You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
<strong>Nes</strong> <strong>Ammim</strong> iNterNAtioNAAl<br />
redactioneel<br />
Van het bestuur<br />
Vrijheid van meningsuiting<br />
ontmoetingen<br />
Nazareth<br />
even voorstellen<br />
Anneke en Albert van der Woude<br />
Circus Poehaa in <strong>Nes</strong> <strong>Ammim</strong><br />
Bomen en planten: de Aloë<br />
Korte berichten<br />
solidair met wie?<br />
ojec overlegorgaan<br />
Boekrecensie<br />
Financiën<br />
Gezichten<br />
Nummer 1 2010
2<br />
iNHouD<br />
Piet Warners<br />
redactioneel 2<br />
Piet van Keulen<br />
Van het bestuur 3<br />
shimon Greenzig<br />
‘Vrijheid van meningsuiting’-tot hoever? 4<br />
Annemarie van Andel<br />
ontmoetingen met twee inspirerende<br />
en bevlogen mensen 5<br />
Annemarie van Andel<br />
Nazareth door de ogen van een inwoner 7<br />
Gezichten in de vrijwilligersgemeenschap<br />
van <strong>Nes</strong> <strong>Ammim</strong> 8<br />
terug in <strong>Nes</strong> <strong>Ammim</strong> 9<br />
Churchcommittee <strong>Nes</strong> <strong>Ammim</strong> 9<br />
Anneke en Albert van der Woude 10<br />
Frans van der sar<br />
Circus Poehaa in <strong>Nes</strong> <strong>Ammim</strong> 12<br />
Brigitte Bach<br />
Bomen en planten: de Aloë 13<br />
Annemarie van Andel<br />
Korte berichten 14<br />
Piet Warners<br />
solidair met wie? Het Kairosdocument 15<br />
oJeC overlegorgaan van joden<br />
en christenen 17<br />
Christelijk stemmen over het Jodendom 17<br />
Financiën- verantwoording 18<br />
Bedankbrief 18<br />
Giften 18<br />
Gezichten 19<br />
ColoFoN<br />
Het tijdschrift <strong>Nes</strong> <strong>Ammim</strong><br />
iNterNAtioNAAl wordt gezamenlijk<br />
uitgegeven door de <strong>Nes</strong> <strong>Ammim</strong> verenigingen<br />
in Duitsland en Zwitserland en<br />
door de stichting <strong>Nes</strong> <strong>Ammim</strong> Nederland.<br />
Het magazine verschijnt 4 maal<br />
per jaar. De minimum-abonnementsprijs<br />
is e 18,-. een hogere bijdrage stellen<br />
wij uiteraard zeer op prijs.<br />
Donateurs ontvangen het magazine gratis.<br />
opgaven kunnen worden gericht aan het<br />
bureau van <strong>Nes</strong> <strong>Ammim</strong> Nederland:<br />
looiersdreef 805<br />
7328 HZ Apeldoorn<br />
tel. 055 - 5349339<br />
Fax 055 - 5331543<br />
e-mail post@nesammim.nl<br />
website: www.nesammim.nl<br />
Giften zijn welkom op postbanknr. 55556<br />
t.n.v. stichting <strong>Nes</strong> <strong>Ammim</strong> Nederland te<br />
Apeldoorn. mocht u een gift willen overmaken<br />
voor een speciaal doel, dan kunt<br />
u met het kantoor kontakt opnemen en<br />
informeren naar de wensenlijst.<br />
<strong>Nes</strong> <strong>Ammim</strong> Deutschland e.V.<br />
Bergesweg 16, D - 40489 Düsseldorf<br />
tel. +49 21 14 05 97 50<br />
Fax +49 21 14 05 97 53<br />
e-mail info@nesammim.de<br />
reDACtioNeel<br />
Piet Warners<br />
tegelijk met het verschijnen van het<br />
decembernummer van ons magazine<br />
verscheen het Kairosdocument ‘uur<br />
van de waarheid’. een noodkreet en oproep<br />
van Palestijnse kerken uit Gaza en<br />
de Westbank aan de wereldkerk. op 22<br />
december werd het aangeboden aan<br />
de kerken in Nederland. Het Kairosdocument<br />
is te groot om in ons blad op te<br />
nemen; het is onder meer te downloaden<br />
op http://www.kairospalestine.nl/.<br />
in dit nummer van ons magazine vindt<br />
u wel de officiële reactie van het overlegorgaan<br />
Joden en Christenen (oJeC)<br />
op dit document en een artikel van mijn<br />
hand waarin het ook ter sprake komt.<br />
Deze aflevering doorbladerend valt het<br />
wellicht op dat er vanuit <strong>Nes</strong> <strong>Ammim</strong><br />
een toenemend aantal contacten is met<br />
<strong>Nes</strong> <strong>Ammim</strong> Comité België<br />
marijke Janssen-sajet<br />
Flierenbos 67, 2370 Arendonk België,<br />
tel. +32 14 67 20 04<br />
email: marijkesajet@euphonynet.be<br />
Bank iNG. 320-320117-2370<br />
<strong>Nes</strong> <strong>Ammim</strong> Zwitserland<br />
monika van Assenberg-ulm<br />
mühlehaldestr. 19, CH - 8953 Dietikon<br />
tel. +41 17 40 49 21<br />
e-mail: m.assenberg@gmx.ch<br />
<strong>Nes</strong> <strong>Ammim</strong> israël Communication Centre<br />
il - D.N. Western Galilee 25225<br />
tel. +972 4 995 00 62<br />
Fax +972 4 995 00 67<br />
e-mail post@nesammim.com<br />
redactie:<br />
Karla Bosman<br />
tietia lijzenga<br />
Gerard Geitenbeek<br />
Piet Warners<br />
marjan Woudstra<br />
email: redactie@nesammim.nl<br />
Alle rechten voorbehouden.<br />
layout en druk: Kaper BV Apeldoorn<br />
Palestijnse christenen in Galilea. Het zal<br />
wel overbodig zijn om te zeggen dat dit<br />
niet ten koste gaat van de studie van<br />
en ontmoeting met de Joodse cultuur<br />
en godsdienst zoals die van oudsher<br />
plaatsvinden in <strong>Nes</strong> <strong>Ammim</strong>.<br />
over de toekomst van het dorp wordt<br />
veel nagedacht. Dat nadenken zal ook<br />
tot concrete plannen leiden voor zo ver<br />
dat nog niet gebeurd is. u zult daar te<br />
zijner tijd meer over horen. ondertussen<br />
is het verheugend dat er weer een<br />
gezin voor langere tijd in het dorp komt.<br />
en wellicht meer dan één!<br />
Zo hebt u weer een gevarieerd nummer<br />
in handen. We hopen dat het inspireert<br />
blijvend betrokken te blijven bij <strong>Nes</strong><br />
<strong>Ammim</strong>.<br />
reDACtioNeel
VAN Het Bestuur<br />
Piet van Keulen<br />
Piet van Keulen<br />
Het is de eerste keer dat ik deze column schrijf. laat ik daarom<br />
beginnen mijzelf voor te stellen. mijn naam is Piet van Keulen.<br />
ik ben sinds een jaar lid van het bestuur en heb als aandachtsgebied<br />
personeelszaken. momenteel werk ik bij het leger des<br />
Heils als controller. met mijn gezin, inclusief drie kinderen, heb<br />
ik 5 jaar in <strong>Nes</strong> <strong>Ammim</strong> gewoond en gewerkt, in de periode<br />
1999 tot 2004. De laatste drie jaar in de functie van General manager.<br />
onvergetelijke jaren die ons leven hebben veranderd.<br />
Na een aantal jaren met weinig belangstelling van families voor<br />
een verblijf in <strong>Nes</strong> <strong>Ammim</strong> lijkt er een kentering gaande. Deze<br />
zomer gaat er een familie met vier kinderen naar het dorp.<br />
Wanneer ik deze column schrijf ben ik net terug van een bezoek<br />
aan een andere familie, een gezin met 3 kinderen, in het<br />
noorden van het land. ook zij overwegen naar <strong>Nes</strong> <strong>Ammim</strong> te<br />
gaan.<br />
Het bestuur is blij met deze ontwikkeling. Voor de leefbaarheid<br />
en de balans van de gemeenschap in het dorp zijn gezinnen<br />
van groot belang. en twee gezinnen is beter dan één. <strong>Nes</strong> <strong>Ammim</strong>ers<br />
uit ‘vroegere tijden’ zullen zeggen: “Waar heb je het<br />
over, twee gezinnen?”, maar in het <strong>Nes</strong> <strong>Ammim</strong> van nu vinden<br />
we dit echt een verheugende ontwikkeling. We hopen dat er<br />
meer gezinnen bereid gevonden worden naar <strong>Nes</strong> <strong>Ammim</strong> te<br />
NeDerlAND-VAN Het Bestuur<br />
gaan. Hierbij geldt overigens wel dat het geen doel op zich is,<br />
kandidaten moeten passen in beschikbare functies.<br />
Hoe deze hernieuwde belangstelling van gezinnen te verklaren?<br />
Het kan diverse oorzaken hebben. misschien heeft het<br />
iets van doen met de huidige economische ‘crisis’. of ligt het<br />
dieper? Zijn mensen meer op zoek naar zaken die er echt toe<br />
doen? in het bedrijfsleven heeft men het over maatschappelijk<br />
verantwoord ondernemen, maar dit kan ook gelden voor individuen:<br />
een zinvolle invulling van het leven en daar valt het<br />
werk ook onder. Voor een besluit om naar <strong>Nes</strong> <strong>Ammim</strong> te gaan<br />
genomen wordt, komt er heel wat kijken, meer dan alleen deze<br />
overwegingen, maar ze tellen wel degelijk mee.<br />
De toegenomen belangstelling, niet alleen van gezinnen, is ook<br />
een gevolg van extra publiciteit. in 2009 zijn advertenties geplaatst<br />
in de eo Visie en in kerkbladen. in verschillende kerkbladen<br />
verschenen korte artikelen over <strong>Nes</strong> <strong>Ammim</strong>. met name<br />
de advertenties in de eo Visie leverden veel reacties op. De eo<br />
Visie zult u vragen, geeft dat geen problemen met de ideologie?<br />
Wij denken van niet. met iedere sollicitant vinden één of meerdere<br />
gesprekken plaats. Wanneer er twijfels zijn, vragen we er<br />
op door, wanneer de twijfels blijven, gaan we niet verder. er<br />
vindt een kennismakingsbezoek in <strong>Nes</strong> <strong>Ammim</strong> plaats. Bovendien<br />
is daar momenteel een predikantenechtpaar, dat vragen<br />
op ideologisch gebied in goede banen kan leiden. in gesprek<br />
gaan met elkaar over dit soort zaken is toch ook een doel van<br />
<strong>Nes</strong> <strong>Ammim</strong>? resultaat van onze wervingsactiviteiten is dat er<br />
de afgelopen maanden weer een aantal vrijwilligers is vertrokken<br />
naar <strong>Nes</strong> <strong>Ammim</strong>, ook voor verantwoordelijke functies.<br />
<strong>Nes</strong> <strong>Ammim</strong> bevindt zich op een kruispunt in haar geschiedenis.<br />
We willen het leven en leren in <strong>Nes</strong> <strong>Ammim</strong> aanpassen<br />
aan de actuele situatie in israël. We willen het dorp uitbreiden<br />
met een nieuwe woonwijk en met de daaruit vrijkomende gelden<br />
het bestaande dorp renoveren. en we hopen dat we een<br />
levensvatbare gemeenschap in stand kunnen houden, met gezinnen!<br />
Piet van Keulen is bestuurslid van de stichting <strong>Nes</strong> <strong>Ammim</strong> Nederland<br />
en portefeuillehouder voor Personeelszaken<br />
3
‘VriJHeiD VAN meNiNGsuitiNG’- tot HoeVer?<br />
shimon Greenzig<br />
Na het Paasfeest zullen wij het hoofdstuk ‘tazria-metsura” lezen<br />
(tazria is het thema van leviticus 12.1-13.59 en betekent: je zult<br />
vruchtbaar zijn; metsura uit leviticus 14.1-15.33 betekent: melaats).<br />
in deze hoofdstukken spreekt de tora uitvoerig over de<br />
plaag van de melaatsheid.<br />
De melaatsheid die in deze hoofdstukken besproken wordt, is<br />
een andere ziekte dan de melaatsheid waar we het tegenwoordig<br />
over hebben. De plaag van de melaatsheid is een vlek die op het<br />
lichaam van een mens te zien is, op een huismuur of op kleding. De<br />
veroorzaker van de plaag der melaatsheid is volgens de tora niet<br />
lichamelijk maar geestelijk. in de midrasj rabba (de grote midrasj)<br />
wordt een verhaal verteld naar aanleiding van de zin ‘dit zijn de<br />
voorschriften die van toepassing zijn op melaatsheid’. Deze zin<br />
staat aan het begin van het hoofdstuk ‘tazria –metsura’. Het verhaal<br />
gaat over een marskramer die de stadjes in de buurt van Zippori<br />
rondging en riep: “Wie wil een levensmedicijn kopen?” De mensen<br />
kwamen om hem heen staan. rabbi Yannai zat in zijn huis en leerde<br />
tora. Hij hoorde de marskramer roepen: “Wie wil een levensmedicijn?”<br />
en hij zei: “Kom hier en verkoop het mij!” De marskramer<br />
antwoordde hem: “u hebt dat medicijn niet nodig, evenmin als de<br />
mensen die als u zijn.” De rabbi dwong hem toch bij hem te komen.<br />
De marskramer haalde een Psalmboek tevoorschijn en liet hem het<br />
vers zien: ‘Wie is de mens die het leven begeert?’ “Wat staat daarna<br />
geschreven?” vroeg de rabbi. ‘Bewaar uw tong voor het kwade en<br />
uw lippen voor het spreken van bedrog; wijk van het kwade en doe<br />
het goede, zoek de vrede en jaag die na’ (Psalm 34:12,13).<br />
De mens, die over zijn vriend lastert of kwaad gerucht over hem<br />
