Opheusden, v1 - Hendrica Maria Heijungs en haar vader Henrich ...

Eindnoten H. 6 5-18
Eindnoten H. 5 (Jager in de Betuwe)
1 Ondermeer: Oprechte Haarlemse Courant 1 september 1803, Staatkundig dagblad van het departement van den
Boven-IJssel, 31 maart 1812.
2 Middelburgsche Courant 11 december 1770.
3 GAA, toegang 0186, protocollen op de akten van bezwaar, RNB inv. 252, folio 457v.
4 Oprechte Haarlemsche Courant 1 augustus 1807.
5 Koninklijke Courant 28 juli 1808.
6 Herdenk, blz. 21.
7 Nederlandsche Staatscourant 8 juli 1828.
8 Arnhemsche Courant 12 november 1814.
9 Oprechte Haarlemse Courant 3 februari 1807. Het komt merkwaardig over om helemaal in het verre Haarlem een
schoolmeester te zoeken. Echter deze kende een landelijke verspreiding.
10 Genealogie Jager uit Opheusden, 1988. Overzicht van het in oorsprong Betuwse geslacht Jeger, later Jager en de tak
Den Hartog Jager.
11 Sedert 1580 moest een huwelijk gesloten worden door de magistraat. In de stad liet het bestuur zich vertegenwoordigen
door de huwelijkscommissaris. In de praktijk werd hierna nog een kerkelijk huwelijk gesloten. Op het platteland
was de dominee van de Nederduits Gereformeerde kerk daartoe gerechtigd door de ambtman. Hier viel in feite het
burgerlijk en kerkelijk huwelijk probleemloos samen. Het leidde overigens wel eens tot aparte taferelen wanneer een
dissidente predikant, die door de Classis was ontheven van zijn rechten, onder steun van de dorpsbevolking en de
kerkenraad, nog meende in zijn recht te staan. Geboorte, doop en dood werden opgetekend door de kerk. Dat ging
tot 1811 buiten de overheid om. Na 1811 nam de overheid het monopolie op de registratie van geboorte, huwelijk en
overlijden op zich. Ten tijde van de Bataafse republiek en het Koninkrijk Holland (1796-1811) gold op het platteland
het regime van de huwelijkscommissaris, een soort voorloper van de ambtenaar van de burgerlijke stand.
12 GAA toegang 0186, RNB inv. 253, folio 184v.; idem inv. 253, folio 228v.; idem inv. 254, folio 118; idem 254, folio
136v.; idem inv. 247, folio 463v., idem inv. 247, folio 474; idem inv. 247, folio 538; idem inv. 248, folio 61.
13 GAA, toegang 0176, RBS Kesteren, inv. 1014.2, blz. 11.
14 James Gordon was generaal-majoor van een regiment Schotten, in dienst van de Republiek.
15 Klaas Jager, geb. vóór 1729, overl. vóór 1787, tr. 28 oktober 1759 Evertje Stoffelen van het Klooster, geb. ca 1733,
overl. 29 september 1808. Alle data in Opheusden.
16 Dirk den Hartog, geb. ca 1725, tr. 30 juli 1752 Maria Pendraat.
17 GAA, RBS inv. 1020, aangegeven lijken te Opheusden, Kesteren, Meerten, Aalst en Ommeren, overleden op 21
januari 1809 Gijsbert Jager, 45 jaar, laat twee kinderen achter. Idem inv. 1019, Nederduits Gerformeerde kerk te
Opheusden, overlijden en begraven 1802-1811, Gijsbert Jager begraven op 27 januari 1809, 45 jaar, woonplaats
Kesteren, gehuwd, laat kinderen achter.
18 GAA, toegang 0186, protocollen op de akten van bezwaar, RNB inv. 254, folio 208; RNB inv. 264, folio 76; RNB inv.
248, folio 91.
19 Hendrik Jager, geb. 22 februari 1774, overl. Kesteren 12 juli 1844, tr. 7 mei 1807 Adriana van Scharenburg (Scharrenburg),
geb. 22 april 1774, overl. Kesteren 26 maart 1853. Overige plaatsen Opheusden.
