feb 2013 - Koninklijke Vlaamse Academie van België voor ...

Nr 54 - jaargang 24
Feb 2013 - sep 2013
ACADEMIE
BERICHTEN
Voorwoord
Wie de Academieberichten regelmatig leest, zal vermoedelijk
tot de conclusie gekomen zijn dat mijn basisoriëntatie in
het leven negatief is, dat ik van nature pessimistisch ben,
enz. Welnu, wellicht voor de eerste keer zal mijn boodschap
hier eerder positief dan negatief zijn. Er is licht op
het einde van de horizon, misschien slechts zwakjes maar
dan toch ‘licht’…. De benoeming van confrater Freddy
Dumortier tot Algemeen Beheerder laat ons toe ons te
emanciperen van de bekommernissen en meer tijd te
vinden voor een meer inhoudelijke aanpak. Initiatieven
binnen en buiten de Academie kunnen wij nu beter stroomlijnen,
helpen en efficiënter begeleiden. Want dit jaar
viert onze Academie de 75 e verjaardag van haar
verzelfstandiging en wij willen daarvan gebruik maken om
een frisse start te nemen.
We delen u ook al mee dat de Academische zitting op 23
oktober 2013 zal plaatsvinden in Koninklijke aanwezigheid.
Ondertussen is de overeenkomst (het Convenant) met de
diensten van viceminister I. Lieten ondertekend. Een mooie
financiële enveloppe wordt dus nu ook gewaarborgd en niet
in het minst de ontplooiing van een nieuwe uitdaging voor
de toekomst, namelijk het Denkersprogramma, en de
bestendiging van vroegere initiatieven zoals de Standpunten.
Anderzijds zijn er ook afvloeiingen: de jarenlange succesformule
van het VLAC wordt met spijt in het hart afgebouwd.
Géry van Outryve d’Ydewalle
Vast Secretaris
Uitgelicht: Renovatie Paleis der Academiën
met de heer Jochem Naaktgeboren
Interview Michel Buylen - Dominique Willems
Denkersprogramma: 2013 Jeugdwerkloosheid
Inauguratie Jonge Academie
Academie-Berichten verschijnt driemaal per jaar. Koninklijke Vlaamse Academie van België voor Wetenschappen en
Kunsten, Paleis der Academiën - Hertogsstraat 1 - 1000 Brussel - Tel. 02 550 23 23 - Fax 02 550 23 25 - e-mail:
info@kvab.be - www.kvab.be - ISSN 0778-1008 - V.U. G. van Outryve d’Ydewalle.
9
11
14
20

Openbare Vergadering 15 december 2012
2
De Academie in woelige tijden
(van verandering)
Tijdens zijn voordracht ‘De Academie in woelige
tijden’ stippelde KVAB-voorzitter Ludo Gelders de
weg uit die de Academie in de toekomst zal
bewandelen. Het wordt er een van verandering en
extra engagement. “De Vlaamse overheid
verwacht van de KVAB meer dan ooit dat zij zich
profileert als een vooraanstaand forum voor
Vlaamse wetenschappers en kunstenaars”,
poneerde hij. De voorzitter definieerde de
hoge(re) verwachting van de overheid als een
logisch uitvloeisel van het nieuwe convenant dat
de KVAB met de Vlaamse overheid heeft
afgesloten.
De betoelaging die voor vijf jaar aan het
convenant vast hangt, is evenwel niet vrijblijvend.
“De nauwer toeziende overheid verwacht van de
Academie beleidsnota’s, tussentijdse verslagen,
budgetsituaties en ontwikkelingsplannen. En ik
besef heel goed: onze leden, die elk in hun
domein een uitmuntende staat van dienst hebben
en sterke persoonlijkheden zijn, zijn niet allen
even enthousiast over de nu wel onafwendbare
organisatorische professionalisering van de
Academie”, stipte professor Gelders aan.
Hij benadrukte dat een tijd van verandering is
aangebroken, waarbij de Academie zich duidelijker
in de samenleving dient te profileren. Dat gaat
gepaard met geven en nemen.
Zo pleit de Vlaamse overheid voor een
geleidelijke ontmanteling van het VLAC (Vlaams
Academisch Centrum), een afbouw van de academische
publicaties, de sluiting van de fysische
bibliotheek en de herstructurering van de
Contactfora. “Maar verandering betekent ook
uitdaging, kansen en opportuniteiten”, beklemtoonde
voorzitter Gelders.
“In het nieuwe convenant komt het zwaartepunt
op de Klassenwerking te liggen. De leden kunnen
samen onder het KVAB-label sterk multidisciplinaire
denkgroepen vormen over problemen die zij
belangrijk vinden voor de samenleving, de
wetenschappen en de kunsten. Daarbij kunnen zij
ondersteund worden door buitenlandse experten.
Het nieuwe Denkersprogramma van de Academie
zal toelaten deze buitenlandse experten aan te
trekken. Kwaliteit, impact en uitstraling zullen
belangrijke criteria zijn. Ook de symposia en
Standpunten die uit het Denkersprogramma
voortvloeien, zullen de KVAB de gepaste
uitstraling bezorgen.”
Instellingen zoals de universiteiten, het FWO, het
IWT, de VRWI, en het VITO worden door de
Vlaamse Regering verantwoordelijk gesteld voor
het aanzwengelen van wat onder een gemeenschappelijke
noemer Research & Development
wordt genoemd. Ook van de Academie verwacht
zij dat ze haar bijdrage levert aan het ontwikkelen
van kennis en vaardigheden die onze welvaart op
een hoger niveau kunnen tillen.
“Daarom zal de KVAB haar ivoren toren wat
moeten verlaten en zich meer dan ooit inschakelen
in de netwerk-samenleving, waarbij ze de banden
met voornoemde instellingen nauwer aanhaalt
om te komen tot een hechtere samenwerking.
Hierdoor kan de KVAB alleen maar aan bekendheid,
invloed en prestige winnen, in het belang
van de Vlaamse gemeenschap.”
En misschien is het nuttig om ook eens de eigen
instelling kritisch onder de loep te leggen.
Voorzitter Gelders verwees hiervoor naar een
bijdrage in het NRC Handelsblad door het Nederlandse
academielid en Gronings historicus Klaas
van Berkel over de Nederlandse zusteracademie
KNAW. Hij ging enkele heikele vragen niet uit de
weg: “Is de Academie nog bijdetijds? Vegen we
kritiek niet te vlug onder dat mat? Zouden we de
Academie missen indien ze niet bestond? Moeten
we nieuwe manieren zoeken om wetenschap en
maatschappij te dienen? Hoe kiezen we onze
leden en leggen ze voldoende activiteit aan de
dag?”
“Kortom, in woelige tijden zijn er moeilijke
vragen.”
De integrale toespraak van voorzitter Ludo
Gelders kunt u hier nalezen: bit.ly/UTI8o9.
Tijdens de Openbare Vergadering werd de toe-
treding aangekondigd van 22 nieuwe gewone en
buitenlandse leden: 6 in de Klasse Natuurwetenschappen,
5 in de Klasse Menswetenschappen, 5
in de Klasse Kunsten en 6 in de Klasse Technische
Wetenschappen. Naast de vier Laureaten van de
Academie en de Prijs van de Vlaamse Wetenschappelijke
Stichting (VWS) waren er in 2012
ook vier laureaten van Fondsprijzen. Op de
volgende pagina’s leest u er meer over.

KLASSE NATUURWETENSCHAPPEN
NIEUWE LEDEN
Luc MOENS (° 1954) is sinds 2002 vooral actief in het
universitaire beleid, tot 2005 als decaan van de
faculteit wetenschappen, daarna als vicerector van de
UGent. In deze laatste functie focust hij zich op de
strategie van de universiteit en op de valorisatie van de
resultaten van het wetenschappelijk onderzoek. Hij is
als analytisch chemicus gespecialiseerd in de ontwikkeling
van nieuwe analysemethoden. Deze methoden
vormden de basis voor onderzoeksprojecten in
uiteenlopende domeinen: milieu, biomedische
toepassingen, ultrazuivere technologische materialen,
geologische datering, forensisch en kunsthistorisch
onderzoek,…
Alexandre SEVRIN (° 1963) behaalde in 1988 zijn
doctoraat aan de KU Leuven, na studies aan de
UGent. Gedurende de periode 1988- 1994 deed hij
postdoctoraal onderzoek in Stony Brook, in Berkeley
en aan het CERN. Vervolgens vervoegde hij de vakgroep
fysica aan de VUB waar hij thans gewoon hoogleraar
is en waar hij de Theoretical High Energy Physics
Group stichtte. Zijn onderzoek concentreert zich op
diverse aspecten van de theoretische elementaire
deeltjesfysica waarbij de zoektocht naar een consistente
kwantummechanische beschrijving van de zwaartekracht
een centrale rol speelt. Hij is vice-directeur van
de Internationale Solvay Instituten voor Fysica en
Chemie en zetelt in de Raad van Bestuur van diverse
andere organisaties.
Peter VANDENABEELE (° 1961) bestudeert de
moleculaire mechanismen van verschillende vormen
van geprogrammeerde celdood. Iedere seconde
sterven in ons lichaam ongeveer 106 cellen. De
correcte balans tussen celdood en celgroei is essentieel
tijdens de ontwikkeling van bevruchte eicel tot
volwassen organisme en voor de homeostase. Hij
bestudeert twee vormen van celdood: apoptosis en
necroptosis. Fundamentele inzichten in de
moleculaire mechanismen van celdood hebben geleid
tot nieuwe experimentele therapeutische strategieën
om celdood in kankercellen te sensitiseren.
Christian VAN DEN BROECK (° 1954) begon in 1976
als NFWO-vorser aan de VUB waar hij in 1980 zijn
doctoraat behaalde. Sinds 1985 is hij vast verbonden
aan de UHasselt, waar hij in 2000 hoogleraar werd en
later gewoon hoogleraar (2003). Hij voltooide studie-
verblijven aan de University of Texas in Austin en aan
de University of California in San Diego. Zijn onderzoek
situeert zich voornamelijk in drie domeinen. Ten
eerste in de statistische fysica, met een bijzonder
accent op stochastische processen. Het tweede
onderwerp kadert in de theorie van complexe
systemen, met in het bijzonder de studie van neurale
netwerken. Tenslotte verricht hij momenteel onderzoek
in de thermodynamica, met speciale aandacht
voor kleine systemen.
KLASSE MENSWETENSCHAPPEN
Koenraad GEENS (° 1958) studeerde rechten in
Antwerpen (1977), Leuven (1980) en Harvard
(1981). In 1993 werd hij aangesteld als gewoon
hoogleraar aan de KU Leuven. Aanvankelijk
doceerde hij vennootschapsrecht en fiscaal recht.
Later zijn daar financieel recht en het reflectievak
deontologie bijgekomen. Momenteel is hij voorzitter
van de onderzoekseenheid Economisch Recht
binnen de rechtsfaculteit van de KULeuven. Ook
heeft hij er de leiding over de beoordelings-
commissie Rechten en Criminologie. In beide
gevallen trad hij in de voetsporen van Herman
Cousy. In 2009, werd hij voorzitter van de Thomas
Morus Hogescholen in de provincie Antwerpen. Hij is
ook lid van de Inrichtende Overheid van de KU
Leuven. Sinds maart 2013 is Koen Geens minister
van Financiën.
Danny PRAET (° 1968) is verbonden aan de vakgroep
Wijsbegeerte van de UGent en doceert diverse
vakken op het vlak van de antieke geestesgeschiedenis:
antieke en middeleeuwse wijsbegeerte,
antieke retoriek, Grieks-Romeinse godsdiensten,
geschiedenis van het christendom. Zijn onderzoek
situeert zich op het vlak van de interactie en
confrontatie tussen heidense culten en het vroege
christendom, de interactie tussen antieke en vroegchristelijke
literatuur en de receptie van antieke
filosofie in de moderne filosofie en literatuur. Een
zwaartepunt in de afgelopen jaren is de studie van
het werk van de Belgische godsdienstwetenschapper
Franz Cumont (1868-1947), specialist van Mithras
en andere Oosterse religies en mysterieculten in het
Romeinse Rijk.
Erik SCHOKKAERT (° 1954) is als gewoon hoogleraar
verbonden aan het Departement Economie van de
KU Leuven en aan CORE (Université catholique de
Louvain). Hij is voorzitter van de stuurgroep
Metaforum, de interdisciplinaire denktank van de KU
Leuven. In zijn onderzoek probeert hij (vooral in het
domein van gezondheidszorg, belastingen en sociale
zekerheid) een denkkader te ontwikkelen dat toelaat
om beleidsmaatregelen te evalueren in het licht van
verschillende opvattingen over rechtvaardigheid en
over de inhoud van het begrip 'sociale welvaart'.
Speciale aandacht gaat daarbij naar de definitie van
de grenzen van de eigen verantwoordelijkheid.
Katelijn VANDORPE (° 1965) studeerde Klassieke
Filologie en Egyptologie en is nu hoogleraar aan de
KU Leuven. Haar belangrijkste onderzoeksveld is
Grieks-Romeins Egypte, één van de oudste
multiculturele maatschappijen. Haar publicaties
omvatten zowel edities van papyrusteksten, als
meer algemene studies over instellingen, wetgeving,
socio-economische en gender-gerelateerde aspecten
van Egyptes multiculturele maatschappij. Samen
met collega's uit Yale, New York, Oxford en
Cambridge is zij lid van enkele internationale projecten,
waaronder de International Workshop for Papyrology
and Social History en de Cambridge Comparative
History of Ancient Law.
Nieuwe leden Klasse Natuurwetenschappen (vlnr.):
de heren Peter Vandenabeele, Alexandre Sevrin
en Christian Van den Broeck.
3

