Download PDF - Limburgse Natuurgidsen

SCHOEBEN ROGER
OORPSSTRAAT 6?
3745 EIGENBILZEN

2
ERrcA: llde jaargang. Dit is het nur¡mer vsn eepteurber 1943.
Erica is een drienaendelíjkee uitgave van de Werkgroep Liurburgae Natuurgi
De Vereniging is aangesloteh bij NAL, Natuurbeechermingeactie Linburg.
Nstionaal Verbond voor de Natuurbeecheruing
Voorzitter: Roger Schoebben, Dorpestraat 62, 37t+2 Eigenbilzen; Oll/41.31.86.
secretariaat: cécile ulenaers, steenweg Linde 66, 35to peer; olll73.5z.7g,
Penningneester : ide¡n. RekeningnLûmer : 235-OOIO248-25.
Redaktie: alle leden van de t{erkgroep en andere.
Redaktieraad: Theo Dreesen, Neeroeterenstraat 53 , 367I Opoeteren ; .86.43.5h.
silvaen Janssen, Denneetraat 6, 3660 opblabbeek.g5.49.06.
Cécile Ulenaere, Steenweg Linde 66, 3570 Línde-Peer73.52.79.
Sanenetelling, vormgrvin¡! en productie: Jef Leijeeen.
litelkarÍkaturen: Dan Jacob.
Druk en bundeling: Fgnilie Van Houtte.
Erica verschijnt op 2l ¡naart, 2l juni, 2l eeptember en 2l deceurber.
copij'binnen op: 15 februari, 15 oei , 15 augustus en 15 november.
Gehele of gedeeltelijke overname van artikelen uir deze uitgave ie al.leen
to€gel8ten ten dienste van de natuurhscherrning en pas ns con¡act met de
auteurg.
Meningen, stel.l.ingen en uitspraken in deze uitgerre, stri jdig æt de doeletel
lingen van de l.Ierkgroep, worden na beraad door de redaktieraad .rao coûæntaar
voorzien. Recht op antwoord is echter ten allen tijde gewaarbo'rgd.
l. Voorpagina.
2. Inhoud.
3. ALzo sprak de voorzitter.
5. Vormingsactivi teiten.
6. tlandelprogrannn.
7. Totdat de bon valt.
8. Bij leven en welzijn.
13. Beheer van heÈ reaervaat Het
14. Meke love, not hrar.
Jong geleerd:
18. Pl.antennanen in de volketaal.
21. Kijk odroog: herfsteterrebeelden.
22. Herfetgedicht.
23. Evolutie, deel 7.
27. Na de vacantie, even grinniken.
Dat tvas het:
28. Contactdag Lcmurel 5 juni 83.
30. GYaven in een ¡foeve, oct 82.
33; Herf stwandeling æt paddeetoelen, oct. 8l .
lerug naar de natuur:
35. 2600 uren waken bij een havikhorst.
37. Ezel.tjes, een verhaal voor kinderen.
39.
40.
NAl-gedeelte.
Natùi¡rkruiswoor draadae 1 .
Mare op Brussel vanuit Limburg.
unhcuC
Koelerheike.

lzo sprck
J
W
de ondervootrzuffier
Beste Vrfenden,
Wle dacht dat zo'n ouderwetse zomer niet meer kon is wel bedrogen
uitgekomen. Een lange hete zonìer om van aan onze kleinkinderen
te vertellen.
VakantietiJd, het ts normaal. dat ook de natuurgidsenact:iviteiten
even stilliggen. À1 zullen velen zich in hun al dan niet verre
vakantieoorden toch wel met natuurexploratie hebben bezig gehouden.
Maar goed, september lljkt een drukker naJaar aan te kondigen
Àls Jullie deze DRICA ontvangen, hoop ik velen onder u ontrnoet te
hebben, mfsschlen op de voorbereidende wandellng op 4 september,
maar zeker op de Nationale Natuurbeschermingsdag op 18 september
te Stokkem.
Nu is de herfst niet zo bruisend en exploslef als de lente,
maar toch heeft denatuur ons veeL te bleden. Ik zou even ook wat
reklame w11Ien maken voor onze vormlngsactivlteiten: een paddestoelenwandellng,
een geologische uitstap en zeker de excursie
naar dat rnachtige landschap Zeeland met zlJn tienduizende vogels.
ExcLusleve gelegenheden zouden wÍJ zeggen en meer inlichtingen
daarover vind Je verCer in dit nunmer biJ de vormingsactlviteiten
en biJ de rubriek "Dat was het".
Maar er is iets anders waarop lk speciaal de aandacht zou willen
vestigen: de Nationale Vredesbetogfng op 23 october te Brussel
Dit heeft niets te maken met sympathie voor links of rechts, oost
of west, maar alleen met de zoÊq over de toekomst van onze leefomgeving,
met de kommer voor de wereld dle we voor onze kinderen
nalaten. Om het immorele van de wapenwedloop te lllustreren, geef
lk enkele ciJfers die ik putte ult het Jaaroverzicht van Spectrum:
-Wereldultgave voor milltalre doeleinden: meer dan 20 blLjoen;
dat is een milJoen keer één milJoen Belgische frank per Jaar of
60 mitJard frank per dag.
-Hiervan lsomt 7O )6 op rekening van de twee "gtroten" zLJnde NAVO
en WÀRSCHÀUPÀCI.
-1OO milJard frank wordt per Jaar uitgegeven voor militair onderzoek
en ontwikReling.
-Er vordt een enorm beslag gelegd op de grondstoffen: biJvoorbee
elk r¡an de 124.OOO tanks fs een verknoeiing van 32OO kgr Àlu¡nlni
urì, loOo kgr Chroqn, 5OO kgrr Ntangaan en 25O kgr Ntkkel.
_3

4
Er¡ dlt alles gebeurt onrdat de ene denkt dat "de andere" ster
ker ls of wordt, terwfjl etk van beide in staat ls om de wereld
lOO maal totaal te vernietigen. Kan het nog absurder en Lmnore-
Ier? Paul Newman, bekend acteur maar ook bekend voorvechter van
de wedesbewegfng in Àmerlka, drukte het zo uitz "ALs íii.i en ík
in een kelde? ool eplooíeoen zítten, naakt het dan íete uít dat
i¿i 8 Lueífens hebt en ik maan 6 ???n De huldlge bewapeningsspiraal
Leldt onontkomeliJk tot een volgende (kern)oorlog, btaarna
.tDe oùe?T,eoenden de doden zulT,en beníiden" zoals de bekende ,éleskundige
Helen Cal-dicott het uitdrukte. Ik doe dan ook een dringende
oproep om Uw vredeswil tot ufting te brengen. En dat kan
op 23 october te Brussel. Sluit Je aan blj de verenigingen die
autobussen fnleggen of neem het lnitlatlef zel.-t in he¡nden.
Zo. Ondanks deze bittere overweglngen, vtens lk toch allen
een prettlge en zonnfge herfst. Voor de talriJke ctrrslsten te
Bree, voor wie nu de besLissende mornenten komen van eindwerk en
stagewandeling, $rens lk vee} moed en doorzettlngsvermogen. In
de rangen van de milleubewegÍng zLJn overal handen tekort.
Theo Dreesen, Opoeteren.
OnderVoorzitter van de Werkgroep Limburgse Natuurgidsen.
Het gerucht gaat, dat wiJ gewonnen hebben.
Deze lllustratie uit de Volksmacht nr. 2L/82 is duidellJk gen

il F
E
t¡
vo r nn I ngs actn vu te [te n
18 sept: Nàff ONÀLE NATUURBIISCHERI'IINGSDÀG te Stokkem aan de Maas.
Zíe Numrner Z bn tusse¡¡nummmer 2 van Jaargang 1983.
09 octo: PADDESTOELENTOCFIT op de KlnderboerderiJ te Hasselt.
Met Àndré Vandesande en Rik L,.tbbot lopen we door het paradiJselijk
loofbos en ì',ewonderen de kler¡renwissellng
van bladeren en paddestoelen. Zíe: "f)at !¡as het",
23 octo: NÀTION.ALE VREDESBETOGING TE BRUSSEL. In 1981 waren yte me
2OA.OOO om ons ongenoegen te laten bltJken over de verspillingswaanzin
ten voordele van enkelen. eén leuze was
duidelf Jk genoeg voor zichzelf : l,lEG DIE B1l'tl,tEN, WERK VE
60l,lME! Ze schiJnen het echter nog niet gehoord te hebben.
Daarom gaan we dlt Jaar met 4OO.OOO, want ?¡et ls nodig.
Nu meer dan ooit tevoren.
Groen Llmburg gaat naar Brussel onder de Groene Vlag,met
de bus van NÀL: Natuurbescherminsgactj-e Limburg.
Inschrijven: NaI-Midden-Llmburg: 450-0424'182-74, stortln
15O frank, vermelding: Betoglng 23 october Brussel.
Inlichtlngen: Gufdo Huighens z Ol3/55.2O.23,
cust Feyen : oLl/53.53.90.
Bushalten: 12.Oo uur: Kanaalkom Hasselt.
12.10 uur: Zonhoven aan de Kerk.
L2.L5 uur: Houthalen aan het Kruispunt.
12.30 uur: tummen op het Dorpspleln.
06 nove: GEOLOGfSCIIE UITSTAP doorheeù Limburg. tlet Frans Keyers
en Paul Denis, 2 experten terzake, wordt dat een even
groot succes aLs in L982. ZLe: I'Dat was het" .
Verzamelen: Genk Statlon 09.OO uur,
11 dece: BUSUITSTAP NÀAR ZEELÀ¡|D. We gaan per autobus naar het
wfJdse Zeeuwse landschap om er die machtige brok natuur
te verkennen waarblJ dulzende vogels worden gorandeerd.
Kom en laat Je zien, het kan ook gezelllg met de bus.
InschriJven door stortlng van devermoedellJke prlJs
van 25O frank op rekeningnurnmer 235-0010248-75 van Cécile
ltlenaers. Vermeldlng: Busreis Zeeland. AIleen wie
betaaLd heeft is ingeschreven, BeIIen en dan nfet meegaan
gaat deze keer niet op. B1J onvoldoende lnechrljvfngen
gaan we met de auto en worden de sonmen teruggestort
of betaald.
Opstapplaatsen: 6.30 uur: Genk Station.
/.Oo uur: Hasselt Kanaalkom.
Samenstellfng van het Vormlngsactlvlteltenplan: Havee, Lurlmen.
5

6
wandeI
prognogrannnna
25 sept:
25 sept:
25 sept:
25 sept:
02 octo:
02 octo:
02 octo:
09 octo:
16 octo:
16 octo:
30 octo:
06 nove:
06 nove:
c-
Herfstwancleling op Hengelhoef .
Glds : Fl-orent Van Brabant.
9 uur op de Parking van het KasteeL, Hengelhoef, Houthal
NatuurvandelÍng te Beverl.o.
Gldsen: Mllleugroep Bero.
L4 uur aan de Jeugdclub 39/6O te Beverlo.
Hrfstwandeling te Herderen.
Gldsen: Gerry Vos en Leefmllieu Riemst.
14 uur aan.de Kerk van Herderen, Riemst.
De Broekkant te St.Huibrechts-Lil.Ie, wateringen.
Gldsen: Pierre Geunis en Lambert Theeuwis.
9 uur aan de kerk van St.Huibrechts-L111e, Neerpelt.
Vloeiweiden te Lommel-Kolonie: laarzen, geen honden.
Gidsen: de Noord-Limburgse Natuurgldsen.
14 uur, einde van de Kolonlestraat, Lommel-Kolonle.
Homberg te Beverst, Bilzen: bos en wefden.
Gids: Edgard Stevens,
L4 uur : parking Schoonbeeks'Er. ( ri chting kasteel ) Beverst .
Nieuwenhoven St.truiden: De natuur door een heksenbrLl,
magfsche krachten en kruldengebruik.
Gidsen: Mien Verdingh en gldsen Wlelewaal en Fruitstreek
l{andellng ln het Itterdal te Bree.
Gidsen: Wfelewaal Bree.
L4 uur aan de ingang van het Park te Opltter, Bree.
Tessenderlo: As en omgevlng.
Gidsen: Werkgroep Ecologie Tessenderlo.
14 uur aan de Klewlthoeve te Engsbergen, Tessenderlo.
Herfstwandeling op het Plateau van Kaestert.
Gidsen: Ivo ThJs en Leefmilieu Riemst.
14 uur aan de Kerk van Kanne, Riemst.
Koersel 't Fonteintje: bosgebied.
Gldsen: Milleugroep Bero.
L4 uur aan de Kapel 't FontelntJê¡' Koersel, Beringen.
Vloeiwelden te Lomnel,Kolonie: zle 2 october.
Appe1we1d te Beverst, Bllzen: veld en bos.
Gids: Edgard Stevens.
L4 uur:parking Schbonþeekstr (richting kasteel), Beverst.
l|
I
, a