in omloop brengt, wordt gestraft met melaatsheid. De melaatse<br />
mens moet weggaan uit het kamp en in eenzaamheid neerzitten.<br />
evenzo moet de mens die kwaad gerucht over zijn vriend in<br />
omloop brengt, in eenzaamheid zitten en zo in de gelegenheid<br />
zijn over zijn daden en hun gevolgen na te denken. Wie twist<br />
oproept en scheiding tussen mensen, wordt uit de openbaar-<br />
4<br />
rabbijn shimon Greenzig<br />
heid verwijderd en zit alleen. We hebben<br />
begrippen gebruikt die verklaring nodig hebben.<br />
Wat betekent ‘kwaad gerucht’ en ‘lastering’<br />
volgens de tora?<br />
Volgens de tora gaat ‘kwaad gerucht’ over een<br />
waar woord over iemand of een groep van mensen,<br />
dat kwalijk is of schade toebrengt. ‘lasteren’<br />
gaat over de woorden of daden van een ander<br />
die schadelijk zijn voor degene die toehoort. in<br />
israëls wet is kwaad gerucht gedefinieerd als een<br />
zaak, waarvan de openbaarmaking een mens of<br />
een bedrijf kan beschamen of tot voorwerp van<br />
haat, hoon of spot van anderen maken. Het kan<br />
een mens vernederen of beschadigen in zijn<br />
werk en andere bezigheden.<br />
De tora schrijft voor dat aan het einde van de<br />
periode buiten het kamp de melaatse naar de<br />
priester gaat en dat wordt in de parasja zo beschreven:<br />
‘Dit zijn de voorschriften die van toepassing<br />
zijn wanneer iemand die door huidvraat<br />
getroffen is, weer rein kan worden verklaard. Zo iemand moet naar<br />
de priester worden gebracht en de priester moet buiten het kamp<br />
onderzoeken of hij van zijn huidvraat genezen is. Als dat zo is, moet<br />
de priester opdracht geven om voor degene aan wie de reiniging<br />
moet worden voltrokken twee levende, reine vogels te halen en cederhout,<br />
karmozijn en majoraan (hysop) (leviticus 12:2-4 NBV).<br />
Voordat de melaatse kan terugkeren en aan het openbare leven<br />
kan deelnemen moet hij in het heiligdom een bijzonder offer<br />
brengen. Daar kan hij zijn daden nog eens overdenken en de<br />
priester ontmoeten die hem uitleg kan geven op de vraag hoe<br />
men zich hoort te gedragen.<br />
tegenwoordig is persvrijheid het vaandel van de democratische samenleving.<br />
De pers en digitale media geven veel ruimte aan laster<br />
en aan de gevolgen van kwaad gerucht. er zijn kranten en tV-programma’s<br />
voor wie dit de enige bezigheid is. De kloof tussen de geboden<br />
van de tora en het leven is groot. tot hoever is het mogelijk<br />
om in de naam van persvrijheid mensen mogelijk te verwonden?<br />
Wij, burgers, moeten in onze eigen omgeving de gedragsregels<br />
hoog houden en ons afkerig houden van laster en kwaad gerucht.<br />
iemand die over zijn vriend lastert of kwaad over hem verspreidt,<br />
moet zijn vriend om vergeving vragen. Jom Kippoer verzoent<br />
overtredingen die tussen een mens en zijn vriend staan<br />
niet voordat die mens zich met zijn vriend verzoend heeft. Zoals<br />
gezegd is: ‘opdat jullie van al je zonden gereinigd worden en<br />
de Heer weer rein tegemoet kunnen treden’ (lev. 16:30). Jom<br />
Kippoer verzoent alleen zonden tegenover God. Als een vriend<br />
geen vergeving wil schenken, moet hij die vergeving vraagt driemaal<br />
terugkomen. We zien dat overeenkomstig het jodendom<br />
vergeving schenken aan een ander mens, ook al is het alleen<br />
met woorden, een heel ernstige zaak is.<br />
Hoe ernstig laster is in de joodse traditie kun je zien in de vergelijking<br />
tussen laster en bloed vergieten. in leviticus staat geschreven<br />
(19:16): ‘Gij zult onder uw volksgenoten niet als een<br />
lasteraar rondgaan; gij zult uw naaste niet naar het leven staan.’<br />
isrAël-PArAsJA
miriam, de profetes, vertelde aan Aäron, haar broer, dat mozes,<br />
hun beroemde broeder, zich afgezonderd had van zijn vrouw<br />
Zippora. Daarom werd zij met ‘melaatsheid’ bestraft. mozes<br />
- onze leraar - trad tussenbeide en vroeg God haar ziekte te helen.<br />
De conclusie is dus dat laster een zware straf verdient.<br />
in het algemeen wordt laster verspreid zonder dat de ‘lasteraar’ wil<br />
dat men weet dat hij de bron is. Zulke laster kan de samenleving in<br />
gevaar brengen en twisten tussen mensen oproepen. laster is soms<br />
als een virus in de computer - om je ervan te bevrijden moet je een<br />
antivirusprogramma gebruiken. Wat is het antivirus voor laster? De<br />
mens kan zich niet met een enkele druk op de knop ‘formatteren’,<br />
zoals dat met de computer mogelijk is. De mens moet onophoudelijk<br />
aan zichzelf werken om laster te vermijden.<br />
oNtmoetiNGeN met tWee iNsPirereNDe<br />
eN BeVloGeN meNseN<br />
Annemarie van Andel<br />
ontmoetingen met twee inspirerende en bevlogen mensen:<br />
Elias Jabbour, lid van het plaatselijke dialoog Committee voor<br />
<strong>Nes</strong> <strong>Ammim</strong> en oprichter van het House of Hope in shfar Am, en<br />
Raya Kalisman, oprichter en directeur van het Center for Humanistic<br />
education in lochamei Hagettaot.<br />
Elias Jabbour sprak in <strong>Nes</strong> <strong>Ammim</strong> over de sulha. sulha betekent<br />
schikking en is in het midden oosten een traditionele manier om<br />
conflicten op een vreedzame wijze tot verzoening, musalaha, te<br />
brengen. Hoe oud deze methode is, is niet bekend. maar vaststaat<br />
dat het teruggaat tot de tijd van voor de islam en het vroege christendom.<br />
Waarschijnlijk heeft het zijn oorsprong in de woestijn.<br />
Belangrijker echter is dat de sulha nog steeds springlevend is<br />
in de Palestijnse traditie en effectief conflicten tussen mensen,<br />
families, gemeenschappen en dorpen op een vreedzame en definitieve<br />
wijze helpt beëindigen.<br />
Basisbeginsel van de sulha is het herstel van verstoorde relaties.<br />
Dat relaties verstoord kunnen raken is geen geheim. Zonder opzet<br />
of opzettelijk kunnen mensen elkaar helaas schade toe brengen,<br />
mentaal door belediging, of fysiek door geweld of doodslag. maar<br />
hoe herstel je daarna de onderlinge relaties zodat de dader en de<br />
benadeelde en allen die met hen zijn verbonden zoals de familie,<br />
elkaar weer recht in de ogen kunnen kijken? in ons land zijn we<br />
eraan gewend een deel van die verantwoordelijkheid bij de rechterlijke<br />
macht te leggen. We vertrouwen erop dat de rechter een<br />
dader zijn rechtmatige straf zal opleggen. maar is daarmee de relatie<br />
en het onderling vertrouwen tussen beide partijen hersteld?<br />
is het de ervaring dat dit voldoende is voor de gekwetste partij?<br />
Kan van een slachtoffer gevraagd, geëist worden, dat hij op grond<br />
van een rechterlijke uitspraak en een straf de dader zal vergeven<br />
en zich met hem of haar zal verzoenen?<br />
in de traditie van de sulha heeft ervaring geleerd dat er voor een<br />
herstel van de onderlinge relaties meer nodig is. Door het plegen<br />
van een kwetsende daad heeft de dader niet alleen een misstap begaan,<br />
maar ook de menselijke waardigheid van een ander aangetast.<br />
Dat moet hersteld worden. in de sulha is alles daarom gericht<br />
op herstel van recht, herstellend recht. elias Jabbour vertelde dat<br />
het soms een langdurig en moeizaam proces is eer er een schikking<br />
isrAël – DiAlooG<br />
Bekend is het spreekwoord: ‘leven en dood zijn in de hand van<br />
de tong’. Woorden kunnen wapens zijn en zinnen kunnen werkelijk<br />
ook doden. We moeten het evenwicht vinden tussen de<br />
drang te lasteren en kwaad gerucht in omloop te brengen én het<br />
bewaren van de waardigheid van vrienden en de samenleving.<br />
een moeilijke opgave in een tijdperk waarin laster op allerlei<br />
manieren verbreid wordt en toegankelijk gemaakt voor heel<br />
de mensheid. De tora stáát op de waardigheid van de mens en<br />
stuurt ons op weg om aan onszelf te werken om zo een betere<br />
samenleving tot stand te brengen.<br />
rabbijn shimon Greenzig is rabbijn van de orthodoxe<br />
synagoge “Hechal Aharon” in Nahariya.<br />
kan worden getroffen,<br />
sulha kan worden<br />
gedaan. Dat kan<br />
pas als het slachtoffer<br />
(en zijn familie) daartoe<br />
bereid is. maar als<br />
het zover is, breekt<br />
het moment aan dat<br />
de familie van de dader<br />
en de familie van<br />
het slachtoffer oog in<br />
oog tegenover elkaar<br />
komen te staan. een<br />
zeer geladen en emotioneel<br />
moment. Als dat gebeurt, vindt er verzoening plaats tussen<br />
de families, die wordt bezegeld in de sulha, de schikking, waarin<br />
men met elkaar afspreekt dat beide partijen elkaar nimmer meer<br />
zullen aanspreken op de gebeurtenis waardoor de onderlinge relaties<br />
verstoord raakten. sinds het overlijden van zijn vader wordt<br />
elias Jabbour, evenals andere personen die vanwege hun betrouwbaarheid<br />
en persoonlijke integriteit in hoog aanzien staan in de<br />
Palestijnse samenleving, met enige regelmaat benaderd om te bemiddelen<br />
in een conflict. Hij benadrukt dat de rol van mediator ter<br />
voorbereiding van een sulha neutraal moet zijn naar beide zijden,<br />
juist met het oog op het herstel van beider recht en waardigheid.<br />
Het proces van de sulha heeft hij met een aantal sprekende voorbeelden<br />
in de negentiger jaren beschreven in een mooi boekje<br />
‘sulha, Palestinian traditional Peacemaking Process’ (helaas is dit<br />
waardevolle boekje niet meer verkrijgbaar, maar wie meer wil weten<br />
kan op internet het één en ander vinden). De praktijk van sulha<br />
zou zijns inziens met enige aanpassingen ook belangrijke aanzetten<br />
voor het Vredesproces tussen Joden en Palestijnen kunnen<br />
bieden. Het verhaal over de sulha roept herinneringen op aan de<br />
Waarheids- en Verzoeningscommissie in Zuid Afrika, voorgezeten<br />
door bisschop Desmond tutu. We bevinden ons hier ook niet ver<br />
van het Bijbelse begrip gerechtigheid waarin twee partijen elkaar in<br />
hun recht herstellen: God en mens, mens en medemens.<br />
5
Raya Kalisman legde tijdens het Holocaust seminar voor vrijwilligers<br />
in <strong>Nes</strong> <strong>Ammim</strong> het doel en de betekenis van het Center<br />
for Humanistic education in lochamei Hagettaot uit. Ze deed dat<br />
aan de hand van haar eigen levensgeschiedenis.<br />
Ze is geboren in 1949 in israël na de oprichting van de staat in<br />
een gezin waarvan de ouders, na in 1933 vanwege de dreiging<br />
van het Nazisme Duitsland ontvlucht te zijn, erin geslaagd waren<br />
zich te vestigen in eretz israël. Gedurende haar jeugd hoorde ze<br />
noch thuis, noch op school iets over de Holocaust. een feit dat<br />
ons verbaasde. Naar we begrepen hebben, ontbrak in de context<br />
van de jonge staat israël de ruimte en de mogelijkheid om te reflecteren<br />
op die periode vol angst en pijn. De nieuwe staat moest<br />
met kracht verdedigd worden door merendeels overlevenden<br />
van de Holocaust. Het eichmann-proces en de Jom Kippoeroorlog<br />
in 1973 brachten hierin verandering. Voor het eerst doemde<br />
het vermoeden op dat een nieuwe Holocaust niet onmogelijk<br />
was. om jongeren toe te rusten voor dit gevaar werd vanaf dat<br />
moment in de geschiedenislesboeken aandacht gegeven aan de<br />
Holocaust. tijdens haar studie geschiedenis nam ook raya Kalisman<br />
net zoals anderen van haar generatie voor het eerst kennis<br />
van de verschrikkingen van de tweede Wereldoorlog. in de<br />
tachtiger jaren vestigde ze zich met haar gezin in Galilea in het<br />
kader van het programma tot judaïsering van het gebied, waar tot<br />
dan toe een Arabische meerderheid gewoond had. Ze werkte er<br />
