download de pdf hier - Stichting Herstelling

jaarverslag
stichting herstelling2010

jaarverslag stichting herstelling 2010
2
Kerngegevens
Stichting Herstelling is een uniek werkervaringsproject. De stichting is in
1998 opgericht door Maatwerk Amsterdam en de provincie Noord- Holland.
Stichting Herstelling werkt sinds 1 januari 2006 nauw samen met de
Amsterdamse Dienst Werk en Inkomen. Het werk van Stichting Herstelling
laat zich verdelen in vier gebieden:
Forten > Jongens en mannen met een grote afstand tot de arbeidsmarkt
knappen de forten van de Stelling van Amsterdam op.
horeca/Facilitair > Voor vrouwen en meisjes bestaat een gelijkwaardig
traject met als middel het werken in de horeca, catering of facilitaire
dienstverlening in het praktijkcentrum in Amsterdam Zuidoost.
schoolFort > Voor vmbo-leerlingen die dreigen uit te vallen uit het
schoolsysteem is er Schoolfort. Zij verrichten lichte onderhoudswerkzaamheden
aan de forten en doen zo discipline, nieuwe motivatie en een nieuw
toekomstperspectief op.
De Zeehoeve > Voor mensen die onvoldoende kennis hebben van hun
eigen kansen en beperkingen, is er het diagnosecentrum De Zeehoeve.
Dit centrum stelt zich ten doel met een praktisch ingestelde test- en
oriënta tiecyclus de deelnemers binnen twee maanden te voorzien van een
adequaat en zorg vuldig advies, dat aansluiting op een passend werktraject
garandeert.
Meer dan 500 voornamelijk jonge deelnemers volgen zo jaarlijks een
traject. Op deze manier wennen zij (weer) aan werk en krijgen ze de kans
te leren met hun handen. Zo zorgen zij er tegelijk voor, dat een onderdeel
van het werelderfgoed in goede staat wordt doorgegeven aan toekomstige
generaties.
Stichting Herstelling is géén opleidingsinstituut, maar een voortraject naar
een (vervolg)opleiding, een werkgever of een combinatie daarvan. Wel voert
Herstelling sinds enige tijd de voorschakeling en/of het praktijkgedeelte
van een aantal BBL-trajecten (beroepsbegeleidende leerweg) uit.
De disciplines waarin Herstelling werkt zijn:
• timmeren en schilderen
• beton- en straatwerk
• metaalbewerken
• installatietechniek
• dakdekken
• groenvoorziening
• horeca
• catering
• facilitaire dienstverlening.
contactgegevens
Laarderhoogtweg 51
1101 BE Amsterdam Zuidoost
Tel: (020) 346 52 79
Fax: (020) 346 61 16
Internet: www.herstelling.nl
E-mail : info@herstelling.nl

ten geleiDe
Amsterdam
kan wel wat
hoffelijkheid
gebruiken, zegt wethouder
Andrée van Es.
Het lijkt wel een stoffig
en ouderwets begrip,
legt ze uit, maar veel
Amsterdammers voelen
zich beter op hun
gemak als het in praktijk
wordt gebracht.
Er valt niets tegenin te
brengen. Hoffelijkheid
ouderwets, stoffig?
Misschien moeten we
weer ervaren dat sommige
dingen ondanks
de dynamiek van de
samenleving tijdloos
zijn. Niet alles hoeft te veranderen. Overigens, hoffelijkheid
is niets anders dan respect. Dat eisen we
vaak van een ander, van de overheid in het bijzonder,
maar hoffelijkheid en respect zijn wederkerig. Je mag
het verlangen, maar je doet er verstandig aan het
allereerst anderen te betonen.
Andrée van Es is ‘onze wethouder’. Arbeidsre­integratie,
arbeidsmarktbeleid en werkloosheidsbestrijding
vallen onder haar verantwoordelijkheid. Ook
Herstelling is actief op haar beleidsterrein. Dat lijkt
ver weg van begrippen als ‘hoffelijkheid’ en ‘respect’,
maar dat is schijn. Herstelling richt zich op jongeren
die in tal van opzichten overlast veroorzaken. Door
ze in opleiding te nemen worden ze van de straat
gehaald en kunnen ze geen kattenkwaad uithalen.
Door ze in de opleiding niet alleen arbeidsvaardigheden
bij te brengen maar ook enkele maatschappelijke
normen en waarden:
• komen ze tot het inzicht dat ze hun leven een
andere richting moeten geven;
• kunnen ze dat later ook met enige overtuiging
overdragen;
• en leren ze dat ‘hoffelijkheid’ en ‘respect’ goed is
voor de samenleving in het algemeen, maar niet
minder voor hun eigen leven.
Het kabinet­Rutte maakt het Van Es niet makkelijk.
Het heeft zichzelf een enorm ingrijpende taakstelling
opgelegd, die het arbeidsmarktbeleid niet
ongemoeid laat. Forse bezuinigingen heeft het zich
voorgenomen, die de armslag voor gemeenten op dit
terrein zeer beperken. Mede door de liefdeloosheid
die het kabinet daarbij aan de dag legt, krijgt Van Es
het zwaar in de uitwerking daarvan de Amsterdammers,
die op zoek zijn naar aansluiting op de
arbeidsmarkt, te overtuigen van haar streven naar
hoffelijkheid.
Herstelling is een blijvertje op het terrein van
arbeidsmarktre­integratie en aanpak van de jeugd­
en jongerenproblematiek. Haar benadering is
succes vol. Die laat zich ook toepassen op anderen
dan jeugdige werklozen, bijvoorbeeld op scholieren
die vroegtijdig de school dreigen te verlaten of op de
groep van 600 tot 1.000 jongeren, die in Amsterdam
op veel plaatsen overlast veroorzaken. De inzet van
Herstelling kan onder méér labels dan alleen ‘werkgelegenheid’
worden geplaatst.
S
S …SmaarShoffelijkheidSenSrespectSzijnS
wederkerig.SJeSmagShetSverlangen,SmaarSjeS
doetSerSverstandigSaanShetSallereerstS
anderenSteSbetonen.
De methode­Herstelling is begin 2011 door Vincent
Vrooland beschreven in het bekroonde boek
‘Succesvolle leer­werktrajecten op werelderfgoed’.
Het eerste exemplaar is door Andrée van Es in
ontvangst genomen. Ze weet dat Herstelling een
oplossing biedt. Ook in moeilijke omstandigheden.
Er mag dan een economische crisis zijn, de overheid
mag dan ingrijpend bezuinigen, de jeugd­ en jongeren
problematiek vermindert daardoor niet. Net
zomin als de vraag naar arbeidskrachten op middellange
termijn, als de crisis over zijn dieptepunt heen
is en de babyboomers de arbeidsmarkt in groten
getale verlaten. De bevordering van hoffelijkheid en
respect begint nú, onder meer door adequaat beleid
gericht op arbeidsdeelname van jongeren. Andrée,
Herstelling is er klaar voor.
Jeroen Sprenger
voorzitter Stichting Herstelling
ten geleiDe
3

S
S IkShebSalsS
directeurSgemerkt,S
gezienSenServarenS
dat,SalsSjeS
eenSmaalSmetShetS
‘HerstellingSvirus’S
besmetSbent,SgeenS
enkelSmedicijnSofS
afkickprogrammaS
jeShiervanSverlost.
jaarverslag stichting herstelling 2010
4
voorwoorD Directeur stichting herstelling
Het jaar 2010 was voor mij
het eerste volledige jaar als
directeur van de Stichting.
In het jaarverslag over 2009 heb ik
aangegeven dat in 2010 het accent
zou liggen op:
• hernieuwd investeren in het
bestaande netwerk van opdrachtgevers
en subsidieverstrekkers en
het uitbreiden met nieuwe;
• het opnieuw beschrijven van de
zich steeds verder ontwikkelende
methodiek en dit in een boek
vastleggen;
• het ontplooien van initiatieven
om de methodiek uit te rollen over
andere gemeenten binnen de
stelling zone;
• het organiseren van een conferentie
over jeugdwerkloosheid onder
het motto 'in de aanval tegen de
uitval'.
Terugkijkend kunnen we concluderen
dat we deze doelstellingen
grotendeels gehaald hebben.
• De relatie met de opdrachtgevers
en subsidie verstrekkers is geïntensiveerd
en nieuwe contacten zijn
gelegd.
Hoogtepunten waren de oplevering
van het dak op Fort Edam in
opdracht van Staatsbosbeheer, de
oplevering van de fortwachterswoning
bij Fort Diemerdam in
opdracht van Stadsherstel en de
start van de renovatie van de genieloods bij Fort
Nigtevecht, in opdracht van Natuurmonumenten.
Deze laatste betreft een leerlingbouwplaats waar
ook in 2011 nog veel tijd en energie in gestoken
zal worden. Ons diagnosecentrum De Zeehoeve
bestond in 2010 vijf jaar en heeft zich in die tijd
meer dan bewezen.
Ons werk in Paramaribo en de samenwerking met
de Stichting Arbeidsmobilisatie en Ontwikkeling
begint steeds meer zijn vruchten af te werpen.
• Onze manier van werken is door Vincent
Vrooland beschreven in het boek ‘Succesvolle
leer­werktrajecten op werelderfgoed. De methodiek
van de stichting Herstelling: een werkend
re­integratieperspectief voor ‘probleemjongeren’.
Voor het eerst heeft de in de praktijk gegroeide
methodiek hiermee een wetenschappelijke onderbouwing
gekregen. Daar zijn we trots op.
Het boek is te bestellen via onze website:
www.herstelling.nl
• We hebben diverse initiatieven genomen om ook
andere gemeenten met de Herstelling­methodiek
te ‘besmetten’. Wij hopen dat zich dat vanaf 2011
gaat doorvertalen in concrete opdrachten. Wij
realiseren ons daarbij, dat noodzakelijke bezuinigingen
roet in het eten kunnen gooien. Niettemin:
goede waar prijst zichzelf.
• Op 20 januari 2011 hebben wij een conferentie
over Herstelling georganiseerd in samenwerking
met de provincie Noord­Holland. Met een toeloop
van ca.130 deelnemers en bijdragen aan het programma
van staatssecretaris Teeven, wethouder
Van Es van Amsterdam, gedeputeerde Meerhof
van de provincie Noord­Holland en een optreden
van Peter Faber, kunnen we van een groot succes
praten. Op deze conferentie is het eerste exemplaar
van het boek uitgereikt. Voor het eerst werd
de film ‘De methodiek van Herstelling, een film
over een uniek werkervaringsproject’ vertoond en
we konden een vernieuwde website presenteren.
Genoeg om met voldoening op terug te kijken!
Werken voor en met mensen van Herstelling vind
ik een voorrecht. De inzet, de bezieling en de hartstocht
waarmee de werkmeesters en de consulenten
hun werk doen is aanstekelijk. Ik heb als directeur
gemerkt, gezien en ervaren dat, als je eenmaal met
het ‘Herstellingvirus’ besmet bent, geen enkel
medicijn of afkickprogramma je hiervan verlost. Dat
hoeft ook niet, want we praten in dit geval over een
meer dan prettige besmetting. Deze bezieling, de
methodiek met een combinatie van hard en zacht
en het tegelijkertijd werken aan het behoud van
fysiek cultureel erfgoed en het re­integreren van een
moeilijke doelgroep, tilt Herstelling onverminderd
uit boven andere re­integratietrajecten.
We bevinden ons in turbulente tijden. Subsidies
worden gekort of ingetrokken, de re­integratiebudgetten
staan zwaar onder druk. Onze opdrachtgevers
en ook Herstelling ondervinden daarvan de
nadelige gevolgen. Het goede daaraan is, dat het ons
dwingt om bij onszelf te rade te gaan: doen we nog
steeds de goede dingen, leggen we de juiste accenten,
wat kan of moet beter, efficiënter en anders?
Dankzij de niet aflatende steun van de provincie
Noord­Holland en onze opdrachtgevers, kan de
Stichting Herstelling haar werk doen. Daar zijn wij
blij mee en wij zullen er alles aan doen om dit vertrouwen
niet te beschamen. Onze basis blijft bestaan
uit het begeleiden van jongeren uit Amsterdam

door ze zinvol werk te laten doen op de Stelling van
Amsterdam en ander cultureel erfgoed in Noord­
Holland.
Maar regeren is vooruitzien. Voor de Stichting
Herstelling betekent dit dat wij ons meer willen gaan
manifesteren als een kenniscentrum, waar een link
gelegd wordt tussen kennis en doen. We hebben
inmiddels veel ervaring en expertise opgedaan met
het begeleiden van een moeilijke doelgroep jongeren
naar werk. We beschikken over een groot netwerk
aan opdrachtgevers, werkgevers en toeleiders. Deze
kennis en kunde, gebaseerd op een in de praktijk
ontwikkelde methode, willen we breder aanbieden
om ook anderen daarvan te laten profiteren. Op
bestuurlijk, management­ en uitvoerend niveau
kunnen wij adviseren, faciliteren, coachen, opleiden
en begeleiden, om anderen te helpen jongeren met
problemen aan het werk te krijgen. Dat hebben we
de afgelopen vijftien jaar bewezen. Daar zijn we goed
in. Daar zetten we vol op in vanaf 2011.
Joop van Burk
directeur stichting Herstelling
voorwoorD Directeur werKbeDrijF herstelling
In het verslagjaar
deden de komende
bezuinigingen in
de re­integratie zich al
voelen. Dit heeft tot
de nodige commotie
geleid. Er zal in de
komende tijd flink
bezuinigd moeten
worden en tegelijkertijd
willen we ook
concrete resultaten
blijven zien.
Toch is het gelukt de
uitstroom naar verschillende
disciplines
op peil te houden.
Voor de gemeente
Amsterdam blijft
Herstelling belangrijk:
een re­integratie instrument dat uniek is in zijn soort.
Mede daardoor werken we al langer dan tien jaar op
het werelderfgoed, de Stelling van Amsterdam.
De komende, moeilijke, periode zie ik met vertrouwen
tegemoet. Ook wij zullen natuurlijk nog kriti
scher naar onze resultaten, efficiëntie en kosten
moeten kijken. Maar Herstelling heeft bestaansrecht.
Zonder onze inzet blijven jaarlijks honderden jongeren
langs de kant staan, die nu op de arbeidsmarkt
zijn gekomen en in hun levensonderhoud kunnen
voorzien.
Het belangrijkste wat wij de deelnemers vragen is
inzet, aanwezigheid en een respectvolle benadering
van de werkleiding. Dat is een tijdrovende klus.
Deze jongeren hebben vaak meer aanleg tot het
aantrekken van problemen dan het oplossen ervan.
Gedragsverandering heeft dan ook een hoge prioriteit.
De sociale en culturele codes, die nodig zijn
voor verkrijgen en behouden van werk, zijn afwezig.
S
S WerkenSdoeSjeSnietSalleenSvoorSjezelf.S
HetSisSookSeenSvoorwaardeSomSonsSsocialeS
zekerheidsstelselSovereindSteShoudenSvoorS
diegenenSdieSdaaropSzijnSaangewezen.
‘Aanwezigheid’ is een voorwaarde om het werkleerproces
te ondergaan, en daar openbaart zich een
probleem. Een toenemend aantal mensen reageert
niet op onze aanbiedingen en kansen om hun positie
te verbeteren. Pogingen om contact te krijgen met
deze ‘onwilligen’ stuiten op problemen. Deze
jongeren komen vaak uit milieus waar schoolgang
en werken uitzondering zijn en het hebben van een
uitkering een ‘recht’. We hebben te maken met een
ontspoorde groep zonder respect voor anderen,
zonder sociale verantwoordelijkheid; een groep die
falen altijd aan anderen wijt. Hierin berusten DWI
en Herstelling niet. Werken doe je niet alleen voor
jezelf. Het is ook een voorwaarde om ons sociale
zekerheidsstelsel overeind te houden voor diegenen
die daarop zijn aangewezen. Nog indringender
zullen we onze (vaak nog jonge) deelnemers voorhouden:
“Raak nooit onnodig afhankelijk van door
anderen betaalde steun, beschouw uitkeringen nooit
als vanzelfsprekend en werk vooral aan eigen oplossingen.
Daar kan Herstelling je bij helpen.”
Yoeri van der Lugt
directeur Werkbedrijf Herstelling
Dienst Werk en Inkomen
voorwoorD
5

jaarverslag stichting herstelling 2010
6
voorwoorD Directeur Dwi
Alweer een jaar ben ik nu directeur bij de
Dienst Werk en Inkomen. Mijn achtergrond
is die van politie en Justitie en voor mij is dit
eerste jaar er een geweest van verwondering, verrassing
en heel veel leren. Eén van de verrassingen
is de positieve mentaliteit van de medewerkers van
Herstelling. Vanuit mijn vorige werkkring weet ik
maar al te goed wat voor problemen er in de samenleving
spelen, en nog beter hoe ingewikkeld het is
om dit soort problemen op te lossen.
De down­to­earthbenadering van Herstelling,
gecombineerd met een uitgebreid netwerk in zowel
de zorg als bij werkgevers, spreken mij aan.
uit het boeK
‘succesvolle leer-werK trajecten op
werelD erFgoeD’
SS HerstellingSisSvoorSveelS
jongeSmensenSeenSpoortS
naarSeenSbeterSleven,SeenS
levenSmetS(zelf)respectSenS
perspectief.SDatSgaatSnietS
altijdSvanSeenSleienSdakje.S
HardSwerken,SconfrontatiesSmetSjeSwerkmeesters,S
jeSploegSgenotenSenSvooralS
metSjezelf.SDisciplineSenS
volhardingSbrengenSechterS
uiteindelijkShetSsucces!
bas van Delden
Amsterdam wordt
de komende jaren
geconfronteerd met
een aantal forse
uitdagingen. Zo
moeten we een halt
toeroepen aan de
‘kleine’ criminaliteit
en zullen we
een vuist moeten
maken tegen de
jeugdwerkloosheid
en de voor tijdige
schooluitval. Ik ben
ervan overtuigd
dat we als stad deze
uitdagingen aankunnen,
maar alleen met
de uiterste inspanning
van eenieder.
Eén ding weet ik zeker. Dat is dat we op Herstelling
kunnen rekenen, en dat zullen we dan ook doen.
Afgelopen jaar heeft Herstelling te kampen gehad
met onvoldoende instroom van deelnemers. Ik zie
het als mijn opdracht om vanuit de DWI optimaal
gebruik te maken van dit instrumentarium voor de
gemeente Amsterdam.
In 2010 zijn we ook geconfronteerd met een heel
andere realiteit dan in voorgaande jaren, als het gaat
om de beschikbare middelen. Noodgedwongen hebben
wij toen al keuzes moeten maken over de besteding
van die middelen. Herstelling heeft – net als
iedereen – ook scherper aan de wind moeten varen,
om met minder middelen méér te presteren. Dat is
gelukt en daar ben ik trots op. Komende jaren zal het
er, als het gaat om beschikbaar budget, niet beter op
worden. Ik vertrouw echter op de creativiteit van het
management om hier goed mee om te gaan. Kansen
zijn er ook, en onze taak is daar goed op in te spelen.
Voor 2010: goed gedaan!
Bas van Delden
directeur Dienst Werk en Inkomen

inhouD
ten geleiDe
jeroen sprenger, voorzitter stichting herstelling 3
voorwoorD
joop van burk, directeur stichting herstelling 4
Yoeri van der lugt, directeur werkbedrijf herstelling Dienst werk en inkomen 5
bas van Delden, directeur Dienst werk en inkomen 6
1 stichting herstelling
ons project in een notendop 8
2 hoogtepunten van het jaar 2010 12
3. De resultaten 22
4. uitgevoerDe werKZaamheDen 28
5. publiciteit en werKbeZoeKen 38
6. herstelling internationaal 46
7. samenwerKen met herstelling
inforsa op Fort abcoude, herstelling Den helder en herstelling gooi- en vechtstreek 52
bijlagen
i. Doel van stichting herstelling 58
ii. bestuur stichting herstelling 58
+ verDer
congres, boek, film en website 16
arbo-verslag 2010 32
eerste lustrum Zeehoeve 34
sportfort en burgerschapsvorming. alleen leren werken is niet voldoende 51
+ interviews
andreé van es: ik ben fan van herstelling 11
vincent vrooland en henk Kerzaan: re-integreren is een vak
waarvan de opleiding nog ontbreekt 21
Youssef Ziadi: ik heb nog 1 à 2 keer per week contact met die jongens 33
aziez makhlouf – spiegeltje, spiegeltje óp de wand. succesvol ondernemen na herstelling 43
ed beijleveld: Deze combinatie van mensen en methodiek heb ik nergens anders gezien 44
samy Delshad hamed: paspoort en opleiding 57
inhouD
7

Ambachtstraat: vallen maken voor de muskusratten bestrijding

1
stichting herstelling
ons project in een notenDop
De stichting herstelling streeft ernaar, voornamelijk jonge, werklozen voor te bereiden op een
baan of een opleiding. voor jongens en mannen ligt het accent op de bouw, de metaal of het
groen. wij bieden ze de mogelijkheid werkervaring op te doen op een van de forten van de
stelling van amsterdam. Daar verrichten ze, onder leiding van ervaren werkmeesters, allerlei
werkzaamheden – schilderen, timmeren, dakdekken, metaalwerk, straten, groenwerk – die de
forten in oude staat moeten terugbrengen. op die manier krijgen ze de kans te kijken of het
werken in de bouw of het groen bij ze past. voor meisjes en vrouwen bestaat, volgens dezelfde
methodiek, sinds begin 2006 een programma dat werkervaring biedt in de horeca, catering of
facilitaire dienstverlening.
werKhouDing
Als werken in deze branches niet blijkt te passen,
dan wil dat niet zeggen dat het traject bij Herstelling
tevergeefs is geweest. Integendeel; de deelnemers
hebben in die periode geleerd wat het is om te werken.
Ze hebben geleerd op tijd te komen, opdrachten
van een leidinggevende aan te nemen, initiatief te
tonen en met collega’s om te gaan; basisvaardigheden,
kortom, die zo vanzelfsprekend lijken maar
dat voor veel van onze pupillen niet zijn.
bewerKelijKe Doelgroep
De meeste deelnemers van Herstelling hebben hun
schoolopleiding niet afgemaakt en een aantal is in
aanraking geweest met politie en/of justitie. Ze
zijn vaak opgegroeid in de probleemgebieden van
Amsterdam en omgeving. Velen hebben schulden,
die kunnen oplopen tot onoverzichtelijke bedragen.
Vooral de Marokkanen en Antillianen onder onze
deelnemers zijn zich erg bewust van het negatieve
beeld dat de samenleving van hen heeft. De huidige
beeldvorming over moslims draagt daar voor een
deel van de groep in negatieve zin aan bij. Hierdoor
ontstaat een wij­tegen­zij­houding met overgevoelige
reacties op iedere vorm van kritiek. Ze voelen
zich al snel gediscrimineerd of, zoals de Antillianen
het zeggen, ‘gedissed’ (disrespected). Hierdoor
dreigt een vicieuze cirkel te ontstaan: zij zetten
zich nóg nadrukkelijker af en hun imago wordt nóg
slechter.
straKKe aanpaK
Deze problematiek vraagt volgens ons om een zeer
consequente en strakke aanpak. Te laat komen, niet
luisteren naar de werkmeester, slordig omgaan
met gereedschap, dreigen met geweld; al dit soort
zaken wordt afgestraft door bijvoorbeeld een
strenge berisping of het inhouden van geld en/of
vakantiedagen. Onderhandelen hierover is, vaak in
tegenstelling tot wat de deelnemers gewend zijn,
niet mogelijk. Dit consequente optreden werkt
goed. De meesten hebben veel respect voor de werkmeester.
Vaak zoveel, dat er na verloop van tijd een
echte vertrouwensband ontstaat. De werkmeester is
daardoor goed op de hoogte van de problemen waar
de mannen en vrouwen mee kampen – schulden,
gebroken gezinnen, op heel jonge leeftijd kinderen
krijgen enzovoort – en probeert ze daar zo goed
mogelijk bij te helpen, in samenwerking met de
re­integratieconsulent. Die sanctioneert of verwijst
hen zo nodig door naar een hulpverlenende instantie.
Deze methodiek wordt voortdurend aangepast
aan veranderende omstandigheden.
het programma
Het programma van Herstelling is opgebouwd uit
verschillende modules. Hoewel hieronder specifiek
het Forten­programma wordt aangegeven, gelden
de algemene principes ook voor de afdelingen
Horeca en Schoolfort. Herstelling streeft ernaar de
‘methode­Herstelling’ ook in haar internationale
projecten zoveel mogelijk te hanteren.
In 2008 is het fortenprogramma ingedeeld in ‘units’,
gebaseerd op de verschillende ambachten. Er zijn
vier trajectunits: Groen, Timmeren, Dak/schilderen
en Metaal. Iedere deelnemer begint met een introductieweek
in de introductie­unit. Hierin wordt hij
geobserveerd en getest. Tijdens deze week wordt
hoofdzakelijk gekeken naar gedrag en houding. De
tests hebben voornamelijk betrekking op de technische
kwaliteiten en het interessegebied van de deelnemer.
Naar aanleiding van interesse, kwaliteiten en
SS DeSmeestenShebbenSveelS
respectSvoorSdeSwerkmeester.S
VaakSzoveel,SdatSerSnaSverloopSvanS
tijdSeenSechteSvertrouwensSbandS
ontstaat.
1. stichting herstelling. ons project in een notenDop 9