4
NIEUWE LEDEN
KLASSE MENSWETENSCHAPPEN
KLASSE KUNSTEN
Jan VELAERS (° 1957) is gewoon hoogleraar aan
de rechtsfaculteit van de Universiteit Antwerpen,
waar hij de cursussen Bronnen en Beginselen van
het Recht, en Staatsrecht doceert. In zijn onderzoek
hecht hij veel belang aan de relatie tussen
grondwet en politiek in historisch perspectief. Dat
komt vooral tot uiting in twee boeken over de
monarchie: Leopold III, de koning, het land, de
oorlog, (1994, samen met H. Van Goethem,
bekroond met de H. Pierlot-prijs voor hedendaagse
geschiedenis) en Albert I, Koning in tijden
van oorlog en crisis. (2009). Hij werd door de
overheid als expert aangeduid in enkele heikele
constitutionele kwesties. Sinds 2002 is hij assessor
in de Raad van State, afdeling Wetgeving, en
sinds 2006 lid van de Commissie voor democratie
door het recht, de zgn. Commissie van Venetië,
van de Raad van Europa.
Nieuwe leden Klasse Menswetenschappen (vlnr.):
de heren Koenraad Geens en Erik Schokkaert,
mevrouw Katelijn Vandorpe en de heer Danny Praet.
Pieter BERGÉ (° 1967) is hoogleraar aan de onderzoeksgroep
musicologie van de KU Leuven. Hij
studeerde achtereenvolgens filosofie en musicologie.
In 1998 werd hij Laureaat van de Koninklijke
Academie voor Wetenschappen, Letteren en
Schone Kunsten van België. Tevens werd hij
gelauwerd als winnaar van de Mgr. Lenaertsprijs
(1998) en de Floris Van der Muerenprijs (2004).
Vanaf 2003 legde hij zich toe op de analyse van
instrumentale muziek uit de late 18de en vroege
19de eeuw, met een bijzondere aandacht voor de
organisatie van de vorm (Formenlehre). Momenteel
ligt zijn focus op het ontwerp van een
compendium en typologie van 18de-eeuwse
cadens-types. Pieter Bergé is sedert 2006
voorzitter van de Dutch-Flemish Society for Music
Theory.
Piet SWERTS (° 1960) is doctor in de Kunsten,
geaffilieerd onderzoeker aan de KU Leuven, en
docent compositie aan het LUCA, Leuven University
College of Arts. In 2011 promoveerde hij
maxima cum lauda met het proefschrift Imitatio
et aemulatio: de L'homme armé- traditie in
heden en verleden als (inspiratie)bron voor een
vernieuwde toonspraak, renaissance van de
polyfonie? Deze vergelijkende studie leidde tot
een analysemethode die kon toegepast worden
KLASSE KUNSTEN
op zowel de vijftiende-eeuwse als de eigentijdse
composities. De ontwikkeling van een artistiek
portfolio met vijf nieuwe creaties vormen op basis
van dit onderzoek zowel de artistieke output,
reflectie als de muzikale queeste naar een
vernieuwde muzikale entiteit. Het oeuvre van Piet
Swerts telt meer dan tweehonderd werken en
wordt wereldwijd vertolkt.
Jan VAN LANDEGHEM (° 1954) Musicus en
componist. Studeerde aan de Conservatoria van
Brussel en Maastricht (Nederland). Hij behaalde
de Eerste Prijs Compositie met grote onder-
scheiding in de klassen van Peter Cabus en André
Laporte in Brussel. Hij studeerde tevens koor- en
orkestdirectie, pianobegeleiding en clavecimbel en
volgde meestercursussen in compositie en
analyse, orgel, continuo en improvisatie en directie.
Momenteel is hij directeur van de Academie voor
Muziek, Woord en Dans te Bornem en hoofdvakdocent
compositie aan het Koninklijk Vlaams
Conservatorium te Brussel. Als componist schreef
hij meer dan 200 werken en behaalde 15 nationale
en internationale compositieprijzen. Als
solo-organist speelde hij concerten in Europa,
USA en het verre Oosten. Samen met topvioliste
Jenny Spanoghe stichtte hij in 2000 het duo
Landini.
Lukas VANDENABEELE (° 1951) schreef in de
faculteit Kunstgeschiedenis (UGent) zijn thesis
over cisterciënzerarchitectuur. Hij ging daarna
theater studeren in Parijs bij Etienne Decroux. Tot
zijn 35 jaar maakte hij creaties in het dans-
theater, die omschreven werden als profane
mystiek. Met de productie Wassen (1985) heeft
hij naam gemaakt. Sinds 1986 bouwt hij aan een
plastisch oeuvre, dat getuigt van eenzelfde
verlangen als waaruit zijn dansarbeid is ontstaan,
namelijk de afstandelijkheid waarmee hij de
wereld taxeert. Deze afstandname resulteerde in
een verhoopte werkelijkheid zonder gewaar-
wording, zonder beelden – en vooral in de
onmogelijkheid om 'onbemeubeld zijn' te raken.
Zijn oeuvre is een tocht naar afwezigheid. Zijn
paradox is dat hij de blik op die afwezigheid wil
bewaren.
Nieuwe leden Klasse Kunsten (vlnr.): de heren Pieter
Bergé, Piet Swerts, Jan Van Landeghem en
Lukas Vandenabeele.

KLASSE TECHNISCHE WETENSCHAPPEN
NIEUWE LEDEN
Paul DE BRUYCKER (° 1959) studeerde in 1986 af
aan de faculteit voor Bio-ingenieurswetenschappen
van de UGent en stond 26 jaar geleden mee
aan de wieg van Indaver nv. Indaver is vandaag
een leidende Europese dienstverlener in afvalverwerking
en gespecialiseerd in het uitbaten van
gespecialiseerde afvalverwerkingsinstallaties en
het beheren van intelligente beheerssystemen
met focus op duurzaam materialen- en energiebeheer
en stelt 1700 vooral hoogopgeleide medewerkers
te werk. Indaver onderscheidt zich door
de focus op innovatie in dienstverlening waarbij de
inzet van hoogtechnologische installaties het
middel zijn om de klant en de overheden de
meest duurzame oplossingen aan te bieden.
Joris DE SCHUTTER (° 1958) behaalde de
diploma's van Burgerlijk elektrotechnisch- werktuigkundig
ingenieur (mechanica), aan de KU
Leuven in 1980, Master of Science aan MIT in
1981, en doctor in de Toegepaste Wetenschappen
aan de KU Leuven in 1986. Hij is gewoon hoogleraar
sinds 1995 aan het departement Werktuigkunde
van de KU Leuven, waar hij vakken doceert
als kinematica en dynamica van machines, regeltechniek
en robotica. In de jaren '80 en '90
ontwikkelde Joris De Schutter een methodologie
om krachtgecontroleerde manipulatietaken uit te
voeren met een robot. Als veralgemening van
deze methodologie formuleerde hij in 2007 een
generisch raamwerk voor het specificeren en
optimaal controleren van sensorgebaseerde
robottaken.
Elisabeth MONARD (° 1949) is secretaris-generaal
van het Fonds voor Wetenschappelijk Onderzoek
- Vlaanderen (FWO). Van opleiding is zij burgerlijk
scheikundig ingenieur (1973) en doctor in de
Toegepaste Wetenschappen (1980). Zij was in
het verleden o.a.van 1989 tot 2005 secretaris
van de Vlaamse Raad voor Wetenschapsbeleid.
Tijdens haar lange loopbaan daar heeft zij een
grote expertise opgebouwd op het vlak van
wetenschaps- en innovatiebeleid. Als secretarisgeneraal
van het FWO organiseert en beheert zij
het volledige proces voor het toekennen van
onderzoeksmandaten en -projecten, zowel wat
betreft de wetenschappelijke evaluaties als wat
betreft de financiële aspecten.
Nieuwe leden Klasse Technische Wetenschappen
(vlnr.): de heren Paul De Bruycker en Joris
De Schutter en mevrouw Elisabeth Monard.
NIEUWE BUITENLANDSE LEDEN
KLASSE NATUURWETENSCHAPPEN
Jean BOURGAIN (° 1954) is sinds 1994 een van
de acht vaste leden van de School of Mathematics
van het Institute for Advanced Study in
Princeton. Hij is actief in verschillende deelgebieden
van de wiskundige analyse, zoals de
harmonische analyse, analytische getaltheorie,
combinatoriek, en in niet-lineaire partiële
differentiaalvergelijkingen.
Erik SMETS (° 1957) is gewoon hoogleraar aan de
Universiteit Leiden en wetenschappelijk
directeur van het Naturalis Biodiversity Center.
Zijn onderzoek spitst zich toe op de evolutie van
bloemplanten, aanvankelijk sterk bepaald door
onderzoek naar de systematische bruikbaarheid
van nectarklieren in bloemen. Thans wint ook
'evo-devo' aan belang.
KLASSE KUNSTEN
Konrad A. OTTENHEYM (° 1960) is hoogleraar
architectuur-geschiedenis in Utrecht en richt
zich bij zijn onderwijs vooral op de Europese
bouwkunst in de periode van circa 1400-1800.
Hij is coördinator van de MA-richting
Architectuur-geschiedenis & monumentenzorg.
KLASSE TECHNISCHE WETENSCHAPPEN
Peter ADRIAENS is Professor of Civil and
Environmental Engineering, en sinds 2006 ook
Professor in Entrepreneurship en Strategie in de
Ross Business School aan de Universiteit van
Michigan. Zijn huidige activiteiten focussen op
'Sustainability Finance' en op 'Value-at-Risk'
methoden.
Jean-Marie NOTERDAEME (° 1954) is verbonden
aan het Max Planck Institute for Plasma Physics
in Garching, Duitsland. Op dit ogenblik is hij
departmentshoofd van de groep Ion Cyclotron
Range of Frequencies. Zijn onderzoeks-
interesses zijn de opwarming van fusieplasma's
met electromagnetische golven, en meer in het
algemeen kernfusie als energiebron.
Erik VERRIEST is Burgerlijk Electrotechnisch
ingenieur. Hij behaalde zijn MSc en PhD aan
Stanford University, beide in Electrical Engineering.
Zijn interesses liggen in wiskundige
systeemtheorie, dynamische systemen met
tijdsvertraging, modelreductie voor niet-lineaire
dynamische systemen, en de topologische
structuur van periodieke en hybride dynamische
systemen.
5

