fiets – bromfietstechniek - Fietstoeren

afgebeeld, heeft men een takel van figuur 66-67 geplaatst De twee hetbooinen van liet
windas hebben een fengte van l",20 en de straal van de rol is 15 cm. Bepaal de kracht, die
elk der beide werklieden moet aanwenden, om den steen op te hijschen, indien hij 1536
Kg. weegt en de coëfficiënt van nuttige werking 0,8 is.
173. Welken weg zal de hand afgelegd hebben, om een last op een hoogte van 15 m. op
te tillen, indien de kruk van het wmdas vijfmaal zoo lang is als de straal van de roP Toon
aan, dat de arbeid dezelfde zijn zou, indien mten den last rechtstreeks tot dezelfde hoogte
ophiet.
V. Tandraderen en winde.
47. TANDRADEREN. — Bij een tandrad zijn gelijke uitstekken of tanden op den omtrek
aangebracht. Indien de tanden van een rad in de tanden van een ander zoodanig grijpen,
dat de omwenteling van het eene op het andere kan overgebracht worden, noemt men het
samenstel tandwerk (fig. 74). De omwenteling der raderen geschiedt in tegengestelden
zin. Indien een rad n maal meer tanden draagt dan het andere, draait het n maal minder
om. De eigenschap van de tandwer-ken om een omwenteling te vertragen of te
versnellen, wordt toegepast bij horloges, zakuurwerken, enz., enz.
Fig. 74. — Tandraderen.
48. WINDE. — Bij de winde, — toestel dat men veel gebruikt om lasten op te tillen of
omhoog te houden — brengt een kruk een klein tandrad in beweging, waarvan de tanden
in de uitstekken van een metalen strook grijpen (fig. 75). De last wordt aan het bovenste
uiteinde van deze strook
—81—
geplaatst en wordt er door opgetild. De hefboomsarm van den last is de straal van het
tand-rad; die van de macht is de lengte van de kruk. De krachtsinspanning zal des te
kleiner zijn, naarmate de kruk langer is in verhouding tot den straal van tiet rad.
Een bijzondere schikking belet
fig. 75. — Winde. Fig". 76.
de strook met den last te dalen. Hiertoe gebruikt men namelijk een klein raadje, palrad
gen'oemd, met gebogen tanden, waartusschen een metalen vanger of pal D, in den vorm
van komma, ingrijpt (fig. 76).
HOOFDSTUK V. Warmte.
Inleiding.
49. WARMTE EN KOUDE. — De warmte is de oorzaak, die op onze organen de
gewaarwordingen koud en warm teweegbrengt en die de natuurkundige eigenschappen
der lichamen (volume, aggre-gatie-toestand, enz.) min of meer wijzigt.
De gewaarwordingen koud en warm hangen af van een bijzonderen toestand van de
aangeraakte voorwerpen en van den toestand van ons lichaam. Lauw water, bij voorbeeld,
schijnt ons warm, indien wij er de hand in dompelen, na een blok ijs aangeraakt te
hebben. Het geeft ons integendeel een ge-