Praktijkcentrum: de oude vertrouwde volkswagenbusjes maakten plaats voor Fiat
jaarverslag stichting herstelling 2010
10
eventuele beperkingen, wordt hij in overleg geplaatst
bij een van de trajectunits.
De unitprogramma’s bieden intensieve begeleiding.
Na een gewenningsperiode leggen de werkmeesters
een steeds grotere nadruk op werkhouding, vaardigheden
en kennis. De deelnemers werken aan hun
arbeidsdiscipline en inzicht in de eigen mogelijkheden,
aan het ontwikkelen van eigen initiatief en
het krijgen van steeds meer verantwoordelijkheid.
De opdrachten worden complexer en er wordt
een toenemend beroep gedaan op samenwerking.
Daarna worden zij voorbereid op uitstroom naar
een reguliere baan in een specifieke beroepsrichting,
of op het instroomniveau gebracht van een vakopleiding.
In de laatste fase komen de deelnemers
in de uitstroomunit. Van hieruit lopen zij stage bij
een werkgever en stromen zij uit naar een baan, een
opleiding of een combinatie daarvan.
samenwerKing
Het werk van Herstelling wordt gefinancierd door
de Gemeente Amsterdam en de provincie Noord­
Holland. Onze jongeren hebben een stage­ of
arbeidsovereenkomst bij de Dienst Werk en
Inko men (DWI) van Amsterdam en zijn van daaruit
gedetacheerd bij het werkbedrijf Herstelling. Verder
werken we nauw samen met de opleidings instituten
van de verschillende branches. In overleg worden
het praktische niveau en de vereiste competenties
afgestemd. Als onze leerlingen zich goed ontwikkelen,
stromen zij vaak via deze organisaties uit naar
een baan. Herstelling is geregeld in onderhandeling
met nieuwe samenwerkingspartners.
Diagnosecentrum De Zeehoeve: Kansen
en beperKingen scherp in beelD
In toenemende mate werd de DWI de afgelopen
jaren geconfronteerd met jonge mannen en vrouwen
uit de risicodoelgroepen, die met de bestaande middelen
onvoldoende getest konden worden. Deze
jonge mensen hadden onvoldoende kennis van
zichzelf en de eisen die een baan aan hen stelt; met
andere woorden, een irreëel beroepsbeeld. Werden
zij toch op een, relatief kostbaar en langdurig, traject
geplaatst, dan mislukte dit vaak. De opleiding sloot
niet aan op het kennisniveau en de vaardigheden van
de deelnemers, noch op hun mogelijkheden op de
arbeidsmarkt.
Daarnaast bleken tijdens het traject sommige deelnemers
zodanig ernstige psychosociale problemen te
hebben, dat participatie op de arbeidsmarkt uitgesloten
was. Mede daardoor was de uitval uit de projecten
hoog. En dat kostte veel (gemeenschaps)geld.
Amsterdam had dus grote behoefte aan een praktisch
diagnosecentrum. Belangrijkste doel daarvan
moest zijn binnen een relatief korte periode een
kansrijk traject te bepalen voor de betreffende persoon.
Sinds mei 2005 bestaat een dergelijke organisatie:
Diagnosecentrum De Zeehoeve. Dit onderdeel
van Stichting Herstelling stelt zich ten doel met een
praktisch ingestelde test­ en oriëntatiecyclus de deelnemers
binnen twee maanden te voorzien van een
zorgvuldig advies, dat aansluiting op een passend
leerwerktraject of een zorgtraject beoogt.S
Het centrum is gevestigd in een zogenaamde
kringen wetboerderij, die onderdeel is van de Stelling
van Amsterdam. In juli 2005 werd het door de toen ­
malige Amsterdamse Wethouder Aboutaleb
geopend. Het diagnosetraject bij de Zeehoeve is
sinds 2007 ook opengesteld voor volwassenen tot
45 jaar.
schoolFort
Vmbo­leerlingen die dreigen uit te vallen uit het
schoolsysteem, kunnen sinds 2007 bij Schoolfort
terecht. Na een succesvolle pilot van twee jaar, bij
het Bredero College in Amsterdam­Noord, is dit
programma beschikbaar voor leerlingen uit heel
Amsterdam. De jongeren verrichten, aangepast aan
de schooltijden, lichte onderhoudswerkzaamheden
aan de forten van de stelling van Amsterdam en
doen zo discipline, nieuwe motivatie en een nieuw
toekomst perspectief op. Het overgrote deel van
de jongeren rondt na een tijdje de schoolopleiding
alsnog succesvol af.

wethouDer anDreé van es: iK ben Fan van herstelling
De amsterdamse wethouder
andrée van es beheert de portefeuilles
werk, inkomen en burgerschap
en Diversiteit, inburgering
en bestuurlijk stelsel. Zij
is enthousiast over herstelling.
maar zij heeft ook een duidelijke
opdracht voor ons: versterk
de brugfunctie tussen publieke
re-integratie en werkgevers.
cv
Landelijke bekendheid kreeg Andreé
van Es als lid en vooral als voorzitter
van de fractie van de Pacifistisch
Socialistische Partij (PSP) in
de Tweede Kamer. Die ging in 1989
op in GroenLinks. Daarna diende zij
de publieke zaak in verschillende
bestuursfuncties, zoals bij de VPRO,
De Balie, de Raad voor het Openbaar
Bestuur en GGZ Nederland.
De laatste functie vóór haar wethouderschap
was die van Directeur
Generaal op het Ministerie van
Binnenlandse zaken. Op het gebied
van Werk, inkomen en participatie
staat de wethouder voor: ‘Werk vóór
Inkomen’. In Amsterdam is werken
het doel en participatie de norm.
Amsterdam wil dat mensen meedraaien
in de samenleving, het liefst
door betaald werk, anders door aangepast
werk of vrijwilligerswerk.
Fan
Zoals zij ook op het congres in
het provinciehuis in Haarlem
bekende, is de wethouder een fan
van Herstelling. “Herstelling is een
uniek werkervaringsproject voor
kwetsbare jongeren. Herstelling
heeft zich bewezen als methode om
jongeren weer op het rechte pad en
in het arbeidsproces te krijgen. En
daar ben ik heel blij mee. Want het
bestuur van Amsterdam heeft de
ambitie gesteld zich vol in te zetten
op het stimuleren van mensen op
weg naar betaald werk.” Dat komt
tot uiting in een stevige ambitie
wat betreft het aantal mensen dat
aan werk geholpen moet worden.
Maar het is niet zo maar een ambitie,
zegt zij. “Ik heb de overtuiging
dat betaald werk dé ultieme vorm
is van participatie. Werk leidt niet
alleen tot financiële zelfredzaamheid,
maar ook tot sociale interactie.
Het stimuleert de eigenwaarde
van mensen en daagt uit tot verdere
zelfontplooiing.”
coalities
Een andere ambitie uit het collegeakkoord
is om nieuwe coalities te
smeden tussen gemeenten, regio,
bedrijfsleven en onderwijsinstellingen
met als doel om Amsterdam
sterker uit de crisis te laten komen.
“We willen dat alle Amsterdammers
hun talenten op de arbeidsmarkt
kunnen inzetten.” De methodiek
van Herstelling sluit hier volledig
op aan. De wethouder noemt
Herstelling zelfs “een voorbeeld van
hoe het moet. Herstelling opereert
niet alleen, maar zoekt samenwerking
met diverse partijen”, zoals
provincie, opdrachtgevers, DWI,
kenniscentra, brancheorganisaties
en de werkgevers zelf. “Herstelling
schakelt voor, leidt op, leert werknemersvaardigheden
aan. Jongeren
leren verantwoordelijkheid te nemen
voor hun eigen toekomst. En dat
in een setting die er écht toe doet.
Geen ‘proefstukjes’ en nepmuurtjes;
de jongeren knappen de forten van
de Stelling van Amsterdam echt op.
S GeenS‘proefstukjes’SenS
nepSmuur t jes;S S
deSjongerenS
knappenSdeS
fortenSvanSdeS
StellingSvanS
AmsterdamS
echtSop.
En al doende leren ze werknemersvaardigheden.
Dit maakt Herstelling
zo uniek. Het doet ertoe: voor de
jongens en meisjes, die hulp zo hard
nodig hebben, voor de opdrachtgevers,
voor de werkgevers. En
daarmee”, zegt wethouder Van Es,
“fungeert Herstelling als een brug
tussen werkgevers, brancheorganisaties
en de publieke re-integratie.”
regionale samenwerking en
bredere maatschappelijke
belangen
Andreé van Es is trots op de regionale
samenwerking die van de grond
is gekomen in de vorm van een
actieplan voor de bestrijding van
jeugdwerkloosheid. “Hierin werken
de wethouders van de regio Groot-
Amsterdam samen. Maar ik kijk
ook naar bredere maatschappelijke
belangen. Zo blijkt dat jongeren,
die van te voren in aanraking
zijn geweest met politie en justitie,
na deelname aan een traject bij
Herstelling veel minder vaak recidiveren.
Een sluitende keten is dus
van wezenlijk maatschappelijk
belang. En dat ziet Herstelling heel
goed in.”
Herstelling is dus goed bezig, vindt
zij, maar het kan altijd nog beter.
Zij geeft ons dan ook opdracht de
brugfunctie nog verder vorm te
geven. De werkgevers daagt zij uit
optimaal gebruik te maken van die
brug. “Dit kan middels social return
en afspraken met brancheorganisaties.”
Werkgevers hebben deze jongeren
straks keihard nodig als de
arbeidsmarkt weer aantrekt. Het is
ook in hun belang te investeren in
deze jongeren, zegt Van Es.
1. stichting herstelling. ons project in een notenDop 11

Ambachtstraat:
de was- en strijkruimte,
waar
alle kleding voor
Forten, Horeca
en Schoolfort
wordt behandeld

2
hoogtepunten van het jaar 2010
herstelling kende dit verslagjaar een groot aantal hoogtepunten, zoals het vijfjarig bestaan
van de Zeehoeve, de krachtige doorzet van het één jaar oude herstelling Facilitair, het werk
van herstelling internationaal en niet te vergeten alle deelnemers die een baan of een
opleiding vonden. we besteden hier ook aandacht aan hoogtepunten die formeel in het
verslag over 2011 thuishoren, maar waarvan de bulk van het werk in 2010 is verzet, en
waar we trots op zijn: ons nieuwe boek, de film, het congres en de nieuwe website.
resultaten
Het verslagjaar laat goede resultaten zien voor de
verschillende onderdelen van Herstelling. Terwijl
Horeca, Facilitair en Zeehoeve veel tot zeer veel
aanmeldingen hebben, is er bij Forten een wisselend
beeld; veel aanmeldingen maar minder plaatsingen.
Schoolfort voldoet aan de met DMO gemaakte
afspraken, maar wil in de toekomst graag meer.
• Bij herstelling Forten is, van de 395 aanmeldingen,
uiteindelijk 26% nooit gestart in de introductieweek.
Dat houdt in dat er maar 290 deelnemers
daadwerkelijk zijn gestart. Dat zijn er 34 minder
dan in 2009. De uitstroom verliep redelijk goed.
Ondanks de recessie kon Forten deelnemers laten
uitstromen naar samenwerkingsverbanden van
bouwgerelateerde opleidingen zoals het SSP, en bij
werkgevers. Gedurende het verslagjaar zijn er tijden
geweest dat er zelfs meer deelnemers hadden
kunnen uitstromen dan er kandidaten waren.
• horeca/Facilitair. Vooral de instroom in Facilitair
groeit vanwege de laagdrempeligheid. Ook voor
de mensen in de onderste helft van trede 3 zijn
er functies. Herstelling anticipeert nu meer dan
vroeger op de groeiende vraag uit de markt.
36 mannen en vrouwen startten een traject bij
Facilitair. Bij Horeca waren dat er 77 terwijl er
nog 33 deel nemers in traject zaten. Horeca vond
voor 31 mensen een plaats op de arbeidsmarkt. Bij
Facilitair waren dat er 9.
• De Zeehoeve kreeg in het verslagjaar te maken met
een lichte schaduwzijde van haar succes: gebrek
aan capaciteit. Om toch zoveel mogelijk tegemoet
te komen aan de vraag, steeg de bezettingsgraad
zelfs tot 120% (zie elders in dit hoofdstuk).
Bij het diagnosecentrum is geen sprake van
uitstroom, zoals bij de andere onderdelen van
Herstelling, omdat een correcte rapportage altijd
‘positief’ is. Toch zetten de medewerkers zich
altijd in om voortijdige uitval te voorkomen
en met de deel nemers het hoogst haalbare te
bereiken.
resultaten 2010 Zeehoeve herstelling schoolfort horeca Facilitair totaal
stand 1-1-2010 8 139 23 31 0 201
In dienst/instroom 154 180 61 77 36 508
Uit dienst/uitstroom 139 252 53 78 17 539
stand 12-31-2010 23 67 31 30 19 170
• Conform de afspraken over 2010 met de Dienst
Maatschappelijke Ontwikkeling (DMO) heeft
het schoolfort 103 trajecten gerealiseerd. Daarvan
waren 61 nieuwe trajecten en 42 verlengingen.
53 deelnemers stroomden in dit jaar uit; 85% van
hen positief of neutraal. Er hoefde er maar één
verwijderd te worden wegens slecht gedrag.
werK
Herstelling Forten prijst zich gelukkig met haar
opdrachtgevers. In het verslagjaar bleven zij ons
trouw. Hoogtepunt van het jaar was de oplevering
van het dak van Fort Edam aan eigenaar Staatsbosbeheer.
In de loop van de vier jaar, die het 4000 m²
grote dak gekost heeft, heeft werkmeester Gerard
Baas op het fort honderd deelnemers laten ruiken
aan een mooi vak.
Nieuw was het ontwerp en de fabricage van twee
bruggen voor de Dwangbrucht ‘Huis te Nuwendoorn’
in Harenkarspel, Noord­Holland.
Op Fort Nigtevecht is, na het fort, de genieloods aan
de beurt voor een grondige restauratie. In de voorbereiding
heeft Herstelling in haar praktijkcentrum
in Amsterdam Zuidoost een tijdelijke schaftkeet
geconstrueerd die achter de loods is geplaatst. Die
is door de deelnemers opgebouwd en van sanitair,
verwarming en elektra voorzien. Het project wordt
samen met Fundeon – het kenniscentrum voor het
beroepsonderwijs voor de bouw, infra en gespecialiseerde
aannemerij – als leerlingbouwplaats uitgevoerd.
De arbo­afdeling blijft hard werken aan het veiligheidsbesef
bij onze deelnemers. Maar ook de leidinggevenden
moeten regelmatig aan de bak, met bijvoorbeeld
BHV­cursussen en ‘VCA­Vol’. In 2010
vonden twintig ‘ongevallen’ plaats die geen van alle
blijvende schade opleverden.
2. hoogtepunten van het jaar 2010
13

jaarverslag stichting herstelling 2010 Fort Nigtevecht: zagen oefenen in de genieloods
14
publiciteit en werKbeZoeKen
Qua publiciteit was het sneeuwruimen van de
deelnemers, tijdens een periode van vorstverlet, een
hoogtepunt. Begin januari schepten en veegden zij
sneeuw en strooiden zout bij een aantal verpleeg­
en verzorgingstehuizen in Amsterdam. Kranten,
websites en televisie hadden voor dit stukje goed
nieuws veel belangstelling.
De Duitse minister van Arbeid en Sociale Zaken,
Dr. Ursula von der Leyen, kwam op 18 februari met
een delegatie naar Nederland om zich een beeld te
vormen over hoe wij met re­integratie omgaan. Zij
was onder de indruk. De Telegraaf van 19 februari
citeerde haar daarover: “Jullie werken efficiënter en
er zijn relatief minder werklozen doordat gemeenten
mensen lokaal zover krijgen actief en snel naar een
baan om te kijken.”
SS JullieSwerkenSefficiënterSenSerS
zijnSrelatiefSminderSwerklozenS
doordatSgemeentenSmensenS
lokaalSzoverSkrijgenSactiefSenSsnelS
naarSeenSbaanSomSteSkijken.
Onder de andere bezoekers die we in 2010 mochten
ontvangen waren toenmalig gedeputeerde Rob
Meerhof, PvdA­Tweede Kamerlid Roos Vermey, een
delegatie van de Surinaamse Bouw­ en Konstructiesector
en de Nederlandse Ambassadeur in Suriname,
Aart Jacobi.
internationaal
De ambassadeur was op bezoek omdat Herstelling
op productieve manier inhoud geeft aan de samenwerking
met haar Surinaamse counterpart, de Stichting
Arbeidsmobilisatie en Ontwikkeling (SAO).
In de zomer kwamen vijf docenten van SAO naar
Nederland voor Cursussen VCA en BHV. Het hoofd
van de afdeling beleid van de SAO, Shaya Rodjan,
reisde met hen mee om de Surinaamse methodiek
aan te scherpen.
In de laatste maanden van het verslagjaar stond in
Suriname een lange lijst van projecten en evenementen
op de rol. In het SAO­gebouw werd gewerkt
aan toiletgroepen, de verdere ontwikkeling van
een afdeling GaWaLo en er werden lasexamens
afgenomen. Verder was er aandacht voor de methodiekontwikke
ling, de administratieve organisatie,
het voorraad beheer, het financieel systeem en de
automa tisering. In Paramaribo en daarbuiten werkten
anderen aan het Nola Hatterman Instituut, het

Fort Nieuw Amsterdam, het schoonmaken van een
aantal belangrijke beelden en de bestrating rond de
Petrus en Paulus Kathedraal .
eerste lustrum Zeehoeve: Kansen
en beperKingen al vijF jaar scherp
in beelD
In november 2010 vierde de Zeehoeve haar vijfjarig
bestaan. De eerste deelnemers kwamen echter al
in mei 2005 door de poort. Sindsdien zijn er meer
dan duizend diagnoses gesteld en groeide de bezettingsgraad
tot meer dan 100%. Het team bracht
daarover een lijvig rapport uit met veel documentatie
over deelnemers, programma’s en resultaten.
De Zeehoeve is een begrip geworden. Het motto
van het diagnosecentrum, ‘kansen en beperkingen
scherp in beeld’, hebben de medewerkers in de
afgelopen vijf jaar overtuigend vormgegeven. Het
behoort tegenwoordig tot de top vijf re­integratietrajecten
binnen de gemeente Amsterdam. Met
een praktische diagnosecarrousel van acht weken
worden mensen, die geen idee hebben van hun eigen
talenten en zwakheden, voorzien van een passend
advies. In plaats van het veel voorkomende ‘trial and
error’ kunnen ze daarmee vaak direct op het juiste
werk/zorgtraject worden geplaatst. Dat dit veel geld
bespaart spreekt voor zich. Dat was ook te merken
aan de groeiende bezetting. Begon het eerste half
jaar in 2005 met 88 deelnemers, in 2010 waren dat er
203. Een bezettingsgraad van 120% is een reden voor
veel dankbaarheid en trots, en een beetje zorg. We
moeten er wel voor oppassen dat we niet uit onze
voegen barsten.
congres, Film, boeK en website
Op 20 januari 2011 kwamen voor de Stichting
Herstelling vier belangrijke ontwikkelingen bij
elkaar. Herstelling hield, onder gastheerschap van
de provincie, een groot congres ter gelegenheid van
haar 15­jarig bestaan. Op dat congres, in het provinciehuis
in Haarlem, presenteerden we tevens een
boek, een film en onze nieuwe website. Technisch
gezien horen die zaken niet in dít jaarverslag thuis,
maar in het verslag over 2011. Maar omdat eigenlijk
ál het werk hiervoor in 2010 is verzet en we u anders
wel erg ‘mosterd na de maaltijd’ zouden serveren,
hebben we ervoor gekozen er toch in deze uitgave
aandacht aan te besteden.
herstelling Den helDer
Eén dieptepunt mogen we, tussen alle hoogtepunten,
niet onvermeld laten: voor onze zusterorganisatie
Herstelling Den Helder bleek 2010 het laatste
jaar. Vroeg in 2011 sprak de rechter het definitieve
uit het boeK
‘succesvolle leer-werK trajecten op
werelD erFgoeD’
SS AannemingsbedrijfSS
J.C.SNieuwenhuizenSB.V.S
creëertSsamenSmetSdeS
jongensSvanSdeSStichtingS
HerstellingSeenScultureleS
pleisterplaatsSopSFortS
Diemerdam,SonderdeelS
vanS‘deSStellingSvanS
Amsterdam’.S
richard nieuwenhuizen
directeur j.c. nieuwenhuizen b.v.
faillissement uit. De bijdrage aan het hoofdstuk
‘Samenwerking’ in dit verslag is daarmee de laatste
uit de Marinestad. In de afgelopen jaren was de
relatie van de Stichting Herstelling Den Helder met
de gemeente een moeizame. Maar 2010 begon goed,
met een raamovereenkomst tussen de gemeente
en vijf ketenpartners, waaronder Herstelling Den
Helder. Directeur Peter Prins schreef in ons jaarverslag
over 2009 dan ook verheugd: ‘De toekomst van
Herstelling Den Helder is nu voor langere termijn
veiliggesteld.’ Het heeft helaas niet zo mogen zijn.
Herstelling Den Helder wist met haar bekende ‘likop­stukmethodiek’
vele ongeschoolde en werkloze
jongeren met een grote afstand tot de arbeidsmarkt
(de moeilijkste doelgroep) een scholingstraject aan
te bieden. In tien jaar tijd zijn dat er zo’n vijfhonderd
geweest.
2. hoogtepunten van het jaar 2010
15

congres, boeK, Film en website
op 20 januari 2011 kwamen voor de stichting herstelling vier belangrijke ontwikkelingen bij elkaar.
herstelling hield een groot congres ter gelegenheid van haar 15-jarig bestaan. op dat congres in het
provinciehuis in haarlem presenteerden we tevens een boek, een film en onze nieuwe website. technisch
gezien horen die zaken niet in dít jaarverslag thuis, maar in het verslag over 2011. maar omdat eigenlijk
ál het werk hiervoor in 2010 is verzet en we u anders wel erg ‘mosterd na de maaltijd’ zouden serveren,
hebben we ervoor gekozen er toch in deze uitgave aandacht aan te besteden.
jaarverslag stichting herstelling 2010
16
De methoDe herstelling: iets voor u? een congres
ter gelegenheiD van het 15 jarige bestaan
herstelling en de provincie
noord-holland hielden op
20 januari 2011 een congres over
onze unieke methode van re-integratie.
bijdragen van staatssecretaris
Fred teeven en de amsterdamse
wethouder andreé van es,
de presentatie van een nieuwe
film en een boek over de methodiek,
een zeer dynamisch intermezzo
van acteur peter Faber en
vijf workshops, vulden het programma
tot bijna óver de rand.
lunch
De ‘meisjes van Herstelling’ waren
’s ochtends vroeg op het praktijkcentrum
al in de weer om een
mooi, vers lunchpakket te maken
voor de vele gasten, die vanaf 12.00
uur het Haarlemse provinciehuis
bezochten om alvast te netwerken
en bij te praten. Naast de mensen
uit het werkveld van re­integratie
zelf, waren een aantal opdracht­ en
werkgevers en de Noord­Hollandse
gemeenten goed vertegenwoordigd.
In totaal waren meer dan 130
mensen op het congres afgekomen.
goochelen met het programma
Onder voorzitterschap van
bestuurslid van Stichting Herstelling
Ruud Elshoff, startte het programma
stipt om 13.00 uur met een
welkom van gastheer gedeputeerde
Rob Meerhof. Met meer dan honderd
deelnemers was de Statenzaal
goed vol. Velen keken uit naar
de bijdragen van hoofdsprekers
Teeven en Van Es. Maar de staatssecretaris
werd opgehouden door
een spoeddebat in de Tweede
kamer. Daardoor kwam het hele
schema op zijn kop te staan. Toch
konden we het, mede door de souplesse
en het improvisatievermogen
van Peter Faber, in omgekeerde
volgorde geheel afwerken.
andreé van es
Na de vertoning van het boeiende
filmportret van Herstelling door
Museion Media, was Andreé van
Es op tijd voor haar bijdrage. Zij is
als wethouder in Amsterdam verantwoordelijk
voor onder andere
de Dienst Werk en Inkomen.
Zij bekende groot fan te zijn van
Herstelling als traject voor ‘kwetsbare
jongeren’. “Betaald werk is
de ultieme vorm van participatie”,
stelde zij. Herstelling was daarin
een voorbeeld van hoe het moet.
Tevens gaf de wethouder ons
opdracht in het kader van het actieplan
bestrijding jeugdwerkloosheid
de brugfunctie tussen verschillende
partijen nog verder vorm te geven.
De werkgevers in de zaal daagde zij
uit optimaal gebruik te maken van
Herstelling. “Als wethouder steun
ik jullie daarin.” De voorzitter van
de Stichting Herstelling, Jeroen
Sprenger, mocht vervolgens met
trots aan de gedeputeerde en de
wethouder een eerste exemplaar
van ons boek aanbieden.
peter Faber, nico Kemper en
de deelnemers
Acteur Peter Faber nam de zaal vervolgens
op sleeptouw in zijn eigen
geschiedenis. Hij vertelde over de
momenten waarop het goed met
hem ging en de momenten waarop
de belastingdienst een hartig
woordje met hem wilde spreken;
een essentieel moment in zijn
leven. Jong lerend met mandarijnen
hield hij de zaal in zijn macht met
de boodschap dat het nooit te laat
is om je leven anders te gaan leven.
Zijn waterval van spraak en ideeën
Peter Faber jongleert met de aandacht van zijn toehoorders De film boeit iedereen

Gedeputeerde Rob Meerhof heet de congresbezoekers welkom V.l.n.r. de gedeputeerde, de wethouder en de voorzitter met het boek
vormde een geweldig intermezzo
en zorgde dat de deelnemers weer
op scherp stonden voor het volgende
onderdeel. Consulent Nico
Kemper interviewde drie succesvolle
oud­deelnemers, die aan gaven
hoe Herstelling een bijdrage had
geleverd aan hun ontwikkeling. Die
resulteerde (ook) voor hen in een
eigen bedrijf of een reguliere baan.
Fred teeven
Alsof het zo gepland was, kwam de
Staatssecretaris van Veiligheid en
Justitie op dat moment het gebouw
binnen. In zijn speech beval hij
onze aanpak aan andere gemeenten
in Noord­Holland aan. “Niet
alleen qua missie heeft Stichting
Staatssecretaris Fred Teeven
Herstelling dus een goede keuze
gemaakt, maar ook de aandacht
voor een professionele manier van
werken is een schot in de roos ....
Zo kan stichting Herstelling op
den duur misschien een voorbeeld
vormen voor andere gemeenten,
regio’s en provincies.” Met name
ook het Schoolfort kon op zijn
instemming rekenen en daarnaast
lichtte hij een tipje van de sluier
op van nieuwe wetgeving “inzake
het adolescentenstrafrecht. Zoals
u wellicht weet, denk ik erover om
voorwaardelijke straffen te koppelen
aan het verplicht volgen van
een opleiding. ... Gemeentelijke
projecten, net als die van stichting
Herstelling, lijken daarvoor bij uitstek
geschikt. ” Met deze hartelijke
aanbevelingen moest Teeven, na
een methodiekboek in ontvangst te
hebben genomen, er weer vandoor.
Zijn dag was nog lang niet voorbij.
conclusies
Met een snel kopje thee of koffie
in de hand haastten de deelnemers
zich vervolgens naar de workshops.
Met een uurtje duurden die eigenlijk
te kort om een fundamentele
discussie te kunnen voeren. Zij
vormden, hopen wij, wel een
hernieuwde aanzet om de banden
en werkrelaties aan te halen. De
conclusies uit de workshops geven
daar in ieder geval alle aanleiding
toe. Een gezellige borrel sloot de
SS ZoSkanSstichtingS
HerstellingSopSdenSduurS
misschienSeenSvoorbeeldS
vormenSvoorSandereS
gemeenSten,Sregio’sSenS
provincies.
middag af in stijl. De ‘meisjes van
Herstelling’ zorgden daarbij weer
voor heerlijke hapjes.
De conclusies zijn, inclusief een
samenvatting van de toespraken
van de bewindslieden, te downloaden
via http://www.herstelling.
nl/wp-content/uploads/2011/03/
Conclusies-en-aanbevelingen-congres-
Herstelling-20-jan-2010.pdf
woord van dank
In het bijzonder bedankt Herstelling
de provincie Noord­Holland,
met name in de personen van
gedeputeerde Rob Meerhof, die als
gastheer optrad, en Maartje van de
Ven, Astrid Smeding en Els Teske,
die ons geweldig geholpen hebben
bij de voorbereiding, organisatie en
begeleiding van het congres.
We bedanken natuurlijk ook alle
deelnemers aan het congres. Blijf
contact met ons opnemen. Wij
b lijven graag met u in gesprek.
congres, boeK, Film en website
17

