fiets – bromfietstechniek - Fietstoeren

6
A6. Fiets - bromfietstechniek.
groter wordt dan 90 graden. Een 40 of 36 spaaks wiel kan max. 4 x gekruist worden. Een
32 of 28 spaaks wiel 3 x; 'n 24 of 20 2 x, en 'n 16 spaaks 1 x.
De belangrijkste bron van problemen voor race -achterwielen, is het feit dat deze
paraplu -gespaakt worden. Omdat rechts het freewheel zit, en de velg toch in het midden
van het frame moet lopen, staan de spaken in het aandrijfscherm veel strakker. Links is de
spaakspanning 400 N en rechts 600 N ! Naast het merendeel van de aandrijfkrachten,
komen daar nog eens gewichts - en stootbelastingen bij. Zeker de trekkende spaken
rechts werken dus voortdurend onder hoogspanning. Aan de linkerzijde zijn het met name
de statische spaken, die bedreigd worden; niet met te hoge, maar met te lage spanning,
hetgeen loslopen van de nippels in de hand werkt.
Wanneer remnaven worden toegepast, worden ook de statische spaken op trek belast.
Remkrachten zijn vaak hoger dan aandrijfkrachten: tot meer dan 120 N. Het verdient
aanbeveling bij remnaven spaken nr.13 te gebruiken; bovendien horen de buitenste
spaken de statische spaken te zijn. Spaken nr.13 hebben een grovere schroefdraad. De
nippels zullen daardoor eerder loslopen, vooral omdat de spaak stugger en stijver is, en bij
ontlasting minder "inveert". Deze spaken dienen daarom strakker te staan: ongeveer 700
N. De velg moet uiteraard sterk genoeg zijn, anders trek je de nippel door de velg.
Sterke stijve velgen als Rigida DP18 (36 spaaks) hebben bovendien het voordeel, dat de
gewichtsbelasting minder variatie in spaakspanning veroorzaakt; b.v. tussen 450 en 530 N
i.p.v. tussen 420 en 525 N.
Bij de moderne superstijve velgen o.a. de Shamalvelg van Campagnolo worden slechts 16
of 20 spaken gebruikt. Deze afgeplatte spaken dienen onder flinke spanning gemonteerd
te worden; van 800 N voor radiale tot 1500 N voor gekruiste spaken! De extra belasting
door gewicht is 70 N per spaak, de ontlasting is 110 N; omdat ze slechts 1X kruisen is de
belasting door aandrijfkrachten hoog: tot 300 N per spaak! Dit soort wielen worden
gewoonlijk kant en klaar geleverd en dus niet door de fietsenmaker gespaakt. De meeste
spaken zijn geheel recht met een conische kop en een afgeplat middenstuk.
Een voorwiel kunnen we op alle mogelijke manieren spaken, mits er geen remnaaf of
schijfrem in zit. Het lichtst, het sterkst en het stijfst, zijn radiaal gespaakte wielen. Ze zijn
echter niet comfortabel en slecht voor naven en balhoofd.
Bij achterwielen is de zaak gecompliceerder. Voor een 36 spaaks wiel is 3 of4x gekruist
gewenst. We zouden ernaar moeten streven het paraplu -spaken te vermijden. Dit kan
door brede naven en achtervorken te nemen, of door asymmetrische frames te bouwen.
Er zijn echter ook speciale vlechtpatronen, die een lagere spaakbelasting opleveren.