I
o o
J
IN MEMORIÀM HERMÀII DELAI.'NOIS.
n atoo
en welz[jn
Heroan DELAUNOIS o¡erleed begin augustus in de leeftíjd van 64 jsar. Een
donderelag bij heldere he¡nel, het vellen van een boom, de val van een reus....
zo ervacde de Vlaamee Natuurbeacherníng de dood van deze man.
Velen herinneren zich ongetwijfeld nog de merkwaardige epreekbeurt op onze
jaanrergadering te Koolen-Borgloon in 1982. Weinigen zutlen echter de daadwerkelijke
betekenie hebben vermoed van de toenmLige gaatspreker. Inderdaad: Delaunoie
wae de pioníer van de rnilieuzorg in Vlaanderen, drager .¡an de fakkel
van de geeetdrift voor de nilieuzorg die hij had overgenonen van zÍjn moeder,
auteur van talloze artikelen in even zo talloze periodieken, gåstapreker op
voorna¡ne bijeenkon8ten en congresaen, niet aflatend panellid bij vele debatten,
betoger voor eeû betere maetechappij, aanhanger van de vredeebeweging, actie-
Esn voor het behoud van het Peerdabce, de tlesthoekee Duinen en de Kalnthoutse
tþide, vuríg verdedíger van de idee voor de landachapeparken, nedeatichter van
Bond Beter Iæefmilíeu, Centrr¡m voor Natuurbeschermingeeducatie en Natíonaal
Verbond voor de Natutabeecherrning, begtt¡urelid van zoveel andere verenigíngen,
bezÍeLer van het behoud van natuur én monunent die hij zag ala ondeelbaar en
rt'a€lrv8n de viaÍe geetalte kreeg ín het tijdechrift Natuur en Stedeechoon.
Ik vraag urij wel eene af hoe hoog hij zou geklouuren zijn op de ladder van
de politieke Judaebenoeuringen, ale hÍj had willen meeepelen net diegenen die
hij nu zonder ophouden ter verantwoording durfde roepen.Men kan geruat etellen:
Delaunois waa de integriteit zelve en dat ie nieachien we1 zíjn nooiste ereteken
in deze tíjd ven corruptie en verzuilíngr v8n gatkruiperij en eigenbelang.
In het dagelijke leven r¡ae elke ontmoeting net hem een uiting v¿n vriendachap
tussen gelijkgezinden, een vraag naar het wel en wee van elke dag, een
deelnaæ aan de zorg die het beataan van elke vereniging vraagt, een vonk van
grensoverechrijdende visie, een flite van analiserend en eynthetigerend ver-
Eogen, een voetstap op het pad van de grootdenkendheid. Delaunois tr'ist overal
raad op, bij hen vond je altijd oter¡n . Zíjn enorme bekm¡ernie voor de bundeling
der krachten en de samenwerking tueeen de verechillende groeperingen, líep
alg een rode draed doorheen zijn hele leven en carríère. Geen enkele discueeie
ging hij daarvoor uit de ireg, geen enke'le inepanning nas hem daan¡oor te znaar.
Frustrtiea, tegenwerking en onbegrip waren dan ook zijn deel. Ze beletten hem
echter niet, dat hij 314 van zijn energie bleef beeteden aan de verzoening der
etandpunten. lJie kan deze vurige vechter voor de bet,ere waarden vergeten, deze
glote pleiter van de eendracht net zijn vlaænde begeeetering en zijn opwekkend
redenaarotalent.

Voor rnij wae hij het u¡erkwaardiget in de zin, dat je aan hem houvast had
in de etrijd voor een achoner nilieu en een betere naatschappij. Mijn Deest
pereoonlijke herinnering blijft aijn vlijnecherpe typering van het opzet en
zijn inzicht in het kulturele niveau van ons werk bij de víering van het lOjarig
beotaan. Zijn apeciale woorden van Herkenning en lfaarderíng draag ík
slo een fakkel in nijn hart. Voor roij wae het niet alleen een eer hem te kennen,
ik deed ook nooít vergeefe beroep op hen voor Erica, hoe druk hij het
ook had.
Dag Meneer Delaunoie, epijtig dat wij ona niet r¡eer aan U kunnen optrekken.
Nu de vlam voor het srilieu op een zo ontotellend laag pítje ie gedaald, hadden
wij U meer dan ooit nodig. l,faar li¿ ruet hebt U ruimechoots verdiend. Aan l4evrouï
bieden wij onze bijzondere deelnening.
rN MEMORIAT{ MTA VÀNSTREELS.
llia VAIISTREELS overleed te uaaeeik op 2 augustug in de leeftijd van 53 jaa
Zíj vae natuurgids van de lichtíng Kinrooi, 1977. I{ij zagen haar zelden op de
activiteiten, want haar werk liet geen openbaar engogement toe. Het elorpte
haar bovendien zodaníg op, dat niete menselijke haar nog vreeud wae.
De keren echter dat zij er onmerkbaar was, etonden wij perplex van haar
eenvoud, haar minzame genoedelijkheid, haar diep nnneelijke r.tarmte, haar onverpooede
interegse voor wat wíj trachten te doen. llaar morele steun rtas een
stimulans en door haar getror¡re ruime jaarlijkse urateriële bijdrage legde zij
getuigenia af vm haar diepe bekmmernia voor de teloorgang van one stilieu.
Haar grote bezorgdheíd om lange de weg van de educatie daar iete aan te doen
kreeg daardoor geetalte. Onze bijzonder hartelijke dank daarvoor.
Dag Mia, ook jou vergeten we niet, dat je eindelijk ruet rnoge vinden.
TN MEMORIÀIIT DE KEMPENSE MOEDERS.
God echiep de noeders ondet hij niet allee zelf kon doen, aldus een heel
ot¡d en bovendien ook nog Vlaane epreekwoord.Deze Lange, hete zaur.ex wag herd
voor de oude moedere. Híj ontnam er ons verechillende ¡net de needogenloosheid
die lange hete zornere eigen ie.
Eene zag ik in nijn tuin, aldue een der nazaten, een stokoude piranide
zo maar orm¡er gevallen liggen tegen de wijze etrond die altijd al bereid ie geweeot
zo@ar aites op te vangen en in zich op te nemen.Denkend over dít onvenrachte
gebeuren, kwam ik tot de vaetgtelling, dat hij er zo m¡¡ar oud, vereleten
en ãfgeleefd waa gaan bijliggen algof de cyclue voorbij wae, aleof het
niet langer ¡oaig was deel te neoen aan het leven rrant hij had genoeg vruchten
gedragen.
- Zó otíerven ook de oude moedere: uitgeblust en afgeleefd, wije en gelaten
in hun lot, nadat ze een heel leven lang hadden gegeven, gewerkt en'gevoed,
gezorgd, gebeden en ge\rroôt @ gestalte t,e geven aan het leven dat zij hadden
leechõnkeñ. Wat een drasÊtiek schuilt er achter zot¡l''leven...wat een troost
ãoet het zijn zoveel te hebben kunnen gesen. Dank U lieve moeders, voor wie
jullie nalieten, voor jullíe zorgen, voor jullie liefde...heel veel dank.
Zo gedenken wij deze keer:
Johanna Roggen, ooeder van Aoanda en Joe Paradisr geotorven op 3l nei
in de leeftijd ian-77 jaar; Catharina Loots, moeder van Albert Mertens die ons
verliet op t juni in dè teeftijd vsr 85 jaar en Hargriet Cochier, schoonmoeder
van Eugènä w"11"n" díe van one heenging op l8 juli in de leeftijd van 88 jaar.
Aan alIe nabeetaanden bieden wij onze bijzondere deelnerning aan. tbt ie en
blijft zoaLe Gezelle zei:
-9

10
rN MEMORIAIq üULES VAIì¡VOORDEN.
De dood en geeft geen g
ZLJ voegt de nijketaf b
de krone bíi den vilten
de
ena
¿.i de epa
hoed
onbuigbare a'l,les bui gen doet.
Julee VANvooRDEN overleed te Herck-de-Sra

ZIJ LEVEN LÀl{G....
ZI.' LEVEN NOG LANGER. . . .
H¿i steunde aan zíjn zíide
de uitte boom naast hen geplant,
z¿í etengel.den hun looen- øà¿den'
ineen a'l,e etreling hart dan hant.
Hun beiden knuin "ees naan de hemel,
ge.ù-o?q, geLouterd door Goda dauu"
zij blonken nog in aoondseheme?
ale zonnegoud, eLkanden ttouu.
Een ?euzeneúk kan ttúet verbl,oeíen,
zíjn ù)ens en uerk zet verder oruo-ht,
in God.,b.L¿ift Liefde uelig groeíen
aTs nílcl,e zon en blauae tteht.
H¿i zqf een boom oan onede blíjven
ín uede?Ðoelen met ons één,
de ueemoed uít one hant xendrijoen
aL dankend doop hendenken heen..
Bij alle dood ie er echter ook hoop en níeur¡ leven in de boerderij. Deze
keer io det letterlijk het-geval geweest, want op ll oogst weerklonk een nieuw
gekraai in de woonst van Rik Rappé en Marijke van Houttã, onze ao duurbare medebeetuureleden.
Elre MARJAII kwam daar te vãorechijn. Met een luide schreerÍ,
zette ze de eerote stop naar een andere wereld, rnit¿e sater voor aarde en
lucht, duieternis voor licht, bekleroing voor de vrijheid, donkerte voor duizende
kleuren, eenzaadreid voor geborgenheid. Direct al verkondígde zíj de noderne
boodechap vtt eenvq¡d en eobert¡eíd, die ook haar ouder¡ "aãt*geñ. De vader
mnkeert niete en ie zo fier ala twee gíetere. De noeder en het ùlozende
kind atellen het uitzonderlíjk wel en trertonen dezelfde kenærken.
Proficiat van on8 allenaal. Pereoonlijk denk, en er zijn er nog die dat
denken, dat het kind letterlijk en figuurlijk te benijden iã voor dã ruimte
waarin het _Esg opgroeien; on de breeddenkenãe opnoediãg die het zal krijgen
van de onafhankelijke nensen waarbij het någ groot worãen. Mieschi"tr roiõt het
rrel de allerlaatste der Mohicanen. Of beter nãg...nieechien wordt het wel de
eerote van een gane niernre generatie die 1ak heeft aan al dat coneunptiegedoe,
die daarvoor ûiet meer wil werken, díe zich weigert te laten knechten vooi zotn
pnrllen. Het zij zo.
Ifij hopen in alle gev;rl¡ dat alle dieren van de boerderij er niet conotant
met hun neue willen bijetaan zoale dat ín het etalleke van Deilehen het geval
wasr lrant dan ie er geen plaate meer voor Rik en llaríjke. Maar dat zouden ze
ook nog wel lttmnen verdragen, traût zo zíja ze. De dieien zíjn daar even heilig
ale de Denoen, want ook dat ie leven. Dat ze heel lang en gelukkig leven: de
vader, de rnoeder en de Marjan, je hoort er beelist nog van.
De teer.en I'ferncouw Ulenaers-Gielen, de oudere van ons aller Cécile, vier-
99t-op zaterdag 2O auguatuo te Linde-Peer hun Gouden Bruiloft, het feeei van
50 jaar eaænzijn, het beleven van vreugde en pijn. TradÍtiqráe1 gebeurde dat'
æt de hele tralala en hopeaaa díe daarbij gebnrikelijk ie en rraaraan ook de
çburen zich niet-onbetuigd lieten. Het noet een feeei van jewelste geweeot
zijn naar het achijnt. ze epreken er vanddag.ûog o\rer. Het werd geviãrd naar
aloude Keopenee geltoonte net allee erop en eraan, uct veraieringen ven have en
11

12
goed. En in Linde-Peer weten ze nog lioe dat ooe!. Een echte norele opkíkker
ñoet ¿at geeeesÈ zijn, een stimul¡ns om er nog heel veel jaren bij te doen.
Onze hartelijke gelulcneneen voor de voorbíje en de ko¡nende htnrelíjkejaren
van deze nog zo flínke Eensen. Onverpooad doen ze verder en zijn ze bezig oo
rpor Cécíle de thuÍe te echeppen, die zi'J nodíg heeft en haar in staat etelt,
osì zonder ophouden al haar tijd en energie te beeteden aen onze l{erkgroeP oP
de manier zoals zij dat nu al jaren bezig ie te doen, en zonder dewelke het er
povertjeo zou æe geeteld zijn. Voor die afeerscheppíng, de bekonme¡ni¡ om
óns weit