Succesvolle leer-werktrajecten op werelderfgoed Vincent Vrooland
S OndanksSdeSwetenschappelijkeSinbeddingSisShetSboekSdaardoorSgelukkigSgeenSzwareSkostS
geworden,SmaarSeenSafwisselendSenSlevendigSnaslagwerkSvoorSdeSdagelijkseSpraktijk.
Succesvolle leer-werktrajecten
op werelderfgoed
De methodiek van de Stichting Herstelling: een werkend
re-integratieperspectief voor ‘probleemjongeren’
Vincent Vrooland
m.m.v. Henk Kerzaan, Joop van Burk, Alexander Senger en Jeroen Sprenger
jaarverslag stichting herstelling 2010
18
22-12-10 10:52
Participatieladder
boeK beschrijFt De methoDieK van stichting herstelling
‘succesvolle leer-werk trajecten
op werelderfgoed. De methodiek
van herstelling: een werkend
re-integratieperspectief voor
‘probleemjongeren’
onder deze titel beschrijft
vincent vrooland, in opdracht
van herstelling, de methodiek
voor onze doelgroep. Drs. vincent
chr. vrooland is arbeids- en
o rganisatieadviseur van vrooland
advies bv en directeur van de
nederlandse academie voor
arbeidswetenschappen. het boek
komt voort uit herstellings
‘ambi tie haar inzichten en ervaringen
te delen met verwante
instanties en organisaties’.
let’s dance
In het voorwoord stelt Jeroen
Sprenger, voorzitter van de Stichting,
de vraag “hoe bouw je een
brug van overlast en onveiligheid
in een buurt naar een gewaardeerd
plekje op de arbeidsmarkt?” De
inhoud van het boek doet verslag
van onze poging het antwoord
daarop te vinden. En Herstelling
heeft enig recht van spreken.
Zij timmert al bijna vijftien jaar
• Leeftijd • Geslacht
• Werkervaring • Beschikbaarheid
• Opleiding • Doelstelling in maanden
1 2
RE-INTEGREERBAARHEID
3 4 5
Zorg Sociale activering Arbeidsactivering Arbeidstoeleiding Werk
min.
min.
min.
min.
score
score
score
score
Maat-
Sociaal
Menselijk
Loopbaanschappelijk
kapitaal
kapitaal
identiteit
kapitaal
(Compe-
(Gedrag &
tenties)
attituden)
• Zelfredzaamheid
• Taalvaardigheid
• Belemmeringen
• Interne
Locus
• Sociale
vaardigheden
• Netwerk/
steun
• Werknemerscompetenties
• Sollicitatievaardigheden
Bij de overgang van trede 2 naar trede 3 staat het sociaal kapitaal centraal:
het beschikken of ter beschikking krijgen/eigen maken van sociale vaardigheden
en een goed en positief persoonlijk netwerk.
Bij de overgang van trede 3 naar trede 4 gaat het om menselijk kapitaal:
de competenties waar werkgevers om vragen (werknemerscompetenties)
en de kennis en bereidheid om passend werk te verkrijgen
(sollicitatievaardigheden).
Achter die betrekkelijk duidelijke begrippen gaat echter een onoverzichtelijk
brede hoeveelheid leer­ en ontwikkelactiviteiten schuil. Niet voor niets
duurt de stap van trede 3 naar 4 vele maanden in de leer­werktrajecten van
Herstelling.
Om wat voor jongeren gaat het eigenlijk?
60 I.2 het theoretIsch model bIj re-IntegratIe
• Baanzoekgedrag
• Carrièreplanning
• Werkmotivatie
succesvol aan de weg. De score is in
die tijd consequent (ruim) meer dan
50% geweest; meer dan het dubbele
van wat de Raad voor Werk en
Inkomen ziet als een goede score.
inhoud
Het boek is ingedeeld in drieën.
Het eerste deel beschrijft de
maatschappelijke context en de
wetenschappe lijke modellen die
dienen als fundament voor de bij
Herstelling toegepaste methoden
en technieken. Het tweede deel
beschrijft de methodiek en het
derde gaat nader in op de praktische
toepassing van die methode.
Diagrammen, interviews en foto’s
lichten toe en verlevendigen.
Bestuurders, politici en samenwerkingspartners
voorzien een aantal
foto’s van hun commentaar.
Ondanks de wetenschappelijke
inbedding is het boek daardoor
gelukkig geen zware kost geworden,
maar een afwisselend en
levendig naslagwerk voor de dagelijkse
praktijk. In de epiloog vindt
de lezer fragmenten van interviews
met professionals en brieven van
ex­deelnemers.
“ Stichting Herstelling biedt mensen een kans door ze werkervaring
op te laten doen en intensief daarbij te ondersteunen. Ik vind het
fantastisch dat deze mensen ons historisch erfgoed, zoals de Stelling
van Amsterdam, in stand houden.”
Sascha Baggerman, Gedeputeerde provincie Noord-Holland
61
uitreiking eerste exemplaar
De officiële dag van uitgave was
donderdag 20 januari 2011.
Tijdens het congres van Stichting
Herstelling in het Noord­ Hollandse
provinciehuis reikte Jeroen
Sprenger de eerste e xemplaren
uit aan ‘key note­sprekers’
staats secretaris Fred Teeven, de
Amsterdamse wethouder Andrée
van Es, gastheer Rob Meerhof en
de schrijver zelf.
eerste indruk?
De eerste 39 bladzijden van het
boek zijn te downloaden op http://
www.herstelling.nl/over-herstelling/
publicaties/
In dit stuk van het boek staan,
behalve het voorwoord van stichtingsvoorzitter
Jeroen Sprenger,
een inleiding en overzicht van de
schrijver en ‘De opmaat’, waarin
een korte schets van het leerwerk­
en re­integratiebedrijf Herstelling
en van de Stelling van Amsterdam.
Het boek is te bestellen via http://
www.herstelling.nl/over-herstelling/
methodiek/boek-bestellen/
Het kost € 34,50.

Film
in de tweede helft van 2010
maakte museion media een film
over onze methodiek. De
première was op het congres op
20 januari 2011. Zowel het
productieproces als het eindresultaat
maakten indruk.
selectie
In aanloop naar het congres van
Stichting Herstelling vroeg het
bestuur zich af of we niet, beter
dan het houden van een presentatie,
een film konden maken waarin
het verhaal van Herstelling wordt
verteld. Bij de selectie van de
producent kozen we uiteindelijk
voor Museion Media. Onder die
naam werken John Twigt en Huib
Lirb sinds 2007 samen aan tv­programma’s,
corporate producties,
commercials en documentaires.
Eerder werk van Museion Media
was een documentair project over
de Stelling van Amsterdam, dat
ons zeer aansprak. Huib en John
togen opgewekt aan het werk om
een film van een kwartiertje te
maken.
verhaal
De film is gemaakt in documentaire
stijl, met zo weinig mogelijk
‘voice over’. Het verhaal ‘moest
zichzelf vertellen’. En dat doet
het; het is een boeiend filmportret
geworden. Hoofdlijn wordt
gevormd door de praktijk van
de werkmeester van Herstelling
Forten. Er is natuurlijk aandacht
voor Horeca, Zeehoeve en
School fort. Zij maken het verhaal
compleet en geven aan waar hun
toegevoegde waarde ligt, maar de
kern – ook van de methodiek van
deze andere onderdelen – is het
werk op de forten. Met de camera
volgden we drie werkmeesters: in
de introductie­unit, het traject en
de uitstroom­unit. Het is immers
de werkmeester die centraal staat
in de methodiek en de dagelijkse
praktijk van Herstelling. Het is de
werkmeester die op het fort zijn
deelnemers moet motiveren, moet
zorgen voor de omslag van ‘moeten’
naar ‘willen’. Hij kent zijn jongens
het beste en werkt samen met de
consulent aan het wegwerken van
problemen; aan het vrijmaken van
de energie van de deelnemer voor
het werk aan zijn toekomst. Mét
het verhaal van de werkmeester
vertellen we natuurlijk wel het
verhaal van de deelnemer, maar
meer impliciet dan in beeld.
Keuzes
Deze film zoomt dus niet in op
de deelnemers, die in veel televisieproducties
voor het drama
moeten zorgen met hun slechte
woonomstandigheden of hun
slechte gedrag, hun straattaal of
hun tattoos. Huib Lirb: “We hebben
meer dan normaal gelet op wie
wel en wie niet in beeld mocht.
Gek genoeg leek zich dat, door de
positieve sfeer, als vanzelf te regelen.
Wij dachten dat het moeilijk
zou worden, maar het is juist heel
erg meegevallen.” Een verhaal
vertellen is keuzes maken; net als
schrijvers zijn filmers bedreven
in het ‘weglaten’. John Twigt: “Je
móet jezelf wel beperken, maar dat
was deze keer heel lastig, omdat
Herstelling zoveel aspecten heeft.
Er gebeurt zoveel. Dat is ook de
reden dat de film langer is geworden
(28 min, red.). Je wilt ruimte
geven aan het verhaal.”
première
Tijdens het congres op het provinciehuis
waren Huib en John aan ­
wezig bij de eerste vertoning van
hun werk voor een groot publiek.
De reacties van de kijkers zorgden
Still uit de film, met werkmeester Fred Kanters en twee deelnemers
bij hen voor een kleine zucht van
verlichting. Huib: “De kracht van
de methode zit in de subtiliteiten,
de variatie waarmee de werkmeesters
in een constante stroom
inspelen op de deelnemers; iedere
keer op maat en bijna elke keer
effectief. Je kunt je voorstellen dat
het wel eens goed mis gaat, maar
wij ervoeren het stapelend effect
daarvan als heel groot. Ik ben blij
dat we, gezien de reacties, erin
geslaagd zijn die sfeer goed over
te dragen. Zo dragen we bij aan
de verspreiding van de methode,
want dát is van belang.”
S ZeldenSbenSikSbetrokkenSgeweestS
bijSeenSprojectSwaarSzulkeSbezieldeSenS
bezielendeSmensenSaanShetSwerkSzijn.
besmet met het virus
Gedurende het proces raakten
John en Huib ook zelf geïnfecteerd
door het virus dat Herstelling heet.
John: “Elke keer als we opnamen
maakten, werd ik weer getroffen
door de betrokkenheid en de inzet
van de staf. Iedereen doet veel
meer dan zijn werk. Het betekent
veel meer voor ze dan een baan.”
En Huib gaat zelfs nog verder:
“Zelden ben ik betrokken geweest
bij een project waar zulke bezielde
en bezielende mensen aan het werk
zijn. Dat werkt heel aanstekelijk
voor zowel de deelnemer als de
toeschouwer. Je laat je daardoor
inspireren, en dat maak je zelden
mee. Dat maakte het tot een voorrecht
deze film te mogen maken.”
congres, boeK, Film en website
19

jaarverslag stichting herstelling 2010
20
website
stichting herstelling heeft een
nieuwe website in de lucht. De
oude liep tegen zijn grenzen aan.
in plaats van de onderdelen van
herstelling begint de site nu met
een ‘doelgroepenlaag’. Dat maakt
de keuze van de bezoeker zonder
kennis van de organisatie een
stuk makkelijker. maar ook het
ontwerp en de ‘bediening’ zijn
grondig onder handen genomen.
geschiedenis
Twaalf jaar geleden realiseerde
Albert van der Lugt, toenmalig
directeur van de Stichting, zich dat
het internet een belangrijk nieuw
communicatiekanaal was. Hij
benaderde René Ros, die toen al,
vanuit zijn interesse in het militair
erfgoed, met www.stelling-amsterdam.nl
en www.forteninfo.nl twee
uitgebreide sites in de lucht had. In
die twaalf jaar heeft onze site een
keer een grote ontwerpvernieuwing
ondergaan. René Ros bleek als
ontwerper, bouwer én webmaster
flexibel, plichtsgetrouw en punctueel,
zeker gezien het feit dat alles
in zijn vrije tijd moest gebeuren.
Maar de nieuwe site ging zelfs René
iets te ver om ‘er even bij te doen’.
Herstelling bedankt hem hartelijk
voor de afgelopen tijd.
Doelgroepen
In de nieuwe website maken we
direct op de homepage een onderscheid
tussen de volgende doelgroepen:
deelnemers, toeleiders,
internationaal­ geïnteresseerden,
erfgoedeigenaren en algemene
bezoekers (over Herstelling).
Elke doelgroep krijgt op zichzelf
afgestemde informatie onder ogen;
met een eigen kleur en binnen een
eigen deel van de website. Een toelichting
op de doelgroepen:
Deelnemers: de jongeren die deelnemen
aan het project Herstelling.
Zij doen werkervaring op en verwerven
basale werknemersvaardigheden.
Binnen de deelnemers
is weer een duidelijk onderscheid
tussen de vier werkgebieden
waarop Stichting Herstelling actief
is: Forten, Horeca, Zeehoeve en
Schoolfort.
toeleiders vormen de tweede doelgroep
van de site: klantmanagers
en re­integratieconsulenten die een
deelnemer willen plaatsen voor een
werkervaringstraject. Ook voor
deze doelgroep wordt binnen de
website een onderscheid gemaakt
tussen de vier werkgebieden.
internationaal. Op de homepage
is een knop aangemaakt voor de
bezoekers die geïnteresseerd zijn in
de internationale activiteiten van
Stichting Herstelling. Wist u bijvoorbeeld
dat we al jaren actief zijn
in Suriname en dat onze voorzitter
een uitgebreid weblog bijhoudt van
zijn werkbezoeken?
erfgoedbeheer. Dit deel van de
website is voor bezoekers die
geïnteresseerd zijn in het beheer
van hun eigen erfgoed. Dat kunnen
fort eigenaren zijn of beheerders
van verdedigingswerken en ander
cultureel erfgoed. Onder welke
voorwaarden kunnen jongeren aan
de slag op uw erfgoed en wat mag u
wel en niet verwachten?
over herstelling. Dit deel van de
website biedt algemene informatie
over de Stichting Herstelling en
haar werkzaamheden. Hier komt
ook de methodiek aan de orde.
over de makers
Voor de bouw, hosting en support
van de site is het bureau voor
internetprojecten, WEB clusive
verant woordelijk. Het content
managementsysteem is Word
Press; ontstaan om snel en makkelijk
weblogs te kunnen maken.
Maar al heel snel ontdekten velen
de mogelijkheden voor grotere en
meer complexe sites. Een ander
voordeel is dat de software ‘open
source’ is. Dat wil zeggen dat de
zogenoemde ‘broncode’ openbaar
is. De software is dus voor iedereen
voorhanden en wordt ook door een
grote ‘community’ vrijwillige ontwikkelaars
onderhouden, aangepast
en uitgebouwd.
Het basisontwerp is van de hand
van Max Beinema Graphic Design,
die ook sinds jaren veel van het
drukwerk van Herstelling vormgeeft.
De teksten en bewerking
van bestaande teksten zijn gedaan
door Alexander Senger en Jan
Fokke Oosterhof van WORKA­
ROUND, in samenwerking met de
web redacteuren van de Stichting
Herstelling. De foto’s zijn verzorgd
door Alexander Senger en
de medewerkers van de Stichting
Herstelling.
toekomstplannen
De verse Herstelling.nl is natuurlijk
slechts het begin van een nieuwe
ontwikkeling. Toekomstplannen
zijn onder andere een apart onderdeel
voor (mogelijke) werkgevers
van onze deelnemers, een intranet
voor de staf van het werkbedrijf
en het versturen van elektronische
nieuwsbrieven. In de komende tijd
zullen daar ongetwijfeld nieuwe
plannen bijkomen. Een site is nooit
af.
werk in uitvoering
In de aanloop naar de publicatie
hebben we al ervaring opgedaan
met de site. Daarbij kwamen we al
een aantal verbeterpunten tegen,
die we in 2011 zullen aanpakken.
Net als Herstelling zelf is de site
‘werkendeweg’ ontwikkeld en zal
het een werk in uitvoering blijven.
Het belangrijkste blijft echter de
communicatieve kracht. Daaraan
blijven we werken. Laat ons weten
wat u ervan vindt en help ons met
uw commentaar.
Wij waarderen uw
inbreng.
www.herstelling.nl

Henk Kerzaan Vincent Vrooland
re-integreren is een vaK waarvan De opleiDing nog
ontbreeKt
schrijver van het methodiekboek
van herstelling is vincent
vrooland. over het hoe en
waarom spreken we met hem en
henk Kerzaan, die als team
manager bij herstelling verantwoordelijk
is voor de ontwikkeling
van de methodiek.
waar gaat het boek over?
vincent: “Het boek gaat over de
methodiek van re-integratie naar
werk voor – voornamelijk, maar niet
beperkt tot – probleemjongeren. In
het boek beschrijf ik de methodiek
waarmee de Stichting Herstelling
meer dan de helft van de instromende
‘lekkertjes’, na een half of
driekwart jaar in hun leerwerkbedrijf,
een duurzame baan weet
te bezorgen. Interessant is dat die
methodiek nu voor iedereen beschikbaar
is. En dat werd tijd ook.”
waarom werd het tijd dat het
boek er kwam?
vincent: “De re-integratiewereld,
althans het bonafide deel ervan,
heb ik vooral leren kennen als een
bloemenwei. Met veel moois er in.
Maar in teveel gevallen staan vooral
de ambities in bloei en niet de
resultaten. En soms zijn die resultaten
er wel, maar is de bloeitijd
toch betrekkelijk kort. Kritiek leveren
is moeilijk omdat elk traject en
elk voorstel steeds aantrekkelijke
elementen bevat. Soms gewoon
omdat het werkt. Soms vanuit
evidence-based ervaringen. En soms
vanuit een aantrekkelijk en aansprekend
theoretisch model. Er is een
streven om meer succes te bereiken
door aanpakken te verzamelen en de
succesfactoren te belichten.”
henk: “De website van het Gilde
re-integratienetwerk verwoordt
dat zo: ‘Projecten en aanpakken
blijken vaak effectief zonder dat
goed duide lijk is waarom. Dat maakt
het lastig succesvolle projecten te
verspreiden en succes te herhalen.
Het wiel wordt vaak opnieuw
uitgevonden.’ Ik ervaar dat de professie
van re-integratiespecialist is
ondergewaardeerd. De mensen die
daarin terechtkomen zijn opgeleid
in een breed scala van richtingen en
niveaus, van timmeren tot psychiatrie,
van mbo tot universitair. Er is
geen specifieke beroepsopleiding
voor. Maar re-integratie gaat volgens
mij vooral over beïnvloeding van
gedrag. Dat is, weten we, zo’n beetje
het moeilijkste dat er is. Dan mag je
verwachten dat mensen op een professionele,
gekwalificeerde manier te
werk gaan. Zij moeten verstand hebben
van groepsdynamica, sociologie
en psychologie. De vroegere opleiding
arbeidstherapie sluit eigenlijk
nog het beste aan. Er moeten eisen
komen voor een gedegen, nieuwe
opleiding. De bewustwording moet
ontstaan dat het een écht vak is.”
hoe moet je het re-integratievak
vormgeven?
vincent: “De boodschap van het
boek wijst die kant uit. Re-integratie
van probleemjongeren (en vergelijkbare
groepen) is gewoon een
vak. De vrijblijvendheid moet er
uit. Het levert te weinig weerwoord
tegen bezuinigingsdriften en maakt
re-integratiebedrijven te kwetsbaar
voor de politiek. In die zin is het
boek ook een signaal voor het
opbouwen van gedegen opleidingsmogelijkheden
voor re-integratieprofessionals
en klantmanagers,
waarin theorieën, handelingsmodellen,
methodieken en praktijkervaring
worden geïntegreerd.”
henk: “Ik zie drie verschillende
niveaus in de re-integratiewereld:
werkmeester, re-integratieconsulent
en manager.
1. De werkmeesters moeten allereerst
vakman zijn. Zij moeten
hun ambacht beheersen, levenservaring
hebben en affiniteit
met hun deelnemers. Professionele
gedragsbeïnvloeding moet
een kopstudie zijn. Wij hebben
onze evidence-based methode
samen met het NCOI vastgelegd in
de cursus ‘De professionele werkmeester’.
Daar zijn we nu drie
jaar mee bezig en we merken dat
de werkmeesters veel bewuster
omgaan met de begeleiding.
2. De re-integratieconsulenten,
trajectbegeleiders en klantmanagers
moeten een breder
inzicht hebben. Zij moeten in
staat zijn de juiste deelnemer te
plaatsen in de juiste groep bij de
juiste werkmeester. Zij moeten
zich een volledig beeld kunnen
vormen van de vraagstukken van
de deelnemer, inclusief thuissituatie,
en daar een trajectplan
op kunnen schrijven.
3. Ook voor de managers/beleids-
makers zouden we aan professiona
li teitsbevordering moeten
werken. Naast een goed begrip
van de beide andere niveaus, zouden
zij specifieke kennis moeten
hebben van bijvoorbeeld financiering,
subsidiestromen, relevante
managementmodellen en de
arbeidsmarkt”.
wat is de toegevoegde waarde
van het boek?
vincent: “Ik heb niet meer gedaan
dan het gedachtengoed van de mensen
van Herstelling vastleggen.”
henk: “Vincent is te bescheiden. Hij
heeft goed geluisterd en gekeken
naar wat er echt gebeurde. En hij
heeft daarna niet alleen beschreven,
maar, met zijn kennis van de arbeid,
de methode ingebed in de laatste
wetenschappelijke modellen. Ik heb
daar veel van geleerd. Dingen die ik
op basis van mijn opleiding en ervaring
deed, plaatste hij in een kader.
Dat maakt het inzichtelijk en geeft
ons richting voor de verdere ontwikkeling.
Dat daagt mij persoonlijk
ook uit om scherp te blijven kijken.
Bijvoorbeeld zijn behandeling van
beïnvloeding van onbewust/automatisch
gedrag (blz. 133 e.v.) was voor
mij een eyeopener. Daar gaan we
zeker verder mee aan de slag.”
interview
21

Praktijkcentrum:
Horeca-spitsuur
tijdens de lunch

3
De resultaten
het verslagjaar laat goede resultaten zien voor de verschillende onderdelen van herstelling.
terwijl horeca, Facilitair en Zeehoeve veel tot zeer veel aanmeldingen hebben, is er bij
Forten een wisselend beeld: veel aanmeldingen maar minder plaatsingen. schoolfort voldoet
aan de met Dmo gemaakte afspraken, maar wil in de toekomst graag meer.
herstelling Forten
sinds een paar jaar is herstelling Forten
ingedeeld in zogenoemde ‘units’: de instroom- of
introductie-unit, de werkunits en de uitstroomunit.
na de introductie wordt de deelnemer
geplaatst in een (soms meerdere) unit(s). als hij
zich daar wat betreft zijn werknemersvaardigheden
heeft gekwalificeerd, kan hij terecht in de
uitstroomunit, waar hij de kans krijgt stage te
lopen en te solliciteren.
introductie-unit: het verschil
tussen ‘aangemeld’ en ‘geplaatst’
minDer instroom > De instroom laat in 2010 een
totaal ander beeld zien dan in 2009. Daar waar in
2009 sprake was van een record in het bestaan van
Herstelling, zien we in 2010 een terugval van het
aantal geplaatste deelnemers.
In 2009 zijn er over het gehele jaar 324 deelnemers
aangemeld tegen 395 in 2010. Maar van die 395 aanmeldingen
door de klantmanagers is uiteindelijk 26%
nooit gestart in de introductieweek. Dat houdt in dat
het aantal deelnemers dat daadwerkelijk is gestart,
290 bedraagt. Dat zijn er 34 minder dan in 2009.
introDuctieprogramma > De deelnemers krijgen
na de aanmelding een uitgebreid introductieprogramma.
Dit duurt zes werkdagen. Door middel
van een aantal praktijktesten en individuele gesprekken,
kijken we op een praktische manier of het programma
van Herstelling aansluit bij de deelnemer.
We kijken of hij (enigszins) bereid is te werken aan
zijn toekomst en of hij in staat is om daarbinnen
(bege)leiding te accepteren. Ook kijken we goed of
de uiteindelijke doelstelling – binnen een jaar naar
regulier werk of een opleiding – wel realistisch is.
aDvies > Na de introductieperiode volgt er, op
basis van mogelijkheden en beperkingen van de
deelnemer, een advies. Als Herstelling niet het
meest geschikte traject blijkt te zijn dan melden we
de deelnemer, middels een rapportage met advies
voor een beter passend traject, retour aan zijn klantmanager.
Het merendeel van de retourmeldingen
had in het verslagjaar betrekking op psychosociale
problematiek (verslaving, dakloosheid, psychische
beperkingen, IQ onder de 80). De adviezen varieerden
van aanmelding bij de sociale werkvoorziening
tot indeling in de zgn. trede 2 of een meer uitgebreide
diagnose bij de Zeehoeve.
aanmeldingen vanaf januari 2010
aantal % resultaat
105 27% Retour (wel aangemeld, maar niet gestart)
252 64% Gestart met introductie
22 6% Gestart in werkunit zonder introductie. Aangemeld
via samenwerkingspartners SSP en SPG
voor voorschakeling BBL
16 4% Introductie programma op 31-12-2010 nog niet
afgerond
395 100% aangemeld
N.B. vanwege afronding komt het totaal uit op iets meer dan 100%.
Toelichting: de deelnemers die retour zijn gemeld
zijn nooit gestart met de introductie. 50% van die
groep kwam niet opdagen en 27% behoorde niet tot
de doelgroep. Zo werden er deelnemers aangemeld
die al een SW­indicatie hadden of ernstig verslaafd
en/of dakloos waren. Wat betreft het laatste is het
advies gegeven om de trede­ indeling te her overwegen.
resultaten introductie-unit
aantal % resultaat
102 39% Niet-starters: deze deelnemers zijn niet doorgestroomd
naar de werkunits. Ze zijn retour
gemeld aan de klantmanager. 4% Van deze
groep is daadwerkelijk negatief uitgestroomd,
voor 81% is een advies uitgebracht en 6% is
zelfs positief uitgestroomd. Die hebben een
baan gevonden en de uitkering opgezegd.
158 60% Deze deelnemers zijn doorgestroomd naar een
van de werkunits Herstellling.
3 1% Zij zijn op 31-12-2010 reeds klaar met het introductieprogramma,
maar nog niet doorgeplaatst
naar een werkunit
263 100% 252 deelnemers zijn in 2010 aangemeld door
een klantmanager. 11 Deelnemers waren op
01-01-2010 al aangemeld.
De introductie­unit heeft zich in 2010 nog verder
ontwikkeld als een instrument om op een zeer
praktische manier een ‘quick scan’ uit te voeren met
betrekking tot de re­integratiemogelijkheden van
potentiële deelnemers. In het afgelopen jaar zijn de
3. De resultaten over 2010
23