6
LAUREATEN VAN DE ACADEMIE
KLASSE NATUURWETENSCHAPPEN
Jo Verbeeck (° 1972) behaalde in 2002 zijn
doctorstitel aan de UAntwerpen in de onderzoeksgroep
Electron Microscopy for Materials Research
(EMAT). EMAT specialiseert zich in transmissie-
elektronenmicroscopie voor materiaalonderzoek.
In zijn proefschrift onderzocht hij het gebruik van
energieverlies-spectroscopie op nanomaterialen.
Deze techniek laat toe om de chemische samenstelling
van materialen te onderzoeken tot op
atomaire schaal. Tijdens zijn doctoraat introduceerde
hij deze techniek aan de UAntwerpen en
zijn talrijke publicaties leverden een bijdrage aan
het internationaal onderzoek in dit domein.
“Deze prijs is een belangrijke erkenning voor mij,
omdat je als onderzoeker eerder bezig bent met
de vraagstellingen van het moment. Maar als je
kijkt op een termijn van 10 jaar dan doet het
deugd te zien wat voor een grote vooruitgang je
hebt geboekt. Wat betreft mijn toekomst-
perspectieven heb ik gekandideerd voor een
vaste functie aan de UAntwerpen, en ik ben er
van overtuigd dat deze prijs daar een extra
ruggensteuntje voor zal zijn.”
KLASSE MENSWETENSCHAPPEN
Hans Op de Beeck (° 1975) wordt gedreven door
de wil om de menselijke geest en de oorzaken
van menselijk gedrag te verklaren. Zijn onderzoek
start vanuit de vaststelling dat een volledige
verklaring vereist dat we de vele bevindingen
vanuit cognitieve en gedragswetenschappen
integreren met informatie over de achterliggende
hersenwerking.
“Naast een erkenning voor mijn hele team,
erkent deze prijs ook mijn onderzoeksdomein op
zich, dat erg interdisciplinair is, en niet zo past
binnen de traditionele vakjes zoals die aan mijn
universiteit bestaan en ook bijvoorbeeld aan de
Academie. In de toekomst hoop ik om mijn
onderzoeksgroep nog verder uit te bouwen en te
bestendigen. Ik ben zeer tevreden over mijn
medewerkers en de groepsgrootte, maar één van
de grote problemen is dat veel personen een
kortetermijncontract hebben. Het is niet evident
om dan langetermijnprojecten te ontplooien.”
KLASSE KUNSTEN
Koenraad Jonckheere (° 1975) Na een opleiding tot
licentiaat cultuurgeschiedenis van de Nieuwe Tijd
(1994-1998) en licentiaat kunstwetenschappen
van de Nieuwe Tijd (1998-2001) aan de KU
Leuven, promoveerde Koenraad Jonckheere op
28 september 2005 aan de Universiteit van
Amsterdam tot doctor in de kunstgeschiedenis. Hij
bouwde in verschillende onderzoeksdomeinen een
internationaal renommee op, in het bijzonder in
de beeldende kunsten en de kunstmarkt van de
vroegmoderne tijd. Hij is momenteel docent aan
de UGent.
“Ik ervaar deze prijs als een erkenning van wat ik
in de afgelopen jaren heb gedaan. Ik ben een
wetenschapper die graag onderzoek doet naar
heel verschillende zaken, dat merk je al aan mijn
carrière totnogtoe. In de toekomst wil ik ook
kunnen blijven veranderen van onderwerp. Ik zal
nu eerst en vooral een boek schrijven over
Rubens' portretten naar bestaande prototypes.
Daarna wil ik graag een boek schrijven over de
impact van verwachtings- patronen in de kunst,
over de manier waarop mensen geconditioneerd
zijn en hoe dat bepaalt hoe ze kunst op een
bepaalde wijze gaan ervaren.“
KLASSE TECHNISCHE WETENSCHAPPEN
Dries Van Thourhout (° 1972) behaalde in 1995
het diploma burgerlijk natuurkundig ingenieur
aan de UGent. Als IWT-bursaal behaalde hij in
2000 zijn doctoraatsdiploma in de onderzoeksgroep
fotonica van Prof. Roel Baets. Daarna
verbleef hij twee jaar als postdoctoraal onderzoeker
in het gerenommeerde Bell Laboratories in
Crawford Hill, NJ, USA. Zowel tijdens zijn doctorale
als postdoctorale studies werkte hij aan de
realisatie van nieuwe types geïntegreerde meergolflengte
lasers in InP.
“Deze prijs is natuurlijk belangrijk op persoonlijk
vlak, maar belangrijker nog is het als erkenning
voor mijn onderzoeksgebied, dat nog vrij jong en
nieuw is. Ik denk dat het aantoont dat de impact
van fotonica op ons dagelijks leven alsmaar
groter wordt en ik hoop vooral dat het ook jonge
mensen ertoe zal aanzetten om voor dat onderzoeksgebied
te kiezen, want het zijn die jonge
mensen die we nodig hebben om het onderzoek
verder te laten ontwikkelen.”

FONDSPRIJZEN: FONDSPRIJZEN FRANS VAN CAUWELAERTPRIJS
Frans Van Cauwelaertprijs
Het Frans Van Cauwelaert Fonds heeft op
woensdag 5 december 2012 de gelijknamige prijs
toegekend aan twee onderzoekers. De heer Mike
Kestemont werd gelauwerd omwille van zijn
doctoraal proefschrift Het Gewicht van de auteur
– Een onderzoek naar stylometrische auteurs-
herkenning in de Middelnederlandse epiek.
Aristoteles Latinus, de studie en kritische editie
van de middeleeuwse vertalingen van Aristoteles’
zoölogische geschriften leverden een bekroning
op voor Pieter De Leemans. De prijs Frans Van
Cauwelaert, ter waarde van € 7500, bekroont een
in het Nederlands gesteld werk van onbetwistbare
wetenschappelijke waarde.
Algoritme
Voor zijn onderzoek naar het eindrijm in de
Middelnederlandse epiek, ca 1200-1500,
schakelde Mike Kestemont informatica als
hulpmiddel in. Hij ontwikkelde een algoritme om
via een stijlanalyse de auteur te achterhalen. Zo
ontdekte hij dat de anonieme dichter van ‘Karel
ende Elegast’ ook de auteur is van de oudste
Middelnederlandse roman over ridder Lancelot en
koning Arthur en de roman over de Afrikaanse
ridder Moriaen. Dat de drie werken van de hand
waren van dezelfde auteur berustte totnogtoe op
een hypothese. De onderzoeksbenadering van
Kestemont bezorgt de hypothese nu een stevige
onderbouw. Computeranalyse voor de controle
van het auteurschap van hedendaagse schrijvers
is vrij courant, maar voor Middelnederlandse
teksten is die techniek baanbrekend te noemen.
Doctor Mike Kestemont is vorser bij het FWO-
Vlaanderen en lid van twee onderzoeksgroepen
aan de Universiteit Antwerpen: het Instituut voor
de studie van de Letterkunde in de Nederlanden en
het Computational Linguistics and Psycholinguistics
Research Center (CLiPS).
Beweging
Pieter De Leemans heeft de middeleeuwse
vertalingen van Aristoteles’ zoölogische
geschriften De progressu animalum en De motu
animalum kritisch onder de loep gelegd. De
progressu animalum behandelt de techniek van
het bewegen bij diersoorten. Met zijn De motu
animalum probeerde Aristoteles de principes en
de oorzaak te achterhalen van diverse soorten
beweging zoals lopen, zwemmen en vliegen. De
Latijnse vertalingen, gestoeld op Griekse bron-
teksten, gaan terug tot de 13de eeuw. De Duitse
filosoof en theoloog Albertus Magnus bediende
zich van een – nu verloren – tekst van een
anonieme vertaler. Een tweede vertaling is van de
hand van de Vlaamse monnik Willem van Moerbeke
en dagtekent van omstreeks 1260. Ze
kende een ruime verspreiding, onder meer aan
de Universiteit van Parijs. Met de reconstructie
van Albertus Magnus’ werk probeerde onderzoeker
De Leemans een methode te ontwikkelen die als
model kan dienen voor toekomstige gelijkaardige
reconstructies. Ook werpt ze een licht op de
werkwijze en het gedachtegoed van Albert
Magnus. De Leemans’ editie van Willem van
Moerbekes vertaling laat toe om een beter zicht
te krijgen op de werkmethode van een van de
grootste middeleeuwse Aristoteles-vertalers en
op de verspreiding van zijn werk aan de
Universiteit van Parijs.
Professor Pieter De Leemans studeerde Taal- en
Letterkunde, Grieks en Latijn aan de KU Leuven.
Momentaal is hij als doctor-assistent werkzaam
aan het Hoger Instituut voor Wijsbegeerte en aan
de Faculteit Letteren van de KU Leuven. Tevens is
hij aan de UGent gastprofessor Latijnse Letterkunde.
7