als lerares geschiedenis op een middelbare school voor joodse<br />
jongeren. op initiatief van de directeur van die school werd besloten<br />
contact te zoeken met een Arabische middelbare school<br />
in de omgeving. Dit was een opmerkelijk initiatief. een dergelijk<br />
contact is niet vanzelfsprekend in dit land waar Joodse en Arabische<br />
mensen grotendeels gescheiden van elkaar wonen en naar<br />
school gaan. Het betekende voor raya Kalisman dat zij, voor het<br />
eerst in haar leven, Arabische collega’s ontmoette. Het opende<br />
haar ogen voor feiten die ze eerder niet had gezien. Bijvoorbeeld<br />
dat de viering van de onafhankelijksdag van de staat israël door<br />
Palestijnen herdacht werd als de Nakba, de ramp, die men het<br />
liefst stilletjes thuis doorbracht. Voor het eerst realiseerde zij zich<br />
dat men zich in Arabische kring slachtoffers van de slachtoffers<br />
van de Holocaust voelt. met betrekking tot de hierin uitgedrukte<br />
woede riep dit de vraag op: wie is het grootste slachtoffer? Als we<br />
zouden willen, zo zei raya Kalisman, zullen wij waarschijnlijk met<br />
6<br />
glans het olympische Kampioenschap slachtofferschap winnen.<br />
maar kun je, mag je daarover wedijveren? trek je elkaar dan niet<br />
ook steeds dieper naar beneden in een neergaande spiraal? Deze<br />
ervaring en ook de kennis opgedaan tijdens een studiejaar in Washington,<br />
Amerika, dat er totaal verschillende manieren zijn om<br />
op de Holocaust te reflecteren, waren aanzet tot de oprichting van<br />
het Center for Humanistic studies in lochamei Hagettatot. onder<br />
leiding van raya Kalisman zijn programma’s gestart tot bezinning<br />
op de vraag wat het betekent om een mens te zijn, wat het belang<br />
is van mensenrechten en democratie, namelijk om de menselijke<br />
waardigheid te beschermen, om mensen te leren zich niet afzijdig<br />
te houden als minderheden worden gekwetst of mensenrechten<br />
worden overtreden. Want, zo zei ze, dit zijn de lessen die geleerd<br />
moeten worden uit de verschrikkingen van de Holocaust. in de<br />
praktijk betekent dit dat in de aangeboden programma’s voor<br />
gesprek en dialoog tussen Joden en Arabieren geprobeerd wordt<br />
om de Holocaust bespreekbaar te maken als aantasting en bedreiging<br />
van de menselijke waardigheid van alle mensen. eenvoudig<br />
was en is dat niet. De Holocaust is een zeer beladen onderwerp,<br />
soms zelfs een taboe. We hoorden over ontmoetingen tussen<br />
Joodse en Arabische scholieren, die meestal verspreid over een<br />
langere periode plaatsvinden. Het zijn vaak zeer emotionele ontmoetingen,<br />
waarin men de jongeren aanmoedigt om naar elkaars<br />
pijn, angst en woede over het verleden, over de Holocaust en de<br />
Nakba, te luisteren. maar raya Kalisman is ervan overtuigd dat<br />
juist deze dialoog over pijn de weg opent naar een samenleven<br />
met een ander in hetzelfde land.<br />
Helaas zijn deze programma’s niet onomstreden en worden ze<br />
soms met groot argwaan bekeken. ook mensen als raya Kalisman<br />
is het niet gelukt om de ervaring van de Nakba op te laten nemen<br />
in de door de overheid uitgegeven schoolboeken voor Joodse en<br />
Arabische scholen. maar haar inzet en volharding voor de toekomst<br />
van een rechtvaardige samenleving dwingen groot respect af.<br />
Beide ontmoetingen, zowel die met raya Kalisman alsook die<br />
met elias Jabbour zijn voor ons allen zeer inspirerend. Ze bemoedigen<br />
tot voortgaande reflectie over wat er in dit land gaande<br />
is en de betekenis van onze aanwezigheid in <strong>Nes</strong> <strong>Ammim</strong>.<br />
Annemarie van Andel is pastor in <strong>Nes</strong> <strong>Ammim</strong><br />
raya Kalisman, Wenzel, roman, Jolan, Kim, Christian (vlnr)<br />
isrAël – DiAlooG
NAZAretH Door De oGeN VAN eeN iNWoNer<br />
Annemarie van Andel<br />
Nazareth was in de dagen van Jezus een klein dorp<br />
midden in de heuvels van Galilea. maar nu is het een<br />
grote stad die uit twee delen bestaat: lower Nazareth,<br />
voornamelijk bewoond door christenen en moslims, en<br />
upper Nazareth, waar met name joden wonen. een stad<br />
als deze wordt vaak door toeristen bezocht uit historische<br />
overwegingen. maar als je langer in het land bent,<br />
ben je in de gelegenheid om de stad en het leven ervan<br />
vanuit een ander perspectief te beleven. We werden<br />
daarbij geholpen door rabye, een neef van de predikant<br />
van de Anglicaanse kerk in Kfar Yasif, Bilal Habibi.<br />
tijdens het kerstfeest van deze gemeente nodigde hij<br />
ons uit om naar ‘zijn’ stad, waar hij ruim 30 jaar woont,<br />
te komen en ons door hem te laten gidsen.<br />
samen met hem verkenden we de lower stad. De straten<br />
waren zoals altijd vol met verkeer, regelmatig opstoppingen,<br />
weinig parkeermogelijkheden om te lossen<br />
en te laden, waardoor nog meer verkeersproblemen ontstonden.<br />
De infrastructuur van de wegen is een groot probleem, zo vertelde<br />
rabye ons, er is hier altijd veel bedrijvigheid. Nazareth heeft van<br />
oudsher een centrumfunctie op commercieel gebied voor de Arabische<br />
bevolking van Galilea. overal langs de straten zijn dan ook<br />
bedrijven en winkels te vinden en overal is een grote levendigheid.<br />
ook in het doolhof van de overdekte markt zijn tal van kleine winkels<br />
met een ongekende variatie in goederen. Je kunt het zo gek niet<br />
bedenken of het is er te vinden, kleding, schoenen, versgebrande<br />
koffie, vers gemengde kruiden, enz. maar zoals in de Hema en in<br />
V&D alle producten keurig soort bij soort zijn geordend, zo is het<br />
ook hier. tot onderlinge problemen tussen de eigenaren van de zaken<br />
leidt dat niet. Ze rivaliseren wel, maar alles in een gemoedelijke<br />
sfeer. Ze wonen immers ook gebroederlijk naast elkaar boven hun<br />
winkel in de overdekte markt. moslims en christenen. Via kronkelige<br />
wegen kwamen we bij het sultan House, het vroegere paleis<br />
van de sultan, nu omgetoverd tot een smaakvol restaurant. Het huis<br />
staat op één van de hellingen van de stad. Vroeger stond het volledig<br />
vrij, een sultan waardig, die graag overzicht houdt over zijn<br />
Jolan en raphael bij de Aankondigingskerk in Nazareth<br />
isrAël – iNWoNer<br />
rabye, Frans, Jakob, trudy, Kees en Kathy (vlnr)<br />
stad. Nu echter staat het ingeklemd tussen tal van woningen. Aan<br />
alle kanten zijn de hellingen van Nazareth dicht bebouwd. Helaas<br />
zijn er geen mogelijkheden meer tot uitbreiding van de stad. Jonge<br />
mensen zien zich daardoor vaak genoodzaakt om elders een woning<br />
te zoeken of te bouwen. Het is niet onwaarschijnlijk dat dit een<br />
minder gunstig effect zal hebben op het familieverband van de Arabische<br />
bevolking, dat meestal zeer hecht is en waarin men gewend<br />
is om bij elkaar in de buurt te wonen. met enige trots maakte rabye<br />
ons ook attent op de muren die het terrein rondom de Kerk van de<br />
aankondiging afgrenzen. Gezien de lengte van de muren een terrein<br />
met immense afmetingen. Dit alles, zo zei hij, is christelijk. een<br />
cadeautje van de Britten, toen het Britse mandaat over Palestina<br />
werd opgeheven en de staat israël werd gesticht. ook de christelijke<br />
scholen en de christelijke ziekenhuizen (drie in getal) zijn bij<br />
die gelegenheid overgedragen aan de verschillende kerkgenootschappen<br />
in Nazareth. Van oudsher was Nazareth een christelijke<br />
stad. een traditie die waarschijnlijk teruggaat tot de eerste kerk. Nu<br />
echter is het aantal christenen getalsmatig geslonken tot ongeveer<br />
30%. maar ook nu heeft de stad een christelijke burgemeester.<br />
De trots waarmee ons dit werd verteld, zou ons in Nederland<br />
waarschijnlijk verbazen. maar in dit land met<br />
verschillende culturen en tradities spelen geloof en de<br />
positie van een geloofsgemeenschap in de samenleving,<br />
een rol. Geloof en de geloofsgemeenschap dragen voor<br />
velen bij aan de eigen identiteit. een identiteit die zich<br />
onderscheidt van anderen. een identiteit die jou onderscheidt<br />
van anderen en niet zozeer om muren op te trekken,<br />
zoals dat helaas soms wel gebeurt in het westen.<br />
Want de cultuur, de Arabische cultuur, hebben christenen<br />
en moslims hier gemeen. maar de identiteit van je<br />
geloof maakt duidelijk waar je staat, wat een ander van<br />
je verwachten kan en wat niet. Dat is in dit land en ook<br />
in deze stad belangrijk, biedt de mogelijkheid om een<br />
modus te vinden om met elkaar om te gaan zonder onnodige<br />
misverstanden. Zo zagen we Nazareth net even<br />
anders dan anders, door de ogen van een inwoner van<br />
Nazareth en dat was leerzaam en leuk.<br />
7
GeZiCHteN iN De VriJWilliGersGemeeNsCHAP<br />
VAN <strong>Nes</strong> <strong>Ammim</strong><br />
8<br />
eVeN VoorstelleN... .......sHAroN Brussee<br />
in vergelijking met mensen die hier al vijf maanden zitten, (of<br />
zelfs al een jaar) ben ik nog een redelijk nieuw gezicht. toch<br />
ben ik er ook al weer bijna drie maanden. op 2 november<br />
zette ik mijn eerste stappen op israëlische bodem en daar heb<br />
ik tot nu toe nog totaal geen spijt van gehad.<br />
ik ben sharon Brussee, 22 jaar en afkomstig uit Garderen, een<br />
klein lief dorpje op de Veluwe. Voordat ik naar <strong>Nes</strong> <strong>Ammim</strong><br />
kwam had ik net mijn studie Personeel & Arbeid aan de Christelijke<br />
Hogeschool ede (CHe) afgerond. Het was een leuke studie,<br />
maar ik wil toch graag verder studeren voordat ik echt de arbeidsmarkt<br />
op ga. om nu direct een studie achter een studie te<br />
plakken, leek me niet zo’n goed idee. ik liep al langer rond met<br />
het plan eens een tijdje als vrijwilliger te gaan werken. Dus dit<br />
was het perfecte moment om naar <strong>Nes</strong> <strong>Ammim</strong> te gaan.<br />
in de ochtenden ben ik secretaresse op kantoor. er is ook een<br />
andere secretaresse op kantoor, Abi, zij handelt alle Hebreeuwse<br />
zaken af. Dat is het meest belangrijke gedeelte.<br />
ik ben verantwoordelijk voor de reisverzekeringen, zorg voor<br />
de post, regel visa en doe nog allerlei andere kleine dingen.<br />
in de middagen loop ik rond in mijn vanuit de old laundry samengestelde<br />
outfit. oftewel: oude werkkleding. ik maak huisjes<br />
voor nieuwe vrijwilligers schoon, dweil de eetzaal en op zondag<br />
en woensdag is het wasdag. Dan sta ik handdoeken en kleding<br />
op te vouwen in de wasserette. een afwisselende baan dus en<br />
daar ben ik helemaal gelukkig mee.<br />
Voordat ik naar israël vertrok, probeerde ik me voor te stellen<br />
hoe het leven in <strong>Nes</strong> <strong>Ammim</strong> zou zijn. maar het is lastig om een<br />
goed beeld te krijgen van een plek waar je nog nooit geweest<br />
bent. Hoe zou het land zijn? Zou ik alleen maar pro-Joodse<br />
christenen ontmoeten? Verder verwachtte ik een divers gemengde<br />
europese samenstelling.<br />
mijn eerste gedachte toen ik aan kwam was: Dat zijn veel Duitsers!<br />
Als ik een ruwe schatting doe dan was in die tijd 60% uit Duitsland<br />
afkomstig, 37% uit Nederland en 3 % uit Zwitserland (Brigitte in<br />
haar eentje). iedereen is erg aardig, maar toch zou ik het mooi vinden<br />
als er nog meer variatie in nationaliteiten zou komen. Zo hebben<br />
we op dit moment Pietro, een italiaan en doordat hij uit een<br />
andere cultuur komt, heb ik al heel wat van hem kunnen leren.<br />
mijn tweede gedachte bij aankomst was: Dat is apart voor een<br />
christelijke kibboets, er zijn toch best wat mensen die niet<br />