jaarverslag stichting herstelling 2010
24
diverse test­onderdelen nog verder doorontwikkeld
en waar nodig verbeterd.
werkunits
De introductie­unit is ontwikkeld omdat bleek dat
veel deelnemers aangemeld werden bij Herstelling
waarvan je bij voorbaat al kon vaststellen, dat zij het
traject nooit succesvol zouden kunnen afronden
en dus negatief zouden uitstromen. Deze negatieve
uitstroom werd over het algemeen niet veroorzaakt
door het niet ‘willen’ maar door het niet ‘kunnen’.
Om die reden hebben we ervoor gekozen aan de kop
van het traject een goede analyse te maken van de
beperkingen en mogelijkheden van de deelnemer en
of het Herstelling traject het juiste instrument was
om de nodige interventie te plegen. Als resultaat
zou er een verschuiving moeten plaatsvinden van de
negatieve uitval.
Als de analyse goed wordt gedaan zou de uitval aan
het begin van het traject moeten plaatsvinden en
niet meer halverwege. Je voorkomt hiermee dat er
onnodig veel energie verloren gaat aan deelnemers
die niet in staat zijn om de doelstellingen te halen.
Je voorkomt ook veel frustratie bij de betreffende
deelnemers. Het is natuurlijk wel noodzakelijk dat
er een alternatief wordt geboden. In deze context
praten we natuurlijk ook niet over deelnemers
die wel ‘kunnen’ maar niet ‘willen’. Daarvoor zijn
andere wettelijke middelen, in de vorm van sancties,
beschikbaar. De goede resultaten van de werkunits
zijn mede een gevolg van deze duidelijkheid aan de
kop van het traject.
Vanaf mei is de daling van de instroom begonnen.
Vanaf oktober ligt het aantal actieve deelnemers
onder de honderd. Dit werd mede veroorzaakt doordat,
ondanks de slechte instroom, de uitstroom op
peil bleef.
Ondanks de tegenvallende instroom zijn de resulta
ten van de uitstroom op peil gebleven. 28% van de
deelnemers is negatief uitgestroomd. We zijn dus in
staat gebleken om 72% van de deelnemers positief of
neutraal te laten uitstromen.
Het gemiddelde verblijf in de werkunits bedroeg 6,8
maanden. Dat is een behoorlijk snelle doorlooptijd,
gezien het niveau en de vraagstukken van de deelnemers.
De gemiddelde leeftijd was 25 jaar.
uitstroomunit > Ondanks de economische recessie
konden we de deelnemers uitplaatsen bij reguliere
werkgevers en bij de samenwerkingsverbanden
van de diverse bouwgerelateerde opleidingen, zoals
SSP. Werkgevers benaderen ons ook regelmatig met
de vraag of wij nog geschikte kandidaten hebben.
De werkgevers laten weten dat ze graag mensen van
instroom werkunits
aantal %
139 44% Stand 01-01-2010 = 69,5% van de capaciteit
158 49% Instroom via introductie unit
22 7% Instroom via netwerk partners SSP SPG
319 100%
uitstroom werkunits
aantal %
319 100% Instroom
252 79% Uitstroom
67 21% Stand 31-12-2010 = 33,5% van de capaciteit
resultaten werkunits
aantal % resultaat
119 47% Positief 84 regulier werk, 9 scholing, 19 trede
4 (hoger) traject, 7 sociale werkvoorziening
67 26% Neutraal 4 verhuizing buiten Amsterdam,
13 arbeidsongeschikt, 3 langdurig ziek,
12 in overleg met klantmanager op een
ander traject, 4 detentie etc.
70 27% Negatief 72% van de deelnemers die negatief uitstroomde
waren niet te motiveren. Geen
enkele interventie had effect. Er was
2 keer sprake van verwijdering vanwege
agressie.
256 100%
Herstelling hebben, omdat die goed voorgeschakeld
zijn. Dat wil zeggen dat ze weten wat een werkgever
van ze verlangt en dat we ook goed in staat zijn in
te schatten wat de technische vaardigheden van
een kandidaat zijn. Gedurende het verslagjaar zijn
er tijden geweest dat de uitstroomunit zelfs meer
deelnemers had kunnen laten uitstromen dan er
kandidaten waren.
herstelling horeca en Facilitair
in het afgelopen jaar bleek de grote meerwaarde
van het facilitaire traject, ook voor de horeca.
Daar waar horeca niet geschikt of te zwaar was,
kwam de deelnemer vaak wel tot zijn of haar
recht bij Facilitair. andersom kwamen de talenten
soms veel beter tot uiting in de keuken dan
in de schoonmaak. Deze wisselwerking gaf grote
meerwaarde.
Per 1 januari heeft Herstelling ook mannen toegelaten
tot de beide trajecten. Dat was een goede
beslissing, zowel voor de deelnemers als voor de
potentiële werkgevers. Behalve als kok of keukenmedewerker
zien we dat mannen vaker uitstromen
naar de ‘harde’ schoonmaakfuncties in bijvoorbeeld
de glazenwasserij, op stations, in flatgebouwen etc.
Aanpassing van de methodiek aan de doelgroep
pakte ook goed uit. Vooral bij Facilitair zijn werknemersvaardigheden
voor de werkgever vaak
belangrijker dan vakkennis. Omdat het scala aan
uitstroomfuncties heel breed is, is het goed te weten
dat de specifieke vaardigheden vaak toch in de
functie­opleiding zelf aangeleerd worden. Voorbeelden
van dat brede scala zijn functies/werkgebieden

als kamermeisje en gastheer/vrouw in de hotellerie,
thuiszorgassistentie, bedrijfscatering en ­serviceverlening,
wasserettes, kassawerk en algemeen
medewerker/ster supermarkt.
De beoordeling van de deelnemers is sinds 2010
daarom ook wat meer gericht op houding en
vaardigheden dan op technische (vak)kennis. Bij
de ‘functionele beoordeling’ vullen de deelnemers
samen met de werkmeester het formulier in en
bepalen een leerdoel voor de volgende periode.
Elementen van die beoordeling zijn ‘gedrag en
persoon’, sociale vaardigheden, werkhouding,
beroepsvaardigheden en arbo/HACCP.
instroom > Vooral de instroom in Facilitair groeit
vanwege de laagdrempeligheid, zoals hierboven
beschreven. Ook voor de mensen in de onderste
helft van trede 3 zijn er functies. Herstelling anticipeert
nu meer dan vroeger op de groeiende vraag uit
de markt. 36 mannen en vrouwen startten een traject
bij Facilitair, bij Horeca waren dat er 77 terwijl er nog
33 deelnemers in traject zaten.
In het voorjaar startte Horeca op verzoek van de
Jongerenloketten ook een ‘jongerencarrousel’. In
deze pilot kwamen de deelnemers twee dagen per
week naar het praktijkcentrum om te werken aan
kennis en werknemersvaardigheden. De andere twee
dagen van hun vierdaagse werkweek vulden ze bij
een jobcoach, met training op het gebied van sollicitaties,
sociale vaardigheden en sport. Deze pilot van
zes maanden is niet in de resultaten meegenomen.
uitstroom > Vooral in de Horeca stemt de uitstroom,
gezien de omstandigheden, tot tevredenheid.
Horeca vond voor 31 mensen een plaats op de
arbeidsmarkt, terwijl er 29 neutraal uitstroomden en
18 negatief. Het hoge neutrale cijfer vraagt wel om
toelichting. Het heeft voornamelijk te maken met
twee zaken: de leeftijdsopbouw van de groep en de
problematiek, die pas tijdens het traject naar boven
komt. Behalve terugmelding aan de klant manager
wegens een ander traject of verhuizing buiten
Amsterdam, kwamen zaken als tijdelijke vrijstelling
van arbeid en arbeidsongeschiktheid veel voor. Vrijstelling
werd door de DWI bijvoorbeeld regelmatig
verleend in verband met zeer moeilijk opvoedbare
SS DaarSwaarSHorecaSnietS
geschiktSofSteSzwaarSwas,SkwamS
deSdeelnemerSvaakSwelStotSzijnSofS
haarSrechtSbijSFacilitair.
kinderen. Arbeidsongeschiktheid houdt verband
met de hoge leeftijdsgrens en de geringe ervaring
met geregelde arbeid. Omdat de leeftijdsgrens bij
Horeca/Facilitair tot 50 jaar loopt en we te maken
hebben met veel alleenstaande moeders met kinderen,
komen vaak pas tijdens het werk de lichamelijke
problemen aan het licht. Of, zoals consulente Nel
van Ewijk zegt, “hier komen de kikkers boven”.
Gelukkig komt een groot deel van de deelnemers
goed terecht. Gezien het lage niveau mag dat een
succes heten.
Voor Facilitair gelden relatief dezelfde verhoudingen
in de uitstroom. “Gezien de in 2010 ingezette veranderingen
verwachten we een hogere uitstroom
in de volgende jaren. We anticiperen nog meer op
de vraag van de markt, zowel qua aantallen als qua
niveau”, zegt Helena Hehanussa. “We willen meer
zekerheid over een goede aansluiting van het niveau,
de vaardigheden en de houding van de deelnemer
op de banen op de arbeidsmarkt.” Nel van Ewijk vult
aan: “Gelukkig zijn er veel laaggeschoolde functies.
We zijn ons ervan bewust dat de deelnemers bij
ons moeten slagen, want na ons is er eigenlijk geen
traject meer voor deze doelgroep. Als ze hier niet
slagen, dan kunnen ze nergens meer terecht.”
Zeehoeve
De laatste twee jaar zagen we een sterke toename
van het aanbod aan deelnemers, met name voor
de individuele diagnose. we zijn daar, omdat we
hartstochtelijk geloven in wat we doen, heel blij
mee.
Toch heeft het ook schaduwzijden. De werkdruk,
het aantal retourmeldingen aan de klantmanagers,
en soms de wachtrij, namen navenant toe.
Die toename heeft de volgende oorzaken:
• De groeiende bekendheid met, en erkenning voor,
de verschillende diensten van de Zeehoeve;
• De uitbreiding van onze diensten met de individuele
diagnose, die in overleg zelfs out­reachend
(met bijvoorbeeld huisbezoek) wordt ingezet;
• Groeiende behoefte aan een uitgebreide en
arbeidsgerelateerde diagnose voor de ‘ingewikkelde
doelgroep’. Dit zijn deelnemers met een
complex aan problemen;
• Groeiende behoefte aan ondersteunend advies, ter
voorkoming van onnodige sancties en verkeerde
regelingen en het versnellen van processen met
name richting definitieve zorg; met andere woorden
een kwalitatief hoogwaardige en definitieve
trede­indeling.
3. De resultaten over 2010
25

werKbeDrijF herstelling: resultaten in 2010
resultaten 2010 Zeehoeve % herstelling % schoolfort % horeca % Facilitair % totaal
stand 1/1/2010 8 139 23 31 0 201
In dienst / instroom 154 180 61 77 36 508
Uit dienst / uitstroom 139 252 53 78 17 539
stand 12/31/2010 23 67 31 30 19 170
instroom (stand 01/01/2010 + instroom 2010)
Aanmeldingen Werkpleinen West 48 19,2% 95 29,8% 51 60,7% 22 20,4% 13 36,1% 229
Noord 74 29,6% 44 13,8% 2 2,4% 11 10,2% 3 8,3% 134
Zuid/Oud West 23 9,2% 46 14,4% 0 0,0% 16 14,8% 4 11,1% 89
Oost/Centrum 29 11,6% 33 10,3% 8 9,5% 17 15,7% 8 22,2% 95
Zuidoost 63 25,2% 100 31,3% 22 26,2% 42 38,9% 8 22,2% 235
Onbekend/overig 13 5,2% 1 0,3% 1 1,2% 0 0,0% 0 0,0% 15
uitstroom
totaal 250 100,0% 319 100,0% 84 100,0% 108 100,0% 36 100,0% 797
Aantallen Positief 139 100,0% 119 47,2% 41 77,4% 31 39,7% 9 52,9% 339
Neutraal 0 0,0% 63 25,0% 4 7,5% 29 37,2% 6 35,3% 102
Negatief 0 0,0% 70 27,8% 8 15,1% 18 23,1% 2 11,8% 98
totaal 139 100,0% 252 100,0% 53 100,0% 78 100,0% 17 100,0% 539
Uitstroom reden Regulier werk 0 0,0% 84 33,3% 0 0,0% 17 21,8% 6 35,3% 107
Naar school 0 0,0% 9 3,6% 40 75,5% 3 3,8% 0 0,0% 52
Hoger traject 0 0,0% 19 7,5% 1 1,9% 10 12,8% 3 17,6% 33
Pantar 0 0,0% 7 2,8% 0 0,0% 1 1,3% 0 0,0% 8
Ander traject 0 0,0% 22 8,7% 0 0,0% 11 14,1% 2 11,8% 35
Overig neutraal 0 0,0% 41 16,3% 4 7,5% 18 23,1% 4 23,5% 67
Motivatie 0 0,0% 49 19,4% 8 15,1% 12 15,4% 1 5,9% 70
Overig negatief 139 100,0% 21 8,3% 0 0,0% 6 7,7% 1 5,9% 167
totaal 139 100,0% 252 100,0% 53 100,0% 78 100,0% 17 100,0% 539
jaarverslag stichting herstelling 2010
26
Dit veroorzaakt natuurlijk een grotere werkdruk
voor het gehele personeel, maar vooral voor de
diagnost, de re­integratieconsulent en het administratieve
proces. Het werpt echter ook zijn vruchten
af voor de Dienst Werk en Inkomen. Het toenemend
aantal deelnemers dat niet komt opdagen (35%),
wordt met de goede informatie direct gesanctioneerd
en op de eigen verantwoordelijkheid gewezen. Ook
out­reachend werken doet een groter beroep op onze
capaciteit. Een huisbezoek met twee personen om
te constateren dat iemand volledig hulpbehoevend
is en feitelijk tot trede 1 behoort, is kostbaar. Maar
het zorgt snel voor duidelijkheid en een financiële
besparing omdat we daarmee het nutteloos inzetten
van andere instrumenten voorkomen. Met de huidige
aantallen, de wachtrij en de stand van zaken in
2010 (50% meer deelnemers dan de start in 2005) in
het achterhoofd, kunnen we concluderen dat er grote
behoefte is aan ons instrumentarium. En hoewel we
daar bijzonder gelukkig mee zijn, moeten we er ook
voor zorgen niet teveel hooi op de vork te nemen.
De maximale capaciteit van Zeehoeve is inmiddels
eigenlijk zelfs gepasseerd.
instroom > Ten opzichte van 2009 bedroeg de groei
30%. Van de deelnemers woonde 72% nog thuis,
mede door een enorm gebrek aan passende, zelfstandige
woonruimte. Het aantal vrouwen/meisjes nam
in 2010 af tot 5%, vanwege een algemene afname van
het aantal meisjes dat behoefte had aan diagnose en
openstelling van Schoolfort voor meisjes. De gemiddelde
leeftijd ging iets omhoog van 20 naar bijna 22.
Wat betreft de scholing van de kandidaten verschoof
de verhouding vmbo­praktijk zonder diploma van
42% over de eerste vijf jaar tot 29% in 2010 en van
1% mbo zonder diploma tot 12%. Hoewel we hieraan
geen definitieve conclusies kunnen verbinden,
zou dit wel eens te maken kunnen hebben met een
‘overloop’ naar mbo en de toename van de uitval. Zie
ook hieronder.
Het aantal deelnemers met justitiecontacten groeide
van een vijfjaargemiddelde van 59% tot 68% in 2010.
Dit heeft onder andere te maken met het succes van
de Zeehoeve in combinatie met bijvoorbeeld nachtdetentie.
Ook het percentage jongeren met schulden
liep op van 48% naar 61%. Bovendien kwam in het
verslagjaar het gemiddelde schuldbedrag uit boven
de € 6000,­. Het aantal individuele psychiatrische
onderzoeken nam in 2010 af ten opzichte van 2005
t/m 2009. Dit heeft te maken met een toename
van onze deskundigheid, maar helaas ook met
capaciteitsgebrek.
uitstroom > De uitstroom naar een werktraject of
regulier werk nam af van 61% gemiddeld tot 54%.
Uitplaatsing naar projecten als het Amsterdamse bos
en het Havencollege zijn de reden evenals een algemene
afname van het niveau van de kandidaten. Dat
percentage zal in 2011 naar verwachting verder afnemen
door stopzetting van een groot aantal private
trajecten. Uitstroom naar scholing nam licht toe
van 12% naar 14%. In de statistieken nam het aantal
zorgkandidaten af van 14% tot 5%. In werkelijkheid

nam het aantal zorgkandidaten duidelijk toe. Zorgkandidaten
worden sinds vorig jaar opgenomen
in de individuele diagnose (20­25% van het totale
‘aanbod’) en zijn hier niet zichtbaar.
Een groot probleem in het afgelopen jaar was de toename
van de voortijdige uitval. Vooral in de eerste
weken van het traject proberen de medewerkers van
de Zeehoeve uitval van de deelnemer te voorkomen
door onder andere een huisbezoek. Doel hiervan is
enerzijds inzicht te krijgen in de reden van afwezigheid,
anderzijds om meer inzicht te verkrijgen in de
thuissituatie van de deelnemer. In de praktijk werkt
dit goed. De ‘zieke’ krijgt het gevoel onmisbaar te
zijn voor ons en voelt zich weer wat gewaardeerd.
“Wij schrijven je niet af, maar helpen je. Maar daarvoor
hebben we jou nodig. Je moet je er dus wel
zijn.” Ook kunnen we zien hoe iemand is gehuisvest,
of hij een thuisfront heeft wat hem steunt, of
dat, zoals ook al is voorgekomen, zijn adres alleen
bestaat uit een brievenbus aan een schutting.
Toch moeten we regelmatig contact opnemen met
de verwijzende klantmanager, wegens ernstig
ver zuim in het naleven van de voorwaarden in de
stage­overeenkomst. Hierover hebben we gemengde
gevoelens. Aan de ene kant doen we ons uiterste best
de deelnemer binnenboord te houden om zodoende
de opdrachtgever een redelijk beeld te kunnen geven
van problematiek, beperkingen en kansen. Anderzijds
levert uitval als gevolg van bijvoorbeeld een
dubbele agenda voor de opdrachtgever een behoorlijke
besparing op in het kader van ‘schadelastbeperking’.
Daarom pleiten we nogmaals voor invoering
van het ‘pay­by­day’ systeem. Dit doet meer een
beroep op de eigen verantwoordelijkheid. Het vergemakkelijkt
ook de selectie tussen ‘niet kunnen’,
‘niet willen’ en ‘niet nodig hebben.’
schoolFort
conform de afspraken over 2010 met de Dienst
maatschappelijke ontwikkeling (Dmo) hebben we
103 trajecten gerealiseerd. Daarvan waren 61
nieuwe trajecten en 42 verlengingen.
in het verslagjaar hebben we een nieuwe werkmeester
kunnen aannemen.
De deelnemers hebben gewerkt op Ruigoord, op
Fort Diemerdam, op Fort Uitermeer en in de Houtrakpolder.
Dit zijn kleine, rustige locaties buiten de
stedelijke drukte. De variatie van werkzaamheden
is groot; van onderhoud aan een oude boomgaard
tot bestraten, timmeren en schilderen. Sportservice
Houtrakpolder: een deelnemer van Schoolfort maait het kilometerslange wandelpad
Noord­Holland voerde een programma uit, gericht
op teambuilding, diagnose en kennis van het eigen
lichaam in relatie tot de beroepswens.
Ten behoeve van onderzoek en verantwoording
aan het ministerie van onderwijs werkten we nauw
samen met onderzoeksbureau Intraval. Op verzoek
van DMO legde Schoolfort financiële verantwoording
af aan de Amsterdam rekenkamer, ACAM.
Daarnaast hebben we, in verband met heden en toekomst
van Schoolfort, veel energie gestopt in overleg
met het ministerie en met samenwerkingspartners
als provincie, gemeentebestuur van Amsterdam,
DMO, Staatsbosbeheer en scholen.
instroom > Zoals hierboven aangegeven, startten in
het verslagjaar 61 nieuwe deelnemers. 23 deelnemers
waren op 1 januari nog in traject. De meeste waren
afkomstig uit het vmbo en mbo1. Met ruim 60%
waren een aantal scholen in Amsterdam West de
grootste ‘leveranciers’, gevolgd door Zuidoost met
ruim 26%. Dat heeft overigens ook te maken met
de mate van medewerking van die scholen en niet
alleen met een concentratie van problemen.
Verder valt op dat er in het verslagjaar slechts één
meisjes werd aangemeld. De leeftijd was gemiddeld
wat lager dan in 2009. Qua etniciteit waren er geen
grote verschillen met het voorgaande jaar.
uitstroom > Gezien de bijzondere doelgroep
mogen we tevreden zijn met de resultaten. 85%
stroomde positief of neutraal uit. Veel van de jongeren
voelen zich prettig in een kleine, beschermde
werkomgeving. Het werk­ en leerplezier motiveerde
een groot deel om daarna op school weer beter te
presteren, vonden ook de scholen.
De negatieve uitstroom bleef beperkt tot acht leerlingen.
Van hen werd er slechts één verwijderd. De
anderen stopten wegens gebrek aan motivatie. Wij
kunnen ze helaas niet dwingen. Zij werden, goed
gedocumenteerd, overgedragen aan de leerplichtambtenaar.
Die keten is inmiddels gesloten.
3. De resultaten over 2010
27

Houtrakpolder:
werkmeester
Peter Roet geeft
aanwijzingen bij
het schuren

4
uitgevoerDe werKZaamheDen
De forten vormen nog steeds de basis van de werkzaamheden van de deelnemers. Dat is
immers een van de hoofddoelen van de stichting herstelling: het opknappen van de
stelling van amsterdam. toch is er ook buiten de stelling een hoop werk verzet.
Fort eDam > Het leggen van een totaal nieuwe
daklaag van het relatief nieuwe materiaal EPDM
heeft zo’n vier jaar geduurd. Op het 4000 m² grote
dak heeft werkmeester Gerard Baas sinds 2006 wel
honderd jongens de eerste beginselen van het dakdekken
bijgebracht. In april kon hij het nieuwe dak
feestelijk opleveren. Eigenaar Staatsbosbeheer was
zo tevreden dat Gerard vrij snel weer op het fort aan
de St. Aagtendijk terecht kon. Zie ook het hoofdstuk
Publiciteit.
Fort aan De st. aagtenDijK > Reparatie van het
lekkende dak maakt deel uit van de algemene
herstel­ en onderhoudswerkzaamheden op Fort
St. Aagtendijk, dat wordt beheerd door de gemeente
Beverwijk. De deelnemers ‘branden’ stroken nieuw
materiaal over de naden en hemelwaterafvoeren.
Verder biedt het fort veel schilderwerk en is het
verhogen van de zware ijzeren deuren onderdeel van
de werkzaamheden.
Fort aan De ossenmarKt > Dit is een torenfort
in, en eigendom van, de gemeente Weesp. De deelnemers
bouwden speciaal hiervoor een ponton met
steigers om in de fortgracht de buitenluiken te kunnen
demonteren. Na reparatie brachten ze de zware
stalen luiken op dezelfde manier weer terug. Door
het enorme gewicht van de luiken, al snel meer dan
een paar honderd kilo, was dit een nauwgezette en
zware klus voor de ‘gevorderde’ deelnemers.
Fort nigtevecht > Na de totale restauratie van het
fort is nu de genieloods aan de beurt. In de voorbereiding
heeft Herstelling in haar praktijkcentrum
in Amsterdam Zuidoost een tijdelijke schaftkeet
geconstrueerd die achter de loods is geplaatst. Die
is door de deelnemers opgebouwd en van sanitair,
verwarming en elektra voorzien. Het project wordt
samen met Fundeon – het kenniscentrum voor
het beroepsonderwijs voor de bouw, infra en
gespecia liseerde aannemerij – als leerlingbouwplaats
uitgevoerd. De genieloods zelf is voorzien
van een weersbestendige overkapping. Zo kunnen
de deel nemers onder alle weersomstandigheden
door werken. Zij renoveren het houten gebouw
vervolgens in secties van acht meter. Ze bekijken
alle rabatdelen en dakbeschot en verwijderen de
dakpannen om ze te controleren op hun kwaliteit.
Ook de constructie balken worden daarbij minutieus
bekeken. Alle rotte delen worden vervangen. Daarna
bouwen ze alles weer op. “Daarbij doe je echte praktijkervaring
op”, zegt werkmeester Jim Maste. “Dit
is de échte praktijk. Hier moet je het leren. Dit is de
kans voor jongens om op BBL1­niveau te werken.
Daarom zetten we bij voorkeur jongens in die eventueel
naar het SSP kunnen. Dan kunnen zij later via
het SSP weer hier geplaatst worden. Zo werken we
aan hun toekomst.”
Fort abcouDe > Ook hier is de genieloods aangepakt,
zij het minder rigoureus. Van dit gebouw, dat
nu dienst doet als kantine van het viscentrum voor
gehandicapten, is al het houtwerk tot op de nerf kaal
gehaald. De rotte delen zijn vervangen en het geheel
is voorzien van een nieuwe verflaag. Op het fort zelf
vindt doorlopend herstel plaats. In 2010 is de ‘natpartij’
– wc’s, verlichting, verwarming, watertoevoer
e.d. – definitief afgerond ten behoeve van rondleidingen
en eventuele beperkte kantoorfaciliteiten. Voor
het dak hebben de mannen van de metaalafdeling
verzonken stalen schoorsteenkappen gemaakt en
geplaatst en zijn de hardstenen afdekplaten op de
schoorstenen gerepareerd en waar nodig vervangen.
Fort nieuwersluis > De grootste klus op dit fort
van de Nieuwe Hollandse Waterlinie bestond uit het
voorbereiden en uitvoeren van een wandelpad vanaf
het fort langs een van de remises naar het uitkijkplatform.
Als materiaal hiervoor heeft de opdrachtgever
voor nieuwe gebakken klinkers gekozen. Het totale
oppervlak is 200 m².
Fort KuDelstaart > In het kader van het reguliere,
jaarlijks terugkerende onderhoud deden de mannen
van Herstelling ook in 2010 weer allerlei straat­,
groen­ en beschoeiingwerkzaamheden voor de
Stichting VaFaMil, de beheerder van het als jachthaven
in gebruik zijnde fort aan de Westeinderplassen.
Fort uitermeer > Op het oude torenfort aan de
Vecht vond en vindt doorlopend onderhoud plaats.
Hier, in de polder, ver van alle grootstadse prikkels
doorlopen een groot aantal deelnemers de introductieweek.
Ook een ploeg van Schoolfort werkt hier
op een aparte locatie. Daarnaast ligt er veel metselwerk
in het opknappen van een oorspronkelijk
4. uitgevoerDe werKZaamheDen in 2010
29

30
sluisje, straatwerk, onderhoud aan de omheining
en het provisorisch repareren van de zogenoemde
‘plofhuisjes’, kleine munitie­opslagruimtes. Er is
eigenlijk doorlopend een grote hoeveelheid werk
voor de groen­deelnemers in het snoeien, maaien en
knotten evenals het onderhoud aan de verschillende
wandelpaden. Door de ontwikkelingen met de stichting
Uiteraard Uitermeer is in 2010 een deel van het
werk helaas stil komen te liggen.
Zeehoeve > Waar de oude hooimijt heeft gestaan
bouwden veel verschillende deelnemers in het verslagjaar
mee aan een multifunctionele ruimte naar
eigen ontwerp. De contouren van de in begin 2003
afgebrande hooimijt zijn intact gebleven. De ruimte
zelf is opgebouwd uit stalen balken en een dakwerk
van gepotdekseld hout. Ook de opstaande zijwanden
S
S ErSisSeigenlijkSdoorlopendSeenS
groteShoeveelheidSwerkSvoorSdeS
groen­deelnemersSinShetSsnoeien,S
maaienSenSknottenSevenalsShetS
onderhoudSaanSdeSverschillendeS
wandelpaden.
jaarverslag stichting herstelling 2010 De Zeehoeve: de nieuwe hooimijt nadert voltooiing
en het interieur, inclusief elektra en water, werd door
Herstelling ter hand genomen. Het grote project
nadert haar voltooiing.
gemeente muiDen > Voor het Muizenfort, een
militair museum aan het Vestingplein maakte
Herstelling twee nieuwe ijzeren buitentrappen.
Voor het Muider Muizenfort Museum doet
Herstelling regelmatig onderhoud.
DiemerDam > Op het terrein van de Batterij bij
Diemerdam, zoals het officieel heet, hebben zowel
reguliere deelnemers van Forten als Schoolforters
veel werk verzet. De ploegen hebben de fortwachterswoning
gerestaureerd en piekfijn geschilderd.
De mannen van het groen deden continue onderhoud,
bijgestaan door een aantal deelnemers van
Schoolfort. In 2010 kon, op de dag van de bouw, de
woning feestelijk worden opgeleverd aan eigenaar
Stadsherstel.
Bouwbedrijf J.C. Nieuwenhuizen, dat al twee ouddeelnemers
van Herstelling in dienst heeft, bouwt
op het terrein een horecapaviljoen. Deelnemer Aziz
kreeg als derde bij de aannemer een kans te laten
zien wat hij waard is. Gedeputeerde Rob Meerhof en
deelnemer Ali bevestigden gezamenlijk het logo van
Stadsherstel op de fortwachterswoning en sloegen
de ‘eerste paal’ van het horecapaviljoen.

