dit, alom in de
eerste lijn gehanteerde werkprincipe. Een van zijn
conclusies luidt dat het wijkgericht werken gebaseerd
is op een verouderd corporatistisch idee:
dit samenwerken van bevolkingsgroepen met
verschillende belangen wordt met name verwoord
door de confessionelen. Het ideaal van het 'samen
-werken in de wijk' blijkt door de grootsteedse
realiteit achterhaald te zijn.
De hulpverlening kan zich nog slechts ten doel
stellen de ergste uitwassen van sociale desintegratie
te helpen bestrijden.
GERRIT SALEMINK
Wijkgericht werken is in de eerstelijns gezondheidszorg een
belangrijk werkprincipe geworden. De meeste gezondheidscentra
en andere samenwerkingsverbanden voeren het in
hun vaandel. Zó algemeen wordt het werk op dit principe
ingericht, dat gesteld kan worden dat het de kracht van een
dogma heeft gekregen. Dogma's zijn uitgangspunten die niet
nader meer beargumenteerd hoeven worden, maar ze hebben
veelal wel een sterk ideologische betekenis. Het is de
moeite waard om je af te vragen of een dergelijke betekenis
ook aan het wijkgericht werken toegekend kan worden.
Het gaat mij om een onderzoek naar de vraag hoe op het
eerste gezicht ongelijksoortige grootheden als stadswijk
enerzijds en gezondheidszorg anderzijds met elkaar in verband
gebracht zijn. Welke bedoeling zat daar achter en
welke effecten heeft het wanneer je zo'n uitgangspunt hanteert
zonder je bewust te zijn van de sociaal-historische wortels
ervan. Ik ben me ervan bewust dat ik daarmee nog geen
model heb aangedragen hoe het dan wèl moet, maar ik
hoop een belangrijk tot nu toe te weinig- belicht element
in de discussie daarover aan te voeren.
Argumenten pro
Onder 'wijkgericht' wordt in dit verband verstaan dat de
werkers zich oriënteren op de voorzieningen in een bepaalde
wijk en contact onderhouden met de werkers van hun
eigen en andere disciplines die in dezelfde wijk werkenv,
Onder 'wijkgebonden' moet worden verstaan dat men zijn
werkgebied geheel beperkt tot een bepaalde wijk en geen
patiënten/cliënten van buiten de wijk behandelt.
De samenwerking tussen huisartsen, wijkverpleegkundigen,
maatschappelijk werkers en anderen is niet alleen opgezet
om gemakkelijker naar elkaar te kunnen verwijzen. De intentie
was vooral dat in de werkwijze van ieder van de betrokken
disciplines zodanige veranderingen zouden komen
dat ze ieder voor zich en gezamenlijk beter toegerust de
hulpvragen van deze tijd aankunnen.
Er is echter niet alleen sprake van samenwerking tussen een
aantal disciplines, maar ook van integratie van de structuren,
waarin deze disciplines functioneren, van gezondheidszorg
en welzijnszorg. Eén van de effecten van deze samenwerking
en integratie is geweest dat de uitgangspunten van
de één door de ander min of meer overgenomen worden,
Het wijkgericht werken is een organisatieprincipe afkomstig
uit de welzijnszorg dat in de gezondheidszorg wortel geschoten
heeft. Het is tegenwoordig heel moeilijk dit principe
niet op zijn minst met de mond te belijden, wil men
niet het risico lopen zich geheel buiten de heersende trend