8
FONDSPRIJZEN
Marie-Christiane Maselisprijs
Ellen MOENS, Lien JOOSSENS en Caroline BRAET
Begeleiding van kinderen met
overgewicht: werken met de ouders
Ellen Moens is werkzaam aan de vakgroep Ontwikkelings-,
Persoonlijkheids- en Sociale Psychologie
van de UGent. Haar doctoraat handelde over ouderlijke
invloeden bij overgewicht bij kinderen onder
promotorschap van Prof. Caroline Braet. Momenteel
zet zij als postdoctoraal onderzoekster (FWO) haar
onderzoek verder op het vlak van gezinsinvloeden
op gezond en dysfunctioneel eetgedrag bij kinderen.
Caroline Braet is hoogleraar klinische ontwikkelingspsychologie
aan dezelfde vakgroep van de
UGent. Momenteel leidt zij onderzoeksprojecten op
het vlak van obesitas, eetstoornissen, hechting,
impulsiviteit, depressie en gedragsproblemen bij
kinderen en jongeren. Zij is klinisch psycholooggedragstherapeut
en coördinator van het Universitair
Psychologisch Centrum Kind en Adolescent te Gent.
Lien Joossens, voedingsdeskundige-diëtiste, heeft
een zelfstandige diëtistenpraktijk in Brugge. Na
opleidingen kindvriendelijke consultaties en
gedragstherapeutische vaardigheden voor de diëtist
specialiseerde ze zich in de begeleiding van kinderen
met overgewicht en jongeren met eetproblemen.
Henri Vanderlindenprijs
Pieter DEGROOTE
Deviations from a uniform period spacing of
gravity modes in a massive star.
Pieter Degroote (° 1985) behaalde zijn diploma
Wiskunde aan de KU Leuven in 2007. Drie jaar later
volgde zijn doctoraatsthesis getiteld Asteroseismology
of OB stars with the CoRoT space
mission. Dit onderzoek mondde uit in nieuwe en
verrassende inzichten betreffende de interne structuur
en evolutie van massieve sterren, met o.a. een
publicatie in het tijdschrift Nature. Op dit ogenblik is
hij postdoctoraal onderzoeker bij het FWO, verbonden
aan het Instituut voor Sterrenkunde van de KU
Leuven.
Charles De Clercqprijs
Tjamke SNIJDERS
Ordinare & Communicare: Redactie, opmaak
en transmissie van hagiografische handschriften
in kloosters uit de Zuidelijke
Nederlanden, 900-1200
Tjamke Snijders studeerde middeleeuwse
geschiedenis en wijsbegeerte van de geschiedenis
aan de Universiteit Leiden (2003) en Rutgers, The
State University of New Jersey (2004). In 2009
verdedigde zij haar doctoraat Ordinare &
Communicare aan de UGent. Sindsdien is zij
werkzaam geweest als deeltijds docent aan de KU
Leuven en postdoc van het FWO-Vlaanderen.
Haar huidige onderzoek betreft de handschriftelijke
productie en de formatie van monastieke
groepsidentiteiten in het hoogmiddeleeuwse
bisdom Luik.
Jan Gillisprijs
Vera HOORENS
PRIJS VLAAMSE WETENSCHAPPELIJKE STICHTING
Stefaan VAES
De jonge wiskundige Stefaan Vaes is laureaat
geworden van de wetenschappelijke prijs uitgereikt
door de Vlaamse Wetenschappelijke Stichting
(VWS). Juryvoorzitter prof. Yvan Bruynseraede
lichtte de verdiensten van de Laureaat toe en
overhandigde hem het diploma: “De laureaat 2012
in de exacte, wiskundige en toegepaste wetenschappen
beantwoordt perfect aan het profiel van
excellentie van de prijs, namelijk werk bekronen dat
een duidelijke versterking kan betekenen voor de
wetenschappelijke, maatschappelijke of culturele
positie van Vlaanderen in de wereld.”
Een ketterse arts voor de heksen: Jan Wier
(1515-1588)
Vera Hoorens (° 1963) is doctor in de psychologie
en in de letteren. Na haar promotie in de psychologie
(KU Leuven, 1990) werkte ze als docent aan
de Rijksuniversiteit Groningen en als hoofddocent
aan de Universiteit van Tilburg. Vandaag werkt ze
als hoogleraar sociale psychologie aan de KU
Leuven. Haar biografie van Jan Wier is tevens
haar doctoraat (Rijksuniversiteit Groningen,
2011). Ze raakte geboeid door de figuur van Jan
Wier, en via hem in medische en zestiendeeeuwse
religie- en cultuurgeschiedenis toen ze in
Tilburg woonde.
Stefan Vaes is als gewoon hoogleraar verbonden
aan de KU Leuven. Hij is er afdelingshoofd
analyse in het departement wiskunde en werkt
intensief samen met Sorin Popa (UCLA) voor
projecten over de structuur en de classificatie van
von Neumannalgebra's. Dit is een tak van de
wiskunde waar functionaal-analyse, groepen-
theorie en ergodentheorie samenkomen.

KVAB huist nu in de mooiste kantoren
van Brussel
“Het was kiezen tussen efficiëntie en
charme”
In volle zomer 2012 mochten de stafleden van de
KVAB, die 2 jaar geleden noodgedwongen
moesten uitwijken naar het Troongebouw, terug
inpakken en hun intrek nemen in de opgefriste
kantoren van het Paleis der Academiën. Nu ja,
wat heet opgefrist? Noem het liever grondig
gerenoveerd. De scheidingsmuren en verlaagde
plafonds van de vroegere kantoren werden opgebroken,
alles kreeg een fris likje verf, ramen en
vensters werden nagezien, de parketvloer
vernieuwd of hersteld. Nu huist de staf in luchtige
lokalen met hoge plafonds, de grandeur van
eertijds benaderend. “De mooiste kantoren van
Brussel”, zegt Jochem Naaktgeboren van de
Regie der Gebouwen zonder omwegen. Hij was de
man die het hele renovatiedossier onder zijn
hoede kreeg. Een gesprek over de ‘trage’
(volgens sommigen) voortgang van de werken,
de valkuilen en de meevallers van het faceliftdossier.
Kunt u in het kort uw taak toelichten in
verband met de ‘facelift’ van het Paleis der
Academiën?
Jochem N. “Binnen de Regie der Gebouwen ben ik
‘attaché ingenieur’ , vroeger leidend ambtenaar,
en ik ben in hoofde van mijn functie verantwoordelijk
voor de opmaak, uitvoering, begeleiding,
coördinatie en betaling van het renovatiedossier.
Dit betekent ook dat ik met de ‘klanten’, de bewoners
dus, moet onderhandelen en beraadslagen.
Het Paleis der Academiën is een beschermd
monument dat in volle eigendom is van de Regie
maar voor 46 % doorverhuurd wordt aan het
Vlaams Gewest en voor 53 tot 54 % aan de
Franstalige Gemeenschap. Zoals u bekend, wordt
het Paleis ‘bewoond’ door vijf Academies; drie
Franstalige en twee Nederlandstalige. Als
federaal ambtenaar moet ik, bij manier van
spreken, proberen ‘de kerk in het midden te
houden’, elke ‘klant’ te behandelen op voet van
gelijkheid. Dat is ook mijn streven, al moet ik af
en toe schipperen. Elke klant heeft zijn eigen
temperament, zijn eigen hiërarchische structuur.
Sommigen voelen zich al eens misdeeld, ook al is
dit niet zo. Er wordt dan ook wel eens emotioneel
gereageerd.”
Het Albert II auditorium bleef jarenlang een
donkere, stoffige ruimte, het verval nabij. Er
kwam maar geen schot in de renovatie. Tot
plots alles in een stroomversnelling
geraakte. Hoe kwam dat?
Jochem N. “De ophanden zijnde Euro-Aziatische
top (ASEM) in de zomer van 2010 zette de motor
echt in gang. Het Paleis der Academiën was
UITGELICHT
samen met het Koninklijk Paleis en het Egmontpaleis
uitgekozen als conferentie- en werkruimte.
Ineens kreeg de Regie van de Belgische overheid,
die als voorzitter van de EU de top moest
organiseren, de opdracht om de drie gebouwen
piekfijn in orde te brengen. Wij kregen amper een
jaar de tijd, terwijl we voor een omslachtig
dossier als dit van het Paleis der Academiën 2,5
tot 3 jaar voorbereiding nodig hebben. We besloten
om ineens alles grondig aan te pakken: asbest
weghalen in het toekomstige Albert II auditorium en
de Baron Lacquetzaal, plafond herstellen en
beveiligen op de tweede verdieping, het sanitair
naast het Albert II auditorium vernieuwen, de
liften vervangen, elektriciteitsleidingen vernieuwen,
ramen en deuren herstellen, de gevel opfrissen,
schilderwerken uitvoeren, de hekken her-
schilderen en met bladgoud afwerken. Ook werd
beslist om de kantoorvleugel waar de KAGB werkt
(Academie voor Geneeskunde) aan te pakken. Als
gevolg van de korte voorbereidingsperiode moesten
we ons reppen. In het begin heb ik wel eens
gevloekt, maar uiteindelijk is alles in de gewenste
plooien gevallen, en nu kijk ik met trots op het
geleverde werk terug. Het was bij momenten
stresserend, maar leuk.”
9

10
En opeens viel de beslissing om op de benedenverdieping
rechts ook de kantorenvleugel
van de KVAB, die het spiegelbeeld is van de
KAGB, onder handen te nemen?
Jochem N. “Wel, dat is gebeurd op verzoek van de
KVAB zelf, die eigenlijk behoorlijk laat was met
haar aanvraag, net voor het bouwverlof 2010.
Soms kreeg ik de kritiek te horen dat de werken in
de KVAB lang bleven aanslepen. Dat heeft vooral te
maken met de late aanvraag. Als Regie zijn wij
gebonden door de geijkte administratieve procedure
en die kan lang op zich laten wachten:
dossier opmaken, aanvraag indienen, per lot de
aanbesteding uitschrijven, en wachten op de
aflevering van de bouwvergunningen. Het duurde
ruim een jaar voor we de eerste vaklui naar de
vleugel van de Vlaamse Academie konden sturen.
De ervaring leert dat tussen het plannen en de
praktische uitwerking onverwachte haperingen
kunnen optreden. Bleek dat de oude elektriciteitsleidingen
niet meer voldeden. Veel bedrading
moest worden vervangen. Bovendien hadden we
af te rekenen met de bedenkelijke kredietwaardigheid
van een van de aannemers. Zo raak je
makkelijk achterop met de planning.”
Het Paleis der Academiën is een beschermd
gebouw. Als renoverende instantie kan je
dan niet voluit gaan. Hebben strikte regels
de creativiteitsruimte beperkt?
Jochem N. “In een monument als het Paleis der
Academiën voel je je een beetje als een koorddanser
balancerend op het slappe koord tussen
wat de moderne technieken inzake isolatie en
verluchting aanprijzen en wat waardevol historisch
patrimonium aan high tech ingrepen
toelaat. Die evenwichtsoefening scherpt je creativiteit
en ook organisatorisch houdt het je alert.
Dubbel glas bijvoorbeeld is niet toegelaten, maar
op zich vind ik dat niet zo erg. De ramen die van
eikenhout zijn, werden allemaal wind- en tochtvrij
gemaakt en ook de deuren werden nagekeken.
Ook werden, waar mogelijk, thermostatische
kranen geïnstalleerd. Het opknappen van
vensters en ramen heeft bovendien de akoestiek
binnen de lokalen verbeterd. De hoge plafonds
van weleer werden in eer hersteld en dragen
ongetwijfeld bij tot een gevoel van ruimte en
voornaamheid. Sommigen geven de voorkeur
aan hypermoderne kantoorruimtes met klimaatregeling,
anderen verkiezen luchtige lokalen waar
je het venster nog eens mag open zetten. De
status van het Paleis der Academiën verplichtte
om te kiezen tussen efficiëntie en charme, met de
charme als grootste soortelijk gewicht.”
UITGELICHT
Misschien is dit niet zo gunstig voor de
energierekening van de Academie?
Jochem N. “Dat is dan een ietwat negatieve
keerzijde van de medaille. Op termijn dringen
zich energiebesparende maatregelen sowieso op,
zoals de isolatie van het zinken dak en het installeren
van meer performante verwarmingsketels.
Maar in afwachting daarvan kunnen de gebruikers
zelf een handje helpen door energiebewust op te
treden. D.w.z. vensters en deuren netjes gesloten
houden op koude dagen en de thermostaat
eventueel een graadje terugdraaien.”
Was het moeilijk om voor de renovatie
geschikte vaklui te vinden?
Jochem N. “De zoektocht naar kundige
ambachtslieden per uit te voeren lot en discipline
is altijd een uitdaging op zich. Maar voor het
Paleis der Academiën viel dit nogal mee. Voor het
schrijnwerk bijvoorbeeld deden wij een beroep op
een gespecialiseerde firma die zich toelegt op de
renovatie en restauratie van historisch erfgoed.
De aangestelde vaklui voelden zich erg betrokken
en waren nadien ook trots op hun werk. Leuk,
zo’n ingesteldheid.”
Kunt u het prijskaartje onthullen van de
make-over?
Jochem N. “Het hele werk heeft zo’n 3,5 miljoen
euro gekost. Voor het behandelen van het
hekwerk met bladgoud alleen werd € 67.000
betaald. Er werd gekozen voor het duurdere
bladgoud omdat het een duurzamer materiaal is
dat langer houdt dan verf. Degelijkheid en
duurzaamheid waren de basisbegrippen die aan
het hele renovatiedossier ten grondslag lagen.”
Marc Vanneste
Het Paleis der Academiën langs de zijde van het Koninklijke Paleis.

