fiets – bromfietstechniek - Fietstoeren

Vraag. — 161. Welke kracht moet men inspannen, om een gewicht van 20 Kg. op te
hijschen door middel van een vaste katrol? Welk voordeel levert het gebruik van dit toestel
op?
b) Losse katrol. — Bij een losse katrol is de koord aan een vast punt S bevestigd en
draagt de beugel het op te hijschen gewicht (fig. 64). Als men op het vrije uiteinde M van
het koord trekt, stijgt het gewicht en de katrol terzelfdertijd: vandaar de naam van de
machine.
-7S-
Hang een gewicht van 2 Kg. op aan den beugel van een losse katrol, die 200 gr. weegt,
en leg het vrij uiteinde van het koord over een vaste katrol, ten einde aan dit koord het
noodige gewicht te kunnen ophangen om evenwicht te verkrijgen. Dit gewicht is l Kg-, 100
of de helft van den last. Deze wordt inderdaad zooveel door het vaste punt S gedragen als
door het koord. Men kan overigens de losse katrol beschouwen als een hefboom van de
tweede soort, waarvan de machtarm A'B tweemaal zoo lang is als de lastarm A'O en wij
weten, dat een dergelijke hefboom ineyenwicht is. als de macht selijk is aan dehelft van
den la&f.
Afzonderlijke losse katrollen of stellen l'osse katrollen worden aangewend, om zware
lasten met een betrekkelijk kleine krachtsinspanning op te hijschen (tig. 65).
41. COËFFICIËNT VAN NUTTIGE WERKING. — De
coëificiënt van nuttige werking van een werktuig is de verhouding van het nuttig effect
(voortgebrachte uitwerking) tot den aangewenden arbeid. Het verschil tusschen den
aangewenden arbeid en het nuttig effect vloeit voort uit de te overwinnen wrijving. Hieruit
volgt, dat bij een volmaakt werktuig de wrijving niet zou mogen bestaan.
Men vermindert de wrijving door de over elkaar glijdende deelen van het werktuig te oliën,
of door de oppervlakten er van te verkleinen (mes der balans op een kussen van agaat,
enz.)
Bij de remmen der rijtuigen en der rijwielen wordt de wrijving toegepast.
Vragen. — 162. Welke krachtsinspanning moet men aanwenden, om een last van 80 Kg.
op te heffen door middel van een losse katrol, waarvan de coëfficiënt van nuttige werking
gelijk is aan 0,9? l t il\
163. Onderzoek de schikking van de figuur 65 en bereken met welke kracht men bij M
moet trekken, om een gewicht L van 100 Kg. -op te tillen.
164. Teeken een hefboom, waarvan het uiteinde L bevestigd is aan het vrije uiteinde van
het koord eener losse katrol en waarvan het steunpunt S zich op de 3/4 der lengte van
den hefboom, te rekenen van het uiteinde M bevindt. Welke kracht moet men bij M
gebruiken, om evenwicht te maken met een gewicht van 90 Kg., opgehangen aan den
beugel van de katrol?
42. TAKELS. — Een takel bestaat uit verscheidene tatrollen, waarvan ier een deel
vereenigd is in een zelfden vasten beugel, en een ander deel in een
Fig. 66 en 67. — Takels.
zelfden lossen beugel, die het op te heffen gewacht draagt. Deze katrollen kunnen
dezelfde as of verschillende assen hebben (tig. 66 en 67). Een enkel
—75—
koord wordt er om geslagen; het wordt aan het uiteinde aan een beugel bevestigd; aan het
andere uiteinde grijpt de macht M aan. Daar de koorden als nagenoeg evenwijdig kunnen
beschouwd worden, wordt het gewicht L door een samenstel van evenwijdige krachten