)a
natuutr en beheer
BEHEERSWERKEN IN HEtr RESERVÀÀT ''KOELERHEIKE" TE BEEK-BREE.
Het reservaat Koelerheike llgt te Beek-Bree, Houterstraat.
Het ls ongeveer 1,6 ha groot en Ls gelegen |n een klelnechallg
natuurgebled, aanslultend met de Luysen en Marlahof. Het reservaat
bevindt zich tussen natte beemden, blJna aLlen omgeven door
houtwal.len, houtkanten en grrachten. In de omgevlng bevinden ztcn.
ook elzenbroeken en popullerenaanplantlngen met veel ondergroel.
Vanzelfsprekend wlnt d1t, Wlelewaalreservaat daardoor aan betekenis,
ondãnks het feit dat het 9 Jaar heéft gefungeerd a1s gemeenteltJke
stortplaats.
HEt perceeI werd tot 1 97 6 gebrulkt voor het I tofte n van hoo
zake 11 J k hul shoudeI I J k clfval en a f.vaI van rtegen , vraaron der beton
brokken T n het perceeI bevInden zi ch ook vers chI T I ende put ten a
gevolg van het f eI t dat hI er i n het begI n van de eeuw 2and tterd
gedol ven voor de pI aatse t 1 J ke hui zenbouw
Sedert de slultlng 1s er op het perceeL vanzelfsprekend veel
schaar- en hooghout gégroeld. Zo treffen we ln het natte gedeelte
vooral waten*llg aan en ook heel wat els.zodat we blJna kunnen
spreken van elzénbroek. Op de drogere gedeelten staan heel wat
1õnge eiken en berÌen. Vooraan l1gggl her en der betonnen brokãtuffen
verspre!.d, rtJketUk begroeld met netels en brandnetels.
Het ls de broedplaats van'zangvogels ale t,Jif-tJaf , çJrasmus en
bosrl.etzanger. De wlelewaal heeft hler ook JaarllJks ?ljn zangpost.
Om¡rllle van defnteressante tlgging en de rlJke fauna, bê-
ifoot onzeafdetlng dit perceel ln beheer te nemen en ln te richten
alg reservaat. Daarvoor werd met de gemeente Bree een huurcontract
afgesloten vari 9 Jaar.
De eerste beheerswerken bestonden uit het vertrlJderen van
aan de oppervLakte tiggend hulshoudel.lJk afval zoals bfik, plas-
tlek zakken, geraamten van meubels, enz..het heeft geen naam.
Deze afval weia langs de weg naar het reservaat gestapeld en door
de gemeente na afloóp weggeñaald. 4 contalners was de bult rlJk.
Het verwiJderen van plastlek was geen lachertJe, want hlj zat
gedeel.tefijX vast ln de grond of lag ln het water, gezien het
ferceel voór een groot gedeelte nat en moerasslg ls. Dit'werk
îergde ongeveer 3o manuien. Het, resultaat lras naar verhoudlng
en Ítet een nette lndruk na. fn een drogere perlode zaL de rest
ult het water worden opgevist en worden verwlJderd.
Vooraan fa het perceel nogal ongellJk door de her en der
verspreict llggende betonbrokken. Deze zu1len met behulp van een
,,'L
t3

14
g€meentellJke bulldozer op een hoop worden geduwd en met aarde bedekt
waarop een weelde van netels kan groeién. Heel wat zangvogels
kunnen hierin een nestplaats vinden. Vooraan zal een rlJ ¡oñen-;õ;
den aangeplant met het doel het reservaat een beetje aañ het zlchi
te onttrekken hetgeen zeker zal biJdragen tot de rúst.
Verder zal ln het moerassJ.g gedeelte waterwtlg worden gekapt
om open plekken te krlJgen waar spontane plantengioel tan ñomeñ.
Deze zlJn lnteressant voor het aantrekken van waterwlld zoatj àènA,
wa_tersnlp...Ook zal schaarhout worden gekapt op drogere gedeelten.'
ELk en Ln mindere mate berk zullen behõudeõ. bliJven-zodot ti¡h-- -stllaan
een loofbos kan vormen. Ten slotte zutlén op het reeervaat
nestkasten gehangen worden voor mezen, uJ_Ien....
ilaak Janssen, Bree.
Conservator van het reservaat Koelerheike.
nncke LEYFt¿ not vuAR
Saæn met de 40O.OOO &enoen van andere gezindten, nemen de leden van
, onze werkgroep varlzelfeprekend allemaal deel aan de grote betoging
voor de vrede die doorgaat op 23 october 83 te ¡ruseèl
Ondanks de krit 1eke f a8 e fr88r1n de IiIg re 1d zich bevindt , 18 r tìlr 88
nog ¡.em8n d die tv, rJ f.e It aan het nut vd¡ de be to 8 1n g d 1e nl' et vo
geEot I veerd l8 die 1 ch 1aat overdon derdÍt door de kat-uit- de booo-
k I jker dI e he t ml88 chfen nog beIach e 1i Jk 1'Indt ook nog J e ree t nool
Voor hen vo 1gen en ige UIt I Praken van !En8 en d 1e neten rta È ?e zeg8en
Daar kunnen de laurren onder on z I ch aan opt rekken
J.L.
"919 zLJn op vreg naar Armageddon, aLs we de huldlge koers bllJven
voÌgen...Dê kans op zo)n ongewllde oorlog zal. toénemen in de Jaren
8o, nlet alleen door de nu op gang gebraèhte déstabllÍserende-wapens,
maar ook ondat de nelging duiderlJk r¡ordt ln Amerlka, om de
miltalre macht te gebruiken voor het bevelllgen van economlsche
berangen"' (NRc 2/2/eo) prof. B. Rörlng, lesgever in de
leer van oorlog en vrede.
trBr zijn vaak mensen die a¡n historici vragen hun iete te vertellen
over de toekonot. DE hemel weet dat het uoeilijk genoeg ie íets te
weten over het verleden. De hietoricus ie niet beter in etaet dan anderen
on de toekomst te voorspellen. rn feite ie hij daartoe ¡rinder
bij machte oudat hij begrip heefr van de oneindige veeleoortigheid
nan heggeen kan gebeuren. Als treneen nij vragen i"zrrt er nog weer een
oorlog konen?rr dan ben Ík geneigd te ant¡roorden:rrAls uenoen zich in
de toekoust gedragen zoa1e ze gedaan hebben ln het verl eden dan ko'ot
t
er rreer een oorI o8 I'faar natuur1 I jk I het a 1t 1 J d moge lijk dat
zI ch ande r8 u1 len gedragen Mijn pereoonlijke intuit
ken d at d1 t onwaa r8 ch I J n 1 1J k ie, en dat er een derde wereJ.dóorl
zd 1 komen Op een da g zaI he t afachrikkingenåddel fal en OD ef te
8Chrikken (Hot¡ warI
beg !,n
o8
1979).
Prof. A.J.P, Taylor.
1e doet DI J den

,'Ik beweer, als arts, dat atoomtechnoLogie het leven op onze
planeet bedreLgt. AIs de huldlge tendens zich voorzet, zullen de
iuc{rt dle wiJ inademen, het voedsel dat wiJ eten en het water dat
vrtJ drinken spoedig besmet zlJn met zoveel radlo-actleve verontrelnlglng
dat deze voor de volksgezondheid een veel groter gevaar
vormt dan enige andere ramp dle de menshefd ooit heeft ondergaan.
"
Dr. Helen Caldlcott, arts.
a-
EBN MISDADICE BEIilAPBNING EN EEN I¡EERCALOZE VERSPILLING.
De openbare uitgaven voor de bewapening zijn in de geechiedenie nog
nooit zo hoog en zo zinlooe geeteest. t{at de juiete otr¡ang van de
beetede uriljarden en ven de oorlogeuitgarren aangaat, kent æn voornamlijk
deovenregende tendengen, niet de nauwgezette getallen,
tgant de¡¡lnroor zijn er te veel gehei¡¡en. Dat de bewapening vloekt
net elke denocratíe behoeft geen betoog: het volk wordt noch gekend
in de werkelijke bestedingen, noch in de uitvíndingen, noch in de
toepaaeing van de geepecialiseerde kennÍe van zeer weinige deekundigàn.
De helfr van alle uitvindingen betreft het militaire bedrijf
en natuurlijk zijn ze gehein..
Ten tweede worden foroidauele sommen uitgegeven voor uítruetingen,
die n een derde wer e 1door1og vo1komen waarde 1 oos zI J n en die l'n
een kernoor 1og met rake t ten van de åtmog feer o f de trato8 f.ee r u1 t
IJOT den ve m TEt I gd tanks kanonnen vr8 cht aut o I v 1 1egtüI gen
Pen d 1e geen ke rn a fueer hebben Er worden honde rden m1 1 .1 erden per
j aar be I te d aan Prduc ten van onderne[lt ngen die I chan daI ige wln-
I ten maken opzienba re steekpennin gen beta1en en wapenen leveren
díe in de T\reede tfereldoorlog goed zouden hebben gepaet ' rlaar voor
de Derde weggegooid geld zijn.
In one Lurdje zijn er æer dan honderd generaale net toPsslariaeen,
plua een daárondãr paraeiterend kader' oet een opgetros¡nelde geuníiorneerde
echare, en een zeer kostbaar materiaalr voor geen ander
doel dan een echijnveiligheid te beloven, of ou Íngezet te worden
tegen het eigen tãIk, atã ¿ít in verzet zou komen. De con-ventionele
i;;;;" zi5n ãintoor, '.b"h"lve bi j víize van naakte finantiêle uitbuiting
door een zeer kleine uinderheid.
Intugeen zijn de totale kosten voor de bewapenÍng in l98O door het
Stockholn tnternational Peace Research Institute geechaÈ opSOO.OOO
niljoen dollar per jaar, Dat is een oûvoorstelbaar bedrag, juÍet
als nen het omzet iã f¡ederlandae te:men: één uriljoen keer één niljoen
gulden, te rteten één biljoen gulden naar onze terninologie
(voor Belgie te vermenigrnrldigen net l8l
Men kan ook zeggen: duiãend miljard gulden. O."9 t'verzorgingsstaat
kan voor I5 niÍjoen menóen drijven op honderd niljerd gulden. H:a
U"ãt"g van de bãwapening kan due fomeel tien¡naal zoveel , dttz. I5O
uiljoãn menoen een veilig westers beetaan verzekeren.
In werkelijkheid kan æn
de arne landen daarvan,
eel, kleding, ondernije,
a.
er veel meer mee doen. In de Derde l{ereld,
kunnen mensen bestaan, met onderdak, voedvan
duizend gulden per jaar, dus vijfdui-
J5

16
zend gulden voor een gemiddeld gezin. Dit betekent dst nen bij
beeteding van één miljoen gulden duizend menoen een behoorlijk
leven kan verschaffen. En rnet de uitgave van één bitjoen gglden
kunnen duizend nirjoen mensen of één niljard uit de ellende worden
verloet, één vierde deel der aardebewoners en de helft ven
de aræ Í¡aeealo
Dit zijn verbluffende erijfers, maar naar. Ale de bedragen die
wegges:neten worden aan bewapening, alg investeringen zouden worden
besteed voor de productie van voedeel, kleding, ondervije,
enz...dan zou het reeultaat zijn, dat binnen tO jear de a¿rde
geen armoezaaierg meer zou kennen. De werkegelegenlreid en de pr
ductiviteit zouden een forae sprong qnhoog maken.
(De derde wereldoorlog) Anton Conetandse, anarchiet.
I'Het is moellijk voor het nrenseliJk verstand om een beqrlp te kriJ
gen van de kracht die opgesloten ligt in het betrekkelijk klelne
reactorhart en de risico's die aan de controle ervan verbonden
ziJn. In het verleden hebben we steeds kirnnen leren van technische
fouten, met kernenergie kunnen vre ons deze luxe niet meer veroorloven.
DaIe Brldenbaugh, voormallg topambtenaar
in de atoomlobby.
Ale een kerncentrale explodeert, dan zullen duizende ænaen leretond
sterven. Tlree weken later zullen weer duizenden door de akute atraling
eterven. Het haar valt uit, de huid raakt in grote flarden loe,
men begint te braken, æn krijgt diarrhee, de bloedcellen sterven af.
Men eterft dus door infectíe of bloedÍagcn. 5 jaar daarna zal er een
leuke¡nie-epidenie optreden. 15 tot 40 jaar daarna koot het tot een
kankerepideníe. Bij generatiee daarna zullen er waarochijnlijk uievorminþen
optreden.
Helen Caldicott, art8.
"Kernenergie is een "teehnisch wonder" gevrorden en het 1s nlet dul
dellJk wie het controleert en of het eigenllJk wel gecontroteer4
vrordt. "
Dale Brldenbaugh, voormalig topa¡nbtenaar
btJ de atoomlobby.