CONSORORES & CONFRATERS 2:
Dominique Willems interviewt Michel Buylen
Ze kennen elkaar sinds lang. “Van ‘71
al”, weet Michel Buylen. “Toen was ik
student bij Dominique.” “Maar dat is
maar context”, repliceert Dominique Willems,
met een gebaar dat duidelijk maakt dat de
wederzijdse appreciatie veel verder gaat dan een
concreet aanknopingspunt uit het verleden. Wat
ze delen is namelijk een liefde voor kunst. Een
wetenschappelijke achtergrond ook. Een dubbele
vorming dus, wat meteen ook de toon zet voor
hun gesprek: Wat is de relatie tussen wetenschap,
kunst en techniek? En wat vindt Michel
Buylen ervan dat de Koninklijke Vlaamse Academie,
in tegenstelling tot andere academies, een
eigen Klasse Kunsten heeft, die los van de Klasse
Menswetenschappen functioneert?
Michel B.: “In de Klasse Kunsten zijn zowel kunstwetenschappers
als scheppend kunstenaars
vertegenwoordigd. Van de kunstwetenschappers
zou je nog kunnen aannemen dat zij bij de menswetenschappen
kunnen aansluiten. Maar kunstenaars
zijn toch echt anders. Niet dat ze niet
denken. Maar ze denken anders.”
“De oorsprong van alle disciplines is de verwondering.
De nieuwsgierigheid. Exacte wetenschappers
zoeken daarbij antwoorden die misschien
tijdelijk, maar toch liefst vast en definitief zijn. De
menswetenschappers, daarentegen, vinden soms
wel eens een definitief antwoord, maar meer
waarschijnlijk alleen een tijdelijk geldend
antwoord. En het antwoord van de kunstenaar,
dan weer, is per definitie nooit definitief. Kunst is
gewoon in bepaalde contexten of gemeenschappen
handig, omdat het onder meer existentiële
angsten verlicht door bijvoorbeeld seksualiteit
een plaats te geven.”
Dominique W.: “Zou je durven stellen dat elk
kunstwerk voortkomt uit een vraag?”
Michel B.: “Niet uit zo’n concrete vraag, maar uit
de verwondering van de kunstenaar. Kunst is
filosoferen buiten het woord.”
Dominique W.: “En dat vertaalt zich dan ook in
het maken van een kunstwerk….”
Michel B.: “Toch zeker in de mate
waarin dubbelzinnigheid een plaats
krijgt. In tegenstelling tot een
verkeersteken, of een nationale vlag,
die beide ook plastisch zijn, is bij een
kunstwerk niet alleen het teken zelf
van belang, maar ook hoe het gemaakt is. De
kwaliteit van het textiel is van geen belang in het
incarneren van een natie door een vlag, maar de
toets en geste maakt het verschil tussen een goed
of een slecht schilderij. Het kiezen van een deel
van het zintuiglijke continuüm en het hertalen
ervan in verf is de essentie van de plastische
kunsten.”
“Polysemie is eigen aan elk kunstwerk. De hedendaagse
kijker kent bijvoorbeeld niet genoeg
scholastiek om het Lam Gods van Van Eyck te
ontcijferen zoals geleerde tijdgenoten dat deden.
Maar de gemiddelde Japanner, die niets van het
Thomisme kent, blijft toch geboeid kijken.
De polyptiek heeft vele lagen. Onderzoekers aan
het VLAC hebben een nieuw licht op Van Eyck
laten schijnen. Die antwoorden laten de geïnformeerde
kijker op een andere manier zien. Het
neemt het eigene van het kunstwerk, namelijk de
polysemie, nooit weg.”
Dominique W.: “Als je het hebt over het belang
van de materie waarin plastische kunst vorm
krijgt, zou je dan stellen dat kunst en techniek
dichter bij elkaar staan dan kunst en wetenschap?”
Michel B.: “Dat is zoals het lichaam en de ziel.
Onze westerse geest splijt graag een gedicht in
vorm en inhoud. Neen dus! Dat geloof ben ik
kwijt. Kunst gebruikt techniek. Het ene kan niet
zonder het andere. Neem nu de camera obscura.
Die bestond al heel lang. En dat albumine zwart
wordt door de inval van licht moet ook bekend
zijn geweest. Dus in principe had men al eeuwen
foto’s kunnen maken, terwijl het toch tot de
Romantiek en de ontdekking van het individu
duurde vooraleer de eerste foto werd genomen.
De kunstenaar die zichzelf als persoon uitdrukt,
en sociologische mutaties zoals de nieuwe affectiviteit
binnen de familie, waren noodzakelijke
ingrediënten om van deze bestaande technieken
kunst te maken en ze op de spits te drijven. Zo
leidt kleurenfilm naar het Amerikaans hyperrealisme,
dat op zijn beurt Kodak ertoe aanzet een
nieuwe kleurenfilm op de markt te brengen die
Michel B.: “Antwoorden van de wetenschap
helpen. Maar ze nemen niets
weg. Ze laten de kijker alleen anders
kijken”.
11
3

12
zoveel mogelijk lijkt op de hyperrealistische
schilderijen. En op het einde spreekt de kritiek
van hyperrealistische fotografie.”
Dominique W.: “Dus kunst en techniek zijn
sociologisch gebonden.”
Michel B.: “Precies. En idem voor Van Eyck,
wiens gebruik van olieverf beantwoordde aan
de visie van de late middeleeuwen, met name
dat álles te zien moest zijn in het kunstwerk,
en exact zoals het op dat ogenblik was, met de
lichtinval van dat specifieke moment. Dat kon
alleen met olieverf natuurlijk. Een traag
drogende techniek die reeds in Pompeii
bestond om bijvoorbeeld marmer na te bootsen,
maar die door Van Eyck waanzinnig is
geperfectioneerd.”
Michel B.: “Zonder context komt de
techniek niet tot bij de kunstenaar. Of
omgekeerd”
Dominique W.: “En terugkerend naar jezelf,
als kunstenaar. Geldt dit ook voor jou?
Gebruik jij in deze tijd van toenemende
techniek ook zelf meer techniek?”
Michel B.: “Ik gebruik en misbruik alles wat ik
vind! (lacht) Van digitale fotografie wist ik
totaal niets. Maar experimenteren is leuk. De
mogelijkheden zijn enorm. Ik schep er soms
imaginaire landschappen mee. Ik maak
encyclopedieën van mijn modellen: zoveel
foto’s dat poseren onnodig wordt. Mijn scherm
is mijn schetsboek. Zo evolueert de kunst.”
Dominique W.: (glimlachend)“En de kunstenaar.”
Michel B.: “Precies!“
Dominique W.: “Tot slot misschien nog eens
terug naar de context waarin ik je heb leren
kennen, als student taalkunde. Heeft taal je
iets bijgebracht bij het maken van kunst?”
Michel B.: “Ik hield wel van taalkunde, maar
ik heb geleerd dat plastische kunst, in tegenstelling
tot muziek en taal, geen discours is.
Plastische kunst kan gebruik maken van
symbolen, maar de articulatie van die symbolen
is bij een schilderij anders. Van dichtbij
gezien is een heel figuratief kunstwerk soms
heel abstract, en absoluut niet-refererend.
Daarnaast ben je ook nog eens schatplichtig
aan een heel arsenaal van kennis en geschiedenis.
Je kunt als kunstenaar eigenlijk geen
verhaal vertellen dat nog niet eerder is
verteld. De kijker zal zichzelf in de kunst
herkennen met alles wat hij heeft aan kennis
en voelen, binnen de gemeenschap waarin hij
zich bevindt.”
Sophie Dejaegher
Volgende editie: Michel Buylen interviewt Géry van Outryve d’Ydewalle
Dominique Willems
Universiteit Gent
Franse taalkunde
Lid van de Academie
sinds 19/03/1994
Michel Buylen
Kunstschilder
Lid van de Academie
sinds 18/10/2006
1 Wijziging
in
aanvragen Contactfora
Met de Contactfora sponsort de Academie
kwalitatief hoogstaande wetenschappelijke
bijeenkomsten in de domeinen natuurweten
schappen, menswetenschappen, technische
wetenschappen en kunsten in het Paleis der
Academiën. Ze hebben tot doel specialisten
van eenzelfde of uit meerdere wetenschappelijke
disciplines uit binnen- en buitenland samen te
brengen in de Academie en zo het wetenschappelijk
onderzoek rond een actueel thema
te stimuleren. De aanvragen worden drie maal
per jaar afgesloten: op 1 januari, 1 april en 1
oktober. In 2013 is de aanvraagprocedure
voor de contactfora gewijzigd.
Iedere wetenschapper verbonden aan een
Vlaamse instelling voor hoger onderwijs
(universiteiten en hogescholen) of onderzoek
(wetenschappelijke instellingen zoals o.a.
IMEC, ITG, VIB, VITO, VLIZ,…) kan een
aanvraag indienen. Bij goedkeuring kunnen de
organisatoren gratis beschikken over de benodigde
infrastructuur van de Academie, met
bijpassende logistieke en administratieve
ondersteuning. Daarbovenop kan ook een
financiële toelage van maximum € 2500 ter
beschikking gesteld worden voor zover het
thema leidt tot een publicatie in de reeks
Standpunten in samenwerking met en op
initiatief van één van de Klassen. De vroeger
automatisch toegekende toelage van € 2500
valt dus weg.

3
2 Oproep
De KVAB heeft met een aantal buitenlandse
Academiën een samenwerkingsovereenkomst
ondertekend met de bedoeling om regelmatig
onderzoekers uit te wisselen voor een korte
periode. Deze uitwisselingen hebben normaliter
een duur van maximaal 2 weken, waarbij
de reiskosten en de verblijfskosten na goedkeuring
volledig worden vergoed. De maximale
financiële tussenkomst bedraagt € 2000. In de
regel worden de reiskosten vergoed door de
academie van het land van herkomst en de
verblijfskosten door de academie van het
gastland.
Lezingen en symposia
ctu
wetenschappelijke uitwisselingen
Op dit ogenblik heeft de Academie overeenkomsten
met de volgende academiën:
Hongaarse Academie voor Wetenschappen
Oostenrijkse Academie voor Wetenschappen
Poolse Academie voor Wetenschappen,
Warschau
Roemeense Academie voor Wetenschappen
Académie des Sciences, Institut de France
Poolse Academie voor Wetenschappen, Krakow
Italiaanse Academie (de Lincei)
Agenda Academisch Cultureel Forum (ACF)
24 juni 2013, 19.30 uur: Elise Caluwaerts, zang
25 september 2013, 19.00 uur: Belfiuslaureaten Pro Civitate, piano
2 december 2013, 19.00 uur: Eindejaarsrecital, Jozef De Beenhouwer met leerling, piano
15 februari 2014, 19.30 uur, Vitaly Pisarenko en Warre Borgmans: De Biecht van Liszt
18 november 2013, 14.00 uur: Themadag over mythen
11 december 2013, 17.00 uur: Da Vinci lezing 2013, Martin Hinoul
19 november 2013: Concert werken academieleden-componisten
Tsjechische Academie voor Wetenschappen
Sloveense Academie voor Wetenschappen
Kosovaarse Academie voor Wetenschappen
Macedonische Academie voor Wetenschappen
Servische Academie voor Wetenschappen
Academie voor Wetenschappen van Estland
Slovaakse Academie voor Wetenschappen
Kroatische Academie voor Wetenschappen
Royal Institute of Thailand
De bilaterale uitwisselingen met wetenschappers
in de landen waarmee de Academie een
overeenkomst heeft vinden plaats op verzoek
van individuele wetenschappers en worden
door het Bureau van de KVAB en door de
andere Academie goedgekeurd. Indien u
geïnteresseerd bent een uitwisseling aan te
gaan met een wetenschapper in een van de
bovenstaande landen gelieve uw aanvraag te
richten aan sofie.vanthournout@kvab.be. Het
aanvraagformulier kan u vinden op
http://www.kvab.be/intsamenw.aspx.
Aanvragen worden twee maal per jaar
ingewacht, op 30 april en op 31 oktober.
PodiJaC - concerten www.kvab.be/acf.aspx
Jubileumjaar 2013 - 75 jaar KVAB
13