christelijk zijn (de israëlische renters die in <strong>Nes</strong> <strong>Ammim</strong> wonen<br />
– red.). en de derde gedachte: Wat goed zeg, er wordt geprobeerd<br />
om alle kanten van de politieke en religieuze situatie in<br />
israël te belichten. Zo was er een discussiemogelijkheid met<br />
israëlische soldaten, ben ik naar een kerkdienst van Arabische<br />
christenen geweest, kwam er een Druzische man langs voor een<br />
lezing, kwam er een rabbijn, kwam er een Palestijnse christen<br />
met een Bijbelstudie, is er een Westbankseminar, een Jeruzalemseminar,<br />
een Holocaustseminar etc. etc. etc.<br />
Zo zie je maar weer, je kunt nog zo veel dingen bedenken, de<br />
werkelijkheid ziet er meestal anders uit. Dat geldt helemaal<br />
voor <strong>Nes</strong> <strong>Ammim</strong>, waar de bevolkingssamenstelling iedere<br />
maand weer anders is. Het voordeel is dat er daardoor steeds<br />
weer leuke nieuwe mensen bij komen, het nadeel is dat er iedere<br />
maand ook weer leuke mensen vertrekken.<br />
ik ervaar het leven in <strong>Nes</strong> <strong>Ammim</strong> als zeer positief. Het studieprogramma<br />
vind ik super en ik grijp dan ook elke lezing en excursie<br />
met beide handen aan. en natuurlijk kun je ook op eigen initiatief<br />
door israël reizen als je je vrije dagen goed regelt. ik ben een<br />
nieuwsgierig mens en ik wil graag zo veel mogelijk zien, horen en<br />
beleven. Daartoe krijg je in <strong>Nes</strong> <strong>Ammim</strong> genoeg kansen. Als ik over<br />
mijn schouder terug kijk naar wat ik de afgelopen tijd heb mee gemaakt,<br />
dan sta ik er verbaasd van. ik hou erg van lezen, maar tot<br />
nu toe heb ik slechts één boek helemaal uit kunnen lezen. Veel<br />
dingen doen kost je energie (ik slaap fantastisch), maar het geeft<br />
je ook veel energie. ik ben van plan om tot eind juni hier te blijven<br />
(in totaal blijf ik acht maanden) en ik ben blij dat ik op dit moment<br />
nog aardig wat maanden te gaan heb. <strong>Nes</strong> <strong>Ammim</strong> kan ik zeker aan<br />
iedereen aanraden die graag de handen uit de mouwen steekt en<br />
een brede interesse heeft voor religie, cultuur, politiek en natuur.<br />
isrAël – GeZiCHteN
teruG iN <strong>Nes</strong> <strong>Ammim</strong><br />
eVeN VoorstelleN... .......<br />
ik ben Dinie van de Pol-Hols, 64 jaar, heb 28 jaar als docente Frans<br />
gewerkt en ben sinds 1½ jaar vervroegd uitgetreden.<br />
CHurCHCommittee <strong>Nes</strong> <strong>Ammim</strong><br />
Wie zitten in het Church Committee? Het is een vraag die regelmatig<br />
gesteld wordt. Daarom stelt het Church Committee (CC) zich voor.<br />
Het Church Committee bestaat op dit moment uit vijf leden. Zoals<br />
zichtbaar is uit de onderstaande namen en personalia zijn niet alle<br />
takken van arbeid in <strong>Nes</strong> <strong>Ammim</strong> even goed vertegenwoordigd in<br />
het CC. maar het is redelijk gelukt om de vele verschillende tradities<br />
en gezindten present te laten zijn. en dat is belangrijk. in onze<br />
kleine gemeenschap van gemiddeld vijfendertig vrijwilligers is de<br />
pluriformiteit groot en breed. Je kunt rustig zeggen dat in die kleine<br />
groep de hele breedte van de West-europese christenheid aanwe-<br />
isrAël – GeZiCHteN<br />
Veertig jaar geleden heb ik ruim 8 maanden als vrijwilliger in<br />
<strong>Nes</strong> <strong>Ammim</strong> gewerkt, voornamelijk in de keuken. Begin 2009<br />
kreeg ik een advertentie van <strong>Nes</strong> <strong>Ammim</strong> onder ogen waarin<br />
een oproep aan Vutters werd gedaan om vrijwilligerswerk te<br />
gaan doen. ik heb onmiddellijk gereageerd, daarbij flink gestimuleerd<br />
door mijn man. en nu ben ik aan het eind van een periode<br />
van 3 maanden waarin ik voornamelijk in de ‘dining hall’<br />
van het Guesthouse van <strong>Nes</strong> <strong>Ammim</strong> heb gewerkt.<br />
ik heb met volle teugen van alle aspecten van het leven in <strong>Nes</strong><br />
<strong>Ammim</strong> genoten. in de eerste plaats kom je om je verdienstelijk<br />
te maken. Het werk in de ‘dining hall’ biedt de mogelijkheid veel<br />
met de gasten in contact te komen. maar de eerlijkheid gebiedt<br />
te zeggen dat er ook flink aangepakt moet worden, zeker als je<br />
in de ‘housekeeping’ bent ingeschakeld. Als Vutter werk je zes<br />
uur per dag, niet zo lang, maar het is vaak werk dat je niet zo<br />
gewend bent. in <strong>Nes</strong> <strong>Ammim</strong> maak je deel uit van een gemeenschap<br />
met veel jongeren. Dit samen leven heb ik als zeer inspirerend<br />
en ontspannend ervaren. Je werkt samen, je eet samen<br />
en je trekt samen op als er een uitje georganiseerd wordt. Hoogtepunt<br />
voor mij was een weekend in Jeruzalem met drie jonge<br />
mensen, twee Nederlandse vrijwilligers en een italiaan.<br />
Verder vond ik de aandacht voor het geestelijk leven in de vorm<br />
van het studieprogramma, de kerkdiensten en de aandacht voor<br />
de erev shabbat zeer verrijkend.<br />
Had ik een keer de behoefte om alleen te zijn, dan maakte ik<br />
een wandeling door de prachtige tuinen van <strong>Nes</strong> <strong>Ammim</strong> of<br />
pakte de fiets om langs de avocadovelden naar de zee te fietsen.<br />
ik ben erg dankbaar dat ik de gelegenheid heb gehad om<br />
gedurende drie maanden weer terug te zijn in <strong>Nes</strong> <strong>Ammim</strong>.<br />
zig is, waaronder ook mensen die geen of nauwelijks een binding<br />
hebben met geloof of kerk. De leden van het CC proberen daarom<br />
samen vorm te geven aan een open oecumene, waarin veel mogelijk<br />
is, mits het de onderlinge verbondenheid in de gemeenschap<br />
niet schaadt. omdat de samenstelling van onze gemeenschap<br />
voortdurend verandert, veranderen de vormen mee. Het kerkelijk<br />
leven in <strong>Nes</strong> <strong>Ammim</strong> is dus voortdurend in beweging, altijd op<br />
zoek naar nieuwe vormen of vernieuwing van het reeds bestaande.<br />
We mogen met dankbaarheid vaststellen dat dit over het algemeen<br />
redelijk lukt.<br />
9
mAttY VAN Der streeK, VoorZitter<br />
Personeelsmanager in <strong>Nes</strong> <strong>Ammim</strong><br />
Nederlandse<br />
lid Protestantse Kerk in Nederland<br />
lid van het CC sinds november 2008<br />
AlBert VAN Der WouDe<br />
manager financiën<br />
Nederlander<br />
lid Protestantse Kerk in Nederland<br />
lid van het CC sinds november 2008<br />
KAtHAriNA Kloss, ZANG,<br />
PiANo eN GitAAr<br />
receptioniste en huishoudelijk<br />
werk in het Guesthouse in <strong>Nes</strong> <strong>Ammim</strong><br />
Duitse<br />
landeskirche Deutschland<br />
lid van het CC sinds november 2009<br />
ANNeKe eN AlBert VAN Der WouDe<br />
in het interview dat jullie twee jaar geleden gaven, deden jullie<br />
een oproep aan de lezers van dit magazine om op verschillende<br />
manieren mee te leven met <strong>Nes</strong> <strong>Ammim</strong>. Hebben jullie daar iets<br />
van gemerkt?<br />
Wij vroegen heel concreet om tijd en geld. tijd in de vorm van<br />
gebed en in het promoten van <strong>Nes</strong> <strong>Ammim</strong> voor studie- en vakantiereizen.<br />
maar ook om mensen te bewegen naar <strong>Nes</strong> <strong>Ammim</strong><br />
te komen om er te werken als vrijwilliger voor langere of<br />
kortere tijd. Hoe direct het verband is, is moeilijk vast te stellen.<br />
Feit is in ieder geval dat het in financieel opzicht in de afgelopen<br />
twee jaar goed is verlopen. en hoewel de vacature van tech-<br />
10<br />
luKAs PoetsCHKe<br />
receptionist en huishoudelijk<br />
werk in het Guesthouse in <strong>Nes</strong> <strong>Ammim</strong><br />
Duitser<br />
enige binding met rooms Katholieke Kerk<br />
lid van het CC sinds november 2009<br />
ANNemArie VAN ANDel<br />
Predikant in <strong>Nes</strong> <strong>Ammim</strong><br />
Nederlandse<br />
lid Protestantse Kerk in Nederland<br />
lid van het CC sinds februari 2009<br />
nisch manager wel heel erg hardnekkig lijkt, hebben wij<br />
momenteel niet veel te klagen over belangstelling om in<br />
<strong>Nes</strong> <strong>Ammim</strong> als vrijwilliger te komen werken. Wat ons<br />
betreft mag het aantal studie- en vakantiereizen nog<br />
wel toenemen. in ieder geval is het zo dat mensen die<br />
in <strong>Nes</strong> <strong>Ammim</strong> verblijven het doorgaans geweldig naar<br />
hun zin hebben. Gasten uit europa zijn vrijwel zonder<br />
uitzondering erg enthousiast over onze accommodaties.<br />
Als ze aan het eind van hun (groeps-)reis bij ons komen,<br />
vergelijken zij ons Guesthouse natuurlijk altijd met de<br />
andere hotels waar zij verbleven. ons drie ster “plus”<br />
Guesthouse springt er dan altijd positief uit. Wij vinden<br />
dan ook dat wij er best wat trotser op mogen zijn. Natuurlijk,<br />
achter de schermen zijn er hier en daar zorgen<br />
over verouderde installaties. en ook al is de dining hall<br />
misschien wat gedateerd, als de zaal schoon is en de tafels<br />
leuk worden opgefleurd met een vers bloemetje uit<br />
eigen tuin en op het buffet een paar mooie bloemstukken<br />
staan te prijken, dan is in combinatie met goed en<br />
gevarieerd eten succes verzekerd.<br />
overigens zijn wij blij dat wij nog net de oplevering van de laatste<br />
14 gerenoveerde kamers konden meemaken. Dank zij een genereuze<br />
donatie uit italië was dit mogelijk. Voor mij (Anneke) was<br />
het tijdens de afgelopen wintermaanden een extra uitdaging om<br />
de timmerlui en andere werkers duidelijk te maken, welke zaken<br />
nog wat beter moesten worden afgewerkt. Dan merk je hoe lastig<br />
het is als je geen Hebreeuws spreekt. maar uiteindelijk mag het<br />
eindresultaat er zijn. Het is te hopen dat de markt weer wat herstel<br />
gaat vertonen, zodat weer gewerkt kan worden aan het verhogen<br />
van de prijzen. Nu is de prijs-/kwaliteitverhouding wel erg<br />
in het voordeel van de gasten.<br />
isrAël- WoNeN eN WerKeN
Anneke je zei net dat het lastig was om met de lokale werkers<br />
te communiceren vanwege de taal. Je hebt toch zeker wel Hebreeuwse<br />
lessen gevolgd?<br />
Ja, natuurlijk hebben wij gebruik gemaakt van deze mogelijkheid,<br />
maar of het nu onze leeftijd is of de gebruikte methode,<br />
het heeft niet zo veel resultaat gehad. Anneke herinnert zich<br />
nog goed dat na een weekje vakantie in Jordanië in combinatie<br />
met hun verlof naar Nederland vanwege Kerst en Nieuwjaar, het<br />
zodanig moeilijk was in januari om de draad weer op te pakken,<br />
dat zij na een paar pogingen snel zijn gestopt. Het zal waarschijnlijk<br />
financieel niet haalbaar zijn, maar eigenlijk zouden de<br />
zogenaamde “longtermers” moeten beginnen met een ulpan.<br />
Dat is intensief en het is verplicht alleen maar Hebreeuws spreken.<br />
Geen <strong>Nes</strong> <strong>Ammim</strong>-engels. Anneke is trouwens in het nieuwe<br />
seizoen 2009 weer gestart met volgen van de Hebreeuwse<br />
lessen van tati. Het is leuk en er blijft toch wat van hangen.<br />
twee jaar geleden waren jullie erg enthousiast over jullie eerste<br />
ervaringen. is dat enthousiasme gebleven?<br />
Wij vertrekken echt met gemengde gevoelens. Wij hebben van<br />
veel kanten gehoord dat wij een wezenlijk bijdrage hebben kunnen<br />
leveren aan de ontwikkeling van <strong>Nes</strong> <strong>Ammim</strong> in de afgelopen<br />
twee jaar. en daar zijn wij erg dankbaar voor. Wij hebben de<br />
kracht en gezondheid ontvangen om er, zoals dat heet, met volle<br />
kracht tegenaan te gaan. Hoewel het hard werken was in de dining<br />
hall heeft Anneke haar hart vooral op kunnen halen aan de<br />