Auerike heeft op dít ogenblik ongeveer 30.000 kernbo¡nen.
Rr¡sland heeft op dit ogenblik ongeveer 2O.O0O kernbøen.
Aærika is r¡an plan in de koende jaren nog eens I7.OOO kernbomen
te maken. Rusland wil er ook nog 13.OOO maken. Samen ie dat dan
80'.OOO kernbcmnen rond l99O en elk van die bomen heeft een kracht
die vele malen groter ie, dan de boo die in 1945 op Hiroehina rrerd
Seworpen.
Men heeft berekent dat binnen 30 dagen na een algehele kernoorlog
90 Z van alle Aærikanen, Rueeen en Europeanen zal dood zijn.
Er zullen rriljoenen rottende lichanen zijn. Er zullen epidenien
ontotaan van alle ziekten die we nu onder controle hebben: typhue,
pest, polio en dyaenterie. Er zullen weinig of geen aftgen zÍjn.
Er zullen geen uredicijnen zijn. De nog Lenenden en 8tærvenden zullen
aan hr¡n lot overgelaten zijn. De beschaving zoale nij die nu
kennen zal totaal vernietigd zijn.
De levenden zullen de doden benijden.
Dr. Helen Caldicott, arts.
"Ik ben tot de overtulging gekomen, dat kernenergie let^s is wat
lre ona niet kunnen veroorloven en 1k zal al het mogellJke doen
om deze overtuiging kenbaar te maken aan het publlek dat uiteindelljk
zal moeten beslissen over het al dan niet verder zetten
\ran het kernenergleprogramma Dale Brldenbaügh, voormarlg top_
ambtenaar biJ de atoomlobby.
Zo, dat Ls dan dat. Ik hoop dat nu ledereen inzlet dat het nodlg
ls deel te nemen aan de grote r¡redesbetoging van 2.3 october 1983.
te Brussel.
J. L.
rriTf
5c D 1 J¿ xrr¡rcr¡ ox
6crroñ¡D Îc ætAlC" Ji ce't
r,lrctt^¡ß orrô¡e^L ol,¿eullÃ
aúaâr Í,alÍ rT., ¡tiotlfor
Olr O.oa aCU ,lsrÍooÀ ^UJ3 I
ôarlolîCu 'rC btoß
a
t
I
C
c
¡t
a
a
þ
T
o t
17

18
o
J
n
[eend
HÀNEPOOT, SCHOM, BTBBERMINNEKENS EN ZO MEER.
voor stadsmensen heet ledere grassoort 'grasr, zonder meer.
Landslleden en tuiniers maken wel iets meer onderscheid. Echt
nf et zoveel dat zê , aan e'en groot aantal, een algemeen-Nederland-
se naam kunnen geven Àan erg opvaI Ien cle of Ia st ]. ge gra
de boerenbevolk
de de dlaLectls
ik het niet gew
ê sen ga r,
I ng we T een volksna a m rn mij n onderz oek aanga
che namen van pta nten en vrucht en f n Limburg heb
a agd de çIras sen te bet rekken behaIve dan een
drietal.
BiJ het opmaken van de liJst kwam rniJ spontaan voor de geest
de bijzonder fraale soort, Du fn de flora BEVERT,IES, vroeger
TRILGRAS geheten. Onder de lastige vertegenwoordigers selecteerde
ik de WINDHALM, eertiJds 1n de graanvelden onultroeibaar. Daar
kwam nog biJ de HAIIEPOOT, ln het oog springend vregens de vorm
r,,ên zLJn bloeiwiJr:e en zlJn ongeyrenst vookomen ln tuinen en op
akkers. fn deze korte bijdrage wil lk even puti:en uit de ingezonden
volksnamen van deze drie soorten,
DE HA¡{EPOOT.
De LatlJnse naam heeft een erg ongemakkeltJke klank nameliJk
Echfnochloacrus-galli. Echino, aan het Grleks ontleend, betekent
zoveeL als stekellg; crus-galli w11 zeggen hanepoot.
Lulsteren wlJ ook eens naar onze burenl De Duitsers houden het
biJ Hühnerhirse (hoendergierst en de Fransen, welLlcht 1n navoLging
van de Romeinen. zeggen gewoon Pied-de-coq (hanepoot).
De lngewonnen Limburgse volksnamen zlJn vooral te herleiden, ener
ziJds tot vogelvoet, hanepoot, kraaivoet, anderziJds, letwat eigenaardig,
tot 1 'f zelgre..
Vg,gefvoet hoor Je te Heusden, Stal-Koersel, Zolder, Zonhoven.
Te Ll1lo-Houthalen noteerde ik vogg¡poet. en te Halen kraovoet
(kraaivoet). OngetwlJfeld gaf de vogelvoetvormige schlkking van
de ziJtakJes aanlelding tot die namen. Of gaan die namen mede terug
op het LatlJnse cggs-gsl.!å: In heel wat andere plantennamen
kan Je immers de fnvloed van de Gallo-Romeinen gissen.
Maar waarom hiezeLgroas te Linde-Peer en hèzelgras te LommeL
en Kerkhoven (1n dat laatste dorp naast yqgg^Illget)a Volgena sommige
medewerkers betekenen deze namen UggJqr-3g.. MogeliJk wegens
de grillige vorm van de aartJes? Of omde,t de schiJn-plulm, in de
wlnter, gemakkeliJk lJzel vasthoudt?
Ult Neeroeteren werd de naam krakkel-s gemel.d. t{le verklaart
deze elgenaardlge volksnaam?
tr
v t,

DE I{INDHALM.
De LatlJnse naam lpera soica-venti kan, wat het tweede deel
betreft, vertaald worden door win3aar. De Duitsers zeggen, zoaLe
vrlj, l{indha1m. De Fransen zlen in dlt gras een stuk speelgoed
voor de wlnd: Jouet du ven!..De grote Ìlchte plulm wordt lnderdaad
gemakkeltJk door de wlnd bewogen. Niet te verironderen dat ook een
aantal, Llmburgse volkenamen iets met die eigenschap te maken heb:
ben.
Zo¿ weeëg¡aog (waaigras) te Ache1 en zwaal te Bree, Kaulille
en Peer. De naam plulmgras,met de uitspraak pluimqEaos. te Bevingen
St.Truiden. Buvlngen en Smeermaas en plaum€aos te Neerrepen
1s ook te danken aan de opvallende graspluim.
HeeI wat algemener evenwel lljkt me de versprej-ding van de
namen schoJn en aanverwante vormen daarvan. Zo noteerde men schom
te Beverst, Heusden, Zolder, Zonhoven, Stevoort. Dezel.fde vorm
klfnkt als s-choerl te Koersel, Lillo-Houthalen, Sint truiden. Te
Rosmeer wordt dat som, te VaI-Mèen
soem, te Rij khoven schoemq¡:aos
en gom te Lommel. Kerkohoven , met de volksnaam .ssheussem, sluit
aan met schossem, dat plaatselijk ln Brabant wordt gehoord.
Kan schossem verl¡ant ziJn aan het Duitse werkwoord schossen,
d.f . uitechieten, gpgghieteq? De windhahn schiet (achcot) rvellg
uit, en op als onkruld ln graanvelden. 9choez,, tnv.
89, Dufts woord voor gcheut-, Ioot komt toch wel.
schossem en scheussem. Gaan we er nog wat verde
men kunnen gissen dat de vorm schom,_som enz...
basterfngen van kunnst ziJn, met voorbehoud uite
soortgelljke verklarlnÇ rrs¡g¡.
DE BEVERT.]ES OP HET TRTLGRÀS.
overeen met
r op in, dan zou
daar verkorte verraard
dat ledere
De LatfJnse naam is Briza media. Het G.riekse woord briza bete
kent: ik wieqel. Bevertjes, trilgras, met de Duitse naarn Zittergras,
duiden eveneens op de beweegliJkheld van de aartJes, bengelend
aan tere ziJtakjes. Een meer zakeliJke besch¡:lJvlng te geven
van dit grasJe dan ln de flora van Heukels, zaL Ík maar nlet
beproeven. "Plulm ten slotte wiJd uitstaand, breed plramidaal,
rechtopstaand. âartJes talrijk, 4-? mm lerng, 4-lO bloeniq, o,20-
O,50; mel-augustus. Droge grasLanden en blauwgrslanden, op meestaI
voedselrlJke grond. vrlJ algemeen."
Dat "vrÍJ aJ-gemeen" za1 thans, wellicht zelfs op de vermelde
bodem, bij ona overdreven schlJnen. Vroeger kwam dit volksge-
Liefd grasJe ten onzent wel meer \./oor. Dit kunnen we afleiden uit
de vriJ riJke oogst van volksnamen, door beJaarde medewerkers opgegeven.
ZiJ kenden het plantJe als een sieraad aan het kruisbeeld
op de schoorsteen gestoken. WÍe het tegen'roordig noçt aantreft,
laat het liefst rustlg op zLJn plekJe voortgroel.en. Daar
bengelt het ook de lof van de Schepper. Daar hoort het thuis.
De Franse naam voor het trilgras is amourette (lleveltng),
naast brize. Dle naam sluit best aan biJ het tweede l1d .¡an heel
wat Llmburgse volksnamen waarln we horen: -ú., minnekg, miene.
De vorm van de aartJes werd gezien als een han4Jg, een bolleke,
enz...zoals zal bIS.Jken uit de hierbeneden laatst opgesomde namen.
¡'taár wat ln de meeste volksnamen opvalt is vooral de beweegliJkheld
van de aartJes, ultgedrukt door afleidingen" van werkwoorden
als bibberen, blbbelen, beven, daveren, reeëLen (rillen),
Elders gaf dle beweeglijkheid aanleiding tot namen als nurûnerstll
n-Lmmerstanlcst:LL of zelfs ressaororas.
T9

20
De liJst van onze Llmburgse 'çolksnamen voor de bevertJes komt
haast over als een keuze van nìeestal lieflÍJke verkleinwoórden.
l{e citeren : @ggaos. te Elgenbilzen, bibbelare te RiJkhoven,
**.èrl.eF' te ¡,rem¡iG-en, bie6elkraor i.Ï-x",-uiuùã rrr""u:.." a.
RiJket, . btbberryrinnekes -te sõEãj¡bìãjõ;noerser, zonhoven, Lum¡nen,
buþbermfn te LiIlo-Houthalen, bubbermiene te Heusden, beveremin-
!ek9? -e3 bleJni5¡peEg.s (naasr blbEermñ;ã[es.) te zonhove es
te Linkho"t,þ@stt..e, võì@ffi, 1996. rê r""õårffi
?$!::k:n, ^þlþErhèrtchg,C re Neerrepgñ , reeëkqs te achãt , UþggI_
grèst(e te Sint-pieters-Voeren, daverdellekes (mooie alteraã,ãiJte
As, nimmerstankstll te neeroeter@ te uikhoven en
ten slotte ressaorgras (ressortgras) te-Tessenaerto.
Naast bibÞerhÈnlcheg en blbbeihèntches, zo pas vermeld, waari
hèntches t@Linffiorm van de aartjes
treffen we nog aan: hgttgl(eg (hartjes) te Hulst, beullekes"(bofle
kes) te Lom¡nel en te-xêirhoven en ñaverminnekes tElForooie.peer
is wel ers uitzonderliJk met ae mi@
(platlulzen) t
Mag ik aan het eind van
""ã*-pi;iiåãi;_
deze bljdrage, de welwillende
van de lezeressen en delezers
vragen voor het werk wearui
een beperkte greep deed, nI. "Dia lectl che Namen van Pl
n een ult gave van
de ree 'rLimb nat ll ik
Ielders van natuurexp
kruiden met een groot
r'
r'? Dit boe ÉIet aandach
t ik hie
ten en
Limburgs Landschap,,, in
k biedt de mogeliJkheid aan
loratle s om hun uitleg biJ de aangetroffen
vaderll Jk dialectisch sausJe te "kruiden".
Landewald Janssen o. f .m., Heusden.
De redaktie veetigt er lþ gans speciale aandacht op, dar dit boekje
zal verechijnen omstreeke 15 october 83. Het is verkrijgbaar door
etorting van l5o frank op rekeningnurñer 456-4022ú¡l-ãõ van de
StíchtÍng Liurbtrrge Landechap. Veælden: titel van hoger genoemd werk
DE BE\IERTJES.
Tos, laat zacht rillen, heel eventjes,
laat trillen Je bevertJes,
Je bengelende belletJes
rein rinkelend zonder geluid.
Zo, Ja, fs het welletJes
in het wlndJe van zuid.
Jull1e ziJn l1Jk vermflderde sllngertJes,
beroerd door genadige vlngertJes
als Jullie Je belletJes zonder gelulden
aan bochtige draadJes gaat luiden.
Ik hoor ze niet rinkelen,
ik hoor ze nfet tlnkelen,
maar fk weet dat ze luiden
lranneer uft het zulden
zoet zÍngende wlndekens eventjes
doen trillen, l1Jk biddend, Je bevertJes.
Landewald Janssen, o.f.m. Heusden.

krlk
onnhoo
DE HERFSTSTERREBEELDEN.
6
r'f
t
I III
I IIt
I
.tf
J,o.
3
o t
rs
o
rttt"
,
t t
î
ll
U¡A
)ra8
b
¿
I !a,
tr
a
a tfG
Ytta b
ü
--z^\-n-
oo"
t
I
27