4
14
Denkersprogramma
Een van de belangrijkste instrumenten in het nieuwe
Convenant tussen de Vlaamse Gemeenschap en de
Koninklijke Vlaamse Academie van België voor
Wetenschappen en Kunsten is het ‘Denkers-
programma’. Het programma is een uniek
multidisciplinair en toekomstgericht initiatief met
maatschappelijke weerslag op hoog niveau. Met en
rond een vooraanstaand internationaal expert wordt
samen met de leden van de Academie en talrijke
partners en stakeholders gewerkt rond een belangrijke
actuele problematiek waarop Vlaanderen een
impact kan hebben. Het doel is een significante
bijdrage te leveren tot de verdere strategische
ontwikkeling van Vlaanderen door een langetermijnvisie
te ontwikkelen en op die wijze bij te dragen tot
de beleidsvorming.
De Academie bepaalt, op initiatief van de vier
klassen, de thema’s en uitdagingen waarop het
programma betrekking heeft. ViA, Pakt 2020 en de
Interview met Frank Bostyn
Adjunct-kabinetschef van Vlaams
minister van Innovatie Ingrid Lieten
Frank Bostyn was van 2009 tot 2012 Adjunctkabinetschef
Economie van de voogdijminister van
de Academie, en is samen met de vast secretaris en
de voorzitter een van de architecten van het nieuwe
Convenant tussen de Academie en de overheid. Hij
was verbonden aan het Departement Management
van de Universiteit Antwerpen van 1997 tot 2012 en
heeft sterke ervaring met beleidsmanagement van
ondernemingen en overheden.
Op welke manier bent u vertrouwd geraakt
met het Thinkers in Residence-programma in
Adelaide?
Frank B.: “Geoff Mulgan, voormalig hoofd van de
strategische cel van PM Tony Blair en nu CEO van
NESTA (National Endowment of Science, Technology
and the Arts) trok er mijn aandacht op. Geoff heeft
trouwens net een interessant boek uit: ‘The Locust
and the Bee. Predators and creators in capitalism’s
future’. Een aanrader.
Ik heb de suggestie van Geoff opgevolgd en heb
kennis gemaakt met hun aanpak. Onder de dynamische
leiding van Gabe Kelly werd heel wat gerealiseerd,
met reële impact en tot grote tevredenheid
van de verschillende stakeholders.”
Waarom is een Denkersprogramma nodig en
is net de KVAB het meest geschikt om dat uit
te voeren? Houdt dat niet het gevaar in van te
sterke inbedding in de Vlaamse Overheid?
Frank B.: “Wel, het maatschappelijke en politieke
debat is momenteel eerder van een laag niveau. In
inovatieknooppunten in de
conceptnota “Innovatiecentrum
Vlaanderen” kunnen hiertoe als
uitgangspunt dienen.
Jaarlijks organiseert de Academie twee cycli van het
Denkersprogramma en voorziet zij in een veelheid
aan activiteiten die erop gericht zijn de impact van
wetenschap en kunst in het maatschappelijk debat
te verhogen en een draagvlak te bieden voor de
implementatie van de ontwikkelde ideëen en aanbevelingen.
Inspiratie voor het Denkersprogramma werd gevonden
bij het Thinkers in Residence Program van
Adelaide, Australië.
Meer informatie bij
inez.dua@kvab.be
onze tijd van hypercommunicatie, is er opvallend
weinig plaats voor inhoud en diepgang. Ik herinner
me nog een gesprek met Jef Lambrecht, gewezen
VRT-journalist, die zijn beklag deed over de
dictatuur van het format, waarbij alles mooi in de
vorm moet passen en stilaan ontdaan wordt van
inhoud. Wel, ik denk dat dit geen goede zaak is voor
onze democratie. Nochtans, er valt wel over een en
ander inhoudelijk te praten en er zijn uitdagingen
genoeg. Misschien kan het Denkersprogramma
helpen het te keren, en een tegenwicht vormen
voor de overheersing van allerlei simplistische
‘obediënties’.”
En waarom dan de KVAB?
Frank B.: “Als er ergens nog inhoud en plaats voor
inhoudelijk debat is, dan hoop ik toch dat dit in de
Academie is. De Academie moet zorg dragen voor
het ongebonden, maar gefundeerde debat. En ik
hoop dat ze met het Denkersprogramma dit op een
resolutere manier nog zal uitdragen in de bredere
maatschappij. Tezelfdertijd krijgt de Academie
daarmee een unieke kans om de relevantie van
denken, creëren, wetenschap en kunst voor de
maatschappij te tonen. En dat moet in volle vrijheid
en onafhankelijkheid kunnen gebeuren; eigen aan
de Academie, haar opdracht en haar waarden.
Daarom vind ik het geen goed idee om zo’n Denkersprogramma
in te bedden in een kabinet of een
overheidsdienst. In de kortste keren zou het uitgehold
worden tot een zoveelste communicatieplatform. Er
zijn al genoeg raden van wijzen, daarvoor. Laat ons nu
ook eens proberen werk te maken van een inhoudelijk
debat. Daar ligt trouwens ook het succes van deze
formule in Australië: hun onafhankelijk statuut. De
geplande verandering daarin lijkt me geen goede zaak
en ik meen trouwens dat onze vrienden in Australië
daar ook niet bepaald opgezet mee zijn.”
ct

u
Denkersprogramma 2013: Jeugdwerkloosheid
Voor de eerste cyclus van het
Denkersprogramma stelt de
Academie het thema van de
‘Jeugdwerkloosheid’ aan de
orde om reden van maatschappelijke
urgentie en relevantie en ook omdat het
aansluit op de bijzondere expertise en belangstelling
van verschillende leden van de Klasse van de Menswetenschappen.
Zij heeft hiervoor Prof. Dr. Jan
Eeckhout aangetrokken als internationaal expert.
Professor Eeckhout is verbonden aan het Department
of Economics van het University College
Londen en aan de Universitat Pompeu Fabra te
Barcelona. Hij is een internationale autoriteit op het
vlak van ‘urban economics’ en besteed veel
aandacht aan werkloosheid en het verband met
armoede en opleiding.
De leiding van het programma berust bij een stuurgroep
voorgezeten door Prof. Dr. Joep Konings (KU
Leuven), gewoon lid van de Academie en gerenommeerd
expert op het gebied van de arbeidsmarkt.
Afgaande op de studiedomeinen die in Australië
aan bod komen (kwamen), ligt de klemtoon
op toegepaste domeinen van de wetenschap.
Waar is de aandacht voor onderzoeksonderwerpen
met een fundamentele invalshoek uit
de natuurwetenschappen (bv. wiskunde),
geesteswetenschappen (bv. geschiedenis),
kunstwetenschappen en kunsten?
Frank B.: “Het is voor de hand liggend dat, wil men
het maatschappelijke debat voeden, vooral
aandacht zal hebben voor toegepaste domeinen. Dit
betekent niet dat men niet evenzeer de aandacht
kan vestigen op het belang van fundamenteel
onderzoek. Dat is een mooie uitdaging, niet? Zo
ook, trouwens voor de kunsten. Het zou heel mooi
zijn, indien de KVAB in haar Denkers- programma
zou kunnen uitpakken met een thema dat mee
uitgedragen wordt door directe betrokkenheid van
kunstenaars. Hun expressiekracht kan vaak veel
duidelijker spreken, dan het jargon van de wetenschapper.
De avant-garde van het expliciete
denken.
Maar je mag ook niet vergeten dat het Denkersprogramma
maar één activiteit van de KVAB is. De
genootschapswerking, of de zgn. Klassenwerking,
blijft een centrale plaats innemen in het Convenant.
En daar is plaats voor een ontmoeting van de
geesten, ook in de fundamentele disciplines.”
Van de Denkers wordt verwacht dat ze min of
meer denken in functie van het Vlaamse
beleid. Is dat geen hinderpaal voor het
aantrekken van een geleerde met renommee?
Australië heeft mondiaal meer soortelijk
gewicht.
Frank B.: “Ik ben het eigenlijk niet eens met het
impliciete uitgangspunt van de vraag, namelijk dat
Een eerste besloten workshop vond reeds plaats op
21 mei 2013 waarbij wetenschappelijke inzichten uit
de verschillende relevante disciplines geconfronteerd
werden met ervaringen en standpunten van
stakeholders en partners actief op het terrein.
Volgende workshops worden gepland in september
met een afsluitend congres op 11 december 2013.
Jan Eeckhout
alle of de meeste belangrijke thema’s lokaal van
aard zijn. Ik heb in verschillende landen gewerkt en
adviesopdrachten uitgeoefend, en ik kom steeds
weer tot diezelfde bevinding, namelijk dat we heel
vaak worstelen met dezelfde problemen, die enkel
maar naar lokale geuren en kleuren verschillen. Ik
wil daarin niet overdrijven, maar ik geloof toch
sterk, gesteund op mijn ervaring, dat we heel vaak
van elkaar kunnen leren en vooral ook uit de analogieën.
Het steeds verwijzen naar de particulariteit
van de situatie is meestal een excuus om er niks
aan te doen, om het debat ten gronde af te blokken.
Het doet me steeds denken, niet zozeer aan het
boek, maar aan de titel ervan: ‘The Closing of the
American Mind’, van Allan Bloom. Als we ons terugplooien
op onszelf, zogenaamd omwille van het
belang van de particulariteit, dan sluiten we ons
uiteindelijk ook intellectueel af, en is de verarming
ingezet.”
Er zijn enkele factoren die het aannemelijk
maken dat in Zuid-Australië een Denker meer
impact heeft dan in Vlaanderen (lagere bevolkingsdichtheid,
kleiner overheidsapparaat,…).
Hoe ziet u dat?
Frank B.: “De impact van het programma zal vooral
afhangen van de kwaliteit ervan, de goede organisatie
en de wijze waarop Denker en KVAB er zullen
in slagen om de media open te breken voor het
inhoudelijke debat. Weet je dat in Adelaide, na de
geleidelijke uitbouw van het programma, men erin
geslaagd is, om de lezingen tot publieke events te
maken waar ruim 1500 mensen naartoe komen?”
15