contacten met de gasten. ook kreeg zij de mogelijkheid het souvenirwinkeltje<br />
weer nieuw leven in te blazen. Het was erg leuk<br />
om de inkoop te doen en dan te merken dat de artikelen (gekocht<br />
in Acco, in één van de Druzendorpen, in het nabijgelegen Beit Ha<br />
emek of het verre Jeruzalem) dan goed verkocht werden. maar er<br />
zijn natuurlijk ook wel lastige dingen in <strong>Nes</strong> <strong>Ammim</strong>. uiteindelijk<br />
is het een erg kleine gemeenschap, waar je in feite alles met elkaar<br />
doet (werken, ontspannen, studieprogramma en het kerkelijk<br />
leven delen) en soms is dat niet altijd zo gemakkelijk.<br />
Wat heeft het intensieve leven in <strong>Nes</strong> <strong>Ammim</strong> met jullie beiden<br />
gedaan.<br />
op de eerste plaats hebben wij van meet af aan er voor gezorgd<br />
om ook tijd met elkaar door te brengen. omdat wij een eigen huis<br />
hadden, konden wij er voor kiezen om ’s avonds thuis met zijn<br />
tweetjes te eten. en feitelijk was de erev shabbat maaltijd de enige<br />
maaltijd die wij in onze chader ochel gebruikten in het weekend.<br />
isrAël- WoNeN eN WerKeN<br />
trouwens, wij gingen er ook regelmatig op uit. Wij vonden het<br />
leuk om ook buiten <strong>Nes</strong> <strong>Ammim</strong> ervaringen op te doen. Zo hebben<br />
wij talloze interessante ontmoetingen gehad en boeiende<br />
gesprekken kunnen voeren. Wij hebben genoten van de gastvrijheid<br />
van de israëli’s. en de cultuur en de natuur zijn fascinerend.<br />
Wij kijken met veel plezier terug op onze belevenissen. soms was<br />
het lastig om even niet aan <strong>Nes</strong> <strong>Ammim</strong> te denken of om er over<br />
te praten. Als je beiden op relevante plekken in het dorp werkzaam<br />
bent, is het verleidelijk om veel met elkaar te delen. Aan de<br />
andere kant was het ook leuk om samen dit werk te doen. om<br />
samen je plaats te vinden in deze bijzondere gemeenschap. toen<br />
wij afgelopen Kerst met onze kinderen en hun aanhang en onze<br />
kleinzoon ons 36-jarige huwelijk vierden, hadden wij warempel<br />
toen zij weer weg waren een soort “leeg nest”-gevoel. toen zeiden<br />
wij tegen elkaar, dat het ook wel weer goed is om na twee jaar<br />
dienen in <strong>Nes</strong> <strong>Ammim</strong> terug te gaan naar Nederland. terug naar<br />
onze kinderen, families en vrienden. Voor ons beiden betekende<br />
deze periode een verrijking van ons leven. Het was mooi om dit<br />
samen te kunnen doen. Wij voelden ons destijds geleid naar <strong>Nes</strong><br />
<strong>Ammim</strong> en wij ervaren dit nog steeds als een rijke zegen.<br />
Albert, een zakelijke vraag, hoe staat <strong>Nes</strong> <strong>Ammim</strong> er nu voor?<br />
Volgens mij is er op veel fronten vooruitgang geboekt. De zakelijk<br />
activiteiten (het Guesthouse en de verhuur van huizen) leverden<br />
beide in de afgelopen twee jaar een mooie bijdrage om<br />
de kosten van het dorp te dekken. Door een relatief ingrijpende<br />
reorganisatie in het Guesthouse kon worden aangetoond dat<br />
deze activiteit een levensvatbare business is. ook in de verhuur<br />
zijn belangrijke verbeteringen tot stand gebracht en de vooruitzichten<br />
zijn gunstig. Doordat wij nu aansluiting gaan krijgen op<br />
het netwerk waar gezuiverd afvalwater, geschikt voor irrigatie<br />
van boomgaarden, aan ons geleverd gaat worden, is ons agrarisch<br />
deel niet alleen meer waard geworden, maar hebben wij<br />
ook reële mogelijkheden om de opbrengsten te verhogen.<br />
Voorts zijn er in de afgelopen periode verschillende doorbraken<br />
geweest in het zogenaamde land Development Program.<br />
Al het onroerend goed is nu overgebracht van de Zwitserse<br />
vennootschap naar de israëlische maatschappij, waarbij wij<br />
een minimum aan overdrachtsbelasting behoefden te betalen.<br />
Wij staan op het punt de contracten te tekenen met de projectontwikkelaar,<br />
zodat de eerste activiteiten om het project in de<br />
markt te zetten kunnen worden opgestart.<br />
ik zou nog graag zien dat een belangrijk hoofdstuk uit het Business<br />
Plan van het Guesthouse wordt gerealiseerd, namelijk de<br />
renovatie van het appartementengebouw. De acht appartementen<br />
kunnen dan ons visitekaartje worden voor het nagestreefde<br />
Country lodging concept. Als wij kijken naar onze kernactiviteit<br />
(het accommoderen van dialooggroepen in <strong>Nes</strong> <strong>Ammim</strong>) is er<br />
sprake van een gunstige ontwikkeling. Wij zijn blij met de voortdurende<br />
(financiële) steun van iCCo/Kerk in Actie van de PKN,<br />
zodat wij niet verlegen hoeven te zijn met de groeiende behoefte<br />
om groepen te subsidiëren. De eerlijkheid gebiedt wel te<br />
zeggen, dat <strong>Nes</strong> <strong>Ammim</strong> een kwetsbaar geheel blijft. Het dorp is<br />
klein en grote tegenvallers zijn moeilijk op te vangen. Wij willen<br />
een teken zijn voor de volkeren; misschien is het ook wel goed<br />
om sterk te zijn in onze zwakheid. Dan weten wij in ieder geval<br />
van waar wij het mogen verwachten.<br />
een welgemeend Adieu voor alle lezers van het <strong>Nes</strong> <strong>Ammim</strong><br />
magazine.<br />
11
CirCus PoeHAA iN <strong>Nes</strong> <strong>Ammim</strong><br />
Frans van der sar<br />
Van 7 tot 9 januari konden we ons zeer verheugen in het bezoek<br />
van Circus Poehaa aan <strong>Nes</strong> <strong>Ammim</strong>. Circus Poehaa is een circustheaterschool,<br />
die in Arnhem en omgeving met straatcircusprojecten<br />
kinderen de gelegenheid biedt kennis te maken met<br />
allerlei circustechnieken, maar ook met theater, breakdance,<br />
streetdance, beatbox, hiphop en rap, waveboarden en nog veel<br />
meer. maar je kunt er ook gerichte cursussen volgen op het gebied<br />
van circus en theater.<br />
Het contact was gelegd door rob Gast, oud-wethouder van Arnhem<br />
en ex-bestuurslid van het Nederlandse <strong>Nes</strong> <strong>Ammim</strong>bestuur.<br />
De directeur van Circus Poehaa, rené Hildesheim en zijn zoon<br />
Dario kwamen naar israël om kennis en ervaring uit te wisselen<br />
met circusscholen aldaar over het werken met groepen kinderen<br />
en jongeren van verschillende culturele achtergronden en<br />
om met het Galilee Circus de mogelijkheden van een wederzijdse<br />
uitwisseling van leerlingen en/of studenten te bespreken. in<br />
2011 organiseert Circus Poehaa in Nederland een internationaal<br />
circusfestival waarvoor ook circusscholen in israël zullen worden<br />
uitgenodigd. in dat kader hadden zij via rob Gast van het<br />
Galilee Circus gehoord, waarin Joodse en Arabische kinderen<br />
zich samen bekwamen in circustechnieken en door heel israël<br />
optreden. Het Galilee<br />
Circus is een project<br />
van ‘the Galilee Foundation<br />
for Value education’<br />
in shorashim.<br />
theater- en circusvormen<br />
zijn in dit land vaak<br />
toegepaste methodes<br />
om kinderen en jongeren<br />
met een verschillende<br />
achtergrond dichter<br />
bij elkaar te brengen.<br />
We zien het ook in <strong>Nes</strong><br />
<strong>Ammim</strong> met enige regelmaat<br />
gebeuren. Joodse<br />
en Arabische jongeren<br />
komen bijeen en in het<br />
begin is de afstand tussen<br />
beiden zichtbaar<br />
groot. maar dan gebeurt<br />
het wonder. Ze krijgen<br />
opdrachten om samen<br />
iets uit te beelden of<br />
een kleine circusact uit<br />
te voeren. in de loop<br />
van de dag zie je dan de<br />
afstand verdwijnen en<br />
werken ze samen alsof<br />
ze nooit anders hebben<br />
gedaan. Als eerste stap<br />
12<br />
rené (links) en Dario (rechts) Hildesheim,<br />
Kathy von Kymmel<br />
naar een inhoudelijke<br />
dialoog kunnen circus-<br />
en theatervormen dus<br />
buitengewoon effectief zijn.<br />
rené en Dario bleken daar erg goed in te zijn en ze waren gaarne<br />
bereid om ook in <strong>Nes</strong> <strong>Ammim</strong> op te treden en een workshop<br />
te geven voor de vrijwilligers. ook wilden ze in de omgeving optredens<br />
verzorgen, waarvoor vooral tijdens hun verblijf bij het<br />
Galilee Circus de meeste gelegenheid was. Zo zagen we het wonder<br />
zich ook voltrekken in de Hand in Hand school in kibboets<br />
esjbal bij sakhnin, waar Joodse en Arabische kinderen samen<br />
naar school gaan. een school waar <strong>Nes</strong> <strong>Ammim</strong> warme relaties<br />
mee onderhoudt. eerst zaten zo’n 150 kinderen wat afwachtend<br />
te kijken naar wat die Hollanders kwamen doen. tien minuten<br />
later was het een bruisende zaal vol vrolijkheid en opwinding.<br />
Het was indrukwekkend om te zien hoe de kinderen opgingen<br />
in de acts en ook zelf bereid waren daaraan mee te doen. We<br />
hopen dus van harte dat rené en Dario nog eens terugkomen<br />
en we zullen eventuele projecten die ze in de toekomst hier<br />
zouden willen opzetten, graag ondersteunen. We zijn ook erg<br />
blij dat het Galilee Circus heeft toegezegd te zullen optreden op<br />
onze <strong>Nes</strong> <strong>Ammim</strong> dag op 1 <strong>maart</strong>.<br />
Voor een indruk van het Galilee Circus zie:<br />
http://www.youtube.com/watch?v=kr4tjtxHWdk en hopelijk bestaat<br />
bij het uitkomen van dit blad de site nog waarop rené en Dario<br />
verslag doen van hun reis naar israël: poehaaisrael.ning.com<br />
Frans van der sar is coördinator van het project voor<br />
ontmoeting en Dialoog in <strong>Nes</strong> <strong>Ammim</strong> israël.<br />
isrAël- oNtsPANNiNG
BomeN eN PlANteN: De Aloë<br />
Brigitte Bach<br />
in de tuinen van <strong>Nes</strong> <strong>Ammim</strong> groeien veel verschillende soorten<br />
aloëplanten. in deze tijd van het jaar genieten we van de vele rode<br />
bloemen. in principe behoren de aloësoorten tot de succulente<br />
(sappige) plantensoorten die water opnemen in hun bladeren en<br />
het daar lange tijd kunnen bewaren om het vervolgens langzaam<br />
te gebruiken in de droge seizoenen. De opperhuid van de bladeren<br />
is erg sterk en leerachtig en beschermt de plant tegen het verdampen<br />
van te veel water. Daarom zijn deze planten goed aangepast<br />
aan de moeilijke omstandigheden in woestijnen of gebieden waar<br />
het slechts gedurende korte tijd regent, zoals in israël. omdat het<br />
opslaan van water een enorm belangrijk aandachtspunt is geworden<br />
in de loop van veel droge jaren in israël, brengen de aloëplanten<br />
kleur in de tuinen zonder afhankelijk te zijn van irrigatie in de<br />
zomer. De plant komt voor in delen van Afrika, op het Arabische<br />
schiereiland, in het midden-oosten en in delen van Amerika. sommige<br />
aloëplanten werden in de oudheid al gebruikt. Dat vermelden<br />
oude bronnen zoals de zogenaamde “ebers Papyrus”, geschreven<br />
in 1550 voor Chr. in het hiëratische egypte. in het oude testament<br />
isrAël- BomeN eN PlANteN<br />
lezen we over de aloë in Psalm 45 vers 9: “uw gewaden geuren naar<br />
mirre, aloë en kaneel (…)” en in het Nieuwe testament staat in Johannes<br />
19 vers 39 over Nicodemus: “hij had een mengsel van mirre<br />
en aloë bij zich, wel honderd pond.” Het is echter tot op heden niet<br />
zeker of in deze teksten sprake is van precies dezelfde plant als die<br />
wij tegenwoordig kennen.<br />
er zijn honderden verschillende soorten aloë. ik zal de vier<br />
soorten, die in <strong>Nes</strong> <strong>Ammim</strong> groeien, nader beschrijven.<br />
Aloë ArBoresCeNs (foto uiterst links)<br />
Deze soort komt voor in groepen en vult de ruimte onder bomen.<br />
Hij wordt elk jaar hoger en produceert op den duur een<br />
stam als van een kleine boom. De bloem is rood.<br />