20 Johannes (Jan) den Hartog, geb. 17 december 1759, overl. 7 mei 1839, tr. Oosterhout 28 juni 1799 Hendrina van den
Toorn, geb. 31 augustus 1776, overl. 5 november 1851. Overige plaatsen Opheusden.
21 RAR, toegang 0926 gemeentebestuur Kesteren, inv. 740 bevolkingsregister, wijk Opheusden, nr. 136.
22 BS Kesteren 1855, overlijdens, akte 14.
23 De dienstplicht was niet persoonlijk. De mogelijkheid bestond zich bij de inloting door een remplaçant (plaatsvervanger
die niet dienstplichtig was) te laten vervangen, waarvoor bedragen van enkele honderden guldens aan de vervanger
moest worden betaald. Remplacering geschiedde op basis van een bij notariële akte gesloten contract. Een
tweede mogelijkheid was de dienst te laten waarnemen door een nummerwisselaar, een vrijgelote dienstplichtige met
een lotingsnummer hoger dan het getal dat aan het district opgelegde contingent groot was, nam dan de plaats in van
een ingelote dienstplichtige met een lager lotingsnummer, uit dezelfde lichting en gemeente.
24 Bijvoorbeeld: BS Kesteren 1838, overlijdens, akte 1. BS Breda 1837, overlijdens, akte 379. De Kesterense Jan van de
Perk stierf in Breda in een militaire ziekenzaal op 2 december 1837. Hij was kanonnier bij de 3 de compagnie bij het
bataillon vrijwillige artilleristen. Of Jacob Jager, eveneens overleden in Breda op 16 december 1837 (BS Breda 1837,
overlijdens, akte 388).
25 BS Kesteren 1828, geboorten, akte 62.
26 RAR, toegang 0926 gemeentebestuur Kesteren, inv. 784 bevolkingsregister, volkstelling 1829, wijk Kesteren, huizen
28-31.
Idem, inv. 742, bevolkingsregister 1849-59, in huis nr. 29 wonen dan bakker Cornelis van Doorn x winkelierster Clara
Pendraat en een hele stoet aan inwonende bakkers die blijkbaar in de zaak werken.
27 Kerkarchief Ned. Herv. kerk Opheusden. ‘Lidmatenboek aanvangend anno 1835’, blz. 4.
28 De Opheusdenaar Jacob Pendraat, pachter van de tabakswaag, wordt in 1765 veroordeeld wegens het gebruik van
ondeugdelijke gewichten. GAA toegangsnummer 0186, RNB, inv. 252, folio 257v.
29 Let op de nuancering eigenaar / bewoner. De volkstellingen van 1829 en 1839 vermelden wie er achter een deur
woont. Dat hoeft niet persé de eigenaar van het huis te zijn. In één huis kunnen meerdere gezinnen wonen, al of niet
met een eigen genummerde deur. Het kadaster van 1832 werkt anders. Dat noteert de eigenaar. Die is niet persé de
bewoner.
30 In 1829 woont hier de rietdekker Cornelis Jansen. Het kadaster van 1832 vermeldt dat het huis is ‘geroyeerd’ uit de
lijst, m.a.w. het is afgebroken.
31 Met het recht van opstal heeft iemand het recht om op een onroerend goed van een andere persoon gebouwen of
beplantingen in bezit te hebben. Doorgaans wordt dit recht gevestigd wanneer de huurder van grond daarop een
gebouw plaatst. Zonder dit recht zou de opstal eigendom worden van de eigenaar van de grond.
32 Eigenaar J. Timmermans uit Zevenaar is de vernederlandsing van Joannes Zimmermans, geb. en ged. (RK) Kevelaar
28 juni 1782, schoenmaker, handelaar, tapper, winkelier, overl. Zevenaar 14 september 1857, z.v. Joannes Josephus
Zimmermans en Maria Helena Nielen. Timmermans is weduwnaar van Maria Geertruida Noldus, woont in Zevenaar