Tijdschrift Gezondheid en Politiek jaargang 1983 nr 1

de sociaal gerichte, publieke bestedingsfondsen ten gunste
van het particuliere bedrijfsleven en van een door de staat
gesteunde militarisering van het economische leven. Kennelijk
gaat men uit van de veronderstelling dat de kapitalistische
economie zijn oude groeitempo slechts kan hervinden
door steeds meer te parasiteren op de publiek-gefinancierde
sectoren van de samenleving. Zo streeft men naar
economisch herstel ten koste van 'openbare armoede',
groeiende sociale ongelijkheid tussen de maatschappelijke
klassen en verpaupering van steeds grotere bevolkingsgroepen.
Stapje voor stapje worden zij over de armoedegrens
geduwd en aan de werkloosheid prijsgegeven.
In geen van de hier genoemde landen heeft deze strategie
van crisisbeheersing tot nu toe noemenswaardige resultaten
opgeleverd. Integendeel: zoals uit recente cijfers van de
Organization for Economic Cooperation and Development
blijkt, verergert de crisis in alle E.E.G.-landen, wat onder
meer tot uiting komt in een snel toenemende werkloosheid.
Het zou te ver voeren op deze plaats in te gaan op het netwerk
van factoren, die tot de economische stilstand hebben
geleid of deze verergeren. Stagnatie van de internationale
afzet, industriële overproduktie en overcapaciteit, verscherpte
concurrentie tussen de internationale kapitaaleentra,
overheveling van bedrijven naar lagelonenlanden en een
aanhoudende crisis in het internationale bank- en geldstels
el; het zijn allemaal onderling samenhangende factoren die
meespelen. Het éénzijdig herleiden van de economische crisis
tot een te sterk uitdijen van de publieke sector is een te
simpele verklaring. Het eenvoudige recept van besparingen
op de sociale voorzieningen kan ons dan ook nauwelijks veru
o uwc n n ï b o c c c t u cn . iJe uestJdllllg,:,t'UlllH.':r-. van u c na t io na
Ie overheden krijgt zijn beslag na een historische ontwikkeling
van enige decennia, waarin de sociale verzekeringen, de
gezondheidszorg, het onderwijs en de maatschappelijke
dienstverlening
nen rlf' I[Fhf>le
zijn uitgegroeid tot de sleutelsectoren bin-
Wf>stf>rs,. samenleving n,.z,. hisrorisrh e periode
noemt men wel de opbouw van de 'welvaartsstaat' of
beter: de 'verzorgingsstaat'. Aan de ene kant groeide in deze
ujd hel uct wcr k van SOCIale voo rz rerung e n, dal o nm isb.ue
functies vervulde voor de beweging van het kapitalistisch
produktieproces. Aan de andere kant werden deze voorzieningen
belangrijk voor het levensonderhoud van de maatschappelijke
klassen, in het bijzonder van de arbeidersklasse.
Daarom heeft een aantasting van de sociale voorzieningen
directe gevolgen voor het levenspeil en de bestaansvoorwaarden
van grote delen van de bevolking in de Westeuropese
landen.
Crisis en gezondheidszorg in internationaal perspectief /21
De gezondheidszorg
De diverse Westeuropese landen hebben een uiteenlopend
rleel van het hruto nationaal produkt besteed aan de gezondheidszorg,
variërend van 6% van het bruto nationaal
p ro du k t 111 xpanje tot 10% in West-Duitsland. Ook is de verhouding
tussen publieke en private bestedingen aan gezondheidszorg
verschillend. Onder publieke bestedingen verstaan.
we de uitgave uit sociale verzekeringen en staatsmiddelen,
onder private bestedingen die uit particuliere verzekeringen
en uit de eigen portemonnee van de consument. Stellen we
de totale bestedingen aan gezondheidszorg op 100% dan is
de verhouding tussen publiek en privaat in de verschillende
landen als volgt:
PUBLIEL;. PRIVAAT
Engeland 92.6% 7.4%
Zweden 91.6% 8.4%
Italië 91.3% 8.7%
West-Duitsland 77.1% 22.9%
Nederland 71.1% 28.9%
Bron: Health and Wealth, an international study of health care
spending, Robert Maxwell, Lexington Books, 1982
De bovengenoemde nationale regeringen vatten deze publieke
bestedingen op als 'sociale lasten', die een herstel van het
rendement van het bedrijfsleven bemoeilijken. Ook wordt
sr eeds rne er t w ijf el gf'zaaid over het nut en d e doelmatigheid
van de uitgaven aan gezondheidszorg. Bepaalde econorue
u n ebb en deze i.wijt el verwoord Hl wat ZIJ de "wc L van de
verminderde meeropbrengst' noemen. Zij bedoelen hiermee
dat iedere extra-besteding aan gezondheidszorg minder oplevert
in termen van verbetering van de volksgezondheid.
Voor ingewijden is het algemeen bekend dat het 'nut' en de
doelmatigheid van de gezondheidszorg zeer moeilijk te meten
zijn en dat de relatie tussen de gezondheidszorg en het
peil van de volksgezondheid zeer ingewikkeld is. Vóórkomen
van sterfte en ziekte, gemiddelde levensverwachting,
hoogte van het ziekteverzuim, omvang van arbeidsongeschiktheid
en vroeg-invaliditeit zijn niet in de eerste plaats
maatstaven voor het peil en de doelmatigheid van onze gezondheidszorg,
maar voor de kwaliteit van het bestaan in
onze samenleving. De omvang, de aard en de kwaliteit van
de medische voorzieningen hebben slechts een secundair
effect op de hoogte van deze maatstaven. Niettemin leggen