Aloë CiliAris (foto rechts)<br />
een elegante soort die in andere planten en bomen kan klimmen.<br />
Deze plant heeft rode bloemen in de vorm van klokjes met<br />
een groen-geel uiteinde. soms groeit deze<br />
soort als een tapijt over de grond.<br />
Aloë mArlotHii (foto links onder)<br />
een indrukwekkende aloë met zware en<br />
stekelige bladeren. eens per jaar, in de lente,<br />
groeit er een stam uit de bladeren die uiteindelijk<br />
vijf tot tien bloemen voortbrengt.<br />
Aloë VerA (foto rechts onder)<br />
De beroemdste aloësoort heeft gele bloesem.<br />
in de bladeren zit de welbekende gelei<br />
die gebruikt wordt in veel cosmetische<br />
producten. Als je het verse sap op je – door<br />
de zon – verbrande huid smeert, brengt het<br />
verkoeling en helpt het genezingsproces op<br />
gang. Het kalmeert de geïrriteerde huid en<br />
brengt verlichting na insectenbeten. ook<br />
kan het helpen bij het bestrijden van reumatische<br />
klachten, slagaderverkalking en<br />
jicht en heeft het een positief effect op het<br />
proces van de spijsvertering in het lichaam.<br />
Het bevat veel belangrijke vitaminen, mineralen<br />
en essentiële aminozuren.<br />
De aloë is een prachtig geschenk van de<br />
natuur dat wij mensen kunnen gebruiken,<br />
waar we van mogen genieten en waar we<br />
voor mogen zorgen.<br />
Brigitte Bach woont sinds 2001 in <strong>Nes</strong> <strong>Ammim</strong><br />
en draagt zorg voor de tuinen. Dit is<br />
haar zesde artikel in een serie over planten<br />
en bomen in israël.<br />
13
Korte BeriCHteN<br />
Annemarie van Andel<br />
House oF liGHt<br />
op het dakterras is Nawal Barhoum aan het woord<br />
(staande persoon)<br />
een kort bericht over House of light verscheen eerder in een<br />
Nieuwsbrief, naar aanleiding van een bezoek van een groep<br />
aan <strong>Nes</strong> <strong>Ammim</strong>. in januari brachten we met vrijwilligers een<br />
tegenbezoek. We werden hartelijk ontvangen door Anis en<br />
Nawal Barhoum, het echtpaar dat House of light heeft gesticht<br />
en leidt. ondanks het feit dat we hen verteld hadden dat we in<br />
<strong>Nes</strong> <strong>Ammim</strong> zouden lunchen – we vertrokken namelijk pas om<br />
13.30 uur – troffen we een complete maaltijd aan: een heerlijk<br />
traditioneel rijstgerecht dat gegeten wordt met yoghurt en tal<br />
van andere lekkernijen. terwijl we ons, met reeds gevulde magen,<br />
niettemin te goed deden aan deze maaltijd vertelden Anis<br />
en Nawal hoe hun ‘ministry’ in het Huis van licht tot stand was<br />
gekomen. Nawal is onderwijzeres en vanwege haar grote liefde<br />
en zorg voor kinderen wilde ze een soort zondagsschool voor<br />
kinderen oprichten. Daartoe was hun toenmalige woonruimte<br />
niet geschikt. maar na enig zoeken vonden ze het pand waar ze<br />
nu wonen en waarin House of light werd gesticht. Nawal begon<br />
met en voor kinderen te werken. Via de kinderen merkten ze<br />
dat veel gezinnen gebukt gingen onder problemen van sociale<br />
aard: drugsverslaving onder jongeren, vaders en zonen die in<br />
de gevangenis zaten met soms grote financiële zorgen als ge-<br />
BruiloFt<br />
met vreugde leefde de vrijwilligersgemeenschap mee met de bruiloft<br />
van Brigitte Bach. maar dan wel op afstand, want de huwelijksvoltrekking<br />
vond plaats op Cyprus in Pano lefkara. Daar trouwde<br />
Brigitte op 25 november jl. met ephraim (efi) Keshet. Na de erev<br />
shabbat maaltijd een paar weken later hebben we de foto’s van de<br />
trouwerij gezien en werden<br />
we er toch een beetje getuige<br />
van. Bij die gelegenheid<br />
werd namens de gemeenschap<br />
van <strong>Nes</strong> <strong>Ammim</strong> aan<br />
Brigitte en efi een huwelijksgeschenk<br />
overhandigd:<br />
een foto van een schommelbank.<br />
inmiddels staat de<br />
echte bank in de tuin van efi,<br />
die in kibboets Kfar HaCho-<br />
14<br />
Kindergroepsactiviteit in house of light<br />
Anis en Nawal Barhoum<br />
volg. Anis en Nawal wilden hier hun ogen niet voor sluiten. en zo<br />
breidden hun werkzaamheden zich steeds verder uit. Hun huis<br />
is net een bijenkorf waar steeds weer andere ontmoetingen<br />
plaatsvinden, hetzij voor jongeren, hetzij voor volwassenen of<br />
families. samen trekken ze regelmatig langs diverse gevangenissen<br />
om gevangenen te bezoeken. Het is ons opgevallen dat er<br />
in dit land verscheidene dergelijke kleine christelijke gemeenschappen<br />
zijn die zich op grond van hun geloof heel praktisch<br />
inzetten voor sociale rechtvaardigheid. en dat al die christelijke<br />
gemeenschappen met elkaar verbonden zijn in een informeel<br />
netwerk. onderling bemoedigt men elkaar en pleegt men overleg<br />
om op een zo goed mogelijke manier het werk te kunnen<br />
doen waartoe men zich geroepen weet. Het doet goed om in dit<br />
land met tal van conflicten zulke netwerken op het spoor te komen,<br />
en om nader kennis te maken met mensen zoals Anis en<br />
Nawal Barhoum. terwijl we nog op het dakterras van House of<br />
light zaten te eten stroomde het huis ondertussen vol met zo’n<br />
tachtig kinderen die in diverse kamers werden opgevangen. We<br />
hebben er nog even een kijkje genomen en werden zo getuige<br />
van de goede sfeer in de verschillende groepen. een bijzonder<br />
bezoek, gebracht in het kader van christelijke verbondenheid.<br />
resh woont, vlakbij Nazareth. Bijgaande foto laat het gelukkige paar<br />
zien, romantisch zittend op de bank. Het is de bedoeling dat Brigitte<br />
tegen de zomer samen met efi in Kfar HaChoresh gaat wonen. Haar<br />
vertrek uit <strong>Nes</strong> <strong>Ammim</strong> nadert dus snel. Voor <strong>Nes</strong> <strong>Ammim</strong> is dat<br />
een groot verlies. maar voor Brigitte en efi zijn we heel erg blij. en<br />
van harte wensen we hen: mAZZel toV!<br />
isrAël -Korte BeriCHteN
KArlHeiNZ Wittmer iN HAÏti<br />
op 25 januari vertrok Karlheinz Wittmer voor twee maanden naar<br />
Haïti. in het verleden woonde hij er jarenlang, was er werkzaam als<br />
pastor van een Pinkstergemeente en leerde de taal spreken. Vanwege<br />
de aardbeving in januari is het leven in Haïti totaal ontwricht.<br />
tal van hulptroepen werden ingevlogen om hulp te bieden. onder<br />
de mensen die gevraagd werden om de bevolking bij te staan was<br />
ook Karlheinz. op het moment van schrijven is hij dus ergens in Haiti.<br />
Hij is in onze gedachten en we bidden voor hem. Naar verwachting<br />
komt hij over twee maanden weer terug in <strong>Nes</strong> <strong>Ammim</strong>.<br />
liturGisCH BloemsCHiKKeN<br />
‘Detour with God’, ofwel ‘omweg met God’, dat onderwerp beeldde<br />
Anneke van der Woude uit in een mooi liturgisch arrangement.<br />
Het was het thema van de kerkdienst in <strong>Nes</strong> <strong>Ammim</strong> op 30 januari<br />
2010, naar aanleiding van exodus 13: 17, 18: “toen de farao het volk<br />
had laten vertrekken, leidde God hen niet langs de weg die door<br />
het gebied van de Filistijnen loopt, ook al was dat de kortste route.<br />
God dacht namelijk: Als ze strijd zouden moeten leveren, konden<br />
ze wel eens spijt krijgen en teruggaan naar egypte. Daarom liet<br />
hij het volk een omweg maken en door de woestijn naar de rietzee<br />
trekken.” Het touw en de stenen verbeelden de lange omweg<br />
door de sinaï woestijn waarlangs het volk israël na de uittocht uit<br />
egypte geleid werd. Na 40 jaar werd eindelijk het beloofde land<br />
bereikt, uitgebeeld met uitbundige bloemen en vruchten, alle uit<br />
de tuin van <strong>Nes</strong> <strong>Ammim</strong>.<br />
soliDAir met Wie? Het KAirosDoCumeNt<br />
Piet Warners<br />
op 22 december 2009 werd in de Domkerk te utrecht het<br />
‘Kairosdocument’ met de titel: ‘uur van de waarheid’ aangeboden<br />
aan de kerken in Nederland. of beter: het tweede Kairosdocument.<br />
Het eerste stamt uit de beginjaren ‘80. Dat kwam op<br />
initiatief van de zwarte Zuid-Afrikaanse kerken. een noodkreet<br />
over de apartheid en haar gevolgen. Afgelopen december is<br />
een tweede Kairosdocument verschenen. Deze keer niet een<br />
noodkreet uit Zuid-Afrika, maar uit de Palestijnse gebieden.<br />
een noodkreet van Palestijnse christenen. over de bezetting<br />
door israël en alle gevolgen van dien. Het Palestijnse lijden, een<br />
noodkreet die gehoord moet worden<br />
op 29 januari 2010 was ik aanwezig bij een ‘Jacobidebat” - georganiseerd<br />
door de wijkgemeente Jacobikerk te utrecht. er<br />
waren twee sprekers: ronnie Naftaniël, directeur van het CiDi<br />
(Centrum voor informatie en Documentatie israel), en Conny<br />
mus - al vele jaren midden-oosten correspondent voor rtl<br />
4. Het viel op dat Naftaniël zeer kritisch was over de huidige<br />
israëlische regering.<br />
tussen deze twee bijeenkomsten in nam ik deel aan een tiendaagse<br />
studiereis in israël onder leiding van simon schoon een<br />
Douwe van der sluis. in die dagen heb ik heel veel mensen ontmoet<br />
van beide kanten.<br />
isrAël Korte BeriCHteN<br />
tWee VerHAleN<br />
We waren in Bethlehem, vlak bij Jeruzalem, stad van vrede, en<br />
toch er zover vandaan. een groot checkpoint ertussen in. Daar<br />
gebeuren soms heel afschuwelijke dingen. Zo komt het voor<br />
dat mensen die acute medische hulp nodig hebben niet doorgelaten<br />
worden. We waren te gast bij Palestijnse vrouwen die<br />
betrokken zijn bij een project om de moed er in te houden. Palestijnse<br />
vrouwen met zowel christelijke als islamitische achtergrond.<br />
eén van die vrouwen woont met haar gezin in een huis<br />
dat aan drie kanten omgeven is door de ‘muur’ (zie foto). in de<br />
tijd van één dag werd alle uitzicht ontnomen. Dat is in dit geval<br />
letterlijk - maar velen ervaren dat ook in figuurlijke zin zo.<br />
israëli’s noemen het de ‘veiligheidsmuur’ of ‘veiligheidshek’ (het<br />
is gedeeltelijk muur, gedeeltelijk hek); want door die muur zijn<br />
de zelfmoordaanslagen binnen israël tot een einde gekomen.<br />
De ‘apartheidsmuur’ zeggen de Palestijnen; ‘we zitten gevangen<br />
in ons eigen land en het leven wordt ons zeer moeilijk gemaakt’.<br />
Ze hebben allebei gelijk. Het is maar net waar je het probleem<br />
binnenstapt. steeds weer wordt duidelijk dat er sprake is van<br />
twee verhalen waarin geen plaats is voor de ander.<br />
15
PolAriseriNG<br />
‘Alles over israël is gepolariseerd’ - zo stond een paar weken geleden<br />
als kopje in een krant. Dat is iets wat je steeds weer aan<br />
den lijve ondervindt. in de kerkorde van de PKN staat dat de kerk<br />
onopgeefbaar verbonden is met het volk israël. Dat volk dat ook<br />
voor een niet onbelangrijk deel leeft in de Joodse staat. Die staat<br />
die bestaat sinds 1948 en die bedoeld is als een veilige plaats<br />
voor onze joodse broeders en zusters die zo ontzettend hebben<br />
geleden onder het antisemitisme dat in europa geleid heeft tot de<br />
Holocaust. Zes miljoen europese Joden vermoord, alleen omdat<br />
ze Jood waren. onbegrijpelijk en verschrikkelijk. Die Joodse staat<br />
die sinds de stichting zoveel strijd heeft gekend. De Joodse staat<br />
die in 1967 tegen haar wil de Westbank en oost-Jeruzalem (tot<br />
dan door Jordanië bezet) en Gaza (tot dan door egypte bezet)<br />
heeft bezet. tegen haar wil - dat is met de stukken aan te tonen.<br />
onderhandelingen daarna leidden niet tot teruggave. Jordanië<br />
en egypte wilden dat niet. Die bezetting is daarna een eigen leven<br />
gaan leiden met alle ellendige gevolgen van dien. Gevolgen die<br />
doorgaans niet goed te praten zijn. Werkelijke verbondenheid<br />