22
Het "lege" vi erkant van fggasus 1s opvallend. we vrnden dit ster
rebeeld in het
zuiden half augustus
rond 2
iina 3
uur
uur, etnd augustus
en
-
Januari rond
verder per halve maand een uur vroeger tot
18 uur.
begtn
Links van Pegasus ligt het sterrenbeeld Àndromeda.
de ltJn der sterren
we volgen
¡3 +ltl(van Andromeda, dan komen
ne wazíge
we
vlek tegeri:
een
de
klei-
Àndromedanevel. D1t
sel nog Íets groter
is een Merkwegstel-
dan ons Melkwegstelser.
llng
Het
van enkele
is een verzame-
honderden milJardeñ
gelegen
sterren, van gas
op een afstand
en van
van
stof
2, ã milJoen iictijaren]gãaenr
even dat het licht dat je
hlerblJ
nu waarneemt,
geleden
een ã,ã,nirjãàn
1n de Àndromedañevel op zíJn
Jaar
wág
wlj
hierheen
bevonden ons
vertrokken
toen
is.
aan het begiñ van-het
Pleistocéen)
Klrartalr (het
en
onder
op onze Aarde liep toen nog de Àustralopithecus
rond.
De Àndromedanevel Ís één voorbeeld van
stersels
de
dle
milJarden
het melkweg-
heeral bevolken. De verst verwi¡ãerde
heden die men
te-n dage kent, staan op afstanden van een lo tot 15 mft_
Jarg richtJaar. Denk hier ook eens aan
stersel
het feit, dat het zonne_
en dus ook onze Àarde een 4,s milJard Já.i-ð"à i".
Tony Dethier, Kuringen.
Herfstgedicht. .
fn deze wereLd te ziJn
als een verloren rnisilaatste deur
tussen de andere deuien
van het zo grote hote1.
herfst, die alles van u afschudt
:.:^::1I lerys_rrekr in uãiusrins
Eussen uw wÍndgedragen
uitgestoten telgen
neem ook dit verdorven blad
in uw regenvlagen op..
pf: g9n gekruisigde Krisrtrs
bedelf mij
onder waarachtige aarde
en laat miJ mol alleen ziJn.
RVA¡tl.
Johan Joos.

verbazlng toen een van ons blJ het
zoeken naar een Blauwborst, opeens
een Draaihals in de ktJker kreegt
Hoeft het een vermelding dat onze
gids zlch zeet gelukklg toonde? De
Blauwborst gaf trouwens wel taal
maar geen tekän, hoezeer we ook het
strulkgewas afzochten. Àan de vlJvers
hoorden we even het misthoor¡¡geluid
van de Roerdomp en zagen we
enige KuifeendJes en Wintertalingen
evenals de alom gekende I'leerkoeten.
Iemand ontdekte zelfs een fjsvogel
op een takJe boven het vlJveroppervlak,
maar de metaalblauw-glanzende
visser ontdekte ons op ziJn beurt
en verdween vllegensvlug tussen het
groen. Jan Gabriel.s toonde ons
aan de oever van de Universiteitsvijver
holen van deze rEiser'-vogeI.
HfJ vertelde ons hlerbiJ dat, wanne
er kuikens zLjn, de oudervogels bfJ het uitkomen onmiddeliJk ln
het water duiken. Dit is goed te begriJpen uanneer je weet, dat
de Jongen hun vloeibare excreties gewoon doorheen de gang naar
buiten spuiten. Het geurtJe dat daarbfj hoort kan Je rieken aan
de ultgang van het hol.
BiJ het horen van een 'miauwen' als van een buizerd werden
vele blikken naar de hemel gericht. Doch het betrof hier een
staaltJe van de imitatiekunst van de Vlaamse gaai, een zeer j.nte1
ligent kraaiachtige. De kraaienfamilie neemt tegenwoordig veel
uitbreidj.ng door het teloorgaan van de predatoren zoals de Slecht
valk onder andere.
t{at verder van de viJvers deed iedereen ziJn best om het verschll
in de zang van Wlnterkoning en Roodborst te horen en om
tussen het lover de Pimpel- en de Koolmees te onderscheiden. Een
Fitis daalde af van ziJn toonladder en we hoorden de alarmkreet
(ltsja) van de G[Onsko¡rnees. Dit holbewonertJe, dat hfer ziJn
meest noordelijke grens van voorkomen heeft, wipte bedriJvig rond
tussen de takken van een boom.
Het mezenriJtJe werd vervolledlgd door de observaties van een
Zwarte mees en een Kuifmees. Staartmezen zagen we niet. Dece ziJn
wel de meest sociale Mezen. 7.e slapen zelfs in groepJes biJeen,
waarbiJ al'Ie staarten uit het op die manj.er gevormde hoopje pluimen
steken.
Evenals de Havik is de Bosuil nu in ziJn broedperlode, zodat
onze glds ons een bosul.Ìenkast mét broedgeval kon tonen. En weer
was Jan even gelukklg. Beslultend menen we dan ook te kunnen zeggen
dat ð.eze vogeJ.wandeling, ondanks entge verdwaalde regendruppels,
zeet flJn en zeer leerrijk was, vooral voor de minder geoefenden
onder ons. Met dank aan onze enthousiaste gids. Dat we
er blnnenkort ziJn boek eens over kunnen openslaan.
Verslag: Ànnemie Verheyden, St.Truiden.
Tekening: Roger van Àvermaet
23

24
S¡TANtrI]ÐUNT
DE 3OSTE NATTONALE NÀTUURBESCHERMINGSDAG TE STOKKEN À/D MÀÀS.
,ï
Deze dag was inzeke organieatie een evenement waarop de Maaaland
ee oílieuverenigingen terecht trots Eogen zijn. De aanwezigheid
kon beter, maar de ouwe getroulren waren er toch tuaar rreer.
De Feeetrede werd uitgesproken door Guido van steenbergen, waarneaend
voor¿itter van BBl-Vlaanderen. Hij startte zijn uiteenzettíng
met een hulde a¡n Herman Delaunoíe, zopas overleden.
Hij vroeg één nínuut etilte m de nagedachtenia van onze grote
voorganger te eren. Daarna venrolgde hij zijn uiteenzetting æt
de woorden.....
Het 1s dringend noodzakeliJk dat beleldsbeslissingen terzake
op basis van de Mil.ieu-Effect--Rapportering tot stand komen, waarblJ
ernstige afweging gebeurt tussen de verschillede::.maatschappellJke
functies met aandacht voor arLe facetten, oecologische,
ruimtellJke, econornische en socio-culturele en dat zlj pas genomen
vrorden na maatschappeliJke toetsl-ng. Het is bovendien dringènd
noodzakeflJk dat biJ deze beleidsbesllsslngen ook de nodige middelen
en mogeJ,lJkheden worden voorzlen en lngebourvd om de nabestemming
ook werkeliJk te reallseren.
ei'moet gered worden wat nog te redden fs, maar vooral moet
men behouden wat nog kan behouden worden. En dat moet ln het Maasland
gebeuren. De ontluistering, die de ontgrinding hier d,e laatste
tien, twintig Jaar heeft teweeg gebracht ls ontzettend. De be
staande plannen en vooruitzichten is het nfet minder.
fn het ont.stellend dossier 'KiezeL of delen, dat door de
Maaslandse Milleu Àktle werd samengestetd, kan Je rezen: strake
¿e 10 ß ùan de negio-oppe?1)Lakte Leeggebaggerd, hee| uat geomorfo
Logisch bel.angniike landeehappen ooor aTt¿id oerlonen, geùLeyet-emen
en meanders ùerdùenen" een honderdtaL Landbouubedníjven 1)an
de kaant geueegd en unieke vegetatietypen pernie'|,d. Hier in Stokkem
zal 22 % uan de oppe?vLakte noeten príjs gegeoen uorden aan
de ontgrínding.
fn het Maasland is het hele l'laaslandschap in het gedrang. Zo
kan het echt nlet verder meer. Intussen weten we, via een persreactie
van Mi.nister Àkkermans die ln de Gazet van Àntwerpen verscheen
onder de kop 'Mllleu moet ook rekenlng houden met economlsche
motleven', dat wiJ zogezegd. fout zitten. rk clteer: D¿ ûa,arde
oan deze gebíeden díent uiteraand ondepstneept, doeh de geoLogíaehe
opbouu oan de ondengrond ttan deze zonee ùonmt een zo hoge
natuuvLiike rijkdom aan gnondatoffen, dat een afuegen úan uaa?den
LandsehappeLijke, eeonomíaehe, teuerketeLling híet noodzakel¿ik
bral. Met de meeate bezongdheíd om natuun en Landaehap ¡¿erden op
baeíe ùan etudiea, ondenzoeken en ndppo"ten de noodzakeliike gnin
)

?e o e ebíe den aange duid.
"ûeg
DulderiJk wordt de suggestie gedaan, dat het gaat om een tegenstelllng
werkgelegenheid-mllleubehoud, terwfJl de optle zou
mo€ten zlJn: rerkgelegenheid door milieuzorg. rÞ eeonom!.sche
crfsls was ook het argument qn het budget tot aankoop van natuurgebleden
terug te draal.en van 616 mt.lJoen op de begrãtJ.ng van
1981 tôt nog slechts 40 mllJoen Ln 1983. ulàtster Ãkkermans verklaarde
ln de cqnmlssie van de Vlaamse Raad, dat een verèere po-
Iltlek van aankoop van bossen en groene rulmten butgettalr niét
ranger Ìroudbaar was. De post ruLrverkaveling, waterbeheersingen
dralnerlng werd echter gewoon verhoogd.
De Gerúeatplannen worden ontkracht. fk noem alleen maar de optrcging
van Ìret moerasgebied De Borgt te Grlmbergen en de herzle-
van het,Gewestplan I\¡rnhout. De Gewestplannen dreigen boven-
dienlfng
nog_verder te worden ultgehold. Er ls fmmers het oñtwerp van
decreet dat de uÍtzonderlngsartlkets nog verder zal versoepelen.
Ook de organlsatle van de nleuwe \¡laamse Admlnistratle voor
de lulmteltJke Ordenlng en het Leefmflieu baart zorgen. Natuurbehoud
en Rullverkavellng zouden samen worden ondergebracht ln een
Dfenst Landlnrlchtlng, die zou opereren naast een afdellng rutmte
lUke ordenlng en ieefmilleu. De groene decreten, het Bosdecreet,
tret decreet op de landechap¡len, het Natuurbehoudsdecreet werden
eerst 1n de lJskast gestopt, dan opnieuw ter studie genomen. l{e
zlJn erg bang dat het natuurbehoud opnleuw de klus wordt. Positie
ve maatregelen ln de Jaehtreglementering werden ongedaan gemaakt.
Het zal dan ook niemand verbazen dat de Beheerraad van het
Nationaal Verbond voor Natuurbeschermlng meende de Heer Akkerrnans
@meenschapsmlnlster voor o.â. Natuurbehoud nlet te kunnen ultnodlgen
op de 3Oste Natfonale Natuurbeschermlnsdag en hem dlt ook
heeft medegedeeld.
Dlt alles is lmmers 1n één woord samengevat: afbraak. Afbraak
van het natuurbehoudebeleld ln Vlaanderen, dat op gang werd gebracht
door Marc Galle, de eerste groene mlnteter. Dat het anders
kan hebben we ervaren, dat tret anders moet weten we zeker. Namens
de Bond lÞter Leef¡nilleu roep'tk u allen op tot actle om deze
afhraak te doen ophouden. BlJ het doorbladeren van het verslagboe
van het Groencongres 1981 herlas lk de toespraak van Marc Galle,
dle toen zlJn beleldsvl.sfe kwam toellchten. Ik lrlt besluiten net
de slotzln van zlJn toespnaak:
I,AAT ONS SÀI'IEN EEN VUTST MÀKEN VOOR IIET NÀTUURBEHOUD TN VL¡IANDER
Stoklcem 1É september 1983.
Guldo Van Steenberg€D, Antwerpen .
Voorzltter a.i. van BBL-Vlaanderen en Nat. Verbond Natuurbehoud.
Kent U het toppunt van deoocretie?
Zich oet 8O Z vsn de bevolkiirg in een enquète uitepreke¡¡ TEGBil de plaateing
van de kernr¡kctÈen en dat net 4OO.OOO menoen laten horen in de Naiionale -
Betoging van 23 october 1983....en ds¡ in het parlement op 9 novenber 1983
partijgebonden Btenæn VOOR de plaateing
Ifie zei daar ook necr d¿t het hele lsnd verkocht ie aan het kapitaal?
25