Dwangburcht ‘huis te nuwenDoorn’ > Deze
gereconstrueerde ruïne ligt buiten de Stelling in de
gemeente Harenkarspel. In opdracht van de provincie
Noord­Holland ontwierpen en maakten de
afdelingen metaal en hout twee bruggen.
ruigoorD > In het voormalige dorpje tegen het
westelijk havengebied aan deden de deelnemers
van Schoolfort, aangevuld met reguliere groendeelnemers,
allerhande voorkomend groenwerk in
opdracht van de Stichting Ruigoord.
houtraKpolDer > Staatsbosbeheer was de
opdracht gever van allerlei algemeen en groenonderhoud
in de voormalige agrarische polder. In
samenspraak met de Dienst Landelijk Gebied deden
de pupillen van Schoolfort veel verschillend werk,
waaronder het aanbrengen van allerhande houten
hekwerken, groenonderhoud en het bijhouden van
de grote boomgaard.
binnenstaD amsterDam > Een bijzonder project in
opdracht van Stadsherstel vormde de straatwerkzaamheden
op het binnenterrein van Bierbrouwerij
De Prael. Net als de in 2009 uitgevoerde verbouwing
van de nabijgelegen Warmoesstraat 15, was dit een
zeer prikkelrijke omgeving. Alleen de ervaren deelnemers,
die de verlokkingen van de grote stad tijdens
werktijd al konden weerstaan, kwamen in aanmerking
voor deze klus van een paar honderd m².
ambachtstraat > De werkplaatsen, het centrale
magazijn en de kantoren op de Laarderhoogtweg
worden samen ‘de Ambachtstraat’ genoemd. Hier
fabriceren, reinigen, restaureren of onderhouden
werkmeesters en deelnemers de zaken die voor de
forten nodig zijn of van de forten komen, maar te
groot zijn voor behandeling ter plaatse. Voorbeelden
daarvan zijn de luiken van het Fort aan de
Ossenmarkt in Weesp en de metalen schoorstenen
die voor het Fort Abcoude zijn gemaakt.
Een enorme en complexe klus vormt de verbouwing
van de werkruimtes zelf. Ook in 2010 hebben de
deelnemers veel gewerkt aan en geleerd van de totale
verbouwing van de hout­, metaal­, groen­ en Gawalowerkplaatsen,
het centraal magazijn en de kantoorfaciliteiten.
Tevens werkten zij aan speciale klussen
voor externe opdrachtgevers. Voorbeelden hiervan
zijn de vallen voor de muskusrattenbestrijding, de
vogelhuisjes – naar eigen ontwerp – voor Waternet,
de drink watervoorziening van Amsterdam en het
maken en plaatsen van dertig houten boodschappenliftjes
in ouderenflats in Amsterdam West, in
opdracht van woonstichting de Key.
uit het boeK
‘succesvolle leer-werK trajecten op
werelD erFgoeD’
SS BreedSinzetbaarSvoorS
velerleiSrestauratiewerk,S
nietSalleenSbijSdeSStellingS
vanSAmsterdam,SmaarS
ook,SzoalsShier,SinShartjeS
binnenstadSbijSdeS
WarmoesstraatS15SinS
Amsterdam.SVoorS
StadsherstelSvormtS
HerstellingSdeSidealeS
combinatieSvanSonzeS
doelstellingen:Scultuur,S
erfgoed,SeducatieSenS
sociaalSengagement,S
waarbijShetS(financieel)S
onhaalbareShaalbaarSwordtS
gemaakt.
jaap hulscher
directeur stadsherstel amsterdam
4. uitgevoerDe werKZaamheDen in 2010
31

arboverslag 2010
op arbo-gebied worden vooral de leidinggevenden continue bijgeschoold. Zij moeten de deelnemers van
veiligheidsbesef doordringen. in het verslagjaar volgden zij weer meerdere cursussen. mede daardoor liep
gelukkig niemand, als gevolg van de 20 geregistreerde ‘ongevallen’, blijvende lichamelijke schade op.
jaarverslag stichting herstelling 2010
32
bedrijfshulpverlening
Bij Herstelling zijn alle direct
leidinggevenden verplicht om de
BHV­cursus te volgen. Met trots
kunnen we zeggen dat iedereen
weer geslaagd is, inclusief het
onderdeel AED (Automatische
Externe Defibrillator).
spw- opleiding ‘professioneel
begeleiden’
Alle werkmeesters hebben inmiddels
de SPW­opleiding ‘professioneel
begeleiden’ met een positief
resultaat afgerond. De cursus, die
voor het eerst plaatsvond in 2008,
vindt zijn basis in het sociaal pedagogisch
werk (SPW). Het NCOI
ontwikkelde de cursus samen met,
en exclusief voor, Herstelling. De
werkmeesters scherpten daarmee
de kennis en vaardigheden aan, die
ze nodig hebben bij het begeleiden
van de verschillende groepen deelnemers.
vca-vol
VCA­Vol staat voor ‘Veiligheid,
gezondheid en milieu­Checklist
Aannemers VOor Leidinggevenden’
en is bedoeld om mensen
veiliger te laten werken. Mede
daardoor vermindert het aantal
ongelukken. Ons werk brengt
een verhoogd risico op lichamelijk
letsel met zich mee. Dit heeft
mede te maken met het feit, dat
onze deelnemers weinig of geen
werkervaring en/of risico­inzicht
hebben. Daarom willen wij hen zo
goed mogelijk wapenen tegen deze
risico’s. Tijdens de opleiding leer
je hoe je je werkzaamheden veilig
kunt (laten) uitvoeren en hoe je
medewerkers motiveert om veilig
en verantwoord te werken.
Tijdens de opleiding leer je meer
over de volgende onderwerpen:
• arbeidsomstandigheden­ en
milieuwetgeving;
• ergonomie;
• een ongeval, en dan ...?;
• VCA: het bevorderen van veilig
werken;
• procedures en werkvergunningen;
• taak­risicoanalyse;
• bedrijfsnoodplan;
• gevaarlijke stoffen;
• gevarenbronnen;
• persoonlijke bescherming.
Alle leidinggevenden die de cursus
VCA­Vol hebben gevolgd, zijn
geslaagd. In 2011 jaar volgt de laatste
groep. De cursus wordt door onze
eigen cursusleraar gegeven.
ontwikkelingen op
veiligheidsgebied
Wetten, regels en normeringen
worden steeds veranderd en aangescherpt.
Daarom is het nodig om
hiervan op de hoogte te blijven. Het
op de hoogte blijven van wet­ en
regelgeving op veiligheidsgebied
is echter geen eenvoudige klus. De
bestaande verscheidenheid van
publicaties is zeer uitgebreid en
niet altijd geschikt voor praktisch
gebruik in de bouw en industrie.
Het arbo­team houdt de werkmeesters
steeds op de hoogte van de
laatste ontwikkelingen. Dit doen
we op diverse manieren:
• directe voorlichting en
instructie tijdens personeelsbijeenkomsten;
• uitreiken van documentatie op
het gebied van veranderende
wetgeving/normeringen (o.a.
via de Abomafoon, dé arbowijzer
voor de bouw);
• het uitreiken van documentatie
over nieuwe materialen/
gereed schappen (bijvoorbeeld
over loodvervangers en de
eco­metseltroffel);
• de leidinggevenden, die de
‘steigerbouwer A­cursus’ hadden
gevolgd, zijn in het verslagjaar
bijgespijkerd over nieuwe
richtlijnen met betrekking tot
steigers;
• het bezoeken van vakgerichte
beurzen.
De zeven personen die in 2009 hun
certificaat ‘keuring arbeidsmiddelen’
hebben gehaald, hebben zich in
2010 goed van hun taak gekweten.
De deelnemers en werkmeesters
leveren de arbeidsmiddelen sneller
in dan in het verleden. Zelfs kleine
gebreken worden ontdekt en verholpen
en volgens de procedure
aan/afgemeld.
We zijn voortdurend op zoek naar
manieren om zo veilig en gezond
mogelijk te werken. Zo hebben we
ook dit jaar weer een Genieloods
(Nigtevecht) gedeeltelijk overkapt.
Dit afsluiten van het werk voor
weersinvloeden betekent minder
kans op ziekte en een veel kleinere
kans op verlet.
Natuurlijk is alleen goed plannen en
goed gereedschap niet voldoende.
Herstelling blijft voor een groot
gedeelte afhankelijk van haar
mensen. Pakken zij het op, zijn ze
bereid om het beleid, dat in overleg
met hen is vastgesteld, ook goed uit
te voeren? “Kennis is één, maar wat
doen we er mee”.
Natuurlijk kan dit beleid alleen
maar goed en veilig gebeuren
met gemotiveerde deelnemers en
gekwalificeerde werkmeesters.
‘ongevallen’
Het afgelopen jaar hebben we 20
‘ongevallen’ geregistreerd en één
bijna­ongeval, met schuivende dakpannen.
Alle ongevallen worden
op de werkmeesterbijeenkomsten
besproken.
• Vijf ongevallen leidden tot in
totaal 30 dagen verzuim. Twintig
dagen waren sportgerelateerd.
• Tien werkgerelateerde ongevallen
leidden tot 7 dagen verzuim.
Het betrof voornamelijk beklemming
en beschadiging van
vingers als gevolg van onoordeelkundig
gebruik van gereedschap.
De meeste gevallen konden
met primaire EHBO worden
opgelost. In zes gevallen was een
bezoek aan het ziekenhuis nodig,
onder andere in het geval van een
gebroken vinger en duim.
Gelukkig heeft geen enkel ongeval
geleid tot blijvende schade.

werKmeester YousseF ZiaDi: iK heb nog 1 à 2 Keer
per weeK contact met Die jongens
werkmeester Youssef kwam pas
op z’n twaalfde naar nederland
en heeft een grote achterstand
moeten wegwerken. het waren
zware jaren, maar nu is hij als
vakman een voorbeeld voor de
deelnemers.
marokko
Youssef is een van de werkmeesters
van Marokkaans-Berberse afkomst.
Hij kwam, met zijn vier broers en
zusters, op z’n twaalfde naar Nederland
uit het mooie zuiden van het
Atlasgebergte. Youssef is getrouwd
en vader van twee jongens en een
meisje.
school en karakter
Als je twaalf bent, vers uit Marokko
en je hebt naar Nederlandse maatstaven
nauwelijks onderwijs genoten,
dan heb je een groot probleem.
Youssef sprak nog geen Nederlands
en mocht de basisschool vrijwel
geheel overdoen. Het waren heel
zware jaren die hij, door een consequente
vader en op eigen kracht,
maar wel met vallen en opstaan,
toch goed doorkwam. In die tijd is
zijn karakter definitief gevormd,
met doorzettingsvermogen en compassie
als hoofdbestanddelen.
timmerman
Hij was dus veel ouder dan zijn
medeleerlingen, toen hij eindelijk
naar de LTS in Weesp kon om timmerman
te worden. Bouw bedrijf De
Nijs in Warmenhuizen werd de volgende
zestien jaar zijn werkgever.
Youssef begon als allround timmerman
en werd na een aantal jaren
verantwoordelijk voor de ‘hoofdmaatvoering’.
“Dat wil zeggen: alle
maten zodanig uitzetten en controleren,
dat in een gebouw alles recht
staat en op de goede plaats”, verduidelijkt
hij. In die tijd besteedde
hij ook veel tijd aan de begeleiding
van stagiaires en jongere collega’s.
herstelling
Youssef’s vriend Mohammedi Ouaali,
consulent bij Schoolfort, vroeg hem
daarom ruim twee jaar geleden
of Schoolfort niet iets voor hém
was. Een gesprek met Manager Rob
Moerbeek was snel geregeld. Rob
vond echter Herstelling Forten beter
bij Youssef passen en stuurde hem
door. En zo werkt hij in de bouwunit
van Herstelling. Begeleiding
van ‘voorschakelaars’ voor de SSP
hoort daar ook bij. Onder de werken
waar Youssef bij betrokken was
zijn het proeflokaal van brouwerij
De Prael in de Warmoesstraat 15 in
Amsterdam, de hooimijt bij de Zeehoeve,
het bouwen van de schaftkeet
voor Fort Nigtevecht en nu de
renovatie van de genieloods op het
fort.
Over de uitstroom is hij best tevreden.
“Sinds het begin op Fort
Nigtevecht hebben we al meer dan
tien jongens goed kunnen onderbrengen.”
Toch hoopt de werkmeester
dat de markt nu snel aantrekt.
“We hebben nog meer goede jongens
en die moeten ook verder.”
arbeidsvreugde
“Ik heb het echt naar mijn zin”,
zegt Youssef. Waar blijkt dat uit,
is dan de vraag. “Eerder dit jaar
zijn we bijvoorbeeld naar Westerbork
geweest. Dat was echt geweldig.
Je bent dan de hele dag en
avond samen en leert de deelnemers
nog beter kennen. Ze geven je dan
ook meer vertrouwen. Als je ze een
beetje zelfvertrouwen kunt geven
dan komt het met de meesten wel
goed. Ik heb trouwens toch maar
één keer een serieus probleem gehad
met een deelnemer. Daar moest
de bewaking bijkomen om hem te
verwijderen.
S AlsSjeSzeSeenSbeetjeS
zelfvertrouwenSkuntSgevenS
danSkomtShetSmetSdeS
SmeestenSwelSgoed.
Maar er zijn veel meer goede voorbeelden,
zoals Ahmed. Die had de
verkeerde vrienden. Daar hebben we
aan gewerkt en ergens heeft hij het
licht gezien. Nou heeft hij zelfvertrouwen
en gaat goed; thuis, op de
SSP en hij heeft ook bijna zijn rijbewijs.
Echt perfect.
Ik heb nog een à twee keer per week
contact met de meeste jongens. Die
bellen mij bijvoorbeeld om te laten
weten dat het goed met ze gaat of
ze vragen om advies. “Kijk”, zegt
hij met nadruk, “daar halen wij nou
onze energie uit.”
interview
33

eerste lustrum Zeehoeve:
Kansen en beperKingen al vijF
jaar scherp in beelD
in november 2010 vierde de Zeehoeve haar vijfjarig bestaan. De eerste deelnemers kwamen echter al in mei
2005 door de poort. sindsdien zijn er meer dan 1000 diagnoses gesteld en groeide de bezettingsgraad tot meer
dan 100%. het team van het diagnosecentrum bracht daarover een lijvig rapport uit met veel documentatie
over deelnemers, programma’s en resultaten. hieraan besteden we graag extra aandacht in de vorm van een
kleine greep uit de informatie. voor het complete rapport verwijzen we graag naar de staf van de Zeehoeve.
jaarverslag stichting herstelling 2010
34
De Zeehoeve is een begrip geworden.
Het motto van het diagnosecentrum,
‘kansen en beperkingen
scherp in beeld’, hebben de medewerkers
in de afgelopen vijf jaar
overtuigend vormgegeven. Het
behoort tegenwoordig tot de top
vijf re­integratietrajecten binnen
de gemeente Amsterdam. Met een
praktische diagnosecarrousel van
acht weken worden mensen, die
geen idee hebben van hun eigen
talenten en zwakheden, voorzien
van een passend advies. In plaats
van het veel voorkomende ‘trial
and error’ kunnen ze daarmee
vaak direct op het juiste werk/
zorg traject worden geplaatst. Dat
dit veel geld bespaart spreekt voor
Kringenwetboerderij de Zeehoeve
zich. Dat was ook te merken aan
de groeiende bezetting. Begon
het eerste half jaar in 2005 met 88
deelnemers, in 2010 waren dat er
203. Een bezettingsgraad van 120%
is een reden voor veel dankbaarheid
en trots, en een beetje zorg. We
moeten er wel voor oppassen dat
we niet uit onze voegen barsten.
De boerderij
De Zeehoeve, een ’kringenwetboerderij’,
is in 1880 gebouwd op
een halve kilometer afstand van
de kustbatterij bij Diemerdam. De
kringenwet gaf voorschriften over
wat binnen bepaalde afstanden
van verdedigingswerken gebouwd
mocht worden. Voor de Zeehoeve,
die ligt in de tweede of middelbare
kring van 300 tot 600 meter
rondom de batterij, betekende
dit dat de boerderij zeer licht en
eenvoudig gebouwd moest worden;
dit om in geval van oorlog snel te
kunnen worden gesloopt. Zo kon
de vijand er geen dekking vinden.
Nadat de laatste bewoner in 1996
vertrok hebben de gebouwen
S EenSbezettingsgraadSvanS
120%SisSeenSredenSvoorSveelS
dankbaarheidSenStrots,SenSeenS
beetjeSzorg.SWeSmoetenSerS
welSvoorSoppassenSdatSweS
nietSuitSonzeSvoegenSbarsten.

programma
week 0 week 1 week 2 week 3 week 4 week 5 week 6 week 7 week 8
intake Kennismaking bouw/techniek bouw/techniek groen horeca/facilitair horeca/facilitair stage afsluiting
• Voorlichting
• Rondleiding
• Administratieve
controle en
afhandeling
• Lichamelijke
belastbaarheids
testen en
medische
keuring
• Natuur
• BHV - EHBO
ernstig te lijden gehad van weer,
wind en vooral verwaarlozing. In
2004 en 2005 restaureerde een
aannemer, in opdracht van eigenaar
Stads herstel, het gebouw volledig.
Ploegen van Herstelling hielpen
en zorgden voor de afwerking. In
mei was de Zeehoeve klaar voor de
eerste deelnemers. In juli verrichtte
toenmalig wethouder Ahmed
Aboutaleb de officiële opening.
De behoefte aan een praktisch
diagnose centrum
Amsterdam heeft altijd een grote
groep, voornamelijk jonge, werklozen
gehad die niet in staat bleken
zelfstandig een baan te vinden.
De DWI en haar voorgangers
probeerden hen te helpen met een
waaier aan leer­werktrajecten. Maar
telkens bleken de jongeren met de
bestaande middelen onvoldoende
getest te kunnen worden. En verkeerd
gokken kost veel; veel geld
aan de DWI voor dure trajecten,
en veel frustratie en een groeiend
gebrek aan zelfvertrouwen bij de
deelnemers. Dat moest anders.
De methode
Medewerkers van Maatwerk en de
Vrije Universiteit van Amsterdam
bedachten eind 2003, begin 2004
• Individuele
opdrachten
• Fietsreparatie
en gereed
maken eigen
fiets
• BHV – brand-
preventie
• Lichamelijke
en mentale
belastbaarheidtesten
• Vervolg en
Onderhoudsopdrachten
• Onderhoud
Zeehoeve en
omgeving
Alle weken: sportprogramma
gastenprogramma (door de deelnemers zelf georganiseerd)
een concept, toen nog genaamd
‘De Slagboom’, met als doel een
‘sluitend en gemotiveerd/beargumenteerd
advies voor een vervolgtraject
aan de deelnemer’.
Dat concept is getest, aangepast,
opnieuw getest, opnieuw aangepast.
Nu staat er een divers
pakket aan diensten. Binnen acht
weken wordt een integraal belastbaarheidspatroon
opgemaakt op
het gebied van:
• fysieke gezondheid
• leerbaarheid
• sociaal­emotionele belastbaarheid
• psychisch en psychosociaal
functioneren.
het programma
Het diagnoseprogramma kent twee
varianten, de leerwerkdiagnose
en de individuele diagnose. Het
individuele programma wordt
alleen ingezet als de betreffende
deelnemer niet in staat blijkt zich
in de groep op een normale manier
te gedragen. Soms vraagt de klantmanager
of andere toeleider specifiek
om deze dienst.
De leerwerkdiagnoseSis de kern
van wat de Zeehoeve doet. Bij
binnenkomst krijgt elke groep
• Verzorgen
lunch
• Basishygiëne
in de horeca
• Service en
dienstverlening
Schoonmaak
en onderhoud
boerderij en
omgeving
Verzorgen van
de werkkleding
Voor zover
mogelijk
bij beoogd
vervolg(traject)
van ca. acht deelnemers een vaste
mentor toegewezen. Samen met
deze mentor, en onder begeleiding
van de diagnost, doorlopen de deelnemers
een ‘carrousel’.
individuele diagnose. Hierbij
voldoet de deelnemer niet aan de
standaard­instroomeisen en/of
kan vooralsnog niet functioneren
in groepsverband. Er is echter wel
een arbeidsgerelateerde vraag. Deelnemers
kunnen hiervoor ook, mits
reëel, met een specifieke beroepswens
worden aangemeld.
Download de folder op: http://
www.herstelling.nl/toeleiders/
zeehoeve/toeleidersinfo/
De deelnemers
In totaal hebben in de jaren 2005
tot 2010 meer dan duizend mannen
en vrouwen bij de Zeehoeve een
traject doorlopen. Het is een heel
divers gezelschap. Hieronder een
greep uit de achtergrondinformatie
die in de afgelopen vijf jaar is bijgehouden.
Uitgebreide toelichting
hierop vindt u in het rapport over
2005­2010, verkrijgbaar op de
Zeehoeve.
leeftijd/sekse: de gemiddelde deelnemer
is 20 jaar oud. 88% Is man.
Afronding
Analyse
Rapportage
Certificering en
overdracht naar
opdrachtgever
eerste lustrum Zeehoeve
35

jaarverslag stichting herstelling 2010 De Zeehoeve: werk in de hooimijt
36
geloof: voor het grootste deel zijn
de deelnemers ongelovig (38%),
gevolgd door islamitisch (33%) en
christelijk (24%).
nationaliteit: 64% heeft de Nederlandse
nationaliteit (bij de ouders
is dat ca. 25%), gevolgd door de
Marokkaanse, Surinaamse en
Antilliaanse (samen 25%).
antecedenten: 60% van de deelnemers
blijkt ‘antecedenten’ te
hebben, d.w.z. contacten met
politie en justitie.
huisvesting: 62% van onze doelgroep
woont nog thuis, hoewel een
groot deel van hen wegens problemen
op zoek is naar iets anders.
8% woont bij familieleden en 3%
bij ‘kennissen’. 5% woont samen,
8% zelfstandig, 6% begeleid en 7%
zwerft.
schulden: Veel van onze jongeren
hebben schulden. Sinds 2005 zijn
die opgelopen van gemiddeld
€ 4.000,­ naar € 6.000,­ Uitschieters
tot € 50.000,­ komen voor.
werkervaring: een groot deel (76%)
blijkt wel enige werkervaring te
hebben, 45% daarvan zelfs meer
dan zes maanden. Toch is dit vaak
een optelsom van (vakantie)baantjes.
De repeterende redenen voor
ontslag – verzuim, niet accepteren
van leiding etc. – blijken kenmerkend
voor de doelgroep.
onderwijs: de onderwijskwalificaties
van de deelnemers zijn als te
verwachten. Nog geen 10% heeft
een startkwalificatie. De grootste
groep heeft vmbo­praktisch
gevolgd zonder het diploma te
halen (42%). Slechts 23% haalde
hier wel een diploma. De rest van
de vormen van onderwijs van onze
doelgroep is een bonte verzameling
van vmbo, mavo, vso, onderwijs
in het buitenland en zelfs in een
enkel geval helemaal geen formeel
onderwijs.
De resultaten
werktraject/regulier werk: het
beeld dat oprijst uit de vorige paragraaf
stemt niet hoopvol. Toch
leidden de adviezen voor 60% van
de deelnemers tot een vervolg in
een werktraject (inclusief gesubsidieerde
arbeid) of zelfs, in 17% van
de gevallen, tot direct regulier werk.
De grootste groep werktrajecten
werd ingevuld bij DWI (24%),
Herstelling (16%), JWP (20%) en
Pantar Amsterdam (18%).
scholing: voor 12% werd een scholingsadvies
afgegeven. Daarvan
ging 62% richting Beroeps begeleidende
Leerweg (BBL), Beroeps
Opleidende Leerweg (BOL) of een
van de roc’s. 38% gaat zelfs gewoon
permanent terug naar school,
eventueel met een Schoolfort­ of
zorgadvies.
hulp op maat: als een deelnemer
(nog) niet toe is aan deelname
aan activerings­, scholings­ of
re­integratietrajecten kijken we
welke hulp hij of zij nodig heeft.
Zorg: een zorgtraject is van toepassing
op 14% van de gevallen. De
meest voorkomende klachten in
deze groep zijn van psychische
of psychiatrische aard, al dan niet
in combinatie met een lichte verstandelijke
beperking. Voor deze
‘dubbel gediagnostiseerden’ kan het
buitengewoon moeilijk zijn hulp
te organiseren. Veel mensen vragen
niet om hulp, ook al hebben ze die
hard nodig. Gelukkig beschikt de
Zeehoeve over een grondige kennis
van de sociale kaart en voorzieningen
in Amsterdam, gekoppeld aan
een groot netwerk. Daarmee is in de
meeste gevallen, in samenwerking
met de toeleider, zorg en hulpverlening
te mobiliseren.
aanbevelingen voor de
toekomst
De lessen van de afgelopen vijf jaar
overziende, komt de Zeehoeve met
een aantal aanbevelingen:
• Wij adviseren meer aandacht
voor trajecten, zoals Herstelling
en Zeehoeve, waarbij nachtdetentie
en een leer­werktraject
overdag worden gecombineerd.
• De huisvestingsproblematiek is
zo groot, dat alle inspanningen
van Zeehoeve/DWI dreigen
teniet te gaan. Voor LVB­jongeren
(licht verstandelijk beperkt)
met meervoudige problematiek
adviseren wij een sterke uitbreiding
van vormen van begeleid
wonen, in combinatie met leerwerktrajecten.
• Er is behoefte aan uitbreiding van
maatregelen ter voorkoming van
schulden.
• Binnen DWI bevelen we extra
aandacht aan voor het opvolgen
van sanctie­ en handhavingsadviezen
in verband met schadelastbeperking
en ter voorkoming
van ‘trajecthoppen’.
• Met name bij het praktijkonderwijs
en vmbo­scholen zou meer

aandacht kunnen zijn voor
kennis van de arbeidsmarkt,
de branches en de benodigde
werkhouding. Het maken van
een relevant cv zou onderdeel
moeten zijn van het standaard
lesprogramma.
• Onder verantwoordelijkheid
van het onderwijs zou er een programma
moeten komen, waarin
praktisch ingestelde jongeren –
veelal afkomstig van het speciaal
onderwijs en zonder startkwalificatie
– kennis, kunde en ervaring
van een branche kunnen opdoen,
in een assessment­achtige en
niet­schoolse omgeving.
• Wij adviseren het realiseren van
tijdelijke, kleinschalige ‘werktrajecten’
voor LVB­jongeren met
gedragsproblematiek. Hier leren
de jongeren zich, door middel
“meester, iK ga springen van Die Dingetje”
“Meester, ik ga springen van die
dingetje”. Ik kijk de streetwise uitziende
man aan en zeg hem:
“Ja, ja, dat zeg je nu, maar springen
is niet echt heel veilig, dus dat gaan
we niet doen.”
“Nee meester, deze brug is kinderachtig
man, in mijn land gingen wij van
de bergen abseilen.”
“Nou dat is mooi, dan heb jij vast
geen hoogtevrees, toch? Hier, trek dit
gordeltje maar even aan.”
“Nee meester, ik hoef dit niet te doen
want ik heb last van mijn enkel.”
“Je was net toch bij de sportarts voor
de keuring? Die heeft ons niet aangegeven
dat jij iets niet mag, dus
trek nou maar aan en ga maar naar
boven.”
“Nee meester, ik hoef deze niet te
doen, want ik weet dat ik geen hoogtevrees
heb.”
“Weet je wat, ga even naar boven,
abseil naar beneden en dan hebben
we allemaal gezien dat jij het helemaal
onder controle hebt.”
De jongen kijkt me aan, laat zijn
schouders wat zakken en loopt richting
de trap. Eenmaal boven aangeko
men zien we de blik in zijn
ogen. Wantrouwend kijkt hij naar
het touw en zijn abseilgordel. Het
duurt even voor we hem zover krijgen
dat hij aanstalten maakt om over de
reling van de vijf meter hoge brug
Sportfort: abseilen van het viaduct over het fietspad bij de Zeehoeve
te stappen. Nogmaals leggen we
het hem uit, maar alles in hem verstijft.
Hij begint te zweten. We laten
hem weten dat alles veilig is en dat
hij goed moet luisteren naar onze
instructies. Langzaam naar achter
hangen en kleine beetjes touw geven.
Hij probeert, maar zijn lichaam protesteert.
Uiteindelijk, na vier keer
proberen, is hij over het moeilijkste
punt heen en hangt hij in zijn gordel
net onder de brug. Hij zakt naar
beneden en daar vang ik hem op.
“Wat wil je gaan doen als werk, als je
van structuur en training, alsnog
sociaal tot elkaar te verhouden
in een leer­werkomgeving. Dit
kan definitieve maatschappelijke
uitsluiting en permanente uitkeringsafhankelijkheid
voorkomen.
• Wij pleiten voor integrale aanpak
en vroegtijdige regiebepaling in
de zorg­ en hulpverlening aan
LVB­jongeren met meervoudige
problematiek.
hier uiteindelijk doorstroomt?” vraag
ik hem.
“Dat weet ik niet meester, maar dit
wil ik nooit meer doen.”
“Dat hoeft ook niet meer. Toch vinden
wij het fantastisch dat je wel
gegaan bent en jij en ik weten nu in
ieder geval dat je geen werk op hoogtes
moet gaan doen, toch?”
“Ja meester, liever gewoon op de
grond, dat is het beste, je weet toch.”
Pieter Bos
Sportservice Noord Holland
eerste lustrum Zeehoeve
37