met israël sluit kritiek bepaald niet uit. integendeel. ook de directeur<br />
van het CiDi (door Conny mus de spreekbuis van de staat<br />
israël genoemd) is zeer kritisch. Het gevolg van die bezetting is<br />
dat de meeste Palestijnen het buitengewoon moeilijk hebben.<br />
er leven in de gebieden zo’n 50.000 Palestijnse christenen. Georganiseerd<br />
in een aantal kerken. sommige daarvan gaan terug tot<br />
zo ongeveer de begintijd van het christendom. Ze zijn een heel<br />
kleine minderheid in islamitische (soennitische) omgeving. Deze<br />
kerken hebben nu aan de bel getrokken bij de kerken in de wereld.<br />
Klokkenluiders om duidelijk te maken hoe moeilijk het leven<br />
is geworden. Ze roepen om onze solidariteit. uiteraard niet<br />
alleen solidariteit met de christenen daar, maar met alle Palestijnen<br />
die in de verdrukking zitten. Het Kairosdocument roept op tot<br />
een boycot van alle producten die uit de Joodse nederzettingen<br />
(gestolen land wordt dat genoemd) in de Westbank komen. Het<br />
kan ook zijn dat de bedoeling is om tot een boycot te komen van<br />
alle producten uit israël zoals in de jaren ‘80 opgeroepen werd<br />
producten uit Zuid Afrika te boycotten.<br />
De sPAGAAt VAN De DuBBele soliDAriteit<br />
16<br />
op de inhoud van het Kairosdocument valt naar mijn gevoel<br />
- theologisch, historisch en economisch - heel veel af te dingen.<br />
Dat neemt niet weg dat we het serieus moeten nemen als<br />
noodkreet. er wordt in de Palestijnse gebieden veel geleden. De<br />
politiek van israël verdient een kritische benadering - zoals de<br />
politiek van elk land. Juist vanwege de onopgeefbare verbondenheid<br />
met het volk israël mogen we kritisch zijn. in het ballet<br />
en bij het turnen is de spagaat (de benen een gestrekte hoek<br />
doen vormen) een bewonderd hoogstandje. Het kan bijna niet<br />
maar toch.... Zo voel ik ook de onopgeefbare verbondenheid<br />
met het volk israël en de solidariteit met het Palestijnse volk als<br />
een spagaat. Heel moeilijk - maar het kan. Het moet. solidair met<br />
wie? met israël én de Palestijnse gebieden! met Joodse en Arabische<br />
israëli’s en met Palestijnen in de Westbank en Gaza.<br />
is er HooP?<br />
‘twee verhalen waarin geen plaats is voor de ander.’ zo beschreef<br />
ik de oorzaak die me tot die spagaat dwingt. en dan kun<br />
je je afvragen: is er hoop voor de toekomst in dit verschrikkelijk<br />
moeilijke conflict, dat ook nog eens plaatsvindt onder het<br />
vergrootglas van de publieke opinie. Je hoeft het woord israël<br />
maar te laten vallen of de polarisatie begint inderdaad onmiddellijk.<br />
toch mogen we de hoop niet opgeven. in zijn prachtige<br />
boek ‘leven met verschil’ schrijft de orthodoxe opperrabbijn<br />
van engeland, Jonathan sacks, op bladzijde 254: ‘een uitermate<br />
belangrijk onderscheid dat ik al nadenkend over de joodse geschiedenis<br />
heb leren maken, is het verschil tussen optimisme<br />
en hoop. optimisme is het geloof dat de dingen beter zullen<br />
worden. Hoop is het vertrouwen dat wij samen de dingen beter<br />
kunnen maken. optimisme is een passieve deugd, hoop een actieve.<br />
er is geen moed voor nodig een optimist te zijn, maar er is<br />
heel wat moed nodig om hoop te hebben.’<br />
in israël en in de gebieden zijn projecten opgestart die als ‘tekenen<br />
van hoop’ gezien kunnen worden. ook <strong>Nes</strong> <strong>Ammim</strong> met<br />
zijn ‘Centrum voor ontmoeting en dialoog’ hoort daar bij. een<br />
aantal van die projecten heb ik proberen te beschrijven in een<br />
verslag dat ik schreef naar aanleiding van de studiereis die ik in<br />
januari meemaakte. Wie daarin geïnteresseerd is kan het bij mij<br />
opvragen: pietwarners@gmail.com of 0651006575<br />
NeDerlAND- BeriCHteN
o J e C oVerleGorGAAN VAN JoDeN eN CHristeNeN<br />
Verklaring ter zake van het Kairos-document<br />
1. Het oJeC heeft kennis genomen van het verschijnen van het<br />
Kairos document ‘uur van de waarheid – een woord van geloof,<br />
hoop en liefde uit het hart van het Palestijnse volk’, te presenteren<br />
op 22 december in de Domkerk te utrecht aan de Nederlandse<br />
Kerken.<br />
2. ondanks het feit dat het oJeC van mening is dat er theologisch,<br />
historisch en politiek het nodige aan te merken is op het<br />
stuk wil het oJeC het document zien als een poging van Palestijnse<br />
christenen om een voor hen zeer moeilijke situatie onder<br />
de aandacht te brengen. met de opstellers van dit document<br />
hoopt het oJeC op een rechtvaardige politieke regeling die vrede<br />
en veiligheid biedt voor alle betrokkenen in het conflict.<br />
3. Het oJeC heeft bezwaren tegen de insteek van de opstellers<br />
vanuit een dominante christelijke theologie, die weinig of geen<br />
ruimte laat voor het joodse religieuze zelfverstaan en die de<br />
kenmerken vertoont van een superioriteitspositie van het christendom<br />
ten opzichte van het jodendom.<br />
4. ‘Beloften, verkiezing, volk, land’, het moet naar de mening<br />
van de opstellers nieuw worden gezien. Zij die deze christelijke<br />
opvatting niet delen, hangen niet een ‘levend woord’ aan, maar<br />
een ‘dode letter’. Het lijkt erop dat het jodendom gediskwalificeerd<br />
wordt. een kwalijke zaak.<br />
5. Het oJeC merkt op dat het joodse narratief volkomen ontbreekt.<br />
evenmin wordt er verwezen naar de historische verbondenheid<br />
van het volk israël, het Joodse volk, door de eeuwen<br />
NeDerlAND – BeriCHteN<br />
heen, met dit land. Voorts mist het oJeC een duidelijke verwijzing<br />
naar het bestaansrecht van de staat israël.<br />
6. Het oJeC ervaart het als pijnlijk dat ‘terreur en raketten’ gezien<br />
worden als gerechtvaardigde uitingen van Palestijns verzet.<br />
De zin ‘We hebben groot respect voor hen die hun leven gaven<br />
voor onze natie’ ( 4.2.5) lijkt sympathie uit te drukken voor<br />
terreur en wekt daarmee weerzin.<br />
7. Het oJeC is van mening dat de oproep tot ‘desinvestering en<br />
economische en commerciële boycot van alles wat de bezetting<br />
en bezetter geld oplevert’ geen effect zal sorteren. effectiever<br />
is het om met behulp van de internationale europese im- en<br />
export regelingen zuiver om te gaan met goederen- en geldstromen<br />
uit de regio.<br />
8. Dat het oJeC het stuk serieus wil nemen is omdat het oJeC<br />
een roep om vrede beluistert. Het stuk geeft vervolgens aanleiding<br />
voor een diepgaand gesprek over meningsverschillen.<br />
9. in de geest van het Alexandria Proces, januari 2002, zoekt<br />
het oJeC de oprechtheid in het stuk te herkennen en moedigt<br />
daarmee het gesprek aan over de wezenlijke zaken van recht,<br />
gerechtigheid, vrede en veiligheid voor Palestijnen en israeli’s,<br />
zodat het uiteindelijk beide volken gegeven zal zijn in vrede te<br />
wonen.<br />
Namens oJeC, drs. marieke den Hartog, secretaris,<br />
sint-michielsgestel, 22 december 2009. tel. 06 - 1430 46 42.<br />
CHristeliJKe stemmeN oVer Het JoDeNDom<br />
De periode 1946-2006 is van grote betekenis geweest voor de<br />
kritische bezinning op de relatie van de Nederlandse kerken<br />
met het Jodendom en de staat israël. Hierin heeft het iCi (interkerkelijk<br />
Contact israël) een belangrijke rol gespeeld als overlegorgaan<br />
van het merendeel van de Nederlandse kerken.<br />
Dr. Gert van Klinken, docent kerkgeschiedenis aan de theologische<br />
universiteit van Kampen heeft een boek geschreven dat<br />
hierover een uitstekend overzicht geeft. uitgangspunten zijn:<br />
waarom, waarmee is het begonnen en wat zijn de vooruitzichten<br />
van het iCi, waarin zeven kerken zijn vertegenwoordigd, onder<br />
wie de PKN, de rK en Hadderech, de vereniging van Jezus messias<br />
belijdende joden. Voor ieder die ook maar iets met israël<br />
of het Jodendom te maken heeft, is dit boek beslist een “must”!<br />
Het leest als een spannend verhaal, geen droge opsomming<br />
maar een boeiende uitleg van verbanden en achtergronden.<br />
Gert van Klinken – Christelijke stemmen over het Jodendom<br />
– zestig jaar interkerkelijk Contact israël (iCi),<br />
1946-2006, 192 pag., € 16.<br />
eburon Delft, isBN 978-90-5972-329-0.<br />
17
FiNANCiëN – VerANtWoorDiNG<br />
in magazine 4/2009 werd uw bijdrage gevraagd voor <strong>Nes</strong> <strong>Ammim</strong><br />
Nederland zelf. Zoals u zich misschien nog kunt herinneren,<br />
was de slogan daarbij “<strong>Nes</strong> <strong>Ammim</strong> gelooft in haar toekomst”.<br />
in totaal is er nu voor dit doel ca. € 17.000 ontvangen.<br />
Daarnaast hebben we in de afgelopen drie maanden een donatie<br />
van € 1.000 ontvangen voor nieuwe gereedschappen, giften<br />
van diverse diaconieën voor een totaal bedrag van € 3.500, een<br />
legaat van € 3.000 en diverse kleine giften voor een totaal bedrag<br />
van bijna € 1.000 voor het opknappen van het Gravemeyerplein<br />
in <strong>Nes</strong> <strong>Ammim</strong>. in het volgende magazine zult u over<br />
dit laatste project, dat als spontane privé actie van enkele (oud)<br />
<strong>Nes</strong> <strong>Ammim</strong>ers is begonnen, meer horen.<br />
Wij danken alle gevers heel hartelijk voor al deze ruimhartige<br />
BeDANKBrieF<br />
<strong>Nes</strong> Ammin, 28 januari 2010<br />
eCosAVe investment BV<br />
t.a.v. De heer Daniel Vandy<br />
Noorderbaan 25<br />
8256 PP Biddinghuizen<br />
Geachte heer Vandy,<br />
een paar dagen geleden werd er bij ons in <strong>Nes</strong> <strong>Ammim</strong> een grote<br />
kartonnen doos (geopend en behoorlijk verfrommeld) afgeleverd,<br />
met een inhoud waar wij al geruime tijd naar uitkeken. overigens<br />
de inhoud was niet beschadigd. onze eerste gedachte was,<br />
mooi onze bestelling is aangekomen. maar toen wij de brief lazen,<br />
begrepen wij verheugd dat onze bestelling getransformeerd was<br />
naar een gift. Hartelijk dank voor de spaarperlators en de waterbesparende<br />
douchekoppen. De spaarperlators hebben wij direct<br />
overal geïnstalleerd. met het installeren van de waterbesparende<br />
douchekoppen moeten wij nog even wachten. De gasten die ver-<br />
GiFteN<br />
u kunt het werk van <strong>Nes</strong> <strong>Ammim</strong> steunen door een gift over te<br />
maken op Postbankrekening 55 556 ten name van stichting <strong>Nes</strong><br />
<strong>Ammim</strong> Nederland te Apeldoorn.<br />
een gift aan <strong>Nes</strong> <strong>Ammim</strong> is aftrekbaar voor de inkomstenbelasting.<br />
Voorwaarde is wel dat het totale bedrag van al uw giften<br />
minimaal 1% en maximaal 10% van het onzuivere inkomen bedraagt.<br />
tevens dient het totale bedrag van al uw giften ten minste<br />
60 euro te zijn. Het is ook mogelijk <strong>Nes</strong> <strong>Ammim</strong> bij testament<br />
te begunstigen met een legaat. <strong>Nes</strong> <strong>Ammim</strong> is door de fiscus namelijk<br />
erkend als ‘instelling van algemeen nut’. Bij een notaris<br />
kunt u een testament laten opmaken waarin u een vast bedrag,<br />
een legaat of een gedeelte van uw vermogen nalaat. Hierbij is<br />
het van belang te weten dat <strong>Nes</strong> <strong>Ammim</strong> zich bij het besteden<br />
ontvangsten in de laatste drie maanden, december 2009, januari<br />
en februari 2010.<br />
De acceptgiro bij dit nieuwe eerste magazine van 2010 is als<br />
altijd bestemd voor het jaarlijkse lidmaatschap van onze stichting.<br />
o.a. de kosten voor het magazine worden hiervan betaald.<br />
Wij vragen u om, indien mogelijk, iets meer te geven dan de<br />
vaste contributie van €. 18 per jaar.<br />
ook andere giften kunnen worden overgemaakt op giro 55556<br />