26
AKKEFIMAN S¡
EI lJ ITE N
WAJ\¡IOM DEZE ACTIE TEGEN HET NÀTUURBELEID VÀN ÀKKERMANS?
Binnen de BBL, de o¡erkoepetende organieatie waarin de natuur- en nilieuorgani
aaties elkaar regelnatig ontmoeten, ie de globale natuurafboulrende beleidepoli
tiek van de huidige minieeter Akkemane herhaaldelíjk beeproken. Dit reeulte
de in een actie die etartte tíjdene de Week van het Boo en die verder vorm
kreeg in het najaar 83. Eerate actiepunt rras de uitgave van teee ot,ickers met
dezelfde tekening maar met een verochillende tek8t, zijnde: OOK IK $ÍENS EEN
BETER NATT URBELEID of AKKBRMANS, NATUURRAI.íP VOOR WAAI¡DEREN. Elke natuurn¡riend
kan de veraie van zijn keuze verspreiden of uithangen; helaae een bittere
noodzaad voor de natuur. Ook het NaÈuonaal Verbond voor hel'Natuurbehoud denkt
in dezeLfde lijn en verklaarde Akkerñans ongewenst op de Nationale NaÈuurbeecheroingedag
te Stokkem.
$TAÀROVER GAAT HET IN VERBÀ¡¡D ¡{ET DEZE ÀNTI -ÀKKERMÀNS-ACTTE?
Over niet weiníg, ø niet te zeggen heel veel. BDL beechikt over een fijvig
doeeier, r¡aaruit hierna volgend enkele hete hangijzere. Hoewel Akkerrnans af en
toe in de pera het roooi tracht te vereieren ie zijn beleid zonder twijfel het
meest afbrekende natuurbeleid dat Vlaanderen ooit kende. Kijk even nee:
-Zijn mooie princiepeverklaring bracht geen verandering in zijn beleid betreffende
de open ruimten. Beloften werden nooit uitgevoerd. Er was zelfe een
woordbreuk over de uitvoeringsterilijn en de príorítair aan te pakken wrtldbouw.
Ondertussen gaat de il,legale vernieling van de open ruimte onverpoood verder.
-De vogelvangst werd tritgebreíd, zelfa verboden netten werden toegelaten. De
bescherming van de Houtanip, een Vls@ee natuun¡riendelijke priueur ín Europa,
ia verníetígd ondanks de verapreidÍng van 2OO.OOO stickers voor het behoud.
Zo geef.t Akkermane kaakelagen aan naÈuu:minnend Vlannderen, een echte saardeneter
voor zijn gebrek aan respect voor wat leeft in de natuur.
-Het grcrene aankoopbudget eerd met 92 I vetlaagd, de Geræsuplannen uitgehold,
ondanks mooie woorden ie na 2 jaar niete terecht gebracht van vernieuwende
natuurdecrgten
-1a1 van natuurgeb.ieden gingen verloren ret zijn actieve en paeeieve medewerking.
Denk aan Sueetshof, Karreken, Moerse de Borght, Rinkven, Golfterrein
's Gravenvezel. De uitbreiding van de grindgebieden öan de Maaekent stsat
ook op otapel, zonder van de reet te epreken.
-Toch doorvoeren van door locale boeren sterk
donk. De werken konden zogezegd geen rekeníng
Onder het beleid van Akkermane zijn de boeren
op hun eigen land en ín de gevangenis geotopt
lend overbodig project te kunnen doordrukken.
betwiete ruilverkaveling te Mee
houden met het natuurbehoud.
door 6O ríjkewachtera afgeklopt
om uíteindelijk een geldverepíl-
-De nigister ontzegt aan milieuverenigingen het rêcht tot iniage van bouw- en
verksvelingsvergunningen ondanke het feit dat de Raad van State het uitdrukkelijk
het recht, ø niet te zeggen de pl.icht acht van een nilieuvereniging oû
gebruik te maken van het inzagerecht op baeia van KB van 22. october 1971.
Redenen genoeg dus orn tot actie over te gaan. Daartoe kan U Uw
steentje bljdragen door het massaal aankopen van de stlckers tegan
de prljs van 10 frank het stuk te storten op nuñmet 427-9og
22OL-48 van BBL-Vlaanderen, Àarlenstraat 25, 1O4O Brussel met ver
melding¡ Natuurrampenfonds. U kan ze dan versprelden ln Uw eigen
leefgemeenschap door ze te verkopen of weg te geven voor de goede
zaak

4
aa
?
\\
t¿
nnedutatuef
korrelfle zout
GEiTi¡EESKUNST IN EPTDAUROS TN HET OUDE GRIEKENLÀ}¡D.
Het Grlekse Epldauros had in de Oudhel,il zowat de reput,atie
van een academisch zlekenhuls van nu. Hopeloze gevaLlen trokken
er heen, maar ook riJken die het beste van de medlsche verzorging
wllden en het ook konden betalen. In Epidauros ging het er wel
anders aan toe: men raadpleegde er de god Esculapos dLe, via een
orakel , zIJn raadgevingen aan de patient verst,rekt.e. Zo ook aan
Irène. Het Ís een verhaaltJe door La Bruyère in de l?de eeu¡¡ neer
geechreven.
Irène reist in eerste kLas naar Epldauros, maakt een afspraak
rnet Esculapos in zlJn tempel en raadpleegt hem over haar kwalen.
Eerts beklaagt, ze zíc}:. erover dat ze zo moe is, doodop. De god
vindt dat normaal na zo'n reis. Ze zegt dat ze 's avonds niet
veel trek heeft,. het orakel schrlJft haar voor dan maar weinig
te eten. Ze voegt eraan toe dat ze last heeft van slapeloosheid;
hU beveelt haar alleen de nacht door te brengen in bed. Ze vraag
hem waarom ze zo dlk wordt en wat ze daartegen kan doen. Het
orakel antwoordtdat ze best voor het middaguur opsta¡t en van
tijd tot tijd te voet ergens naar toe gaat. Ze Jammert dat ze
geen wiJn meer verdraagt; het orakel zegt haar nater te drlnken;
dat, ze last heef t van een overladen naag: eet matig lu,jjÔt het
antwoord.
MfJn ogen ziJn zwakker geworden, zegt Irène. Draag een brj.I,
zegt- Esculapos. Ik word zelf ook zwakker, gaat ze door, 1k ben
nlet meer zo sterk en zo gezond als lk geweest ben. Dat komt,
zegt de god, omdat u oud wordt. Maar hoe geraak ik van mlJn kwa-
Ien af? De kortste weg lrène, 1Ê sterven z.oals uw moeder en uv¡
grootmoeder deden.
zoon van Àpollo, roept Irène, wat voor raad geeft ge me nu?
Is dat aLle wetenschap lraarove.f de mensen spreken en die u over
heel de wereld beroemd maakt? Heeft u mlJ niets biJzonders bf
ingewlkkelds geleerd? Kende lk niet a} de goede raad die u miJ
gegeven hebt?
lfaarom hebt u die raad niet opgevolgd, antwoordde de god,
dan had u zover nfet hoeven te kornen on ¡ne te raadpLegen, dan had
u uw levensdagen niet, door zorn lange reis hoeven te verkorten.
Irène is de mens van alle tlJden: niet bewust dat de oplossing
van ziJn probleem bfJ hemzeLf 119t, ln een welovervtogen levenshouding
en de aanvaarding van het onvermiJdeltJke.
Hales, Peer.
27

28
1gg4, Lgg{, 1994, 1gg4, Lgg[, t 9g4, 1984, 1gg4, tgg|, Lgg|, 1gg4, Lgg4, 1gg4.
I"t gedicht dat volgt is miJn persoonliJke nieuwJaarswens, opgedragen
aan de leden van miJn redaktie en de auteurs van de Jããrgang
1983. Ik dank ze voor hun steun, hun ínzet en hun werk. ft
denk dat ruiJ in die zln van de potitlci verschilden, dat we deden
wat rce beloofden en zelfs meer.
Tevens draag rf n9t op aan alle mensen van goede wil dle het principe
van soberheld en klelnschaligheid aanhãngen en die pal si,aan
voor de groene gedachte.
Ik v¡eet dat deze wens een utopie inhoudt, maar in elk begin steekt
een stuk waanzin en wie niet gelooft a1s de klefnen zaL het nieuwe
rf Jk niet ervaren. J.L.
EENS ZULTEN !{IJ I,{EER
eens zullen wlj weer
over heldere stranden hollen
naar hanelust weer drinken
van onze eigen lucht
waden door beken ¿wemmen in vennen
ons warmen aân vuren
waarvan wij weer de vlammen zlen
onze kinderen zullen weer
naar kleine schooltjes gaan
er zullen weer hagen zljn
om. haagschool achler te houden
hel bruldspa a¡ zal wcer mogcn trouw€n
in het vertrouwde gemeentehuis
en ¿elfs in de kleinste statlonnetjes
zullen er w€eÌ lre¡nen stoppen
zebrapaden zullen
tot brede lanen worden
vluchtheuveltjes
uitdeinen tot pleincn
wachthokjes zullen ove¡bodlg worden
wànt nlemand rijdt nog voor zlchzelf
de wereld ¿al. weer één elndclo¿e
autoloze zondag zijn
met stoet€n trekkcnd door

trIAG¡EIGIEK
\,AN EEN
boendenux
ËEN NIEUWE}!ENS.....
opgedragen aan de allerklelnsten
De kersentlJd ls voorblJ. Daarmee wordt een gedeelte van het
zomerseLzoen afgesroten, maar op een boerderij is en briJft er
veel werl(. Deze gaat het echter niet over de [,uin, het fiutt of
de dieren. Er 1s een kleln mensJe op komst en ook daarvoor moet
een nestJe in orde gemaakt worden.27 Juli is de ulterste datum
van afspraak en met heer veer zorg wordt alles geregeld.
' I'taar dat kleine mensJe vtndt het nlet nodlg orn dan de eerste
sÈap al te wagen. Dus...iedereen doderijk ongeiust...behalve de
aanstaande moeder._trlant eigenl-iJk had ik haar het lre fst bfJ miJ
wlrren houden, héél kort blJ mfj. rk was een beetJe bang da[,
niet
ik
goed zou weten, hoe voor haar te zorgen, of ik haar zou kun_
nen herpen als ze zou huilên...of lk haar de weg zou kunnen wiJz
naar een reven en een wererd waarin ze gerukklg -
zou zLJn.
op 11 augustus zette MarJan dan toch de grote stap naar de
grote wereld. l{e waren met vleren oo haar op te vangeñ. vier mensen
die de Laatste uren, leder op hun manier, haddeñ samengenerkt
naar hetzelfde doer: een nleuwe mens op de wererd zetten.
MarJan was mooi, keek heel verbaasd nðar de lamp boven de keu
ke¡rtafer en voelde zich bllJkbaar teyreden met de nieuwe omge
ving. Later, in de stirte van de nacht, bekroop me een oneind
1g
triestlg gevoel...ze hudden miJ lets afgenomen; Marjan reek zo
weg...en weer kwamen de twiJfels....
Ult de wieg kwa¡n een kreet. De nfeuwbakken en van goede voornemens
geheel vervurde vader vloog het bed ult en regde de baby
voorzfchtlg in het grote béd. De zon verJoeg de nacht, de haan
kraaide, de wereld wæ één moment van ons alreen. Van ons, twee
grote mensen en een kleintJe dat de eerste ochtend van haar leven
meemaakte.'In gedachten zag de zwaluwen op cle hooizolder die hun
jongen kwamen voeren. rk zag de schapen ln de wei en de geiten
waarvan de Jongen drinken als ze dorst hebben en niet volgens een
bepaald tiJdschema. De kloek heeft er ook geen moelte mee haar
kuikens te leren wat eetbaar 1s en wat niet. ze weten inst.lnctief
wat ze moeten doen, waarêûl zouden wiJ dat dan nlet kunnen?
Het dagetiJks leven heeft zíJn gewone rlthme yreer aangenomen.
úte zlJn nu met ziJn drieën. Ik vond dat alle boerderiJbewoners
dat mochten weten. Rakker, de hond, bewaakte MarJan heer angstval
119. Ik heb haar 1n huis gebracht, dus moest er voor gezorgd worden.
De geiten vlnden het kleine hoopJe mens niet zo interessapt.
Ze komen trel kfJken, maar met eten heeft het nfets te maken, dus..
De schapen kiJken eens van ver, êF is geen emmer biJ...dus is het
nlet de ¡noeite zo'n eind te lopen. Alleen Tonia, het ezleltJe, ls
uitermate nieuwsgierig. HeeI voorzict¡tig rulkt ze aan de kleine
a
29

30
MarJan en wanneer een_handJe naar de snutt gaat brijft ze heel
rustig staan. Een wonderliJke kennismaking was dat.-
MarJ cln l_ s nu drI e maa nd oud en voeI t zi ch prima op de boer de
i J Naar al d
r ou e gewoonte en i n over eenst emmI ng met de heemkundt
ge g bruiken h1 er t en I ande hebben we otr) I 2 november een boonr
gepl ant aI s aandenken aan haar geboorte van de Yùerkgroep Limburg
ae Ncltuurgidsen Ytaarvan hre be stuursl 1ô zi J n krege n vfe een pra
t fg geboor
ch-
teg es chenk aanqeboden I n de vorm van een zi tver 1I nde
Voor ni J I s d 1 e boom het slrmbool van z acht he l_d en eenvoud van I e
venskracht en verbond enheid met de natuur en de
plantten
heimat Tradi onee
we hem op de pl aat 6 vtaar de nageboorte door de vader
werd begr CIven eèn gebrui k dat hee I ver i n de geschiedents
gaat
terug
Zo kt nderen dat was de ges chi ed ent s van Marj an s geboorte
MarlJke Van Houtte, Borgloon.
\A/ILtr'E trIIEFIE|VFIEVA LI trIATIE
L4 ooIEvÀÀRs.... .. .wEc? I I t t
- Pggin september kreeg het vogelasiel van O¡rylabbeek een
foontJe van
tele-
een bevriend asiel ult de streek van Dendermoride ¡net
de vraag of ve geen mogeriJkhei,i zagen 2 raven, L4 ooievaars en
event'}eel nog enkele kroonkranen op te nemen. Deze dieren zouden
kortellngs 1n beslag genornen rvordeir.
Àrhoewer zurk groot aantal vogels van dfe grootte heel wat
moej-ltJkheden met zich meebrengt, zagen we toch kans een en ander
zo te versieren, dat v¡e aan de dieren een onderdak konden verscha
fen'Enkele weken later bett dan een beanbte van t{aters en Bossen,
een zekere heer Van praet, eveneens ult de streek van Dendermonde
en stelt ons opnieuw de r/raag of we La ooievaars, 2 raven en even
tueer enkele kroonkranen kunnen hulsvesten....ondat we de zaak
ondertussen bekeken hadden en enkele kooien onderdeeld, konden we
met een gerust hart zeggen dat we de dieren konden huisvesten.
5v