5
16
Standpunt van de Academie
voor een toekomst van de
maakindustrie in Vlaanderen
In enkele weken tijd verdwenen duizenden banen
in bedrijven zoals Ford (Genk), ZF (Lommel),
Arcelor-Mittal (Luik) en Caterpillar (Gosselies). Het
zijn allemaal bedrijven uit de maakindustrie, d.w.z.
de productiesector, die jarenlang een hoge tewerkstelling
garandeerde. Zijn we niet meer in staat dit
soort bedrijven hier te houden? Is onze omgeving
daarvoor niet meer geschikt, zijn de loonlasten te
hoog? Is delocalisatie naar lage loonlanden
onafwendbaar? Moeten we alleen soelaas
verwachten van een groeiende dienstensector?
Wat is er aan de hand? En wat kunnen we eraan
doen?
De Koninklijke Vlaamse Academie van België
(KVAB) heeft via een werkgroep ‘Maakindustrie’ in
haar Klasse Technische Wetenschappen deze
problematiek grondig bestudeerd en haar analyses
en conclusies neergeschreven in een rapport, dat
verschijnt als Standpunt van de Academie.
Daaruit blijkt dat in geavanceerde economieën, bv.
de Scandinavische, sterke industriële bedrijven
erin slagen om gedurende de ganse levenscyclus
van hun producten waarde te creëren. Hun stevige
internationale concurrentiepositie is de motor van
bloeiende activiteiten in de dienstensector.
Voorbeelden uit de Aziatische Tijger-landen
(Singapore, Z.-Korea, Taiwan) bewijzen dat de
maakindustrie in zorgvuldig gekozen nichemarkten
een toekomst heeft, ook in hoge lonenlanden.
En President Obama heeft, met zijn Advanced
Manufacturing Partnership, zijn schouders gezet
onder een ambitieus onderzoeksprogramma om de
maakindustrie in de VS opnieuw competitief te
maken. Omdat hij de sector van strategisch belang
beschouwt.
De studie van de KVAB toont aan dat een aantal
fundamentele paradigma’s uit de maakindustrie
veranderd zijn en dat we daarop versneld moeten
inspelen. Ook in Vlaanderen hebben zich al een
aantal bedrijven in de maakindustrie ontwikkeld,
die onze internationale concurrentiepositie
versterken. Hun ontstaan en bloei is te danken
aan de toepassing van het Triple Helix-principe
waarin Bedrijfsleven, Onderwijs en Overheid als
partners samenwerken om kansen te geven aan
een geïntegreerde aanpak van productinnovatie,
zowel voor high-tech als low-tech producten.
De noodzakelijke opwaardering van de klassieke
productiesector is voorwerp van het Witboek
‘Nieuw Industrieel Beleid voor Vlaanderen’ (NIB) in
het kader van Vlaanderen in Actie (ViA). Het is ook
de bekommernis van de sectorfederatie AGORIA
en het collectief onderzoekscentrum SIRRIS met
hun programma ‘Made Different-Factories of the
Future’.
De Koninklijke Academie is van oordeel dat het
ogenblik gekomen is om dringend een bijkomende
impuls te geven om ons industrieel weefsel te
versterken. Eén van de opmerkelijkste conclusies
is dat de krachten van onze internationaal gereputeerde
onderzoekscentra in de maakindustrie
dienen gebundeld in een Strategisch Onderzoekscentrum
(SOC) Maakindustrie, met een gestructureerd
overleg met de Triple Helix partners. Andere
aanbevelingen hebben betrekking op de rol van
overheidsinitiatieven en overlegstructuren, de
herwaardering van het technisch onderwijs, de
aard van doctoraten, de opleiding tot ondernemerschap,
de nood aan maatschappelijke draagkracht
en incubatiefondsen. Het rapport wijst een
mogelijke weg om werkgelegenheid en welvaart in
Vlaanderen te houden.
Meer informatie bij
thomas.vandenberghe@kvab.be
6
In december 2012 verscheen als nummer 9 in
de reeks Standpunten van de Academie de
symposiumbundel ‘Geschiedenis en erfgoed,
bondgenoten of concurrenten?’. Het boekje
(100 blz., ISBN 978 90 6569 1125) bevat onder
het GPRC label de acta van het tweede historische
debat van het Vlaams Instituut voor
Geschiedenis (VIGES) dat plaats had op 9
februari 2012 in de Academie
Met dit debat wilde het VIGES van gedachten
wisselen over de relaties tussen de geschied-
beoefening en de cultureel-erfgoedwerking in
Vlaanderen en daarbuiten. Het debat werd
opgebouwd rond de keynote lecture van Willem
Frijhoff, met als titel: ‘De historicus uitgedaagd’.
Verschillende sprekers gaven nadien
standpunten vanuit hun sector, o.m. de culturele
en privaatrechtelijke archiefinstellingen (ook in
Wallonië), de bibliotheeksector, de publieke
archieven als beheerders van cultureel erfgoed,
ct
Standpunt van de Academie
geschiedenis

u
7
De federatie van Academiën voor Wetenschappen
EASAC heeft een nieuw rapport gepubliceerd
over biobrandstoffen. Leo Michiels, lid
van de Klasse Technische Wetenschappen,
maakte deel uit van de expertengroep die dit
probleem voor EASAC bestudeerd heeft.
In het rapport, ‘The current status of biofuels in
the European Union, their environmental
impacts and future prospects’, uit EASAC zijn
bezorgdheid over de huidige Europese wetgeving
rond het gebruik van biomassa voor de
productie van brandstoffen. De expertengroep
geeft advies over de nodige maatregelen voor
het verzekeren van een positief effect van deze
brandstoffen op het klimaat, zonder daarbij
andere schade aan te brengen aan het milieu.
“Een goede balans vinden tussen invoer en
eigen productie van voedsel en brandstof blijft
voor Europa een hele uitdaging. Het deel van
over de band tussen
en erfgoed
de beleidsmatige aspecten versus de geschiedenisopleiding,
de traditionele historiografie en
het erfgoedbeleid van de overheid, het erfgoed
en het historisch onderzoek naar de Wereld-
oorlogen, gevolgd door interventies uit nog
meer sectoren of betrokken instituten zoals de
industriële archeologie, de Koning Boudewijnstichting,
Het Letterenhuis met als standpunt
dat archieven niet alleen voor historici zijn, de
bijdrage van de wetenschap tot het behoud van
erfgoed (KIK), de Koninklijke Commissie voor
Geschiedenis, het STAM als één van de
stedelijke musea enzovoort, met tot slot de
weergave van het publieksdebat. Het Standpunt
is te verkrijgen voor 8€ op
http://www.kvab.be/publicaties/boekde
tail.aspx?id=2436
Meer informatie bij hans.rombaut@kvab.be
EASAC-publicatie over biofuels
8
Europa waar zowel vruchtbare grond als water
in voldoende mate beschikbaar zijn is beperkt.
De productie van microalgen in gesloten systemen,
zodat geen vruchtbare grond nodig is en
het waterverbruik beperkt blijft, lijkt daarom
veelbelovend”, aldus Leo Michiels, oprichter en
voorzitter van Proviron, een biodieselproducent
die investeert in de industriële productie van
microalgen.
EASAC (European Academies Science Advisory
Council) geeft wetenschappelijk advies aan de
Europese instellingen over beleid rond energie,
milieu en biowetenschappen. Het rapport en
ander werk kan gedownload worden op
www.easac.eu.
Meer informatie bij
sofie.vanthournout@kvab.be.
Professor Freddy Dumortier
algemeen beheerder KVAB
Per 1 januari 2013 heeft professor Dumortier
de taak van algemeen beheerder bij de KVAB
opgenomen. Hij zal vast secretaris Géry
d’Ydewalle bijstaan in het praktisch beheer en
samen met hem het hoofd bieden aan de
uitdagingen die op de Academie afkomen in
het kader van het nieuwe convenant met de
Vlaamse Overheid.
Heel specifiek zal hij
het administratief en
financieel beleid onder
zijn hoede nemen.
Zijn komst kadert ook
in de uitdieping van de
organisatorische
professionalisering
van de KVAB.
17

9
18
Reflectiegroep Energie:
vliegende start
Binnen de KVAB is sedert enkele maanden de
Reflectiegroep Energie aan het werk. De samenstelling
is multidisciplinair: Renilde Craps (Flanders
Drive), Rudy Swennen (KU Leuven), Dirk Fransaer
(VITO), William D’haeseleer (KU Leuven), Joost
Van Roost (ExxonMobil), Pascal De Buck (Fluxys),
Derrick Gosselin (UGent), Jan Kretzschmar
(UGent), Stan Ulens, Jacques De Ruyck (VUB),
Dirk Beeuwsaert (GDF SUEZ), Ronnie Belmans (KU
Leuven), Charles Hirsch (VUB), Luc Sterckx
(Febeliec), Hugo Hens (KU Leuven), Ivo Van
Vaerenbergh (Bavaco), voorzitter.
Het initiatief is ingegeven door de continue
omwentelingen op de energiemarkten en door de
accentverschuivingen binnen het Europese
beleidsniveau. Centraal hierbij staat de duurzaamheid
van nieuwe technologieën: de centrale
opwekking, verhoogde energie-efficiëntie en
energiebesparingen. Slimme netten spelen hierin
een sleutelrol. De toekomst zal uitwijzen of de
energiemarkt beter af is met meer liberalisering en
minder regulering dan wel met een omgekeerd
scenario. Ook de interactie tussen de grote
energiespelers en de overheden dient wellicht te
worden herbekeken.
De Reflectiegroep heeft als opzet om binnen de
Academie alle initiatieven rond het thema ‘Energie’
te bundelen. Dat kunnen Standpunten zijn, maar
ook andere initiatieven worden ontwikkeld, zoals
een Energiepodium, dwz. een reeks voordrachten
rond energie, samen met instanties zoals KVIV,
ie-net en WEC (World Energy Council). Met hen
wordt ook verder gewerkt aan studiedagen en/of
conferenties met deelname van internationaal
geprezen deskundigen. Tevens wil de reflectiegroep
nagaan hoe ze kan bijdragen aan het
toekomstproject ViA (Vlaanderen in Actie), waarin
duurzaam omspringen met energie één van de
kernopties is.
Een eerste initiatief van de reflectiegroep was op
27 november 2012 een debatavond rond gas
bijgewoond door het kruim van specialisten uit de
gassector in België. Een lunchcauserie op 21
januari 2013 met debat over het inpassen van
hernieuwbare energiebronnen in een geliberaliseerde
elektriciteitsmarkt had een Europese
dimensie. Het was een gemeenschappelijke
organisatie van de World Energy Council, de
expertengroep elektriciteit binnen ie-net, ELIA, de
beheerder van het Belgische transmissienet voor
elektriciteit, en de Reflectiegroep Energie. De
tweede debatavond vond plaats op 7 maart en
handelde over de rol van geothermie in 2020:
wordt dat een belangrijke en duurzame bron van
de energievoorziening in België? De ontwikkeling
van geothermie staat in Vlaanderen nog in zijn
kinderschoenen. Zowel op technisch vlak als qua
regelgeving en financiering moet er nog heel wat
gebeuren willen we het potentieel op grote schaal
kunnen ontsluiten. Een aantal case-studies uit
omliggende regio’s (Wallonië, Nederlands
Limburg) toonden de mogelijkheden.
De volgende lunchcauserie vindt plaats op 13 juni
en heeft als thema de tekortkomingen van de
actuele energie- en klimaatpolitiek van Europa.
Het derde debat is op 26 juni (18.00 uur) met als
thema “Geopolitieke ontwikkelingen en hun weerslag
op economie en energie.
Meer informatie bij
thomas.vandenberghe@kvab.be
10
KVAB lanceert
Academieprijzen
Wetenschapscommunicatie
Op dit ogenblik raken de stimulansen voor
onderzoekers om wetenschapscommunicatie te
beoefenen snel ondergesneeuwd omdat de
tijdsdruk om te publiceren in het huidige wetenschapsbedrijf
heel hoog ligt. Met de Onderscheidingen
Wetenschapscommunicatie hoopt de KVAB daar
verandering in te brengen. De onderscheiding werd
opgericht voor onderzoekers werkzaam aan universiteiten,
hogescholen, onderzoeksinstellingen en
ondernemingen. Met wetenschappen gaan we van
assyriologie tot zeewetenschappen. De onderscheiding
bestaat uit een jaarprijs (de shortlist) en
een loopbaanprijs, voor iemand die een reële
impact heeft gehad over hoe men aan wetenschapscommunicatie
doet in Vlaanderen. U heeft
de oproep ervan waarschijnlijk de revue zien
passeren. De proclamatie van de shortlist en de
uitreiking vindt plaats op 16 oktober 2013 en is
ingericht als een workshop.
ct