t.n.v. <strong>Nes</strong> <strong>Ammim</strong> Nederland in Apeldoorn o.v.v. het doel waarvoor<br />
u wilt geven.<br />
De penningmeester, Peter Hoffer<br />
bleven in de kamer waar uw ouders zo’n douchekop al hadden<br />
aangebracht, klaagden over het geringe douchecomfort. Waarschijnlijk<br />
heeft dit te maken met het feit dat wij noodgedwongen<br />
de druk van het water hebben moeten verlagen om te voorkomen<br />
dat de aanvoerpijp van het water het zou begeven. Wij zijn nu<br />
bijna zover dat deze aanvoerpijp vervangen gaat worden door<br />
een nieuw aangelegde pijp. Dan gaan wij natuurlijk direct uittesten<br />
hoe de gasten op de waterbesparende douchekoppen reageren.<br />
Wilt u onze dank voor uw gift ook overbrengen op het <strong>Nes</strong><br />
<strong>Ammim</strong> team België onder leiding van marijke en Peter Janssen-<br />
sajet. Hartelijk dank ook voor uw goede wensen voor het nieuwe<br />
jaar. Wij vanuit <strong>Nes</strong> <strong>Ammim</strong> wensen u ook alle goeds toe voor u<br />
en uw dierbaren en voor uw bedrijf.<br />
Albert van der Woude<br />
Financieel manager <strong>Nes</strong> <strong>Ammim</strong><br />
van de nagelaten middelen nauwgezet houdt aan richtlijnen die<br />
de erflaters hiervoor hebben aangegeven.<br />
indien u <strong>Nes</strong> <strong>Ammim</strong> voor langere tijd wilt steunen met een<br />
jaarlijks vast bedrag, dan is een schenking via een notariële<br />
akte wellicht een mogelijkheid. Dit heeft als voordeel dat deze<br />
schenking volledig aftrekbaar is voor de inkomstenbelasting. De<br />
fiscale drempel, zoals bij giften, is hierop niet van toepassing.<br />
De voorwaarde die de belastingdienst stelt is dat de jaarlijkse<br />
schenking gedurende minimaal vijf jaar moet worden gedaan.<br />
<strong>Nes</strong> <strong>Ammim</strong> heeft een ANBi status, dat betekent dat uw gift aftrekbaar<br />
is van de belastingen.<br />
18 NeDerlAND – FiNANCiëN
GeZiCHteN iN <strong>Nes</strong> <strong>Ammim</strong><br />
Hieronder een overzicht van de mensen die in <strong>Nes</strong> <strong>Ammim</strong> verblijven en die vanaf december 2009 zijn aangekomen of werden<br />
verwacht en van degenen die onlangs zijn vertrokken. Voor de continuïteit van <strong>Nes</strong> <strong>Ammim</strong> is het belangrijk dat er mensen zijn<br />
die langere tijd blijven. maar een kort verblijf, bv. van vutters, stagiairs of mensen die hun vakantie werkend in <strong>Nes</strong> <strong>Ammim</strong> doorbrengen,<br />
wordt ook beslist gewaardeerd. Wij wensen allen, die begonnen zijn in <strong>Nes</strong> <strong>Ammim</strong> (wonen en werken) een verrijkend en<br />
interessant verblijf in <strong>Nes</strong> <strong>Ammim</strong> en israël toe. Allen die weer thuis zijn bedanken wij hartelijk voor hun inzet en wij hopen dat zij<br />
zich bij hun thuiskomst willen inzetten als ambassadeur voor <strong>Nes</strong> <strong>Ammim</strong>.<br />
meNseN Die iN <strong>Nes</strong> <strong>Ammim</strong> WoNeN eN WerKeN<br />
lANGVerBANDers, ZiJ WoNeN eN WerKeN lANGer DAN 1 JAAr iN <strong>Nes</strong> <strong>Ammim</strong><br />
NAmeN NAtioNAliteit WerKBrANCH AANKomst VertreK<br />
Brigitte Bach CH tuin manager 14.08.2001 14.08.2010<br />
Jennie van de lagemaat Nl Verschillende activiteiten 26.06.2008 25.06.2010<br />
matty van der streek Nl Personnel manager 01.08.2008 01.09.2010<br />
sven Bergman D ts 30.06.2009 29.06.2011<br />
Karlheinz Wittmer D tuin 08.06.2006 31.07.2011<br />
Annemarie van Andel Nl Pastor 18.02.2009 18.02.2012<br />
Frans van der sar Nl Coördinator Dialoog project 18.02.2009 18.02.2012<br />
KortVerBANDers, ZiJ WoNeN eN WerKeN mAximAAl 1 JAAr iN <strong>Nes</strong> <strong>Ammim</strong><br />
NAmeN NAtioNAliteit WerKBrANCH VerBliJFsPerioDe VertreK<br />
Pietro Braccu it Hotel 5 maanden 08.05.2010<br />
Jakob Dahms D ts 6 maanden 12.05.2010<br />
sharon Brussee N Verschillende activiteiten 8 maanden 30.06.2010<br />
Kim stolze D ts 1 jaar 14.07.2010<br />
raphael errani D Verschillende activiteiten 1 jaar 14.07.2010<br />
Wenzel Kiehne D it 1 jaar 25.07.2010<br />
Katharina Kloss D Hotel/receptie 10 maanden 30.07.2010<br />
Kathy von Kymmel D Hotel/receptie 1 jaar 30.07.2010<br />
Christian schnick D Verschillende activiteiten/hotel 1 jaar 05.08.2010<br />
Hans en roshwita Kowalewsky D Village manager/hotel 1 jaar 31.08.2010<br />
roman Barkow D Hotel/receptie 1 jaar 01.09.2010<br />
David Flagmeier D GH/receptie 1 jaar 02.09.2010<br />
Frederic Hofmann D ts 1 jaar 02.09.2010<br />
lukas Poetschke D Hotel/receptie 1 jaar 02.09.2010<br />
Jolan van der laan Nl Hotel 1 jaar 30.11.2010<br />
AANGeKomeN iN <strong>Nes</strong> <strong>Ammim</strong><br />
NAmeN NAtioNAliteit WerKBrANCH VerBliJFsPerioDe AANKomst<br />
evelien Wiersma Nl Hotel 1 jaar 29.12.2009<br />
Wilfried oertel D tuin 3 maanden 03.01.2010<br />
roelof Huisman Nl ts 5 weken 08.01.2010<br />
suzanne ridderhof Nl Hoofd Dininghall 1 jaar 15.01.2010<br />
rien en trudy de lange Nl ts/hotel/village 9 weken 18.01.2010<br />
Kees van Dijk Nl ts 9 weken 18.01.2010<br />
Ali van Dijk Nl Hotel/village 6 weken 07.02.2010<br />
Henry en Greet van rheenen Nl ts/village/hotel 6 weken 07.02.2010<br />
Jaap Clifford Nl tuin 10 weken 08.02.2010<br />
Joop en ineke lubbers Nl Hotel 3 maanden 26.02.2010<br />
Carmen lindner D Hotel 1 maand 11.03.2010<br />
Valentina Peters D Hotel 1 maand 11.03.2010<br />
Hugo en Janne-marie v. Heteren Nl Hotel 3 maanden 23.03.2010<br />
ursula stoldt D Hotel 4 maanden 23.03.2010<br />
Doro Flecken D Hotel/village 2 weken 29.03.2010<br />
VertroKKeN uit <strong>Nes</strong> <strong>Ammim</strong><br />
NAmeN NAtioNAliteit WerKBrANCH VerBliJFsPerioDe VertreK<br />
ties engelsma Nl Hotel 5 maanden 28.01.2010<br />
Dinie van der Pol Nl Hotel 3 maanden 28.01.2010<br />
Wessel Nijholt Nl Hotel 3 maanden 18.02.2010<br />
Albert & Anneke Nl Financieel manager 2 jaar 20.02.2010<br />
van der Woude en hoofd dining hall<br />
NeDerlAND – GeZiCHteN<br />
19
WERKEN IN ISRAËL, JUIST NU!<br />
WERKEN<br />
IN<br />
ISRAËL,<br />
JUIST<br />
NU!<br />
WERKEN IN ISRAËL, JUIST NU!<br />
<strong>Nes</strong> <strong>Ammim</strong> nodigt in het bijzonder jonge gezinnen met<br />
<strong>Nes</strong><br />
<strong>Nes</strong><br />
kinderen <strong>Ammim</strong><br />
<strong>Ammim</strong><br />
uit nodigt<br />
nodigt<br />
om voor in<br />
in<br />
het<br />
het<br />
een bijzonder<br />
bijzonder<br />
periode van technische<br />
technische<br />
twee jaar vakmensen,<br />
vakmensen,<br />
<strong>Nes</strong> <strong>Nes</strong> <strong>Ammim</strong> nodigt in het bijzonder technische vakmensen,<br />
of langer<br />
waaronder<br />
waaronder <strong>Ammim</strong> nodigt<br />
waaronder te elektriciens<br />
elektriciens in het<br />
elektriciens wonen en uit<br />
uit bijzonder<br />
uit te werken om<br />
om<br />
om te<br />
te<br />
te solliciteren,<br />
solliciteren, technische vakmensen,<br />
solliciteren, in Israel want<br />
want<br />
want in<br />
in<br />
waaronder in<br />
<strong>Nes</strong><br />
<strong>Nes</strong><br />
<strong>Nes</strong> <strong>Ammim</strong><br />
<strong>Ammim</strong> elektriciens<br />
<strong>Ammim</strong> is<br />
is<br />
is hier<br />
hier<br />
hier een<br />
een uit<br />
een grote<br />
grote om te<br />
grote vraag<br />
vraag solliciteren,<br />
vraag naar!!!!!!<br />
naar!!!!!! want in<br />
<strong>Nes</strong> <strong>Ammim</strong> is hier een grote vraag naar!!!!!!<br />
<strong>Nes</strong> <strong>Ammim</strong> is verder op zoek naar:<br />
<strong>Nes</strong> <strong>Ammim</strong> is verder op zoek naar:<br />
- <strong>Nes</strong> <strong>Ammim</strong> Enthousiaste is verder jongeren, op zoek naar:<br />
<strong>Nes</strong><br />
schoolverlaters en<br />
- <strong>Nes</strong> <strong>Ammim</strong> <strong>Ammim</strong> Enthousiaste is is verder verder jongeren, op op zoek zoek naar: schoolverlaters naar: en<br />
- - Stagiaires, Enthousiaste die jongeren, de handen schoolverlaters uit de mouwen en<br />
Enthousiaste<br />
willen<br />
Stagiaires,<br />
Enthousiaste<br />
die jongeren, de<br />
jongeren,<br />
handen schoolverlaters<br />
schoolverlaters<br />
uit de mouwen en<br />
en<br />
willen<br />
steken Stagiaires, gedurende die de handen minimaal uit 1 de jaar. mouwen willen<br />
Stagiaires, steken<br />
Stagiaires,<br />
gedurende die<br />
die<br />
de<br />
de<br />
handen minimaal<br />
handen<br />
uit<br />
uit<br />
1 de<br />
de<br />
jaar. mouwen<br />
mouwen<br />
willen<br />
willen<br />
- Vutters, steken<br />
steken<br />
steken gedurende<br />
gedurende<br />
die gedurende voor een minimaal<br />
minimaal<br />
minimaal periode 1 van 1 jaar.<br />
jaar.<br />
jaar. 3 maanden aan<br />
- Jonge gezinnen die graag 2 jaar in <strong>Nes</strong> <strong>Ammim</strong><br />
- - de Jonge Jonge slag gezinnen willen gezinnen<br />
- Jonge gezinnen<br />
gaan. die die<br />
die graag<br />
graag 2 2<br />
2 jaar jaar<br />
jaar in in<br />
in <strong>Nes</strong> <strong>Nes</strong><br />
<strong>Nes</strong> <strong>Ammim</strong><br />
willen wonen en werken.<br />
<strong>Ammim</strong><br />
- Technische willen willen<br />
willen wonen<br />
wonen<br />
mensen: en en<br />
en werken.<br />
werken.<br />
loodgieter,<br />
- Vutters, die voor een periode van 3 maanden aan<br />
- -<br />
- Vutters,<br />
Vutters,<br />
timmerman Vutters, die die<br />
die voor<br />
voor<br />
of voor schilder. een een<br />
een periode<br />
periode van van<br />
van 3 3<br />
3 maanden<br />
maanden aan<br />
de slag willen gaan.<br />
aan<br />
Meer<br />
de de<br />
de slag slag<br />
slag informatie?<br />
willen<br />
willen gaan.<br />
gaan.<br />
Meer informatie?<br />
Voor Meer<br />
Meer Meer informatie informatie?<br />
informatie? over werken op <strong>Nes</strong> <strong>Ammim</strong><br />
Meer Voor informatie informatie? over werken op <strong>Nes</strong> <strong>Ammim</strong><br />
kan Voor<br />
Voor Voor contact informatie<br />
informatie worden over<br />
over over opgenomen werken<br />
werken<br />
op<br />
op op<br />
<strong>Nes</strong><br />
<strong>Nes</strong> met: <strong>Nes</strong><br />
Voor informatie over werken op <strong>Nes</strong> <strong>Ammim</strong><br />
<strong>Ammim</strong><br />
kan contact worden opgenomen met: <strong>Ammim</strong><br />
Stichting kan<br />
kan kan<br />
contact<br />
contact <strong>Nes</strong> worden<br />
worden <strong>Ammim</strong> worden<br />
kan contact worden opgenomen<br />
opgenomen<br />
opgenomen met:<br />
met:<br />
Stichting <strong>Nes</strong> <strong>Ammim</strong><br />
met:<br />
Looiersdreef Stichting<br />
Stichting<br />
<strong>Nes</strong><br />
<strong>Nes</strong> <strong>Nes</strong> 805<br />
Stichting <strong>Nes</strong> <strong>Ammim</strong><br />
<strong>Ammim</strong><br />
Looiersdreef 805 <strong>Ammim</strong><br />
7328 Looiersdreef<br />
Looiersdreef HZ Apeldoorn<br />
Looiersdreef 805<br />
805 805<br />
7328 HZ Apeldoorn 805<br />
tel. 7328<br />
7328 7328 055 HZ<br />
HZ HZ - Apeldoorn<br />
Apeldoorn<br />
53 Apeldoorn 49 339<br />
7328 tel. 055 HZ - Apeldoorn<br />
53 49 339<br />
E-mail: tel.<br />
tel. tel.<br />
055<br />
055 055 post@nesammim.nl<br />
tel. 055 - 53<br />
53 - 53<br />
53 49<br />
49 49<br />
49 339<br />
339 339<br />
E-mail: post@nesammim.nl<br />
339<br />
E-mail:<br />
E-mail: E-mail:<br />
E-mail: post@nesammim.nl<br />
post@nesammim.nl<br />
post@nesammim.nl<br />
Website: www.nesammim.nl<br />
Website:<br />
Website:<br />
www.nesammim.nl<br />
www.nesammim.nl
Change language