Amsterdam
Zuidoost: veel
belangstelling
van de pers bij
het sneeuwruimen
in
januari

5
publiciteit en werKbeZoeKen
Zeker in tijden van bezuiniging moeten wij ons werk onder de aandacht houden. in 2010
h ebben journalisten, politici, bestuurders, branche-organisaties, opleidingsinstituten en vele
andere organisaties en individuen de weg naar herstelling weten te vinden.
sneeuwruimen
In een winterse januarimaand kwam een wisselende
groep deelnemers in actie om de omgeving van
diverse Amsterdamse verzorgings­ en verpleegtehuizen
sneeuw­ en ijsvrij te maken. Het was
een initiatief van directeur Yoeri van der Lugt om
tijdens het vorstverlet op de forten een maatschappelijke
bijdrage te leveren. De deelnemers gingen,
dik ingepakt, bij het dag­ en wooncentrum De
Werf in Amsterdam­Noord sneeuw en ijs te lijf.
Dinsdagmiddag 12 januari kwam Yoeri kijken bij het
verpleeghuis Gaasperdam in Amsterdam Zuidoost.
Daarvoor was ‘s morgens de omgeving van verzorgingshuis
Eben Haëzer al sneeuwvrij gemaakt.
Mensen van het Havencollege en het Amsterdamse
Bos waren in andere delen van de stad aan de slag.
Zo veegden ze ook een deel van de Bosbaan, de
roeibaan in het Amsterdamse bos, voor een strakke
ijsvloer. De rest van de week hebben zich nog andere
publieke organisaties aangemeld. Yoeri nam ook
zelf de sneeuwschep ter hand om eens te voelen hoe
zwaar het was. Verder was hij vol lof over de mannen
die opgewekt ruimden of zout strooiden. “Het zal je
eigen oma maar zijn die hier in de buurt woont”, was
zijn commentaar. “Dan zou je toch zeker willen zijn
dat ze veilig bij de winkel zou kunnen komen?”
Ook wethouder Freek Ossel was blij met de extra
handjes. NU.nl citeert hem: “We helpen de jongeren
graag aan werk, maar vragen ook een tegenprestatie.
Op deze manier doen zij werkervaring op en tegelijkertijd
houden zij de stoep schoon.” Radio, kranten
en televisie pikten het ‘goed­nieuwsbericht’ snel op.
Zo was er onder andere aandacht van RTV Noord­
Holland, Webregio.nl, NOS Headlines (radio), ANP,
de Telegraaf, Algemeen Dagblad en Parool. RTV
Noord­Holland en Webregio.nl waren dinsdag zelf
ter plaatse om beeld te maken en te interviewen.
horeca
Het interne blad van de DWI, Werkwoord, ging in
het februarinummer in de rubriek ‘Op traject’ op
bezoek bij de Roemeense Adriana. Ze werkt vier
dagen per week, acht uur per dag bij Horeca, en vindt
het traject “heel afwisselend”. Ze doet eigenlijk alles
wat er bij een cateraar moet gebeuren: koffie verzorgen,
koken en serveren, de kantine schoonhouden
en de afwas. “Zo gaat de week lekker snel om”. In
de uitgebreide folder ‘Op weg naar werk’, die DWI
in juli in een oplage van 37.000 over de stad heeft
verspreid, werd zowel aan de Zeehoeve als de Horeca
aandacht besteed. In het artikel geven deelnemers
uitleg over wat ze doen in de verschillende fases van
het traject. Zo leert Ayse op haar eerste dag in fase
twee snijden met een groot, scherp koksmes en leert
Darwin in fase drie alles wat hij geleerd heeft nu
sneller uitvoeren.
Zeehoeve
Ook de Zeehoeve staat, zoals gezegd, in de folder
‘Op weg naar werk’. “Hoewel de leeftijdsgrens is
opgetrokken tot 40 jaar, komen er vooral jongeren
tot 27 jaar, die niet precies weten wat ze willen en
kunnen op de arbeidsmarkt” staat in de inleiding.
“Met een praktische test wordt daarom gekeken wat
ze goed kunnen én willen. Na twee maanden gaan ze
weg met een advies waar ze iets mee kunnen.” Ook
hier zijn bijna alleen de deelnemers aan het woord.
Zo is Joanna heel tevreden over het bredere perspectief
dat ze hier meekrijgt. “Je leert hier niet alleen
dingen over bouwen en werken in het groen, maar
ook samenwerken, je balans vinden en dat je elkaar
nodig hebt.”
SS NaStweeSmaandenSgaanSzeSwegSmetSS
eenSadviesSwaarSzeSietsSmeeSkunnen.
MUG Magazine, het maandblad voor Uitkeringsgerechtigden,
besteedt in haar meinummer een
pagina aan ‘De werkboerderij’ ter gelegenheid
van het vijfjarig bestaan. De teneur van het artikel
is, ondanks het kritische imago van MUG, echt
positief. “De Zeehoeve biedt jongeren toekomst”
kopt schrijfster Hettie de Korte. En ze eindigt met
“... het belangrijkste is dat ze de toekomst met meer
vertrouwen tegemoet zien. Zodat ze, zoals Moerbeek
dat zegt, in de toekomst hun eigen broek kunnen
ophouden.”
Het vijfjarig bestaan vierde de Zeehoeve met een
ongedwongen feestje voor relaties en een paar journalisten.
Het werd een geweldige dag, waarin men
kon ruiken aan alle activiteiten van de diagnosecarrousel.
Zo maakte Joop van Burk kennis met
het abseilen van het viaduct over het fietspad.
Anderen maakten zich de basis van het bloem­ en
5. publiciteit en werKbeZoeKen
39

mosschikken eigen met een ‘Diemer­Vijfhoek­bakje’
of maakten loempia’s en ander lekkers onder leiding
van twee ex­deelnemers. Een verdacht groot aantal
bezoekers haalde hun aantekening ‘bedrijfshulpverlener’
met een brandbestrijdingsoefening. De
staf van de Zeehoeve en de afdeling Horeca van
Herstelling hadden hun handen vol aan organisatie
en catering. Het was een dag om vrolijk van te worden.
Ter afsluiting presenteerde Rob Moerbeek het
verslag over de afgelopen vijf jaar (zie elders in dit
jaarverslag) aan Amsterdams SP­raadslid Maureen
van der Pligt.
SS HetSwasSeenSdagSomSvrolijkSvanSteSworden.S
jaarverslag stichting herstelling 2010
40
Naast de evenementen en bezoeken van journalisten
ontving de Zeehoeve in de loop van het jaar veel
verschillende personen en groepjes. Bij de wat
uit gebreidere bezoeken aan Herstelling stond het
diagnosecentrum bijna altijd op het programma.
Daarnaast heeft Rob Moerbeek als verantwoordelijke
voor Zeehoeve en het Schoolfort regelmatig
politici, bestuurders en hoge ambtenaren uitgenodigd
in de strijd om de positie van beide onderdelen
overeind te houden en te verstevigen. Zeker in tijden
van bezuiniging vergen re­integratieactiviteiten
constante promotie.
oplevering DaK Fort eDam
Na vier jaar hard werken konden directeur Joop van
Burk en werkmeester Gerard Baas op vrijdag 9 april
het 4.000 m² grote dak waterdicht opleveren. Meer
dan honderd jongens had de werkmeester in die tijd
onder zijn hoede. Regiodirecteur Annemiek Roessen
nam het dak in naam van eigenaar Staatsbosbeheer
in ontvangst. Dat ze tevreden was, bleek wel uit het
feit dat Gerard en zijn deelnemers nog hetzelfde jaar
aan de slag konden met het dak van het fort aan de
St. Aagtendijk.
En ook de vrijwilligers waren blij met ‘droge voeten’.
Zij richtten een grote tentoonstelling in en hielden
een open dag om dit heugelijke feit te vieren.
De Nieuwe Volendammer en de stadskrant Edam
schreven een artikel en de NiVo plaatste ook een
fotoalbum op hun site. Het Noord Hollands dagblad
wijdde er zelfs drie keer een uitgebreid artikel aan.
start renovatie genielooDs
Fort nigtevecht
Een persbericht van Natuurmonumenten van begin
december leverde vooral regionale publiciteit op.
Webregio.nl, Laarder Courant, De Gooi en Eem­
bode, Nieuwsblad voor Huizen, Vechtjournaal en
RTV Utrecht namen het persbericht over.
Herstelling was al enige tijd bezig met voorbereidende
werkzaamheden vóór de officiële start, zoals
het bouwen van een schaftkeet, voorzien van alle
gemakken.
De genieloods wordt in de komende tijd in secties
gerenoveerd. Alle constructiebalken, rabatdelen
en dakdelen worden minutieus bekeken en, indien
nodig, vervangen.
Natuurmonumenten en Herstelling werken veel
samen, bijvoorbeeld ook op Fort Nieuwersluis en
Fort Abcoude.
‘De brug’ over het groen op
Fort DiemerDam
“Het domein van werkmeester Jos Bos en ’zijn
jongens’, zoals hij ze liefdevol noemt”; zo heette het
fort in het paginagrote artikel in De Brug, de krant
voor het deel van Amsterdam rondom IJburg. Werkmeester
Jos beheerde op het fortgebied het groen en
plaatste een schaftkeet, legde riool aan en maakte
nestkasten en insectenblokken.
Hij vertelde in het stuk natuurlijk over de methodiek
van Herstelling en de technische kennis die hij overbrengt.
Maar vooral ook zijn liefde voor de natuur en
de verhalen die hij daarover vertelt interesseerde de
journalist. ‘Wees zuinig op de natuur’, citeerde hij
hem. “Zo zit Jos vol verhalen. Over brandnetels en
weegbree. Over paddenstoelen. Over de ringslang en
het Fort. Hij vertelt ze vol overgave aan zijn jongens.
Zodat ze naast werken en discipline ook leren hoe ze
naar de natuur kunnen kijken. ‘Ik wil best begeleiden,
graag zelfs, maar het moet wel inhoud hebben.
Want ik ben geen oppas. En het mooie bij Herstelling
is: ze geven me die ruimte.”’
Dag van De bouw
Op zaterdag 5 juni vervulde de kustbatterij bij
Diemerdam een vierledige functie.
Ten eerste leverde Herstelling de vers geschilderde
fortwachterswoning op aan eigenaar Stadsherstel.
Ten tweede startte aannemersbedrijf J.C. Nieuwenhuizen
het werk aan het horecapaviljoen bij de batterij.
En ten derde droeg Herstelling haar deelnemer
Aziz symbolisch over aan de aannemer voor een
arbeidscontract.
Dit alles vond plaats tegen de achtergrond van de
vierde functie: de Dag van de Bouw. Gedeputeerde
Rob Meerhof vervulde welwillend een aantal
symbolische handelingen. Verschillende lokale
en regionale media vonden dit een artikel waard.
Stadsherstel besteedde er veel aandacht aan in haar
nieuwsbrief nr. 7 in november.

Praktijkcentrum: een vrolijke minister Von der Leyen op bezoek in Amsterdam
website
De website trok dit jaar iets minder bezoekers dan
in 2009. In 2010 waren dat er ongeveer 55.000,
ook een teken dat de site aan haar levenseinde was.
Verreweg het grootste deel van de bezoeken kwam
weer uit Nederland, zo’n 70% . Aan de zogenoemde
‘search strings’ te zien waren die bezoekers wel heel
gericht op zoek naar Herstelling en/of de Zeehoeve.
Elders in dit verslag is aandacht voor de nieuwe site,
die vanwege de betere timing net niet meer in het
verslagjaar ‘on line’ is gegaan. Wij namen afscheid
van René Ros als webmaster, omdat het beheer van
de nieuwe site in handen ligt van een professioneel
bureau. Zelf zegt René daar in zijn blog op http://
www.stelling-amsterdam.nl het volgende over. “Nu
stichting Herstelling een geheel nieuwe website
heeft, is uw redacteur (na 12 jaar) er geen web master
meer van. Het beheer was geen grote klus maar toch
een aanslag omdat het steeds vele kleine klusjes in
de avonduren waren. Leukste herinnering is, met
de laptop op het aanrecht, het snel verzorgen van
een nieuwsbrief over het verrassingsbezoek van
Koningin Beatrix (2002). Dank aan Herstelling voor
de prettige samenwerking, hopelijk ook de komende
jaren op een andere manier!”
Namens Stichting Herstelling past een welgemeend
‘dank je wel’ voor deze twaalf jaar, waarin René niet
alleen webmaster was, maar ook ontwerper, bouwer
en adviseur. Inderdaad speelde het werk voor
Herstelling zich vooral af buiten kantooruren; zelfs
in zijn vakantie deden we nooit vergeefs een beroep
op hem. Nogmaals veel dank.
werKbeZoeKen
De Duitse minister van arbeiD en sociale
ZaKen beZocht het Dwi-praKtijKcentrum
> Duitsland kampt met een hoge werkloosheid.
De minister kwam, onder andere bij DWI, kijken
hoe de bestrijding daarvan in Nederland werkt.
En zij bleek onder de indruk van ‘de Nederlandse
methode’. Donderdag 18 februari was een drukke
dag voor de Duitse delegatie. ‘s Morgens was ‘Frau
Bundesministerin Dr. Ursula von der Leyen’ met
een groot gevolg al om 7.15 uur uit Berlijn vertrokken.
Zij kwam naar Nederland voor een bezoek aan
DWI, het ministerie van SZW en de Werkboulevard
Drechtsteden. Het bliksembezoek eindigde ‘s avonds
laat met de terugvlucht. Doel van mevrouw Von
der Leyen was zelf een goed beeld te krijgen van de
manier waarop wij in Nederland de re­integratie
aanpakken. Zij werd ontvangen door Nico Lammers,
toen nog Team manager van het Amsterdamse Bos
en Kees Hulsman, directie­adviseur Strategie en
Beleid. Hulsman hield een korte inleiding over het
Amsterdamse beleid op het gebied van uitkering
5. publiciteit en werKbeZoeKen
41

jaarverslag stichting herstelling 2010
42
en re­integratie. “Een groot verschil met de Duitse
praktijk”, zei Hulsman, “is dat DWI in Amsterdam
de volledige verantwoordelijkheid heeft voor de
uitvoering van zowel uitkering als re­integratie.”
Samenwerking tussen de voormalige sociale diensten,
arbeidsbureaus en gemeenten had, volgens
de minister, grote voordelen. De Telegraaf van
19 februari citeerde haar daarover: “Jullie werken
efficiënter en er zijn relatief minder werklozen doordat
gemeenten mensen lokaal zover krijgen actief
en snel naar een baan om te kijken.” Ook diverse
Duitse televisiezenders zonden items uit over ‘de
Nederlandse benadering.’
ronDleiDing geDeputeerDe rob meerhoF > In
de portefeuille van toenmalig provinciaal bestuurder
Rob Meerhof zaten onder andere zorg en welzijn,
landelijk gebied, bestuurszaken, subsidies, landinrichting
en onderwijs en arbeidsmarkt. Vooral die
laatste verantwoordelijkheid was aanleiding om in
juni eens bij Herstelling langs te komen. Hij werd,
samen met Maartje van der Ven, Themacoördinator
Economische benutting van het provinciale programmabureau
Stelling van Amsterdam, ontvangen
door voorzitter Jeroen Sprenger, directeur Joop van
Burk en werkmeester Fred Kanters.
Fred nam de gasten daarna mee naar het fort bij
Abcoude, het oudste fort van de Stelling. Consulent
Nico Kemper en schilderwerkmeester Glenn Jones
vertelden daar over de organisatie van de instroom
en lieten verschillende werkzaamheden zien. Ook
kwamen de schrijnende leefsituatie en gebrek aan
positieve rolmodellen van de meeste deelnemers aan
de orde.
Daarna stond de genieloods van Fort Nigtevecht op
het programma. De loods en de schaftkeet gaven de
rondleiders de kans een groot deel van het werk van
Herstelling aan de gedeputeerde te laten zien. Hier
komen veel van de verschillende disciplines aan bod.
De gedeputeerde was duidelijk geïnteresseerd in de
werkwijze van Herstelling en het enthousiasme van
de staf. “Het was bijzonder nuttig om te zien hoe
het echt gaat”, vertelde hij ten afscheid. Want door
alleen het lezen van de jaarverslagen, hoe informatief
hij die ook vond, kun je de echte praktijk niet
proeven. Dat kan alleen door zelf eens te gaan kijken.
beZoeK uit De tweeDe Kamer > Op maandag
11 oktober (geen vergaderdag in de Tweede Kamer)
bracht PvdA­kamerlid Roos Vermeij met enkele
medewerkers een bezoek aan de forten, onder andere
aan Nigtevecht. De rondleiding door Nico Kemper
viel blijkbaar in goeden aarde, getuige hun reactie
in een mail aan Nico. Verwijzend naar het bezoek,
dat Koningin Beatrix in 2002 aan Fort Nigtevecht
bracht, schrijven ze: “als de Koningin vindt dat jullie
fantastisch werk doen, wat kunnen wij daar nog aan
toevoegen! Nico, de manier waarop jullie aan het
werk zijn: jullie verdienen een lintje.” Als dank bieden
zij voor een aantal deelnemers en werkmeesters
een tegenbezoek aan de Tweede Kamer aan. Hopelijk
kunnen we dat in 2011 organiseren.
internationaal
herstelling ontwikkelt, vooral in de personen
van albert van der lugt en gerard lutteken, met
groot enthousiasme de relatie met suriname. in
2010 stonden er weer een groot aantal zaken op
het programma. in het hoofdstuk internationaal
besteden we daar uitgebreid aandacht aan. twee
werkbezoeken geven we hier kort weer.
beZoeK neDerlanDse ambassaDeur > Ambassadeur
Aart Jacobi is sinds 31 augustus 2009 de
Neder landse ambassadeur in Suriname. Op vrijdag
12 maart bezocht hij Herstelling in het kader van de
samenwerking tussen beide landen. De ambassadeur
wilde graag zelf proeven van de sfeer waarover hij
zoveel had gehoord. De Nederlandse ambassade
heeft Herstelling in de afgelopen tien jaar vele malen
gesteund en met raad en daad terzijde gestaan. Dat
waarderen wij natuurlijk zeer.
beZoeK Delegatie van De surinaamse bKs
(bouw- en Konstructiesector) > In april kwam
een delegatie van de Surinaamse BKS in Nederland
kijken naar de manier waarop we opleidingen
voor de bouwsector organiseren. Op 6 april was
Herstelling gastheer. Op 8 april waren ze te gast bij
Fundeon, het Nederlandse kenniscentrum van het
beroepsonderwijs voor de bouw, infra en gespecialiseerde
aannemerij. Het instituut vormt daardoor de
schakel tussen het onderwijs en het bedrijfsleven.
Docenten van de SAO, Herstellings Surinaamse
counterpart zijn de eerste twee weken van juli in
Nederland geweest. Centraal stonden de cursussen
VCA (veiligheid op de werkplek) en BHV (bedrijfshulpverlening),
die werden afgesloten met een
examen. Maar er was ook veel aandacht voor
methodiek ontwikkeling. Henk Kerzaan ontwikkelde
speciaal voor de SAO een training over methodiekontwikkeling.
In november toog een grote Nederlandse delegatie
naar Suriname. Daarover, en nog veel meer, kunt u
lezen in het hoofdstuk ‘Internationaal’.

spiegeltje, spiegeltje óp De wanD. succesvol
onDernemen na herstelling
nee, u leest het goed, er staat
niet ‘áán de wand’ zoals in het
sprookje van sneeuwwitje.
stukadoor aziez makhlouf
noemde zijn bedrijf ’t Spiegeltje
omdat zijn wandjes er als een
spiegeltje uitzien als hij klaar
is. hij gaat voor het hoogst
haalbare in zijn vak, en dat doet
hij al bijna tien jaar met succes.
slechte start
Aziez is geboren en getogen in
Nederland. Op de basisschool ging
alles van een leien dakje en ook de
eerste klas van de mavo leek geen
enkel probleem. Maar in de tweede
ging het goed mis met leren. “Toen
kwam ik in contact met een oudere
maat van me die stukadoor was.
Hij liet me zijn werk zien en op dat
moment was het mij duidelijk. Dat
wilde ik ook. School deed me niks
meer. Ik verloor de interesse compleet.
Maar ik was te jong voor een
opleiding tot stukadoor. Na een paar
waarschuwingen werd ik van school
getrapt. Ik was niet meer te handhaven.
Daar stond ik dan. Ik was
vijftien. Toen had ik het moeilijk,
man: geen school, geen geld, veel
op straat, puberteit, opstandig …
pfff.”
maatwerk/herstelling
In 1998 kwam Aziez bij Maatwerk
terecht. Herstelling draaide daar al
een paar jaar. Nico Kemper was toen
nog werkmeester. “Ik zal het nooit
vergeten. Hij zei tegen mij, ‘mijnheer
Makhlouf, wat wil je worden.’
Ik zei direct ‘stukadoor’, maar ze
hadden geen werkmeester daarvoor.
Ik kwam bij tegelzetter Theo
Zuijdam terecht, ook een topper.
Hij deed stukadoren erbij. Je wist
wat je aan hem had: een tijd om
te knallen, een tijd om te lachen.
Van hem heb ik veel geleerd. Maar
Nico bleef altijd mijn vertrouwenspersoon.
Ik heb een maand of negen
bij Herstelling gezeten. Toen was
ik rijp voor het centrum vakopleiding
aan de Isolatorweg. Daar heb ik
in veertien maanden mijn opleiding
gedaan. Je werkt daar op je eigen
tempo en ik had al ervaring. Ik was
bij Theo al warm gedraaid.”
het nut van herstelling
Aziez brengt makkelijk onder woorden
wat hij ziet als de bijdrage van
Herstelling. “De manier waarop ze
met de jongens omgaan: met respect
zelf laten uitzoeken wat ze kunnen
en wat niet. Laten proeven, stimuleren.
Nou moet ik erbij zeggen
dat ik geen echt grote problemen
heb gehad, en vooral mijn moeder
heeft me altijd enorm gesteund. Dat
scheelt veel. En Nico kwam voor mij
precies op het juiste moment en
met de juiste ‘touch’. Hij was duidelijk
maar wel relaxed. Hij liet je zelf
inzien wat je verkeerd deed of wat
misschien beter voor je was.”
’t spiegeltje
Het gaat goed met Aziez, dat zie
je zo. Getrouwd, vader van drie
kinde ren: een zelfbewuste man van
zevenentwintig met levens ervaring
en plezier in zijn vak. “Hoe beter
je kan stukadoren, des te lichter
wordt het. Gewoon uit de hand.
Ik gebruik bijvoorbeeld alleen een
‘stukstop-profiel’ als het echt waterpas
moet zijn.
Mijn grootste twee klanten, een
bedrijf met vijfhonderd woningen
in onderhoud en een binnenhuisarchitecte,
vertrouwen me ook veel
andere dingen toe, zoals een kozijntje
maken, deuren stellen, schilderen,
tegelzetten. En als ik echt
teveel werk heb of een heel strakke
deadline, dan heb ik een groot netwerk
aan specialisten die ik kan
bellen. Ik ben een soort allround
bouwvakman geworden. Dat is ook
mijn grote kracht.”
Als rugdekking heeft hij ook zijn
taxipapieren gehaald zodat hij in
het bedrijf van zijn broer zou kunnen
werken, maar Aziez heeft nog
niet zonder werk gezeten, ook niet
in de crisistijd.
plannen
Die zijn er genoeg. Zijn netwerk
uitbouwen. Misschien later een paar
mensen aannemen, want “dit vak
kan je natuurlijk niet je hele leven
doen”, en dan zelf wat meer de
bedrijfsvoering doen.
“Ik zou ook de jongens bij
Herstelling willen laten zien wat
het is om stukadoor te zijn, want
een vak gerichte werkmeester heeft
Herstelling nog niet. Die moet er
eigenlijk komen. En ik ben namelijk
één van hen (van de deel nemers,
red.)”.
Maar voorlopig wil hij gewoon zo
doorgaan en lekker stukadoren.
“Altijd lachen, man. Ik heb altijd
een goed humeur. Ik ben blij met
mijn werk, kick op het resultaat.
Altijd goed.”
interview
43

