fiets – bromfietstechniek - Fietstoeren

A6. Fiets - bromfietstechniek.
kant
een spaakgat te kiezen, dat in het verlengde ligt van het midden van een lis (zie
afb.44)
Hierdoor steken we spaak A1 van buiten naar binnen. Deze monteren we rechts naast het
ventielgat. We slaan nu op de flens een gaatje (naar rechts) over, en monteren spaak A2
in het vierde nippelgaatje op de velg. Zo verder tot de eerste negen spaken gemonteerd
zijn. We haken spaak B1 in de lis die t.o.v. Al drie lissen naar links ligt. De kop dient aan
de binnenkant van de naaf te zitten. Om te voorkomen
dat de spaakkoppen steeds uit de
lis schieten, pluggen we hier zolang een nippel in. Met de klok mee, monteren we de
volgende spaken (B2 enz.). We monteren nu het tweede scherm aan de hoge zijde: de
naaf rechtsom draaien, en een spaak A1O, links naast A1, van binnen naar buiten steken;
onder de spaak A2 doorhalen, en in het juiste gaatje in de velg monteren. Het lage kruis
omvat 5 nippelgaatjes. Als de trommelzijde vol is, gaan we de lage flens afspaken.
We
haken de spaakkoppen van binnen naar buiten. De lage flens wordt 3x gekruist d.w.z. 9
nippelgaatjes tussen het lage kruis. Druk de pluggen na inhaken spaakkop weer erin. Als
alle spaken gemonteerd zijn, kunnen de nippels worden aangedraaid, en de pluggen
verwijderd.
Op de omslag van zijn boek "The spoking word" van Leonard Goldberg uit 1984 staat een
wiel waarin alle spaken van de rechterflens
statisch
zijn, en alle spaken van de linkerflens
trekkend! De naaf is versterkt door een bus over de (hoge) flenzen te lassen. Dit geeft een
betere verdeling van de aandrijfkrachten
over linker en rechter scherm. Een nadeel van dit
wiel is, dat bij het kracht zetten, de velg naar
links zal schuiven! Een ander ontwerp, links
4x gekruist en rechts radiaal, werd o.a. bij Kildemoes
toegepast. De aandrijfkrachten gaan
dus geheel door de naaf naar links!
Nog een ontwerp: kies bij 3x gekruist wiel
de statische spaken 3mm korter als en de
trekkende spaken 3mm langer (voor een 28" 36 gaats wiel). De statische spaken krijgen
nu een hogere voorspanning ( voorkomt loslopen), en de trekkende spaken een lagere
belasting door aandrijfkrachten (vergelijkbaar met 4 x gekruist). Tot slot een "fout"
ontwerp. Rechts 12 trekkende spaken
en zes statische spaken, en links 3x gekruist. Dit
ontwerp is met
standaard 3 x spaaklengte te maken. Het gaat uit van een klassieke
denkfout, n.l. dat alleen trekkende spaken aandrijfkrachten overbrengen. Een statische
spaak met voldoende voorspanning doet dit ook! Dat brengt ons bij het enige voordeel van
dit ontwerp: de spanning in de statische spaken is hoger, helaas te hoog om aanbevolen
te worden als bruikbaar spaakpatroon.
NIEUWE FABRIEKSWIELEN
Vanaf midden jaren tachtig zijn er veel speciale fabriekswielen op de markt gekomen. Een
van de eerste was de firma Roval. Het waren complete wielen; naven, spaken en velgen
hoorden bij elkaar. De spaken hadden geen gebogen, maar een hamervormige kop. Het
voorwiel was radiaal gespaakt; het achterwiel was links radiaal en rechts 1x gekruist. De
aandrijfzijde had tweemaal zoveel spaken.
Rechte spaken met conische koppen en
een afgeplat middenstuk, zijn te vinden in de
huidige generatie aërodynamische wielen. De luchtweerstand van deze wieltjes is
uiteraard lager, maar de spaakbelasting
hoger, de wielen zijn wat zwaarder,
zijwindgevoeliger en zijdelings minder stijf.
Er is zeker een snelheidsvoordeel, maar de
nadelen moeten meegewogen worden. De firma's
Zipp en (later) Campagnolo en Mavic,
hebben de hoge super -stijve velgmode geïntroduceerd:
een klein aantal aërodynamische
spaken radiaal en/ of 1X gekruist (aandrijfscherm).
Men kiest hier voor 12 of 16 spaaks
wielen. Met name de belasting door aandrijfkrachten
is hoog: meer dan 300 N. De
afgeplatte spaken moeten onder flinke spanning
gemonteerd worden; van 800 N voor
radiale tot 1500 N voor de gekruiste spaken
in het paraplu -gespaakte aandrijfscherm!
37