Opheusden, v1 - Hendrica Maria Heijungs en haar vader Henrich ...

5-11 Jager in de Betuwe
Het stel trouwt donderdag 13 oktober 1859. Alle termijnen
worden met minimale marge afgewerkt; alle documenten
zijn er of komen net op tijd. Uit alles blijkt onrust
en haast. Inderdaad, hun eerste kind, Jacomina, wordt al
25 november 1859 geboren.
Dit roept vragen op.
Het vermoeden van een zwangerschap moet Johanna
eind maart 1859 allang duidelijk geworden zijn. Toch
heeft het stel er geruime tijd over gedaan om te trouwen.
De eerste van de vereiste documenten worden pas eind
september verkregen. Waarop werd gewacht? De legerdienst
kan geen beletsel zijn. Met zijn grootverlof in zicht
kan de bruidegom eenvoudig zijn commandant om toestemming
vragen. Wij gaan de procedures na, de wijze
waarop die zijn doorlopen en zoeken naar motieven over
de achtergrond van het gebeuren.
Johanna’s vader, Johannes Wevers, is aanwezig bij de
huwelijksvoltrekking, haar moeder niet want die is al
overleden. De ouders van Marinus zijn prominent afwezig!
Hij is hun eerste kind dat trouwt en toch zijn ze er
niet bij. Marinus is dan wel meerderjarig; hij heeft wel de
toestemming van zijn ouders nodig. Normaliter zijn de
ouders bij de ceremonie aanwezig en geven ter plekke
hun fiat. De ambtenaar schrijft het netjes op en de
ouders tekenen er voor. Kunnen de ouders niet komen
omdat ze bijvoorbeeld ver weg wonen of moeilijk ter
been zijn, dan voldoet een eenvoudige notariële
verklaring. De huwelijksbijlagen van Marinus en Johanna
Wij geven toestemming maar komen niet. BS Kesteren
1859, huwelijkse bijlage.
bevatten zo’n bijlage van zijn ouders. Daarin staat
eenvoudig geschreven: wij geven toestemming maar
komen niet. Een reden wordt niet gegeven.
Nog een frappant detail. De toestemming wordt op 12
oktober gedagtekend, één dag voor het geplande huwelijk
als de bruid al in haar achtste maand loopt.
De verklaring wordt opgemaakt bij de Wageningse notaris
Jan Kuijk. Inschakelen van een buitendorpse notaris
aan de andere kant van de Rijn brengt behalve extra
kosten ook risico’s in de tijdige bezorging. De notaris
moet zelfs een speciale bode hebben ingeschakeld om
de akte op tijd bij het gemeentehuis in Kesteren te bezorgen.
Waarom toch al die moeite?
De huwelijksplechtigheid staat of valt met deze verklaring.
Alles en iedereen staat paraat maar er wordt getraineerd
tot op het laatste moment. Dit geeft het aan zekerheid
grenzende vermoeden dat er serieus voorwerk
verricht is om de toestemming van de ouders op de tafel
van de secretarie te krijgen.
Mogelijkheden voor conflict
Er gingen emoties aan het huwelijk vooraf, zoveel is wel
duidelijk. Hoe gaat dat? De ouders van Marinus zijn
onaangenaam verrast over het aanstaande vaderschap
van Marinus, maar ze kunnen er niets van zeggen. Hún
eerste kind is ook buitenechtelijk verwekt. L’histoire se
repète en vroegtijdige bijslaap is haast traditie in deze
familie.
Maar waarom zijn de ouders zo aangedaan dat zij zich
tot op het allerlaatste moment verzetten tegen een verbintenis?
Zij zullen toch ook wel geweten hebben dat
een vrederechter niet alles zou accepteren als argument
Willem Pieter van der Zande, burgemeester en ambtenaar
van de burgerlijke stand in Kesteren, trouwt Marinus Jager
en Johanna Wevers. Herdenk blz. 30.