fiets – bromfietstechniek - Fietstoeren

A. Fiets – bromfietstechniek.
ODE AAN DE FIETS
De lichtgewicht, aërodynamische zelfbeweger (werknaam fiets).
Sinds eind 19e eeuw is de fiets in ontwikkeling, en al lijkt de fiets uit het straatbeeld op het
oog al jaren stil te staan, er komen nog steeds doorlopend innovaties aan te pas.
De fiets is een wonderbaarlijk stuk techniek. Niet alleen was de fiets sinds eind 19e eeuw
al de sleutel tot meer bewegingsvrijheid, het was ook een doorbraak in termen van
rendement bij het verplaatsen van de mens op eigen kracht, de ridder op zijn stalen ros.
En ook vandaag nog lijkt het concept van de fiets nog steeds niet achterhaald: van
moeders met een kinderbak -fiets tot street - en flatground BMX'ers die onnavolgbare
manoeuvres op een fiets uithalen (en ik hoop dat een werktuigbouwkundig ingenieur of
briomechanicus daar ooit nog eens scriptie over gaat schrijven).
Van racefietser tot de toerist, de fiets heeft vrijwel een ieder een hoop vrijheid en plezier
gebracht.
Maar de fiets is, hoe efficiënt, nog niet af. Net als in de natuur, is alles aan verandering
onderhevig. Het kan altijd beter, sneller, efficiënter, betrouwbaarder, mooier of eleganter.
Vergelijk de fiets eens met een ander populair vervoermiddel voor personen: de auto.
Een auto weegt minstens 10 maal zoveel als zijn passagier, met de momenteel populaire
zware wagens soms wel 20 maal zoveel. Er zit een motor in met een vermogen van 50 tot
120 kilowatt, wiens vermogen voornamelijk nodig is om die enorme massa te versnellen bij
de vele kruispunten en bochten die ons land rijk is. Vervolgens wordt al die energie weer
via een wrijving omgezet in warmte bij het verkeerslicht. De zware auto met
verbrandingsmotor leeft momenteel op krediet van de aarde, en is aangewezen op
uitsterven zodra zijn voedselbron is uitgeput.
Bij een auto is rendement veel minder van belang, oplossingen op gebied van veiligheid
en comfort mogen veel meer wegen, concessies op het gebied van gewicht worden
opgelost door een andere zware constructie. Een zwaardere motor lost het
acceleratie/gewichtsprobleem op, terwijl het energie probleem wordt opgelost door het in
een eeuw of twee opstoken van een energievoorraad die door miljarden jaren biologisch
leven (indirecte zonneenergie) is opgebouwd.
Nu de gewone zadel fiets. Weegt slechts een tiende van zijn passagier, oftewel een
honderdste van het gewicht van een auto. Hij wordt aangedreven door een biologische
motor op duurzame energie. Met een vermogen van 100 watt (toerist) tot 300 watt (sprint)
kan deze een gemiddelde snelheid van zo'n 25 a 30 km per uur halen.
Maar dat is voor sommigen nog niet goed genoeg. De mens moet voorruit, harder, sneller,
en als het aan de ingenieur ligt, efficiënter en eleganter als het even kan.
De echte ingenieur kijkt verder dan de huidige economie lang is.
Op sommige punten is het wel erg lastig iets technisch nog te verbeteren. De fietsketting
bijvoorbeeld. De overbrenging van de fietsketting heeft een rendement dat kan oplopen tot
maar liefst 98%. Maar er blijft gelukkig nog genoeg over om te verbeteren:
• Een moderne fietsband heeft dankzij een hoge druk, dunne binnenband en een
speciale rubber samenstelling een zeer lage rolweerstand
• Betrouwbare shift-indexed schakelsystemen. Een relatief simpele wijziging in een
parralelogramconstructie, maar wel met gevolg dat de fietser in combinatie met moderne
shifters veel vaker kan schakelen, en zodoende met een bijna constant vermogen en
optimaal koppel kan blijven trappen, ook bij tegenwind, heuveltjes of slecht wegdek. Er zijn
momenteel zelfs lichte, electronische, automatisch schakelende derailleurs.
C.V.O. “ DE AVONDSCHOOL” Oostende. 3