fiets – bromfietstechniek - Fietstoeren

Fig. 69. — De wet van evenwicht. bij liet windas.
b) Verklaring. — Laat ons twee eenmiddelpuntige cirkelomtrekken teekenen, waarvan de
kleine de rol van het windas verbeeldt en de groote den cirkelom-
Fig 70 — Gewoon windas. (Het windas vergroot de kracht, maar wat men in kracht wint,
verliest men in afgelegden weg.)
trek, beschreven door de hand, die de kruk in beweging brengt (fig. 69). Laat ons
veronderstellen, dat de straal van den grooten vijfmaal zoo lang is als de straal van den
kleinen en zij M de macht, uitgeoefend aan het uiteinde van de kruk en L de op te hijschen
last. Het aldus voorgesteld windas kan vergeleken worden bij een hefboom van de eerste
soort, waarvan— 78 —
de lastarm OA gelijk is aan het vijfde van den macht-arm OB. Men begrijpt alsdan, dat de
macht gelijk (s aan het vijfde van den last.
c) Besluit. — Bij een in evenwicht zijnde windas staat de macht tot den last, zooals de
straal van de rol staat tot de lengte van de kruk.
Fig. 71. — Windas der steengroefwerkers.
46. GEBRUIK. — Het windas wordt aangewend tot het verplaatsen van lasten in een
verticale richting (steenen in een groef, water van een put, fig. 70).
Als bijzondere vormen van het windas kunnen gemeld worden, het windas der
steengroefwerkers (fig. 71), waarbij de rol in beweging gebracht wordt door het gewicht
van het lichaam der werklieden, die op
Fig. 72 — Kaapstander.
de bouten klimm'en, welke loodrecht op een groot rad A bevestigd zijn; de kaapstander
(fig. 72), dien men aanwendt tot het verplaatsen van lasten in een horizontale richting en
tot het bewegen van de ankers der schepen; de, bok of krikkemik (fig. 73), die toegepast
wordt bij het optillen van bouwmaterialen en uit een windas en een vaste katrol bestaat,
die beide door twee in A-vorm vereenigde balken gedragen worden; de kraan, die uit een
windas en verscheidene katrollen bestaat en die gebruikt wordt bij het laden en ontladen
van wagons en schepen. Eén man kan er een locomotief van 25 a 30 ton mede optillen.
Vragen. — 167. Hoe komt het, dat de grootte van de aan te wenden kracht bij den bok niet
gewijzigd wordt door de katrol?
168. De middellijn van de rol van een windas is 18 cm.; de middellijn van het koord 2 cm.,
en de kruk heeft een lengte van 40 cm. Welke krachtsinspanning is er noodig, om een
gewicht van 100 Kg. opi te tillen, indien de coëfficiënt van nuttige werking gelijk is aan 0,8?
Fig. 73.
Bok.
169. De kruk van een windas is vijfmaal zoo lang als de straal van de rol. Welke is de
coëfficiënt van nuttige werking van dit toestel, indien men met een kracht van 15 Kg.
evenwicht kan maken met een gewicht van 60 Kg.?
170. Welke is de verhouding van de lengte van de kruk tot de lengte van den straal van de
rol, indien de coëfficiënt van nuttige werking 0,9 is en men een last van 108 Kg. optillen
kan met een kracht van 30 Kg.?
171. De vier hefboomen T van den kaapstandei, afgebeeld jn figuur 72, liebben een lengte
van 80 cm.; de straal van de rol is 9 cm., de dikte van het koord 2 cm. en de coëfficiënt
van nuttige werking 0,9. Welk is het gewicht van den last M, indien deze door vier
werklieden kan in beweging gebracht worden, die elk een kracht van 30 Kg. aanwenden?
— 80
172. Tusschen den op te heffen steen en de vaste katrol van den bok, in figuur 73