S AlsSdeSmannenShierSbinnenkomenSzienSweSeenSzonnebril,S
eenSdikShorlogeSenSPrada's.SDatS
isShetSmasker.SWijSgaanSdanSdoorS
middelSvanSdeSintakegesprekkenS
opSzoekSnaarSdeSechteSmens.”
jaarverslag stichting herstelling 2010
44
consulent eD beijlevelD: DeZe combinatie van mensen en
ed(uard) beijleveld is 52 jaar
oud, al 27 jaar getrouwd en
vader van een dochter. hij werkt
sinds 2005 bij herstelling, eerst
als werkmeester en sinds 2008
als re-integratieconsulent.
herstelling blijkt wonderwel te
passen bij zijn eigen ideeën
over omgang met moeilijke
jongeren: schop onder de kont
en arm om de schouders.
jeugd
De Mercatorbuurt en de Kinkerbuurt
in Amsterdam vormden ‘de straat’
waar Ed opgroeide. School vond hij
maar niks en hij hing soms rond met
jongens die later naam maakten in
het verkeerde circuit. Zijn moeder
was een vrouw van veel liefde, van
normen en van waarden. Zijn vader
was geen lieverdje; bijstand was de
norm. Toch was die heel gedreven
om zijn kinderen een betere toekomst
te geven. De drie zusjes
deden hbo- en universitaire opleidingen.
Alleen Ed zag daar de noodzaak
niet van in. Toen hij vijftien
was zat zijn vader zó met zijn handen
in het haar, dat hij dispensatie
vroeg om zijn zoon naar zee te
mogen sturen. Een jaar opleiding als
‘bakzuin’ oftewel lichtmatroos gingen
over in vier jaar als matroos op
de wilde vaart bij de KNSM. Hij zat
soms wel achttien maanden op zee,
totdat hij zijn toekomstige vrouw
ontmoette, bij een kermisattractie
van een oom. “Ik was op slag verliefd.”
Ed stopte direct met varen.
opleiding
De matroos stond dus zonder
diploma maar met een paar rechterhanden
op de arbeidsmarkt.
Twaalf ambachten eindigden in dertien
ongelukken. Een eigen kledingzaak
was zelfs in twee jaar failliet,
maar het was wel een keerpunt.
Ed ging in de bouw aan de slag en
kwam zo terecht bij de technische
dienst van ‘de Jellinek’. Daar volgde
hij in zes jaar alle cursussen die er
maar waren; technische opleidingen,
maar bijvoorbeeld ook cursussen als
psychopathologie en motivationele
gesprekstechnieken.
Hij raakte bevriend met de manager
van de polikliniek alcohol. “Op hem
testte ik mijn ideeën en inzichten.
Samen maakten we een plan om
verslaafden gereguleerd te laten
gebruiken in combinatie met het
verrichten van onderhoud aan de
gebouwen van de Jellinek. De meesten
bleven veel langer weg van het
‘probleemdrinken’ dan wanneer ze
gedwongen werden helemaal te
stoppen. Ik raakte daardoor enthousiast
over deze methode, maar het
experiment was eenmalig.
Niet veel later werd ik werkmeester
bij de Reclassering, omdat ik dacht
dat het daar beter was. Daar ging
het echter alleen om uitvoering van
de werkstraf; aan de persoon werd
niets gedaan.”
Dus solliciteerde Ed als leermeester
bij Jeugdzorg. Daar ontmoette hij
zijn huidige collega Will Lauwers.
De mannen waren het al snel eens
over hoe je met de doelgroep moet
omgaan, maar vonden onvoldoende
gehoor voor hun inzichten. Toen
een zuster van Ed, die bij DWI
werkte, vertelde over Herstelling,
werd Ed zó nieuwsgierig dat hij een
gesprek met Albert van der Lugt
aanvroeg.
werkmeester
Albert vroeg hem te solliciteren en
sinds 2005 werkt Ed bij het werkbedrijf,
een tijdje later gevolgd door
Will. Zijn kennismaking met de
werkwijze van Herstelling herinnert
hij zich nog als de dag van gisteren.
“Dat vond ik zo bijzonder. Ik kwam
binnen bij werkmeester Fred Kanters
en zag hoe goed de deelnemers naar
hem luisterden en hoe toegankelijk
ze waren. De methodiek voelde
als een warm bad. Het was alsof ik
thuiskwam. Ik zag anderen doen wat
ik altijd had bedoeld. Ik was niet
gek; zo kon het inderdaad ook. Dat
gevoel heb ik nog steeds.” Als werkmeester
1ste fase, de disciplineringsfase,
werkte hij met zijn deel nemers
aan het praktijkcentrum, Fort
Abcoude en later het Museum op
het Muizenfort in Muiden. Graven,
schilderen, timmeren, metselen, zo’n
beetje alles kwam aan bod.
consulent
Toen er in 2008 een consulent
vertrok liep Ed eerst stage en werd
daarna aangenomen. Nu is hij sinds
twee jaar consulent van de introductie-unit;
“met veel hulp van mijn
collega’s, een geweldig team.”
De introductie-unit krijgt bijna
wekelijks nieuwe groepen van tien
tot twintig aspirant-deel nemers
te verwerken. In een week tijd
moet de staf een diagnose maken
van de deelnemer, waaruit blijkt
of hij geschikt is voor Herstelling.
“We proberen en soort pasfoto te
maken, een quick scan om te kunnen
inschatten of Herstelling bij
hem past en om de leerdoelen te
bepalen. Ik probeer zoveel mogelijk
in kaart te brengen: schulden,

methoDieK heb iK nergens anDers geZien
lichamelijke en psychische beperkingen,
justi tiële contacten, instelling
enzovoort. Feiten, ervaring en
mijn gevoel zijn daarin mijn belangrijkste
instrumenten. Als de mannen
hier binnen komen zien we een zonnebril,
een dik horloge en Prada’s.
Dat is het masker. Wij gaan dan
door middel van de intakegesprekken
op zoek naar de echte mens.
We probe ren zo snel mogelijk een
band te scheppen en herkenbaarheid
te kweken, door bijvoorbeeld
iets over onszelf te vertellen, onze
eigen jeugd en problemen. We laten
zien dat wij ook problemen hebben
waarmee we worstelen. Elk gesprek
is anders. Je ontwikkelt een goed
gevoel voor welke insteek werkt.
Soms gaat het niet in het intake -
g esprek zelf. Dan wandel je een uur
later een stukje met hem op, als hij
wat meer ontspannen is of je vraagt
naar zijn thuissituatie, of naar zijn
moeder. Hoofddoel daarvan is hem
af te pellen om er achter te komen
wat er verkeerd gegaan is zijn leven.
Dan zijn we het beste in staat de
deelnemer te begeleiden naar zijn
toekomst: werk.
toekomst
Over zijn eigen toekomst is Ed
duide lijk. Als het aan hem ligt, ligt
die bij Herstelling. “Deze combinatie
van mensen en methodiek heb ik
nergens anders gezien. Daarin wil ik
verder. Daarin wil ik groeien.”
Hij ziet echter wel een probleem met
de doelgroep. “Ik zie een toename
van de échte probleemjongeren. Niet
de jongeren mét problemen, maar
de probleem veroorzakers. Dat zijn
de types die stelsel matig niet aan
het werk willen en alleen proberen
te profiteren van de samenleving.
Daarop moeten we onze instrumenten
en werkwijze aanpassen. We
moeten een twee-sporenbeleid voeren.
Ik wil echt weten wie er bij mij
binnenkomt. Als jij problemen hebt,
dan kunnen we je helpen die op te
lossen. Als jij alleen wilt dealen,
beroven, zwartwerken of klaplopen,
dan moet je dat zelf weten. Maar
daar krijg je van ons dan geen uitkering
meer bij.
Reünie in Amsterdam: werkmeesters Youssef Ziadi (rechts) en Jim Maste (achter de camera) op stap met oud-deelnemers
interview
45

Paramaribo: een van de aspirant-stratenmakers van werkmeester Henk van Bastelaar

6
herstelling internationaal
herstelling was in 2010 samen met de stichting arbeidsmobilisatie en ontwikkeling voluit
aan de slag in suriname en in nederland. ons werk is gelukkig uitgezonderd van de
terughoudendheid die amsterdam met de regering van Desi bouterse betracht. en de
samenwerking levert heel veel op.
beZoeKen aan neDerlanD
bKs > Een delegatie van de Surinaamse BKS (Bouw­
en Konstructiesector) kwam zich, onder leiding
van werkgeversvoorzitter Marcel Meyer, in april in
Nederland laten informeren over de manier waarop
we opleidingen voor de bouwsector organiseren.
Samen met Anthony Wong, Gerold Sumter en
Pearl van Eyck ging hij op bezoek bij Herstelling
en Fundeon. Op dinsdag 6 april was de groep bij
Herstelling te gast. Zij werden ontvangen door
Yoeri van der Lugt, Simon Rits, Pim Huizing en
Gerard Lutteken.
methoDe herstelling en twee Forten > Het
eerste agendapunt was een toelichting op de
‘methode Herstelling’ en onze relatie met de Stichting
Arbeidsmobilisatie en SAO in Paramaribo. Na
een uitgebreide rondleiding door het praktijkcentrum
bracht de delegatie een bezoek aan twee
forten.
Op Fort Nigtevecht is een ‘leerlingwerkplaats’
ingericht voor de renovatie van de genieloods. Dat
maakte zodanige indruk, dat het idee ontstond om
dit ook in Suriname toe te passen. De delegatie was
bereid daarin actief deel te nemen.
Bij Fort Uitermeer vertelden medewerkers van
Herstelling over de intake en testweek voor nieuwe
deelnemers, en over onze arbo­aanpak. Op de terugweg
naar Amsterdam ging Simon Rits nog in op de
manier waarop we proberen deelnemers daadwerkelijk
te laten uitstromen naar een baan.
FunDeon > De Surinaamse delegatie bezocht op
donderdag 8 april Fundeon in Harderwijk. Fundeon
is het Nederlandse kenniscentrum van het beroepsonderwijs
voor de bouw, infra en gespecialiseerde
aannemerij. Het instituut vormt de schakel tussen
het onderwijs en het bedrijfsleven. Jan de Groot,
adviseur van Fundeon, is al enkele malen, ook in
2010, in Suriname geweest. Hij trainde mensen
in didactische vaardigheden en het afnemen van
examens en heeft toezicht gehouden op de examinering.
BKS, Herstelling en SAO hebben Fundeon een officieel
verzoek gedaan ook betrokken te willen zijn bij
de erkenning van andere diploma’s in de bedrijfstak
Bouw. Een beslissing daarover wordt, ‘vanuit een
positieve grondhouding’, in 2011 genomen.
sao in amsterDam voor twee cursussen
Vijf docenten van onze Surinaamse counterpart
waren de eerste twee weken van juli in Nederland.
Centraal stond een tweetal cursussen, maar er was
ook veel aandacht voor methodiekontwikkeling. De
cursussen (VCA en BHV) maakten deel uit van een
werkplan, opgesteld in het kader van de Twinningsubsidie,
die verstrekt wordt door het Ministerie
van Buitenlandse zaken. VCA staat voor ‘Veiligheid,
Gezondheid en Milieu Checklist Aannemers’. Deze
training, gegeven door werkmeester Hans de Kip, is
bedoeld om vakmensen veiliger te laten werken en
het aantal (dodelijke) ongelukken te verminderen.
BHV staat voor bedrijfshulpverlening.
Deze cursus werd voorbereid door Gerrit van Oord.
Kort gezegd behelst hij alle vormen van eerste hulp
bij ongevallen en brand(bestrijding).
vrouwelijKe werKmeester > Carmen Amatsakio
is de enige vrouwelijke SAO­werkmeester tussen
vijfentwintig mannen. Gestart als verpleeghulp
volgde zij ‘s avonds, op eigen kracht en met hulp van
de nationale vrouwenbeweging, een opleiding elektrotechniek.
Na vijf jaar bij een erkend installatiebedrijf,
ging zij graag aan de slag bij SAO.
“Ik heb nu bij Herstelling zowel VCA als BHV
gedaan”, zei Carmen trots. “Dat zie je in Suriname
eigenlijk alleen bij multinationals. Kleine bedrijven
hebben dat nog niet. Maar wij gaan het invoeren. Het
eerste wat we gaan maken, wanneer we terug zijn,
is een goed brandpreventie­ en evacuatieplan voor
het complex van de SAO zelf. Daar leren onze deelnemers
ook al van.”
methoDieKontwiKKeling > Herstelling ontwikkelde
speciaal voor de SAO een training over methodiekontwikkeling.
We zijn altijd overtuigd geweest
van de waarde van een vaste, weldoordachte manier
van handelen. Die is bij Herstelling ‘werkendeweg’
ontwikkeld. SAO kan daar van profiteren.
Onder andere Henk Kerzaan en Ton Kolsteren
wer ken nu met het hoofd van de afdeling beleid van
6. herstelling internationaal
47

jaarverslag stichting herstelling 2010
48
Beeldenproject: meer aandacht voor cultureel erfgoed in Paramaribo
de SAO, Shaya Rodjan, aan een eigen methodiek.
De bedoeling is dat die begin volgend jaar in een
brochure én in de praktijk wordt vastgelegd.
versterKen van De sao > “Wij investeren hier in
mensen en proberen samen een goede methodiek
te ontwikkelen”, vindt Albert van der Lugt, coördinator
van de samenwerking met Suriname. “In de
afgelopen tien jaar heeft dat geleid tot een bijzondere
verbondenheid met de SAO en wij steken daar veel
van op. In het bijzonder leert het ons veel over de
omgang met pupillen met een andere culturele achtergrond.
Daar valt voor ons nog veel te winnen. Het
is fantastisch dat we hiervoor gedurende twee jaar
een Twinning­subsidie konden krijgen.”
Zie http://www.utsn.nl/ voor nadere informatie.
De werKZaamheDen in suriname
In de laatste maanden van het verslagjaar stond een
lange lijst van projecten en evenementen op de rol.
Kennisoverdracht en deskundigheidsbevordering
stonden hierbij centraal. Gelukkig hebben we veel
steun, zowel financieel als anders, van de gemeente
Amsterdam (de afdeling Internationale Betrekkingen,
de Dienst Maatschappelijke Ontwikkeling en
de Dienst Werk en Inkomen), van de Nederlandse
ambassade en van vele andere organisaties en
mensen. De hoogtepunten vindt u hieronder.
hanDen uit De mouwen in het sao-gebouw >
• Een van de belangrijkste onderwerpen was het
ontwikkelen van een eigen, breed gedragen
didactisch programma. Henk Kerzaan, die de
cursus methodiek ook in Nederland verzorgde,
trainde het voltallige instructeurskorps in
Suriname. Dat moet uitmonden in een eigen
methode Herstelling.
• In het SAO­gebouw zelf gingen de deelnemers aan
de slag met timmer­ en schilderwerk en renovatie
van de vierde toiletgroep.
• De lasdocenten, die in Nederland de basis legden
in de zomer, werden verder gecertificeerd. Werkmeester
Simon Hoogendoorn nam de examens
af. Hij is daartoe bevoegd door het Nederlands Las
Instituut.
• Werkmeester Arie Kuiper heeft met zijn collega’s
gewerkt aan de verdere ontwikkeling van de afdeling
GaWaLo en heeft de vierde toiletgroep van
het SAO­gebouw onder handen genomen.
• Bij de inrichting van de administratieve organisatie
werd en wordt de SAO gecoacht door Sharif el
Ahmadali, hoofd interne controle van DWI. Zijn
inbreng is van grote waarde. Hij wordt hierin ten
volle ondersteund door Niels van Tent, Directeur
bij DWI. Hij vergat daarbij de automatisering van
het voorraadbeheer en het financieel systeem niet,
hetgeen heel noodzakelijk was.
• Er is een begin gemaakt met het vernieuwen van
de website van de SAO. Dit gebeurt met steun van
Jeroen Sprenger en Gerard Lutteken. In maart 2011
moet de nieuwe site in de lucht zijn.
Fort nieuw amsterDam > Met tijdelijke ondersteuning
(in november) van Edwin Groeneveld en
Theo Zuijdam zetten werkmeester Henry Lo en
Fort Nieuw Amsterdam: leerling-voeger knapt het kruithuis op

zijn leerlingen hun schouders onder de restauratie
van het schitterende kruithuis uit 1740, bij het Fort
Nieuw Amsterdam. Dit gebeurde onder regie van
een aannemer. Twee van hen zijn door de aannemer
zelfs in dienst genomen en twee anderen hebben
een contract voor de duur van het project. Het
openluchtmuseum van Suriname is een baken in de
geschiedenis en een bijzonder erfgoed in het district
Commewijne. Het moet weer een centraal punt
worden in de historisch­culturele beleving van het
Surinaamse volk. De SAO, Fort Nieuw Amsterdam
en de Amsterdamse DWI ondertekenden een
overeenkomst over een dependance van de SAO op
het Fort. DWI financiert gedurende twee jaar twee
docenten. In de dependance gaan continu vijftien
leerlingen aan het werk. Zij krijgen een training voor
allround onderhoudsmedewerker en groenbeheerder.
Het benodigde leslokaal bouwen de leerlingen
zelf, met financiële middelen van de Amsterdamse
DMO.
nola hatterman instituut > Een derde project
is het Nola Hatterman Instituut. ‘Nola Hatterman’
is een belangrijk instituut voor kunstenonderwijs
in Paramaribo en deel van het Werelderfgoed Fort
Zeelandia. Leerlingen van de SAO, onder begeleiding
van ervaren werkmeesters, hebben de voormalige
officierswoning opnieuw geschilderd. In 2009 is
het gebouw afgewassen, geschuurd en gegrond.
Maar het Surinaamse klimaat is niet gunstig voor
schilderwerk. Daarom was het hoog tijd voor een
nieuwe beschermingslaag. Die werd opgebracht in
enthousiaste samenwerking tussen Glenn Jones
(Herstelling) en Roël van Russel (SAO). Overdracht
van methodiek stond ook hier weer centraal. De
schildersploeg pakte daarna een groot project aan op
de Van Burenstraat. Experts van Surinames grootste
verfbedrijf, Varossieau, adviseerden daarbij. Onder
andere op voorspraak van Herstellings bestuurslid
Pim Huizing, werkzaam bij PPG, de eigenaar van
Varossieau, hebben ze toegezegd de docent van de
schildersopleiding van SAO regelmatig te adviseren.
Varossieau heeft op haar beurt veel baat bij een goede
SAO­schildersopleiding.
beelDenproject > In mei 2011 bestaat de SAO
dertig jaar. Zij geeft in dat kader als publieke organisatie
graag iets terug aan de maatschappij in de
vorm van het opknappen van tien beelden in de
historische binnenstad. SAO sloot een contract met
de directeur Cultuur van Paramaribo, Stanley Sidoel.
Het doel is, in zijn woorden, “meer aandacht schenken
aan het behoud en onderhoud van het culturele
erfgoed.” Wij berichtten in het vorig verslag al over
uit het boeK
‘succesvolle leer-werK trajecten op
werelD erFgoeD’
S S
“VeiligheidSenS
arbeidsomstandighedenS
zijnSmeerSdanSooitSeenS
SintegraalSonderdeelS
gewordenSvanSdeS
opleidingenSinSdeS
bouwnijverheid.SZoalsSopS
deSfotoSisSteSzien,SwordtSerS
opSdatSterreinSveelSgoedS
werkSgedaanSinSdeS
opleidingenSdieSdeS
StichtingSHerstellingSalsSS
erkendSleerbedrijfSvanS
FundeonSverzorgt.”
sander van bodegraven
algemeen Directeur Fundeon
het beeld van een jonge Koningin Wilhelmina aan
de Suriname rivier. In het verslagjaar en een klein
stukje van 2011 volgt de rest. Elk beeld wordt door
een basisschool geadopteerd. De kinderen zullen de
beelden regelmatig onderhouden.
heropening petrus- en paulus KatheDraal
> Suriname kreeg op 15 november 2010, na ruim
tweeëntwintig jaar, haar ‘Mama­kerki’ terug. De
houten kathedraal, het grootste houten gebouw van
Latijns Amerika, werd opnieuw aan God opgedragen
in aanwezigheid van ‘tout’ Suriname. Ook
6. herstelling internationaal
49

jaarverslag stichting herstelling 2010
50
vertegen woordigers van de gemeente Amsterdam
en Stichting Herstelling waren daarbij uitgenodigd.
De kerk is een belangrijk rijksmonument en een
van de voorbeelden van een eigen Surinaamse
bouw traditie. Met behulp van Europees geld is de
kathedraal gerestaureerd. De SAO droeg hieraan
bij door het opknappen van de houten kerkbanken,
zoals zij al eerder betrokken was bij de renovatie van
de Rooms Katholieke kleuterschool Elisabeth 1, de
oudste kleuterschool van Paramaribo.
bestrating ronDom De KatheDraal > SAO/
Herstelling werd door het bisdom benaderd om de
bestrating en het plantsoen rondom de kathedraal
te verzorgen. Vooral de afdeling bestrating (i.o.)
van de SAO heeft namelijk in korte tijd een goede
naam opgebouwd onder de bezielende leiding van
de 76­jarige Henk van Bastelaar (zie kader). Die
verzorgde onder meer de bestrating van de binnenplaats
van Fort Zeelandia, de Ark van Noah (het
dialysecentrum in Commewijne) en later het RCR
Zorghotel aan de Anton Dragtenweg. Het zijn, in
de woorden van Gerard Lutteken, “stuk voor stuk
werkjes die behoren tot het beste wat Paramaribo
te bieden heeft”. Herstelling maakt hier een werkleerproject
van.
henK van bastelaar, werKmeester stratenmaKer
“stratenmaken is een beroep,
en niet het domweg achter
elkaar leggen van stenen. wie
over de juiste techniek beschikt
kan dit mooie vak heel lang
volhouden. Kijk naar mij.”
Henk is een kleine, kwieke man van
76 jaar met een enorme drive en een
groot didactisch talent. In een vorig
leven was hij eigenaar van een groot
Rotterdams stratenmaker bedrijf
en daarvoor profwielrenner. Hij
was lid van de Rotterdamse wielervereniging
RRC De Pedaalridders en
reed van 1959 tot en met 1961 als
onafhankelijke bij de beroepsrenners.
Na zijn pensioen raakte hij in
een supermarkt in gesprek met een
mooie vrouw. Niet veel later volgde
hij haar naar haar geboorteland,
Henk met een paar van zijn leerlingen
Suriname. Maar Henk is geen man
voor de hangmat, zelfs niet in de
tropen.
Via Bernadette Emanuels, voormalig
directrice, kwam hij in 2009 in contact
met de SAO, die toevallig op
dat moment met Herstelling werkte
aan een opleiding tot straten maker.
Hij pakte de kans en was al snel
met een groepje leerlingen aan de
slag op de binnenplaats van Fort
Zeelandia: aanwijzingen gevend,
voordoend en meehelpend. Het was
een heel ingewikkeld patroon en
stenen waren onvoldoende voorhanden;
zelfs in de bagger van de
Surinamerivier zochten ze. Maar het
resultaat mocht er zijn. En er volgden
al snel meer opdrachten, want
er is een groot gebrek aan vaklieden.
Henks ploeg doet in 2011
examen, volgens internationale normen;
een mijlpaal voor leerlingen en
voor de SAO.
De stratenmaker is op z’n zestiende
in het beroep gerold en heeft nooit
de kweekschool doorlopen. Toch
brengt hij heel natuurlijk de grondbeginselen
van de lerarenopleiding
in de praktijk: leren via het hoofd,
het hart en de hand. Hij is begaan
met zijn leerlingen en helpt ze waar
hij kan, zodat ze niet mislukken.
Hij geeft ze houvast in een keiharde
wereld.
Henk van Bastelaar is 76, maar
onvermoeibaar. Hij is altijd óp het
werk, áán het werk. Vrienden zien
dat met zorg aan. “Henk, doe toch
kalm aan man, op jouw leeftijd. Als
je zo doorgaat sterf je in het harnas.”
“Klopt, klopt, jullie hebben
gelijk”, zegt hij dan, en gaat
gewoon door .... Toch luistert hij
wel. Hij is zijn opvolger al aan het
inwerken. De SAO kan op eigen
benen staan. En als het zelfs hem
soms teveel wordt, dan denkt hij
aan een uitspraak van Willem van
Hanegem, Feyenoords beste voetballer
ooit: “na ieder slecht seizoen
volgt een mooie zomer.”

sportFort en burgerschapsvorming
alleen leren werKen is niet volDoenDe
‘leren en werken op de stelling van amsterdam’ is het motto van de stichting herstelling. want
onze jongens en meisjes leren beter met hun handen. Door te doen ontdekken ze hun talenten:
talenten waarvoor werkgevers bereid zijn te betalen. Dat biedt zicht op een productieve toekomst
in nederland.
Maar er is vaak meer nodig om een
deelnemer werkelijk te laten slagen.
Als externe instrumenten zetten de
consulenten met enige regelmaat
bijvoorbeeld schuldhulpverlening,
verslavingszorg, huisvesting en
Nederlandse les, in wisselende
combinaties, in.
Daarnaast spelen Sportfort en
burgerschapsvorming een belangrijke
rol.
Sportfort wordt vaak verpakt in een
spelsituatie, waar plezier voorop
staat. Maar schijn bedriegt. Het
verbetert niet alleen de lichamelijke
conditie, maar geeft ook inzicht
in het karakter, de bereidheid tot
teamwork, de communicatiestijl
en de (mentale) belastbaarheid.
Sportfort: behendigheid en
verant woor delijk heidsgevoel
Sportfort: vertrouwen op elkaar
Sportfort: schaatsen op de
Jaap Edenbaan ... wie durft?
Westerbork: een uitgebreide rondleiding
door het museum en een
film horen bij het programma
Westerbork:
zoveel om over
na te denken
Daarmee levert het ook een grote
bijdrage aan een juiste beroepskeuze.
(zie voor een voorbeeld ‘Vijf
jaar Zeehoeve’ op pagina 37)
Burgerschapsvorming is een
essentieel onderdeel van het beleid
waarmee Herstelling de deel nemers
inzicht geeft in de heersende
normen en waarden in onze
samenleving.
Drie onderdelen staan sinds lang
op het programma: het Verzetsmuseum,
Herinneringscentrum
Kamp Westerbork en het Zuiderzeemuseum.
In het Verzets museum
en Westerbork maken de deelnemers,
bijna altijd voor het eerst,
indringend kennis met de jongste
geschiedenis en de trauma’s van
Westerbork: onderhoud aan de
wandel paden; de radiotelescopen
houden de wacht
Westerbork: gezellig samen eten
maakt meestal ook veel indruk op
de deelnemers; dat zijn de meesten
niet gewend
Verzetsmuseum: een ander beeld over
de joodse geschiedenis in Nederland
ons land. In het Zuiderzeemuseum
ervaren bezoekers, dat er voor de
huidige welvaart hard gewerkt is.
Er zijn, maar een paar generaties
geleden, grote offers voor gebracht.
Dat kweekt begrip voor de cultuur,
standpunten en gevoeligheden van
‘de Nederlander’. Dat begrijpen de
deelnemers heel goed.
Inburgeren loont.
S BurgerschapsvormingSisS
eenSessentieelSonderdeelSvanS
hetSbeleidSwaarmeeSHerstellingS
deSdeelSnemersSinzichtSgeeftSinS
deSheersendeSSnormenSenS
waardenSinSonzeSsamenSleving.
Zuiderzeemuseum: heel
pitto resk, maar de
werkelijkheid was hard
Zuiderzeemuseum: bij de
smid, warm en zwaar werk
Zuiderzeemuseum: kleine
huisjes waar soms wel
twaalf mensen woonden
Verzetsmuseum: filmvertoning
van ooggetuigen
Zuiderzeemuseum: een
oer Nederlands beeld; de
wasserijen (met de hand)
draaiden gewoon door als
het vroor
51