De beambte vraagt dan nog ons Juiste adres om onze vergunnLng
na te trekken. ALs alles ln orde was, zou een van de volgende
dagen een invaL gebeuren in een zogenaamd 'wfldpark' en moesten
de dferen afgehaald worden.
Nu hebben wlJ al van alles en ln dfverse hoeveelheden verv
maar om L4 ooievaars en een hele reeks andere dieren af'te halen
op zo'n 15O lûn van de.deur, dat geeft toch wel enkele moelllJk-
Ì¡eden. UttelndeliJk wordt beslist ottt ingeval van afhalen 2 Toyota
Jeeps en 1 sta!.onwagen te sturen, vergezeld van 5 medewerkers en
1 dierenarts. Àchteraf kriJgen vre

32
natuur n beheer
HET BEHEER VÀ¡I DE VÀLLEI VAN DE ZWARTE BEEK ROND KOERSEL.
rn 1980 werd door de Bergische Natuur- en vogelreservaten
(B.N'V-R.) met de ultbouw van een reaervaat ln de Vallel van de
zwarte 9..!* ge6tart. De uitbouw en het beheer ervan zou door
praatselljke medewerkers gebeuren, meer bepaald door de plaatse-
lrJI. mllleugroep Bero. .rñ dlt artlkel zurien we nader tñgaan op
de door ons geformureerde doelsterJ.lngen, op enJ.ge Lnformatle
over het resçrvaat, op het beheersplañ, op een eerate evalu'atfe,
op de praktl$k van het beheer en oþ ae'prõblemen.
1. De Doeletelll ngen.
De ultbouw en het beheer van het reeervaat is gericht op het
ln stand houden en zo mogellJk herstellen van de lãndechappãrf3fe
cultuur-hletorfsche en bioloétscne waarden, zoals dle ken¡rprkend
zfJn voor dit gebled. Meer bãpaald za1 er aandacht, geechonken wor
den aan het behoud van een tyþlech Kempene beekdal riet graslanden
akkere en bossen en do.daarop aansluttãnae heideveláen. Dlt alles
zal gebeuren door:
-het hersterlen van de landschappeltJke r¡aarden;
-l¡et herstellen van de natuurw"lãnscúappellJke verechelèenheÍd;
-het behouden van de -ctructuur ven Uotäirfscñ beLanãif¡f" gebleden
-het creëren en ln stand houden van geschikte ui"ããpiäateen voor
de daarbiJ horende vogelaoorten,
-het ereëren en 1n stañd houden van gunstige levensvoorwaarden
voor andere dlersoorten.
2. Het reservaat.
De ultbouw van een beekdalreservaat ts moelllJk met de ¡reeste
andere reservaten te vergellJken. I¡¡ een beekdat ís tet lmmers
belangrlJk, dat zowel bovenetroomse a1e benedenstroomse erementen
aan bod kunnen komen. Dft betekent echter dat we daaivoor percelen
in beheer moesten kennen kriJgen, in dlt gevariinrmum 16l km
van mekaar verwiJderd l1ggen. naãiurJ werd geãtreefd naar de verwezenJ.lJklng
van een aantal beheerseõnheden] overeenkomstig de
afbakenlngvan de groene zones op het Gewestplan.
Het reservaat Ís gedurende deze drle Jaren geetadlg gegroeld,
waardoor we op dtt oc¡enbllk zowat 12o ha ln behðer hebUeñ.õaarvan
ls 13 ha eigendom van de B.N.V.R. De overige oppervlakte wordt
van particulleren of van overheldslnstantfes geñur¡rd. Het merendeel
bestaat ult hoolranden en rufgtekrutdengãmeenschappen, bovendlen
ult een aantal bössen en bioekbossen en verder ook uit
enkele akkers en verlande turfkullen. Bovendien beschlkken we
over beheersfacllltelten op heel wat gemeenteliJke eigendommen
vanvtege het Bestuur van l¡aters en Bossen. Dit vóornamõIl1k op enkele
open treldevegetatie mldden de Koerselse bossen.
En ook op het Mllitalr Domein van Leopoldsburg beschlkken we
over beheersfaeltitelten...en dat over nièt nrlndei dan enkele
honderden hectaren. Het betreft hier voornamefuk heidevelden
met^ vennen, graslanden en enkele akkers. Een beLangrtJk aandeeL
ln het beheer heeft hter echter de wlelewaalafdelrñg Ñoord-Limburg,
onder de stuwende kracht van Albert Geung

3. Het beheer.
Het 1e ulteraard onmogelijk om hler een gedetallleerd overzlcht
te geven van het beheersplan en de beheersrlchtliJnen van
dit reservaat. Daarom zullen we ons tot enkele hoofdzakãn dlenen
te beperken.
3.1. Het uityendiq beheer.
In een beekdal dlent het in stand houden van een çrunstlge
waterhulshoudlng één van de grootste beko¡rmernj.ssen tã zlJn.
Daarom zullen de plannen van de landellJke Waterdienst en van de
plaatseli.Jke Waterfng nauwlettend dfenen.gevolgd te worden en zaI
een grote rraakzaamheld blJ de ruimlngswerken aan de waterlopen
verefst zlJn. Er dient trouwens naar gestreefd om het verlaagde
grondwaterpell terug op te voeren, maar dat ls uiteraard een Lastig
karwel.Daaromtrent loopt er op dit ogenbllk een onderzoek
door studenten van de Landbouwhogesehool van Wageningen tn Nederland.
De laatste Jaren 1s er ln het gebfed een toenemende recreatie
druk waaf te nemen. Er zaL dan ook getracht worden om r¡aardevolle
percelen tegen betreding en tegen verstoring van de (av1)
te
-fauna
beschermen.
3*2. Het l.nwendlq beheer,
a.Botanisch beheer.
-Het ligt irr de beðoerfng om dit rJJk geschakeerde natuurgebled
met haar natuuryretenschapperfJke, landschappeliJke en cùltuurhistorlsche
waarden, zoars die typlsch waren vooi dit gebied,
te behouden of te herstellen. Daarbi J za1 gestreefd worden naar
het bekomen van een gelefdeliJke overgang van bet droge, voedselarme
heidegebied naar de laaggelegen natte en voedselarme moerassen.
rn de mate van het mogeriJke zal getracht worden de klelnscha}.i.gheld
ln het beekdal te behouden of te hersterlen,
lþt merendeer van de reservaatsperceren bestaat ult qraslan--
Een belangrlJk deel daarvan wordt opnleuw ars hooirã;ã-fner
genomen Deze worde n J aarII J k s t u g sen haI f J un I en ha 1f
novem ber gefn¡ra 1d rÊarbt J de ml nst product l-even het I aat st aan
bod kcrnen Sommf ge perceten worden zeker I n de beq1nfase t wee
¡na aI per J aar gemaa id Het naa i sel wordt afgevoerd of I ndi en he
niet ander s kan ter pIaat se opgebrand Er wordt n 1et bemes t, al
kan een kleI ne toeg i f te van at,a1 mest op enke 1e perceI en met Dot
tergemeenschappen weI over vrogen Ìrorden Er zaI teve n s zo weI n 1g
mo{¡el t J k ont YAterd vorden Er dlent daarh,i J over geYAakt dat de
maa 1 beurten op eI k percee I zo rege lmat is mog eI I J k gebeuren met
I I J k a zo vJe InI g mogeI 1 J k sprei d1ng 1n de t ]. Jd
Jaar
Er zal getracht worden om eerlang nabewelding toe te passen
t
33

34
op enkele percelen. Ook de.begrazfng wordt overwo€Jen, ¡nat¡r daar_
voor dlenen eerst, nog enker" fooui"ñ.r-t" worden o¡ryerost, zoars
de togpassing . van de pachtwet of de f inanclëre raãi.en en de ge_
varen biJ de uLtbouw vãn een eigen veestapel.
Hler en daar zulren ruigtegemeenschappen in stand gehouden
worden door erechts om de d;ie-j;;r--tã'il..len. Boonropsrag rrordt
plaatsellJk getolereerd en er "ár n.ãi feetreefd worden om enkeLe
moersbosJee te doen ontstaan.
rn de bosFen zar in het argemeen wernig beheer praats vrnden.
zower rn u@ereiaãnaä-iootuoesen alÀ in de broekbossen zurren
exoten are Àmerlkaans kers en Àmerikaans elk gekali ,oraen. ook
het naaldhout zar-op tantãre_ternrlJn verwiJderd worden om plaats
te maken voor loofhoutbeõtanden..
De populleren zÍJn meestal êangetast en st,erven af. vermits
deze aanplantingen ñret trun populrãrestãmpen en rlJke onderbe_r
groeiing zeer naardevol zlJn võor allãiier vogelsoorten, llJkt
het ons gewenst om te strãúen naar een houthaibeheer waarbÍJ het
belreersdoeL zou VrJn: een-Jonge it""ik"t"g" te behouden samen r*t
enkele hoge en afgèstorven-bãrñã". -õi-Ë;"eren die nog een inter_
esaante vegetatie bezltten, zurren i"õ"ri*r"r, "ãr,tãi-verwiJderd
worden en, zal een hooltandûehe", v"ã-ã[ãrt gaan.
tlrd
-^
t, ó
Hoem
manne
kat¡<
W
u
za
à,K
I
bloerr,
Vrovw elYk
Kat¡e
Er wordt ook gestart met het in þêEboutbeheeg. nemen van enke
le percelen. Dlt zar zoweL geueurãn
als in
çî."g[ã-.]8""
oude hakbosJes.
en houtwallen
Deze-betangiiji. randschapserementen zul-
len op de oude agrárlsche manler [te¡ãnaeld ryorden, Dat betekent
dat ze nlet alrèen moeten uetroudãn uiij".n, maar dat het eventueeL
aanwezlge walllchaam moet onderhoúden rr,orden en dat de
lllpgç) besroõlt"s tã;;;ãia moer gekapr r.¡orden. om de (s) - roàrs
(2o) Jaar zar er se[apt-worden; "ãã;bij ,,"ur afwlsserlng 1n Jong
?
l.a
,

oud hout gestreefd wortdt. Deze kapplngen worden in een bepaald
gebled verspreld over enkele Jaren en dlenen te gebeuren tussen
naovember en maart.
.qkkerbeheer nas tot nu toe alleen maar mogeriJk op het Miri-
talr Domefn. zopas hebben we echter ook enkele akkertJes aangekocht.
Daarop worden soorten verbou¡rd dle eigen zljn aan de stre
e
ars wintemogçte, haver en boekweit. rn het algemeen worden er ge
grote hoeveelheden zaalzaad gebruikt, om de typlsche akkeronkrui
den goede ontwlkkellnsgkanaen te gunnen. Het zaalgoed zou dan
ook best niet gezulverd zlJn van ohkruidzaden en ulteraard ¡nogen
er gieen bestrlJdlngsmlddelen gebruikt worden. Zolang yre nog nlet
over stalmest kunnen beschlkken, worden groenbemestingsgeuassen
ale spurrle of zomerkoorzaad gezaald, ar kan dat gebruik rater
ook nog geprolongeerd worden.
Hier en daar ksnen er verlande turf -..of itzerertskullen voor.
vaak kennen ze een sterke verrulglng en zlJn ze begroeid met arlerhande
(dood) struweel en opgevuld met bladeren en allerlei
rottend materlaal. Deze zullen opnleuw uitgegraven worden, zodat
de verlandingssuccessle van voren af aan kan beglnnen.
Het hejldebeheer wordt voornameliJk toegepast op de percelen
met beheersfaciliteiten. op de droge heide zlJn boomopslag en ver
grassing de grootete problemen. Boomopslag dj.ent er zo Jong mogeliJk
te worden verwlJderd, zonder de bodern te veel te beschadigen
Ebkele llJ.legdennen of Berken en verspreide boorngroepJeB bliJven
staan omwllle van de landschappelfJke en/of, biologlsche waarde.
Het is tevens van belang om een zo riJk rnogeliJke afwisseling in
ouderdom te bekomen. Gezlen de Heidestrulken meestal fel verouder
zlJn, dlent drÍngend naar verJonglng gestreefd. Daarvoor komen
aLlerhande mogellJkheden ln aanmerking. Branden in de maanden
februari en maart Iljkt daarvoor de meeste geschikte methode.
Dit dient te gebeuren Ln mozalelpat-ronen om een zo groot rnogetlJke
afwisselÍng van levensgemeenschappen te bekomen. Tot nogtoe
werd deze beheersvorm nog ntet toegepast, evenmln als bewelding
door ì'reideschðpêrr, Op korte termlJn r+ordt trouwens aJ.Ieen
miìar het maaj.en overlrogen, dlt voornameli.jk om vergrassing tegen
te gaan.
Deze beheersmaatregelen ziJn minder noodzakeliJk ln de vochtige
en natte Heide, daar de Dophelde zichzeLf verJongt. Branden
wordt hler zeker nlet toegepast, aangezien het veen dan wordt gemfneraliseerd
zodat er nutrÍêneten vrijkomen, waarvan het PiJpestrootJe
kan profiteren. Afplaggen kan hfer wel gewenst zlJn,
aangezien rieze activltelt meestal waardevolle vegetat,les oplevert.
B. Fauñist,lsch beheer.
Itet faunistisch beheer gebeurt ,roorrr"*.I1jk via het beheer van
de vegetatle, In het algemeen rrordt ernaar gestreefd om een zo
rlJk mogellJk gevarieerd landschap te creëren, dat de beste kansen
biedt om gunstige voorwaarden te scheppen voor de fauna. D1t gebeurt
onder andere door:
-de aanleg van onkruldrlJke akkers, waarvan onder meer zeldzamer
wordende soorten als Patrijs, Kuartel en Korhoen kunnen profi
-het scheppen van dlverse ouderdomstoestanden van hakhoutbestanden,
haagkanten en houtwallen, d1e kansen scheppen voor allerlei
struweelvogels en holenbroeders ;
-het uitscheppen van verLande veenputJes, wat het watenrild en alilerlel
insecten en amflbleën ten goede komt¡
-het opstuwen van de grondwatertafel, waarult soorten als Water-
35

