fiets – bromfietstechniek - Fietstoeren

weerszijden van de O een aantal streepjes op gelijken afstand van elkaar. Lijm den
kartonnen reep aan de rugzijde van den stut vast, zoodanig, dat de halve cirkel op de
hoogte van de punt der naald komt: de naald zal voor de O staan, als het juk horizontaal
is. Het aldus vervaardigde toestel is een gewone balans. Toon aan, dat
Fig. 58. — Vervaardiging van een gewone balans-
dit toestel een hefboom is. Tot welke soort behoort deze hefboom? Welke zijn er de armen
van? Zie op de figuur de ligging van het zwaartepunt Q met betrekking tot de rib van het
prisma en zeg, waarom de hefboom in standvastig evenwicht is.
'* b) Bepaling en beschrijving. — De gewone balarts is een hefboom van de eerste soort
met gelijke armen. Zij bestaat uit (fig.59): 1° een stevige, rechte, metalen staaf AB: het
juk: 2° twee even zware schalen C en E, opgehangen aan de" uiteinden van het juk;
3° een stalen prisma, mes geheeten, dat door het midden van het juk gaat en waarvan de
snede rust op een kussen van agaat of staal; 4° een naald, die recht-vallend op het juk en
in het midden er van is bevestigd ; deze naald duidt, op een verdeelden cirkelboog O aan,
wanneer het juk horizontaal is.
De twee deelen van de ijzeren staaf, begrepen tus-schen de snede van het mes en de
punten, waar de schalen zijn opgehangen, noemt men de armen van •het juk.
* c) Eenvoudige weging. — Om het betrekkelijk gewicht van een lichaam te meten,
plaatst men het in een schaal van de balans en men zet in de andere schaal de gewichten
die noodig zijn, om het juk in den horizontalen stand te brengen. Waarom geven
L/
die gekende gewichten ons dan het gewicht van het lichaam op?
d) Voorwaarden van juistheid. — Als een balans juist is, toont zij op een duidelijke en
klare wijze aan, of de twee lasten hetzelfde gewicht hebben. Daarenboven wordt de
ongelijkheid ook aangetoond, wanneer de gewichten niet gelijk zijin.
Opdat een balans juist zij, dienen de armen_van hef juk evea- -lan-g- te zijn. Anders zou
men in de schalen ongelijke' gewictrteh moeten gebruiken, om evenwicht te bekomen.
Een balans zal juist zijn, zoo het juk horizontaal blijft en de naald tegenover de nul staat,
wanneer men gelijke ( 1 ) gewichten op de schalen legt of ook nog; wanneer voor twee in
evenwicht zijnde ladingen,
(1) Om te zien of de gewichten nauwkeurig gelijk zijn, moet men zijn toevlucht nemen tot
de methode der dubbele weging. (Zie bl. 67, methode van Borda.)
-66 —
^ de naald tegenover de O staat en er staan blijft, f wanneer men de lasten op de schalen
omwisselt. \ Een balans is in evenwicht, wanneer de loodlijn, \ gaande door het
zwaartepunt van het juk, de snede van het mes ontmoet, als de naald tegenover de nul
staat.
Een balans is standvastig, wanneer het zwaartepunt van het juk zich onder de snede van
het mes bevindt.
Indien het zwaartepunt van het juk zich boven de steunlijn bevond, zou het juk in een
toestand van < wankelbaar evenwicht verkeeren en de weging zou moeilijk uit te voeren
zijn; de minste stoot aan het juk zou een doorslag van 90° veroorzaken: in dit geval zou
men zeggen, dat de balans dwaas is. Indien het zwaartepunt met het steunpunt
samenviel, zou het juk niet kunnen schommelen; het zou onmiddellijk gansch overhellen
naar den kant waar zich een klein overwicht bevindt; met gelijke lasten zou het in eiken
stand in evenwicht blijven; het zou in onverschillig evenwicht zijn.
Indien, integendeel, het zwaartepunt zich onder de steunlijn bevindt, is alleen de
horizontale stand mogelijk, wanneer de schalen leeg zijn of gelijke gewichten dragen; na