fiets – bromfietstechniek - Fietstoeren

3. DE FRAMEBUIZEN:
A2. Fiets – bromfietstechniek
Voor de constructie van het frame gebruikt men buizen, omdat die een grote stijfheid
koppelen aan een relatief laag gewicht. Wanneer men het frame zou maken van massieve
staven zou wel een onvervormbaar frame ontstaan, maar het grote gewicht zou de zaak
onbruikbaar maken; holle framebuizen dus. Hierbij betreden we al direct het gebied van de
metaallegeringen, want het zal duidelijk zijn dat er op buizengebied heel wat verschillen
zijn en dat de buizen steeds beter worden.
Buizen kunnen op verschillende manieren gemaakt worden:
- gegoten buizen worden bij de fiets niet gebruikt
- gerolde en gelaste buizen worden gemaakt uit een smalle reep buizenstaal (en hebben
dus een lasnaad) (afb. 7).
- naadloos getrokken buizen zijn uit één stuk gemaakt (en hebben dus geen naad).
- butted buizen. (afb.8)
Meestal worden in de fietsfabricage gerolde buizen gebruikt. Wanneer men de buitenkant
van een gerolde buis nauwkeurig bekijkt zal men de lasnaad niet meer zien, want na het
lassen wordt het overtollige materiaal eraf geslepen en ziet de buis er perfect glad uit.
Slechts aan de binnenkant zal men het lasmateriaal nog kunnen zien. Dit afslijpen van de
buitennaad doet men alleen bij buizen die bij de frameconstructie recht blijven.
Wanneer men echter de buis moet buigen, zoals bij een stuur of bij de kromme onderbuis
van een damesframe, dan wordt ook de binnennaad gladgeslepen omdat men anders de
buis niet meer kan buigen. Die gerolde buizen worden door de buizenfabrikant in stukken
van vrij grote lengte afgeleverd.
In de fietsfabriek worden de buizen op maat afgezaagd en dat is dan weer afhankelijk van
het frameprogramma van de fabriek.
Getrokken buizen zijn duurder. Ze ontstaan door een stuk rond staal eerst over een matrijs
te duwen om er een gat in te krijgen, dan meermaals over en door verschillende vormen
totdat de gewenste afmetingen bereikt zijn. De eerste behandeling wordt in roodgloeiende
toestand gedaan, de laatste stap koud (nu ja, koud: dat betekent in dit geval bij een
temperatuur die niet hoger dan de helft van de smelttemperatuur ligt).
Naadloos getrokken buizen zijn buizen van hoogwaardige kwaliteit en worden gebruikt in
de supersport— en racemodellen. Hierbij gebruikt men legeringen die een grote
gewichtsbesparing geven en daarbij toch ruimschoots voldoen aan de strenge eisen van
sterkte en veerkracht.
Die superbuizen worden afgeleverd in complete sets voor een frame van een bepaalde
vorm en afmeting. Om gewicht te besparen worden buizen ook “butted” uitgevoerd. Dit wil
zeggen dat de buis aan de uiteinden een dikkere wand heeft dan in het midden.
Proeven hadden namelijk uitgewezen dat men, zonder de buis te verzwakken, in het
midden materiaal kon weghalen en daardoor een gewichtsbesparing verkreeg.
Dit zijn de zogenaamde doublebutted- buizen.
Het zal duidelijk zijn dat deze buizen niet in grote lengten gemaakt worden. Zij worden in
de juiste lengte gemaakt en in sets voor één frame geleverd. Afbeelding 8 geeft de
verschillende wanddikten aan van de meest gangbare butted- buizen.
5