36
snlp€ntralachtigen voordeel kunnen halen¡
-het laattiJdlg maaJ.en van de hoollanden,
weldevogelsoorten niet uitgemaaid worden.

ko¡ten rrorden. _Ìrle ztJn ook benl.euwd of door de aanleg van roggeakkers,
omzoonrd met elläwallcn, eventueel een geschlkt uroedgãbted
gecreëerd wordt voor de ortolaan, dle steãds zeldzamer iordt
preciee door het verdwtJnen van dlt typleche akkerrandschap.
4. Evaluatle.
Na slechts enkele Jaren beheer 1e het nog wat vroeg om reeds
een evaluatfe te maken. Toch'zLJn er op enkèle percelãn reeds
duldellJke lnvlocden aanwezlgo
In het algeneen le de'hoogte van de vegetat,le en de bedekklng
van aLlerhande ntlgtekrulden'ln de hooLlanden afgenomen. Na enke-
le Jaren verschralend beheer blfJken enkele soortenar¡ne vegetatle
ty¡pen zlch te ontwlkkelen fn de richtlng van soortenriJkere varli
anten. op de hoger geregen gronden trad na tue€ Jaren ùerschrarend
verken de wl.tbol eterk op de voorgtrand, terwt3l ook een aan-
tal 'etorlngalndlcatorên¡ al¡ Brandnetel, AkkerdisleL en Rldderzuring
optreden. Na vlermaafbeurten ftjkt de Wltbol af te nemen,
terwlJl de Àkkerdlstel vrlJwel verdwenen is. op wat schralere
delen namen Tornentll, glaiwe knoop en tfggendã vLeugeltJesbloem
toe. Ook de C;evlekte orchls vestlgde er zich
Op vochtlge en natte plaatsen namen Rietgras, Kruipend struls
gras, Llesgras, Pltrus en veldrus gevoellg toe, maar ook lnteregsantere
soorten ale MoeraevLooltJe, 9laùerdrleblad, ïfateraardbei
en veenpluis, o,m. door de opetuwlng van enkele greppeltjes. De
nreedbladlge orchís en de Borstelbfes verschenen. pã-praãdrus
verscheen Ín een perceeltJe, ln andere percelen breidde deze soor
fel ult. Ook de Slangewortel kende een grote ultbrelding ln een
n¡19 hoolla¡¡d.
Door het afsteken van enkele greppelkanten verschenen Tfaterporeelein,
Moerasdroogbloem en de vrlJ zeldzane Koningsvaren.
Het hakken van wlrgen og venlge grond leidde tot de vestlging en
nadlen zelfs tot, een felle ultbreidlng van het Sctraduvkruiskruld,
een ooort dle hier 1n de omgevJ-ng niet eerder rrerd aangetroffen.
OP een zandige bodem ontetond na het wegkappen van enkele HlJ.gen
een vegetatie {rìn o.m. TortnentiL, Llggende vleugeltJesbloem en
Liggend hertÊhool.
Het plaggen op de hetde levert ulteraard onmlddellJk veel dul
dellJker resultaten op. Dophelde, Ronde en Kleine Zonnedauw verschenen
vriJwer overal, op één ptagplak verachenen na één Jaar
een twlnttgtal KlokJesgentlanen, terwiJl het tweede Jaar dit aantal
verdubbetd Ìtae. Op andere plaatsen troffen we dañ weer andere
goorten aan aLe Moerasvrolfsklauw, Blauwe z,egge, wl.tte en Brulne
elravelbÍes.
Ook voor de fauna zlJn reeds enkele resultaten merkbaar. Nada
we fn Januarf 82 een bosuilenkast ophlngen, werd deze nog hetzelf
de Jaar door een koppelJe BosulLen lngenoten. Door het opstulren
van enkele greppeltJee ls het aantal l{atersnlppen ln enke}e terrelnen
toegenomen, terwiJl ook de Waterral en het Porseleinhoen
meer werden waargenomen. De Grauwe klauwier en enkele zangvogelsoorten
proflteerden bovendlen van het hakhoutbeheer. Ten slotte
mag nog vermeld worden, dat door het opetuwen van de afwaterlngsgrachten
van de vennen op het Mllitalr Domel,n, het aantal broedvo
gele gevoellg ie ge5itegen.
1:-Pg-ers!!lJk van Ìret beheer.
Het epreekt vanzelf dat een dergelfJk arbeldslntensfef beheer
ovel zo een grote oppervLakte niet meer net vrlJvllllgerswerk
altéén kan u.tÈgevoerd worden. In het verleden t¡ebben wè ankele
37

38
Jaren
kregen
.i
beroep kunnen t, oen op enke 1e B T K -€r a en de Iaatete J aren
we huIp van enkeI e getfeten sbe zwaarden d1e b1 J ona hun bur
gerdt enat voI brachren OnI ang a werd er ook een D A
gekeurd c-pr oJect goed
, HAarbl J ons t wee hand Ianger s werden
lrordt
t oegekend Ten 6
er ona ook heeI wat huIp
geboden door personen
ste1t d1e een
lng van atempeI contr
vrI J
ole bekomen om I n het reservaat te he
D1t a TI e a vergt echter heeI wat organI aati e en
f,I nanc 1ëI
brengt veeI
e lasten meo een secretari aat één
alI of meer
erhande
wer
mat erfaaI
fketen
een werkI okaaIt J e Voor het e
heer gwerk 1genl f ú ke be
I a er heeI wat ma terIâaI vere I st Voor
tfe het
een
maaI en
maa 1baIk Type
Bucher M 300 ter be ter achlkkI ng eI Voor
nen wordt
ruwere
een bo gma aI ert J e gebru 1kr en gr voor wa
oeI lnge
ardevolI n
e be
wordt
soms de ze1 a nog gehant eerd
voor het hoolen beschlkken we over äen hoolkeerder dLe aan
de maalbark kan gekopperd worden, maar ãp ge.ro"r,ige terrer.nen
9lent llt op de aroudé manler te'g;bel¡rãn. voor het afvoeren van
hool of ¡naalsel hebben lre een tweedehandsdumper à.rgãio"ht en onze
beheerswerkgrroep heeft ze).f een nanaige twee-assige hoofr¡agen
geconatrurreerd. voor bet afvoeren worden 9ok regermãiig trrãã-jãäp
van bestuursleden rngeechaketd. Dooi àèn u""tuursrld werd een
tweedeho¡rds-tractor (u.¡.¡¡. -alesãli aãnõerocht, evenals een proeg
zodat ue_geen beroep meer moeten aôen-ãp loonwärkers. voor het
overfge dfende er.nãtuurlUr oox treei üt ktein ¡natãiraar aangeschaft
als plagzg+ggn, pJ-aispaden, iir-torts, zouwme'sen, turf -
lepelc en dergellJke meer.
-r..
6. koblemen ,
I{le bU het lezen van deze tekst zou kunnen. gaan denken dat
allee.hfer prlma_verloopt. verçiist zlch wel heel-deferrlk. Er
ziJn lm¡crs problemen arlerharãe. DaarblJ zljn orrá"i-reer,
-de eterke verenfppering van het reservaát, waardoor nlet alleen
I:9_ yr!*ndtg en het 1ñwendig beheer, maai oãi ã;-toäg"tgsmose-
IlJkheden en de bewaktng bemoeiUjkt wordt.

-de sterke veruiglngstoestand waarin de meeste percelen zlch
biJ de overdracht bevinden en waardoor de. gewenste resultaten
aom6 lang op zfch laten wachten,.
-de steeds toenemende recreatledruk;
-het gebrek aan onderzoek, waardoor zowel voldoende kennis aIs
tiJd verelst ls. Tot nogtoe gebeurde er elechts één onderzoek
en uel lnzake vegetatletypen van de heidegebleden door studenten
van de R.U. van Utrecht en op dlt ogenbllk loopt een onderzoek
orntrent de waterhulshouding door studenten van de Landbouwschool
van l{agenlngen. Verder onderzoek ls echter absoluut verelet o.m.
inzake de boden, de graslandvegetaties, enz...
-de problenratlek rondom het beskbeheer, waarblJ landbouw- en natuurverenlglngen,
zonder te spreken van de berangêD, moedwllrlg
tçgsr mekaar worden ultgespeeldl
-door de snelle ultbreldlng van het reaervaat wordt het, met dezerfde
mogeliJkheden, steeds moetrlJker om de JaarllJkse maaibeurtdata
te behouden;
.-het gebrek aan ervarlng lnzake natuurbeheer waarover we, zeker
1n de beglnfase beschikten;
-en nlet in het mlnst, het gebrek aan medewerking, aan begrlp
zelfs, niet alreen vanr¡ege zovele plaatserlJke fnwoners, maar
zelfs van de overheidsinstanties. Meer zelfs: een nlet aflatende
lastercampagfre en aller̡ande poglngen om onze werking te boycotten.
7. Een oproepl
rk meen wel te mogen schrlJven, dat wat er gebeurt in en rondo¡n
de varlel van de zwarte Beek, maar...Ja, inderdaad nog niet
genoeg naar onze zln ls.En daarvoor mlssen we, zoals welllcht.
alle natuurbeschermingsvereni.gÍngen trree dingen, tê weten: mankracht
en geld.
Mankracht om te helpen b1J het beheer, blj het uitwerken van
aLlerhande educatieve proJecten, bij het onderzoek, blj het ophalen
van vuile olie of gebruikt papier...voel JiJ daar Vrðt;voor,
dan kan Je altlJd bij'ons 'terecht. Beheerswerkdagen zljn er geregeld:
elke trveede zaterdag van de maand, elke dag ln Juli en augustus,
enkele zondagen per Jaar...Misschlen wùl Je wel Je burgerdienst
bij ons volbrengen of Je wil Je werkroze dag zinvol
en aangenaa¡n doorbrengen...Dat kanl ÀIle hulp is welkom.
Geld, veel geld is er nodlg voor het beheer en voor de uitbouw
van het reservaat. Je kunt onze werklng steunen door lid te
worden van Bero, of Je kunt het reservaat, een steuntJe geven door
te storten op het proJect OO3 van de B.N.V.R.
Trouwens, ben Je aI l1d van de Belgische Natuur- en Vogelreaervaten?
Als overtuf.gd natuurbeaehermer, natuurliefhebber, rrãtuurgenleter...¡,IOET
Je deze vereniging toch wel de nodlge steun
geven qn haar werk tot uftboutt van natuur¡eservaten Ln ons land
nog beter te kunnen volbrengen én o¡n de stem van de natuurbeschermers
meer kracht biJ te zetten. De natuur heeft daar recht
op' DUS: Je zal wel storten op rekenlngnuuner 458-0013841-52 van
l.tllteugroep Bero, Bosstraat 14O, 3560 Berlngenr of op het proJect
OO3 van de B.N.V.R. voor de Zwarte Beek: rekntt 293-0212075-88.
lilaar zeker zal Je storten om lld te '¡orden van de B.N.V.R. zelf
(35o frank) op reknr: OoO-oO83431-11 van BNVR, Vautierstraat 29,
1O4O Brussel. De natuur zal Je dankbaar zlJnt
Wtlty Vanlook, Koersel-Bcrfngen ì
Conservator van het reservaat: de Vallel van de Zwarte Beek.
Tekeningen: Roger van Avermaet.
39