Opheusden, v1 - Hendrica Maria Heijungs en haar vader Henrich ...

5-7 Jager in de Betuwe
onweer. In de kerk predikt ds. Adrianus van Herwaarden
juist over Mattheus 5 vers 27-32, maar wordt door het
donderend geraas ruw onderbroken. Verschillende
gemeenteleden worden bang en enkele vrouwen verlaten
de kerk. De achterblijvers fluisteren elkaar hun angsten
toe en al snel heerst er grote verwarring. De dominee
bespeurt de onrust en spreekt de gemeente troostend
toe: “Vrienden, beseft toch dat wij ons overal en
altijd in de hand Gods bevinden. Hij kan ons hier in Zijn
tempel ook behoeden, evenals elders. Hij is almachtig
en geducht, maar Hij is ook lankmoedig en groot van
goedertierenheid. Laten wij uit het voorbeeld van David
leren, God in al Zijn werken te bewonderen. O, in een
der psalmen herinnert hij ons zo treffend, dat ook dit
ontzaglijke natuurverschijnsel in 's Hoogsten macht
staat, als hij zegt, "de God der ere dondert." Mocht ook
deze stem van de Almacht in ons allen opwekken, de
begeerte om steeds zo te mogen leven, dat wij ieder
ogenblik gereed konden zijn om door de Heer van leven
en dood opgeroepen te worden."
Kort nadat hij deze woorden heeft uitgesproken, licht zijn
voorhoofd op en wordt de voet van de kansel uiteengespleten.
Iedereen vliegt op en vlucht met meer dan
doodsangst op het gelaat. Een sterke zwavelkruitdamp
stijgt op. De dominee blijft levenloos liggen en al snel
ontstaat er hevige paniek.
Johannes de Vletter heeft de helderheid van geest om
de dominee van de kansel te tillen. De kerkgangers die
inmiddels buiten bijeen staan zijn behoorlijk ontdaan en
zijn zich nog nauwelijks bewust van het gepasseerde.
De Vletter denkt nog hulp te kunnen bieden, snelt naar
zijn woning naast de kerk, in het voorbijgaand roepend:
"jongens! wie courage heeft, volgt mij met water; ik ga u
ds. Adrianus van Herwaarden (Gorinchem 1815 - Opheusden
1855)
voor". 37 Alleen zijn oudste zoon geeft gehoor. Wethouder
en steenfabrikant Jan Willem Arendts 38 , de jeugdige
timmerman Derk Wevers 39 , de arbeider Jacob Verwoert
en de aangesnelde geneesheer brengen het lichaam in
de kerkenkamer en leggen het op zitkussens. De
geneesheer stelt vast dat de dominee is overleden en
dat de bliksem de das aan de linkerzijde heeft verscheurd,
de gesp onder de linkerknie heeft afgeslagen,
en bovendien de linkerkous uiteengereten heeft.
De volgende dag kan de schade aan de kerk vastgesteld
worden. De bliksem is waarschijnlijk via het uurwerk op
de toren naar binnengedrongen. Honderden leien en
planken zijn van de torenspits afgerukt. “Inwendig werd
de makelaar omtrent 5 ellen opengereten en eene
verzameling van ribben, deels uiteengeslagen en neergesmeten.”
Het wijzerbord van de klok is beschadigd en
zwart geblakerd. Via de toren zal de bliksem zich een
weg door de kerk hebben gebaand richting de preekstoel.
Mejuffrouw IJ.W. Sipman, die ten oosten van de
binnendeur gezeten was, verklaarde “eene aandoening
op de linkerhand en arm bespeurd te hebben”. Op die
hoogte was een stuk kalk uit de muur geslagen en achter
haar zitplaats was de bliksem door een barst dwars
door naar buiten geslagen.
Klaas Jager en zijn gezin zijn getuige geweest van dit
bijzondere voorval. Ook kerkgangers van minder behoudende
signatuur zullen onder indruk geweest zijn van
het natuurgeweld.
Van Herwaarden wordt begraven op de begraafplaats
aan de Dalwagenseweg in Opheusden. Reveil-predikant
ds. Heldring – wij zullen hem nog vaak aangehaald zien
– spreekt aan zijn graf op de hem ‘eigene wijze, roerde
veler hart en sterkte veler geloofsmoed in dezen zwaren
druk’, aldus het boekje van De Vletter.
Kerk conflict
Er volgt nu een beschrijving van kerkelijke spanningen in
Opheusden. Deze trekken sporen door families, zo ook
door de familie Jager, al is dat alleen bij overlevering
bekend.
In de hervormde gemeente Opheusden worden, overeenkomstig
de gevoelens van het merendeel der leden
meestal predikanten van rechtzinnige snit beroepen. Dat
is midden 19 de eeuw niet anders. Desondanks leeft er
veel sympathie voor afgescheiden kringen die nóg rechtzinniger
zijn. Behalve naar de officiële hervormde dienst
gaat een aantal sympathisanten ook naar doordeweekse
schuurbijeenkomsten in Opheusden en omgeving.
Een klein deel van de kerkelijke gemeente, voornamelijk
vooraanstaande burgers met een liberale inslag, heeft
weinig op met dergelijke samenkomsten. Zij spreken er
minachtend over en leden die er heen gaan worden met
Noodlottige blikseminslag in Opheusden. Nieuwe Rotterdamsche
Courant 31 juli 1855.