Herstelling Den Helder: schanskorven vullen op het Huis te Nuwendoorn. Werkmeester Abram Splunter werkt voluit mee

7
samenwerKen met herstelling
inForsa op Fort abcouDe, herstelling Den helDer en
herstelling gooi- en vechtstreeK
naast herstelling in amsterdam passen ook andere organisaties dezelfde methodiek toe.
Zo leren we van elkaar en bereiken we steeds meer mensen die willen werken aan hun
toekomst.
inForsa: taaKgestraFten werKen aan
De natuur op Fort abcouDe
ook in de psychiatrische dienstverlening is
schaalvergroting de norm. wat vroeger ‘De
jellinek’ genoemd werd, heet nu ‘inforsa’,
dat weer onderdeel is van arkin. werkmeester
heleen waterham blijft, welke organisatie er ook
op haar kaartje staat, met enthousiasme voor
mens en natuur (ex)verslaafden begeleiden als
zij werken aan flora, fauna en zichzelf. en de
deelnemers blijven enthousiast over deze vorm
van straf.
taaKstraFFen > In 2010 hebben 103 mensen op het
terrein van Fort Abcoude aan hun taakstraf gewerkt.
Van de 118 aangemelde mensen kwamen er 15 niet
opdagen. 90 deelnemers vulden hun straf op een
positieve manier in. Met een ‘slagingspercentage’
van 76% is dit, ook landelijk gezien, een mooi resultaat.
Slagen betekent bij Inforsa dat je, consciëntieus
en volledig, de uren waartoe je bent veroordeeld
besteedt aan het werk op het fort. Dat lijken voor
de gemiddelde Nederlander geen enorme opgaven,
maar het kost aan wie een baan heeft (al) zijn of haar
vakantiedagen. Wie geen baan heeft, heeft vaak nog
veel andere problemen, zoals dakloosheid, schulden,
slechte gezondheid enzovoort. Dat plaatst zo’n
taakstraf dan weer in een heel ander perspectief.
13 mensen waren aan het eind van het verslagjaar
nog niet klaar.
werK > Heleen bood weer een grote variatie aan
werkzaamheden, van zware klussen voor degenen
met een topconditie, tot zittend werk voor lichamelijk
beperkten. Zo hebben de deelnemers met name
in het najaar en de winter veel hout gezaagd, als
voorbereiding op de komende renovatie van een
aantal bijgebouwen van het fort. Om ze voor het
nageslacht te bewaren, worden deze gebouwtjes in
de komende jaren gerenoveerd. Gelukkig hoeven
niet alle bomen van de daken, maar wel alles wat
vlak bij de voorgevels staat. Tevens is de hele haag
rondom het eiland weer gesnoeid, zijn de steigers
van het viscentrum voor gehandicapten (in de oude
genieloods) onderhouden en is al het gras meerdere
malen gemaaid en afgevoerd. Wat het zittende werk
betreft leverden de deelnemers bijvoorbeeld een
grote productie aan vogelhuisjes in allerlei maten en
soorten. Ieder najaar worden alle nestkasten schoongemaakt
en weer teruggehangen. En dan blijkt dat
elke kast een nest bevat. Er is dus nog steeds vraag
naar onder de ‘bewoners’.
natuurwaarDe > Werkmeester Heleen stemt al het
groenwerk af met de eigenaar van Fort Abcoude, de
Vereniging natuurmonumenten. De natuurwaarde
van Fort Abcoude was een belangrijke reden voor de
vereniging het fort aan te kopen. Het is een oase voor
heel veel verschillende soorten vogels, vleer muizen
en diverse kleine knaagdiertjes, alsmede voor zeld ­
zame varens en andere flora. Zo werken (ex)verslaafde
taakgestraften ook mee aan bescherming van
de natuurwaarde van deze mooie plek. Zo dicht op
de grote stad is dat van onschatbare waarde.
herstelling Den helDer 2010:
het laatste jaar
begin 2011 is de stichting herstelling Den helder
helaas failliet verklaard. Zonder in te gaan op de
schuldvraag, kunnen we stellen dat dat doodzonde
is. hieronder het ‘laatste verslag’ van onze
samenwerking.
2010 Is het laatste volledige jaar van Herstelling Den
Helder geworden. Deze bijdrage is daarmee de laatste
uit de Marinestad. In de afgelopen jaren was de
relatie van de Stichting Herstelling Den Helder met
de gemeente een moeizame. Maar 2010 begon goed
met een raamovereenkomst tussen de gemeente
en vijf ketenpartners, waaronder Herstelling Den
Helder. Directeur Peter Prins schreef in ons jaarverslag
over 2009 dan ook verheugd: ‘De toekomst
van Herstelling Den Helder is nu voor langere
t ermijn veiliggesteld.’
Het heeft helaas niet zo mogen zijn. De rechter in
Alkmaar bekrachtigde het faillissement op 1 maart
2011. Tien personeelsleden en twintig deelnemers
stonden op straat. Sindsdien is Stichting Herstelling
Den Helder geschiedenis. Herstelling wist met haar
bekende ‘lik­op­stukmethodiek’ vele ongeschoolde
en werkloze jongeren met een grote afstand tot de
7. samenwerKen met herstelling
53

jaarverslag stichting herstelling 2010
54
arbeidsmarkt (de moeilijkste doelgroep) een scholingstraject
aan te bieden. In tien jaar tijd zijn dat er
zo’n 500 geweest.
belangrijkste cijfers
instroom > In het verslagjaar stroomden 55 nieuwe
deelnemers (50 mannen, 5 vrouwen) in. Vanuit
2009 gingen 18 deelnemers door met hun traject in
het nieuwe jaar. Totaal heeft Herstelling in 2010 dus
73 mensen in de leeftijd van 15 tot 51 jaar in traject
gehad. Op 31 december 2010 had Herstelling nog
14 deelnemers in traject.
positieve uitstroom > In 2010 stroomden 59
deelnemers uit. 22 hiervan stroomden positief uit
naar werk (13), een opleiding (5) of naar een ander
Herstelling Den Helder: schilderen in het ruim van de Bonaire
traject (4). De uitstroom naar werk verdubbelde
vergeleken met het jaar er vóór, en kwam daarmee
weer op de gemiddelde uitstroom van voorgaande
jaren. Ondanks de economische crisis wisten dus
méér deelnemers dan in de afgelopen jaren werk te
vinden. De uitstroom naar school of opleiding viel
terug naar het gemiddelde van voorgaande jaren.
Dit kan te maken hebben met het lage niveau van de
meeste deelnemers, zodat ze niet toegelaten worden
tot de erkende vakopleidingen.
negatieve uitstroom > Er werden in 2010
13 deelnemers uitgeschreven wegens ongeoorloofd
verzuim, 5 wegens gebrek aan motivatie en 6 wegens
ontoelaatbaar gedrag. Ook deze cijfers zijn niet
wezenlijk anders dan die in voorgaande jaren.
instroom per Kwartaal > Het door de gemeente
Den Helder ingeschakelde Alkmaarse re­integratiebureau
Werkvoorzieningenschap Noord­ Kennemerland
(WNK) leverde vanaf eind 2009 veel nieuwe
deelnemers met WIJ­ of WWB­uitkering aan.
Helaas bleef dit beperkt tot het eerste halfjaar. Na
de zomer werden nagenoeg
in schema
geen nieuwe deelnemers door
1 WNK aangemeld. Wél kreeg
Herstelling deelnemers van
andere verwijzers: ’s Heeren Loo,
UWV, speciaal onderwijs en
zelfmelders.
ste kwartaal 23
2de kwartaal 12
3de kwartaal 9
4de kwartaal 11
totaal 55
instroom per uitKeringssoort > Van de 55
nieuwe instromers behoorden er 25 tot de nieuwe
Wet Investeren Jongeren (WIJ),
in schema
15 tot de wet Wet Arbeidsonge­
WIJ 25 schiktheid Jongeren (WAJONG),
WAJONG 15 4 tot de Wet Werk en Bijstand
WWB 4 (WWB) en waren er 11 niet­
NUG 11 uitkeringsgerechtigden
totaal 55 (NUG­gers).
wajong > In 2010 heeft Herstelling in totaal 15 deelnemers
met Wajong­uitkering toegelaten. Dit zijn
jongeren met een officieel vastgestelde beperking
(handicap). Zij hebben opmerkelijk vaak stoornissen
in gedrag, in combinatie met een zeer laag niveau
en een beperkt opnamevermogen. Hierdoor stellen
zij de werkmeesters op de werkplek voor grote problemen.
In de afgelopen vier jaar bood Herstelling
Den Helder ruim 50 Wajongers een traject aan. Na
de UWV­erkenning tot jobcoach­organisatie heeft
Herstelling een aantal van deze jongeren een leerwerkovereenkomst
voor een jaar aangeboden
(11 in 2010). Twee daarvan gingen vroegtijdig uit

dienst. Hun beperkingen waren zo groot, dat ze
niet binnen de duidelijke structuur van Herstelling
konden functioneren.
Van de Wajongers met een leerwerkovereenkomst
voor maximaal 30 uur betaalde Herstelling in de
meeste gevallen de helft van het wettelijk minimumloon.
De andere helft werd aangevuld door het
UWV. Vier Wajongers bleken in staat een niveau
2­opleiding te volgen bij het ROC Horizoncollege
(bouw, schilderen en groen). Eén deelnemer
behaalde bij Herstelling enkele lasdiploma’s. De
deelnemers gingen één dag per week naar school
en volgden de overige dagen hun beroepspraktijkvorming
(BPV) bij Herstelling. Een aantal Wajongers
was eind 2010 in principe geschikt om uit te stromen
naar een werkgever. De crisis in de bouw vertraagde
dat echter.
werKZaamheDen > In het verslagjaar heeft
Herstelling Den Helder gewerkt op Fort Kijkduin
en Fort Dirksz Admiraal. De stichting Stelling Den
Helder, beheerder van enkele forten, was daarbij
onze opdrachtgever. Op Fort Kijkduin werkten Ton
van Egmond en zijn deelnemers intensief aan de
reparatie van de buitenmuur van de ‘droge gracht’.
Werkmeester Abram van Splunter heeft met zijn
deelnemers delen van het terrein geëgaliseerd en
bestraat en vele straatklinkers gestapeld voor afvoer
naar elders. Werkmeester Harry de Leeuw maakte
voor enkele schietgaten nieuwe stalen luiken.
Voor Fort Dirksz Admiraal maakte hij nieuwe
vandalisme­bestendige stalen deuren voor enkele
bunkers.
In 2010 werkten we ook aan het historisch schip
Bonaire. Het eerste ruim is ontroest en geschilderd
door werkmeester Cees Kaper en zijn deelnemers.
We maakten ook een begin met het schuren en
breeuwen van het dek. Herstelling heeft voor
het restauratiewerk aan dit schip medio 2010
een ervaren scheepsbouwwerkmeester, Rob van
Teulingen, in dienst genomen. Een van zijn eerste
opdrachten was het maken van een ‘Helderse vlet’.
Voor het monument Nuwendoorn bij Warmenhuizen,
een vroegere dwangburcht van Floris V, ging
Herstelling in 2010 verder met het plaatsen van een
groot aantal schanskorven, die vervolgens handmatig
met stenen werden gevuld.
In 2010 hebben we, in opdracht van de gemeente
Den Helder, een hek en dierenverblijven gemaakt en
geplaatst bij het nieuwe natuur­ en milieueducatiecentrum
‘De Helderse Vallei’.
Fort Werk IV van bovenaf
stichting herstelling gooi en
vechtstreeK in 2010
werken op beschutte plaatsen, zoals de forten
van de hollandse waterlinie en de stelling van
amsterdam, blijkt voor veel van onze jongeren dé
mogelijkheid een nieuwe start te maken. De
32 uur per week die ze bij herstelling kunnen
zijn, vormen vaak sinds jàren een thuisbasis waar
duidelijkheid, regelmaat, respect, ontwikkeling
en werken de boventoon voeren. het biedt ze de
mogelijkheid om andere kansen te zien en te
verkennen in een veilige leeromgeving.
regels > Zoals bij iedere persoon, is ook bij onze
jongeren de kans op terugval ruimschoots aanwezig.
Immers, je breekt niet zomaar met gewoonten die
je al twee tot vijftien jaar hebt, of het nu gaat om
gedrag, omgang met financiën, communicatieve­ en
sociale vaardigheden of om omgang met problemen
en tegenslagen. Om een vruchtbare bodem voor
positieve ontwikkeling te bieden, gelden bij Herstelling
naast alle mogelijkheden natuurlijk ook heldere,
objectief meetbare regels. Dezelfde regels die
gebruikelijk zijn in de normale dagelijkse omgang
met elkaar. Dezelfde regels die aansluiten op de
eisen en wensen van de arbeidsmarkt. En omdat wij
graag zien dat onze jongens hun start bij Herstelling
uiteindelijk beloond zien met een blijvende plek op
die arbeidsmarkt, gelden vanaf dag één die ‘gewone
eisen’. Op deze manier werkt Herstelling aan zowel
zorg als re­integratie naar werk. Daarin zijn wij
redelijk uniek – in de aansturing kenmerkt zich dat
in ‘zacht op de persoon en hard op het gedrag’. Een
uitvloeisel hiervan is ook dat wij geen loze beloftes
doen: voor veel van onze jongeren is de arbeidsmarkt
niet binnen drie maanden in zicht te brengen. Het
is meer een kwestie van lange adem, intensieve
begeleiding, het opbouwen van een vertrouwensrelatie
(op grond waarvan feedback wordt geaccepteerd)
en van respect voor problematiek, gekoppeld
aan duidelijkheid over het gewenste gedrag.
7. samenwerKen met herstelling
55

jaarverslag stichting herstelling 2010 Vesting Naarden: schootsvelden vrijmaken
56
werKen aan het FunDament > In 2010 gebruikte
een keur aan jongeren Herstelling Gooi en Vechtstreek
als springplank naar een nieuwe toekomst:
• Jongeren via Sociale Diensten, UWV, Bureaus
Jeugdzorg, Reclassering, Verslavingszorg en
scholen in het Voortgezet Onderwijs (na tussenkomst
van een leerplichtambtenaar);
• Meer seniore werklozen, die in een aantal jaren
werkloosheid een fikse afstand tot de arbeidsmarkt
hebben opgelopen.
Het combineren van werk met behoud van cultureel
erfgoed blijkt bijzonder heilzaam. Werken aan iets
dat blijft en waar je trots op kunt zijn, rust in je
hoofd en, vanwege de geïsoleerde ligging van forten,
afwezigheid van ongewenst bezoek, een divers
werkaanbod zowel qua niveau als werksoort, de
coachende aansturing van de werkmeester en een
eigen trajectbegeleider: het zijn elk op zich essentiële
elementen die de bouwstenen vormen voor het
fundament waarop de deelnemers zich kunnen
(gaan) ontwikkelen. En ja, daar waar het werken met
bouwstenen bovenop een fundament wat minder
moeilijk is, is het werken aan dat fundament zèlf
een intensieve, gecompliceerde en tijdrovende klus.
Het is dìe klus, die we ook in 2010 succesvol hebben
geklaard!!
resultaten > In 2010 startten 40 jongeren met een
traject. Eind 2010 had daarvan zo’n 60% het traject
succesvol afgesloten. Zij zijn doorgestroomd naar
werk, een opleiding, een combinatie hiervan of een
volgende stap op de re­integratieladder. We werkten
samen met zowel de gemeenten in de regio Gooi­ en
Vechtstreek, als met Almere. Vooral in deze laatste
gemeente zijn er volop nieuwe ontwikkelingen,
zoals de vorming van één organisatie voor de re­integratie.
De specifieke trajecten van Herstelling krijgen
daarin in 2011 naar verwachting een eigen plek.
trajectbegeleiDer > Nieuw bij ons in 2010 is een
aparte functie van trajectbegeleider – deze functie
werd voorheen gecombineerd met andere functies.
Met de functie van trajectbegeleider is bereikt
dat de contacten met opdrachtgevers verder zijn
geïntensiveerd, wat de snelheid van uit te voeren
acties heeft verhoogd. Omdat veel jongeren in meer
of mindere mate jarenlang zorgmijdend gedrag hebben
vertoond, is de tijd die nog rest om problemen
op te lossen wanneer wij die uiteindelijk in het
traject op tafel krijgen, kort. Het bieden van snelle
terugkoppeling op die hulpvragen zorgt ervoor
dat ontluikende motivatie niet in de kiem wordt
gesmoord! Korte lijnen met Ketenpartners zijn niet
alleen daarom essentieel – dat zijn ze ook in het
kader van hand having en veiligheid.
werK > De Hollandse Waterlinie bood in het
verslagjaar een beschutte werkplek aan onze deelnemers
met de Vesting Naarden en het fort Werk
IV te Bussum (onderdeel van ‘het Offensief vóór
Naarden’). Onze samenwerking met de Rijksgebouwendienst
en met de Stichting tot Beheer van Werk
IV, leidde tot het vrijmaken van de schootsvelden
op de Vesting en onderhoud aan buitenmeubilair
daar en op het prachtige fort Werk IV, waar sinds
2010 naast feesten ook huwelijken kunnen worden
gesloten.
samenwerKing met herstelling > De samenwerking
met Herstelling Amsterdam bood, evenals
in voorgaande jaren, een basis voor adequate
ontwikkeling van de methodiek, onder meer in het
licht van de veranderingen op de re­integratiemarkt.
Voor 2011 staat een verdere professionalisering van
de begeleiding op stapel, onder meer door intensieve
trajectbegeleiding te koppelen aan specifieke tests en
zich herhalende assessments.

samY DelshaD hameD: paspoort en opleiDing
samy Delshad hamed is loodgieter;
nog niet volgens de
nederlandse wet, want hij heeft
nog geen nederlandse papieren,
maar hij heeft wel al negen jaar
ervaring. in 2006 vluchtte hij
uit irak. een verblijfsvergunning
voor vijf jaar werd snel
afgegeven. nu wacht samy op de
permanente. Dan kan hij echt
een bbl-opleiding volgen.
vlucht uit irak
Hij is zesentwintig jaar geleden
geboren in Kirkuk, een grote
Koerdische stad in het noorden
van Irak. Zijn vader was daar loodgieter
en al snel ging Samy bij hem
in de leer. In 2005 ging het mis,
want zij werkten ook voor de Amerikaanse
militairen. “Ik werd bedreigd
door Al Qaeda”, zegt hij. “Zij wilden
dat ik er onmiddellijk mee stopte,
anders zouden ze me doden.” De
bedreigingen waren specifiek op
hem gericht en niet zozeer op zijn
vader en broer. Waarom dat was kan
hij niet vertellen, maar de angst was
groot genoeg om in januari 2006
naar Nederland te vluchten.
Na een tijd in een azielzoekerscentrum
en de snelle afgave van een
tijdelijke verblijfsvergunning verhuisde
hij naar A msterdam. Hij
woont er in een kleine studio, een
éénkamerflatje in De Pijp. Soms
heeft hij nog contact met zijn
familie, maar makkelijk is dat niet,
want even je mobieltje pakken is er
niet bij. Ze moeten via-via afspraken
maken over hoe laat en op welk
nummer zijn vader en hij elkaar
even kunnen spreken. En altijd is
daar toch die dreiging, ook voor de
rest van het gezin.
werk is werk
In 2010 haalde Samy zijn inburgeringsexamen
op niveau twee. Via de
Dienst Werk en Inkomen wilde hij
daarna een Nederlandse loodgietersopleiding
doen om zijn eigen geld te
verdienen. De dienst verwees hem
echter door naar Herstelling. Daar
zit hij nu zeven maanden en hij is
er wel klaar voor, vinden ook werkmeesters
Arie Kuiper (GaWaLo) en
Turan Turkmen (Elektra).
Voor die werkmeesters heeft de
jonge Irakees niets dan lof. “Zij
hebben mij veel geleerd over solderen,
zinkgebruik op het dak en
bijvoorbeeld elektra en arbo. Dat is
hier ook heel belangrijk. En zij helpen
mij met werknemersvaardigheden
en het zoeken naar werk.”
Samy wil natuurlijk graag in zijn
vak aan de slag, maar daar is nu
niet zoveel werk. Daarom liep hij
stage bij de bloemenveiling in
Aalsmeer, want “werk is werk. Het
kan mij niet zoveel schelen wat ik
doe.” Aalsmeer bleek maar tijdelijk,
dus nu is hij terug in de uitstroomunit
bij Herstelling. “Ik ben gisteren
ook bij een uitzendbureau geweest
op Schiphol, voor werk als vliegtuigschoonmaker.
Maar daar heb je een
paspoort voor nodig en dat heb ik
nog niet, want ik wacht op mijn
permanente verblijfsvergunning.”
verschil tussen het werk in
irak en nederland
Is loodgieten in Irak nu heel anders
dan in Nederland? “De basis is hetzelfde,
maar hier wordt gesoldeerd
terwijl in Kirkuk alles met schroefdraad
aan elkaar zit”, vertelt Samy.
“Hier zijn de elektrische systemen
ook wat ingewikkelder en hebben
jullie centrale verwarming en gas.
In Kirkuk koken we op flessengas,
petroleum of hout. Verder is het
ongeveer hetzelfde.”
toekomst
Samy wil nu héél graag een paspoort,
zodat hij een baan kan vinden
en zelf geld verdienen. “En echt
een goede loodgieter worden via de
BBL”. Aan hem zal het niet liggen.
S ZijShebbenSmijSveelS
geleerdSoverSsolderen,S
zinkSgebruikSopShetSdakSenS
bijvoorbeeldSelektraSenS
arbo.”
interview
57

jaarverslag stichting herstelling 2010
58
bijlagen
i. Doel van stichting herstelling
In de statuten staat het doel van Stichting Herstelling
als volgt omschreven:
het Doel van De stichting is tweeleDig:
1. Een bijdrage leveren aan het herstel en de instandhouding
van de Forten om en nabij Amsterdam
met bijbehorende werken, genaamd de Stelling
van Amsterdam, alsmede andere cultuurhistorische
(industriële) erfgoederen.
2. Mensen (hierna te noemen deelnemers) die te ver
van de arbeidsmarkt afstaan om zelfstandig daaraan
te kunnen deelnemen, zinvol werk aanbieden
op de Stelling of de andere erfgoederen.
De deelnemers worden door intensieve begeleiding
op de werkplek in de gelegenheid gesteld
die werkervaring op te doen die relevant is
voor de regionale arbeidsmarkt, waardoor hun
k ansen op die arbeidsmarkt worden vergroot.
Aan deel nemers die – om wat voor reden ook –
in werksituaties moeilijk plaatsbaar zijn wordt
de mogelijkheid gegeven om zich elementaire
vaardigheden eigen te maken.
De deelnemers worden aangewezen door de Dienst
Werk en Inkomen te Amsterdam en de gemeente
Diemen.
De stichting beoogt haar Doel
te bereiKen Door:
• het uitvoeren van herstel­ en onderhoudswerkzaamheden
aan de Stelling van Amsterdam met
als priori teit het afstoppen van verder verval
zowel op bouwtechnisch als landschappelijk
(groen)gebied, alsmede herstel en onderhoud van
eventuele andere cultuurhistorische (industriële)
erfgoederen;
• het aanbieden van leer/werkmogelijkheden in
samenwerking met instellingen van beroepsonderwijs
en/of bedrijfstakinstanties, waardoor
personen in staat gesteld worden leer­/werkervaring
op te doen die relevant is voor scholingsmarkt
of arbeidsmarkt;
• het inzetten van maatregelen ter bestrijding van
de werkloosheid in de ruimste zin van het woord;
• alle overige activiteiten die het doel van de stichting
bevorderen.
ii. bestuur stichting herstelling
(per 01-01-10)
• De heer j.j.c. sprenger (voorzitter)
Transitiemanager Rijkspas bij het Ministerie van
Algemene Zaken
• De heer w.g. huizing (secretaris)
HR Director Performance Coatings EMEA, PPG
Coatings Europe B.V.
• De heer w. hooyman (penningmeester)
Interim manager financiën & control, consultancy
• De heer r.p.th. elshoff (lid)
Directeur Employment Consult
aFgetreDen/toegetreDen
In het verslagjaar 2010 is het bestuur niet gewijzigd.

(Een groot deel van) de staf van het werkbedrijf Herstelling
coloFon
Tekst
Medewerkers van Stichting Herstelling, DWI
Werkbedrijf Herstelling en Alexander Senger
Bijdragen van:
Herstelling Internationaal: Gerard Lutteken.
Herstelling Den Helder: Peter Prins
Herstelling Gooi & Vechtstreek: Ronald Hof
Inforsa: Heleen Waterham
Tekstcorrectie
Hetty van Elferen
[www.hettyvanelferen.nl]
(Eind)redactie
Alexander Senger
[www.sengercommunicatie.nl]
Foto’s
Medewerkers van Stichting Herstelling,
Gerard Lutteken en Alexander Senger
Foto’s congres: Ted Jansen
Foto omslag
Alexander Senger
Grafische vormgeving
Max Beinema Graphic Design
[www.maxbeinema.nl]
Druk
Groen Offset Hoofddorp b.v.
[www.groen.nl]
Contactgegevens
Laarderhoogtweg 51
1101 BE Amsterdam Zuidoost
Tel: (020) 346 52 79
Fax: (020) 346 61 16
Internet: www.herstelling.nl
E-mail : info@herstelling.nl

Stichting Herstelling
Laarderhoogtweg 51
1101 BE Amsterdam Zuidoost
Tel: (020) 346 52 79
Fax: (020) 346 61 16
Internet: www.herstelling.nl
E-mail : info@herstelling.nl