Opheusden, v1 - Hendrica Maria Heijungs en haar vader Henrich ...

Jager in de Betuwe 5-4
kinderen bekend. Cornelis Verwoert overlijdt op 80 jarige
leeftijd. 22 Zijn overlijden wordt aangegeven door Klaas
en Dirk Jager. Zij noemen zich ‘zoon’ van hun stiefvader.
Daaruit kan men afleiden dat Cornelis goed voor hen
heeft gezorgd.
De beide broertjes groeien dus op met een goede stiefvader,
worden nauwlettend behoed door de voogden en
vormen een hecht span voor hun verdere leven. Klaas
(VIIIa) en Dirk (VIIIb) compenseren de dreigende uitdunning
van het geslacht met een ruime kinderschare. Klaas
Jager (Kesteren 1801 – Opheusden 1872) had acht
kinderen die allen volwassen werden. Broer Dirk (Kesteren
1803 – Kesteren 1863) had er liefst tien.
Klaas Jager Gzn.
Klaas (VIIIa) wordt geboren op dinsdag 18 augustus
1801 in Kesteren op boerderij de Park en gedoopt in de
kerk aldaar op zondag de 23 ste . Hij groeit op in Kesteren.
Hij wordt ingeschreven voor de Nationale Militie in het
lichtingsjaar 1820 en ingeloot met nr. 7.
Zo’n laag nummer biedt grote kans op werkelijke dienst
maar hij weet die te ruilen met iemand anders door nummerwisseling;
wie en tegen welke vergoeding is overigens
niet bekend. 23 Gewapende conflicten zijn er geregeld
in Europa; het conflict met België is net achter de
rug. 24 Dat maakt de dienstplicht tot een risicovolle periode,
zeker voor zo’n uitgedunde familie.
Klaas Jager heeft voldoende bezittingen geërfd om een
eigen bedrijf te beginnen. In diverse akten van de burgerlijke
stand laat hij talrijke beroepen noteren zoals
landbouwer (1828) en landman te Kesteren (1830-32),
koopman in Lakemond (1835), tabaksplanter te Opheusden
(1836-65).
Op 23 augustus 1828 trouwt hij in Kesteren de vier jaar
jongere Elisabeth Hermina van Dodeweerd. Zij is dochter
van Teunis Dodeweerd, landbouwer in Opheusden,
en Maria van Doorn. Het stel beschikt nog niet over een
eigen woning en vindt onderdak bij de ouders van Elisabeth
Hermina, in huis nr. 29 te Kesteren.
Daar wordt hun eerste kind op 8 december 1828 geboren;
inderdaad een gevolg van vroegtijdige bijslaap. Het
kind ontvangt de namen Gijsbert Cornelis. 25 De eerste
naam is een vernoeming naar de grootvader van vaders
kant. De tweede voornaam kwam drie generaties hiervoor
nog voor bij de Jagers. De Van Dodeweerds hebben
geen naamtraditie met Cornelis. De tweede voornaam
is dus fantasie. Er volgen nog zeven andere kinderen.
Sommigen passen in een mogelijke vernoemtraditie,
anderen juist niet. Het gaat misschien te ver om
nu te menen dat Klaas Jager een vertegenwoordiger is
van de nieuwste tijd waarin vele eeuwenoude tradities
op de schop gaan. Opvallend is het wel.
Handtekeningen van Klaas Jager uit 1826. BS Kesteren
1826.
Bij de volkstelling van 1829 wonen zij er nog steeds in. 26
Opmerkelijk is dat Klaas Jager pas in 1836 zijn geloofsbelijdens
doet. 27 Hij is dan al 35 jaar, normaal doet men
dat veel eerder. Blijkbaar zag hij ‘het licht’ pas op latere
leeftijd. Gaande ontpopt hij zich meer en meer als vertegenwoordiger
van de strenge moraal.
De namen van de kinderen na Gijsbert Cornelis worden
hier kortelings vermeld. Teunis en Derk worden geboren
in Kesteren. Tussen 1832 en 1835 verhuist Klaas naar
Lakemond. Daar wordt het vierde kind geboren: Marinus.
Klaas verhuist rond 1838 naar Opheusden en
betrekt meteen of na enige tijd huis nr. 2. Daar worden
geboren Arend, Maria en tenslotte Wilhelmina Mouritsia.
Verderop zal uitgezocht worden waar het huis ligt.
Deze gegevens tonen dat Klaas enkele jaren na zijn
huwelijk zijn geboortedorp heeft ingeruild voor Lakemond.
Daar woont hij slechts een paar jaar en verruilt
die plaats dan voor Opheusden. Redenen worden nooit
genoemd in de burgerlijke stand. Opvallend is de parallel
tussen woonplaats en beroep. In zijn Kesterense tijd is
hij landbouwer. Dit landwerk zegt hij vaarwel door zich te
richten op handel. Dat lijkt niet het succes gebracht te
hebben waarop wordt gehoopt. Waarin hij koopman is
valt zo niet te zeggen. Gebruikelijke handel kan varieëren
van fruit, bomen tot vee of landbouwproducten, of
zomaar wat scharrelen. Alles is in principe mogelijk.
De tabaksteelt is omvangrijk in bijvoorbeeld Heteren, wat
minder in Opheusden. Vanaf 1840 noemt Klaas zich
tabaksplanter. Dat is hij de rest van zijn leven gebleven.
Heel opmerkelijk: zoals diverse anderen heeft Klaas in
1839 een schaapsherder inwonen. Misschien moest die
voor zijn schapen zorgen waarvan de mest wordt benut
om de tabaksgroei te bevorderen. Een aanwijzing voor
de stand waarin men leeft is de inwonende dienstmeid.
de 18 jarige Megchel Roelofse. In 1849 werkt er een
andere dienstmeid, de 17 jarige Cornelia van de Vooren.
Zij aanvaardt in mei 1850 een andere dienst.
Ca. 1912. Plukken van tabak in de Betuwe. Op de achtergrond
een tabaksschuur voor het drogen van het blad.
Nationaal Archief, fotograaf onbekend.