u
11
Herman Van Goethem
laureaat Davidsfonds
Geschiedenisprijs 2013
Herman Van Goethem (Klasse Menswetenschappen)
is initiator en op dit ogenblik curator van de
Kazerne Dossin, het memoriaal, museum en documentatiecentrum
voor Holocaust en Mensen-
rechten te Mechelen. De Davidsfonds Geschiedenisprijs
is bedoeld voor een persoon die zich het
afgelopen jaar het meest verdienstelijk heeft
gemaakt voor de popularisering van geschiedenis.
De prijsuitreiking vond plaats op 19 maart 2013 in
het kader van de 11de nacht van de Geschiedenis.
De ontwikkeling van dit ambitieuze project is in
grote mate de verdienste van Herman Van Goethem.
Al in 2001 lagen er plannen klaar om ook in
Vlaanderen een museum over de holocaust in te
richten, maar de uiteindelijke realisatie kon pas in
2012 voltooid worden. De vernieuwde kazerne met
bijhorend memoriaal en documentatiecentrum is
een realisatie van toparchitect bOb Van Reeth,
tevens lid van de Klasse van de Kunsten. Het
museum herinnert aan de wrange historische
betekenis van de kazerne Dossin, die tijdens WOII
fungeerde als verzamel- en doorgangskamp. Het
verhaal van vijf getuigen die de deportatie hebben
overleefd, in het verzet opereerden of onderdoken
voor de bezetter, vormen de rode draad van de
permanente tentoonstelling over de Holocaust en
de mensenrechten.
12
Onderscheidingen in de
Nationale Orden
Op 8 januari 2013 verscheen in het Belgisch
Staatsblad de lijst met namen van de Academie-
leden die vereerd werden door Zijne Majesteit
Koning Albert II met een onderscheiding van de
Nationale Orden. Het Koninklijk Besluit werd op 19
november 2012 ondertekend. Dit is een verderzetting
van een traditie die teruggaat tot 1772. Bij het
oprichten van de Keizerlijke en Koninklijke Academie
van Wetenschappen en Schone Kunsten
werden nieuwe leden van de toenmalige academie
– voor zover ze het nog niet waren – in de persoonlijke
adelstand verheven bij aanvaarding. In Engeland
tot op de dag van vandaag en overal in Europa
gedurende het Ancien Regime, maar ook in
Pruisen, Rusland, Oostenrijk, Vaticaan, etc.. werd
een onderscheiding vanaf grootofficier altijd gelijkgesteld
met het verheffen in de adelstand. Dit is de
traditie die ook aan de basis ligt van het toekennen
van belangrijke Nationale onderscheidingen aan de
huidige leden van de KVAB.
Het KB kent aan 46 leden een Nationale Orde toe,
zijnde: Commandeur in de Orde van Leopold II,
Commandeur in de Leopoldsorde, Grootofficier in
de Kroonorde en Grootofficier in de Leopoldsorde.
België kent drie Nationale Orden: De Orde van
Leopold II, de Kroonorde, de Leopoldsorde (van
laag naar hoog gerangschikt). Elke Orde kent
verschillende graden. Men spreekt hierbij van
hogere graden en lagere graden. Er zijn 15 hogere
graden en 8 lagere graden. Iedere Orde telt vijf
hogere graden: Ridder, Officier, Commandeur,
Groot Officier, Grootkruis (van laag naar hoog
gerangschikt). De lagere graden bestaan uit de
bronzen, zilveren en gouden medailles in de Orde
van Leopold II en Kroonorde en uit de zilveren en
gouden palmen in de Kroonorde.
19

20
13
De Jonge Academie ging officieel van start op 29
maart 2013, met een gesmaakte openingszitting in
het gezelschap van astronaut Frank De Winne.
‘Onze’, en ‘jullie’ Jonge Academie
Inauguratie Jonge Academie
Voorzitter Jorgen D'Hondt sprak over de Jonge
Academie als 'onze' jonge academie, maar ook als
'jullie' jonge academie, waarmee hij meteen
verwees naar de impact die de Jonge Academie op
termijn wil hebben. Hij noemde de oprichting van
de Jonge Academie "een belangrijke wending in
het Vlaams en Belgisch academisch landschap en
een nieuwe mogelijkheid om de stem van jongere
wetenschappers te horen."
Toch wil de Jonge Academie haar stem niet
onbesuisd laten horen. "We realiseren ons de
verantwoordelijkheid die we hiermee opnemen en
de verwachtingen die we hiermee scheppen. De
Jonge Academie zat tijdens de weken voorafgaand
aan de inauguratie dan ook allesbehalve stil. Zij
kwam samen voor wederzijdse kennismaking,
stond de pers te woord, en maakte haar bestaan
bekend aan de beleidsmakers in Vlaanderen.”
Toekomstige acties voor de werkgroepen
De Jonge Academie organiseerde zich al meteen in
drie werkgroepen: "Met de werkgroep Wetenschapscommunicatie
zullen we de rol van de
wetenschapper belichten bij het oplossen van
diverse hedendaagse problemen. Met gerichte
ct

u
communicatie zullen we de kennis en passie voor
wetenschappelijk onderzoek doorgeven aan de
maatschappij.
Met de werkgroep Beleid zullen we vanuit onze
ervaring als jonge onderzoekers advies geven aan
beleidsmakers. Advies over alle aspecten die het
onderzoek alsook de loopbaan van wetenschappers
kan bevorderen.
Met de werkgroep Interdisciplinariteit, tenslotte,
bekijken we de mogelijkheden voor wetenschappers
om hun eigen discipline te overstijgen. Want
het is net met dergelijke interdisciplinaire aanpak
dat onderzoekers zich beter kunnen wapenen om
wetenschappelijke vraagstukken en maat-
schappelijke uitdagingen aan te pakken."
Bestuur
Elke werkgroep heeft een vertegenwoordiger
gekozen. Voor Beleid is dit Tina Kyndt, voor
Wetenschapscommunicatie Violet Soen, en voor
Interdisciplinariteit Liesbet Geris. Samen met de
vertegenwoordig Internationalisering, Noël Salazar,
en de voorzitter, Jorgen D'Hondt, maken zij het
Bestuur uit van de Jonge Academie.
Centraal in de inauguratie stonden uiteraard de 40
geselecteerde leden. U vindt alle info over de leden
op www.jongeacademie.be of in de gratis folder via
sophie.dejaegher@jongeacademie.be
www.jongeacademie.be
www.facebook.com/JongeAcademie
https://twitter.com/JongeAcademie
Vlnr.: de heer Peter Van Aelst, mevrouw Violet Soen, de
heren Giovanni Samaey, Noël Salazar en Cedric Ryngaert.
Vlnr.: de heren Michaël Devolder,
Koen De Temmerman en Simon De Meyer.
21

Console of voetstuk?
Tweetaligheid in een vergeten hoekje
ON Opgemerkt 1
De tuin rond het Paleis der Academiën heeft verrassende plekjes.
In het noorden bevindt zich de Lambermont, ambtswoning van de
eerste minister, een paar decennia geleden door de academiën
vrijwillig aan hem afgestaan. Vanuit de academiëntuin, doorheen
wat struiken, is de achterdeur nog steeds bereikbaar, maar je kunt
er niet meer in: de klinken zijn er afgehaald. Akademos neemt geen
deel aan 's lands beslissingen. Hier werd in 2001 onderhandeld over
de derde staatshervorming.
Het tuinpad tussen de Lambermont en de sokkel van Horta waarop
de buste van Jean Servais Stas is geplaatst, loopt omhoog. Deze
plaats is het hoogste punt van de Coudenberg en wellicht van heel
Brussel binnen de vijfhoek. Macht is hier immanent aanwezig. Je
voelt dat als je daar komt. Daar staat ook een sokkel, van waaraf
je neer kunt kijken op de leiders van het land. Die console is leeg.
Er staat geen beeld op. Een Brussels surrealist maakt er wellicht de
uitbeelding van de ontvoering van Psyche van, maar dat is het niet.
Het antwoord staat op de achterkant, aangebracht door een graffiteur
in slecht Frans maar in kapitaal: DEZOLE. Heeft de onbekende
willen aangeven dat hier iemand van zijn voetstuk werd gehaald?
Moet dat dan niet in beide landstalen? Met een equivalente fout
geblokletterd: VERNIELT. Misschien was de beeldhouwer zelf wel
teleurgesteld dat zijn kunstwerk hier in de struiken zo slecht zichtbaar
was opgesteld en heeft hij het weggehaald? Vertaald luidt dat
dan ONTGOOCHELT. Maar hoe dan ook, de slotsom is: hier staat
iets niet.
Hans Rombaut
Romain Coussement (21 juli 1935-9 juli
2012)
Professor Romain Coussement was als
gewoon hoogleraar verbonden aan het
Departement Natuurkunde en Sterrenkunde
van de KU Leuven van 1965 tot
2000.
Hij was medestichter van het bekende
Instituut voor Kern- en Stralingsfysica,
het IKS, waarvan hij in 1980 directeur
werd. Samen met zijn medewerkers heeft
hij het IKS op wereldniveau gebracht. Hij
was een vooraanstaand vorser op het vlak
van de nucleaire kwantumoptica, en
kreeg in 1995 voor zijn onderzoek de
prestigieuze vijfjaarlijkse Doctor A. De
Leeuw-Damry-Bourlart Prijs voor exacte
wetenschappen.
In 1995 werd hij verkozen tot corresponderend
lid van de Koninklijke Vlaamse
Academie van België voor Wetenschappen
en Kunsten, Klasse Natuurwetenschappen.
In 1999 werd hij werkend lid.

Vic Nees (8 maart 1936-14 maart 2013)
Vic Nees werd geboren in Mechelen als zoon van
de bekende componist en stadsbeiaardier Staf
Nees. Zijn jeugdjaren stonden reeds
overwegend in het teken van de muziek. Na
schitterende studies aan het Antwerpse
Conservatorium werd hij in 1961 programmator
koormuziek bij de BRT. Van 1970 tot 1996 was
hij dirigent van het omroepkoor, dat onder zijn
leiding een hoge vlucht nam.
Maar ook en vooral als componist was Vic Nees
een van de leidende figuren in de Belgische en
de internationale koorwereld. Zijn koorwerken
vertoonden een vernieuwende trend in de
koorliteratuur en blonken uit door hun fijnzinnige
en kleurrijke inhoud. Tal van zijn composities
werden bekroond met nationale en inter-
nationale prijzen en werden over heel de wereld
door befaamde koren met succes uitgevoerd.
Omwille van zijn grote competentie werd hij in
binnen- en buitenland herhaaldelijk als jurylid
uitgenodigd.
Vic Nees trad toe tot de Academie als corresponderend
lid in 1994 en werd gewoon lid in
1998. Hij was bestuurder van de Klasse van de
Kunsten in 2004.
Frans Neirynck (15 mei 1929-20 oktober 2012)
Professor Frans Neirynck was van 1960 tot
1992 als professor exegese van het Nieuwe
Testament verbonden aan de Faculteit Theologie
en Religiewetenschappen van de KU Leuven.
Daar was hij bovendien de eerste decaan na de
splitsing (1968-1992). In zijn onderzoek
concentreerde hij zich voornamelijk op de
studie van de evangeliën. Baanbrekend was
zijn werk over de synoptische kwestie: hij
verdedigde de twee bronnen-theorie waarbij hij
uitging van de hypothese dat Mattheus en Lucas
afhankelijk zijn van het Marcus-evangelie en de
woordenbron Q. Met het oog hierop besteedde
hij aandacht aan de dualiteit van het Marcus-
evangelie en de kleine overeenkomsten tussen
Mattheus en Lucas. Zijn inzichten hebben in de
internationale exegese grote weerklank
gevonden. Hetzelfde geldt voor zijn studies over
het Johannes-evangelie, waarin hij de afhankelijkheid
van Johannes ten opzichte van de
Synoptici benadrukte. Zijn inzichten zijn in drie
lijvige volumes, getiteld Evangelica,
gepubliceerd.
In 1980 werd hij verkozen tot corresponderend
lid van de Koninklijke Vlaamse Academie van
België voor Wetenschappen en Kunsten, Klasse
Menswetenschappen. In 1988 werd hij werkend
lid, bestuurder in 1993 en erelid in 2002.
23

WAT IS
WAT IS
WAT IS
KUNST
WETEN
SCHAP
volgens volgens
KUNST
WETEN
SCHAP
volgens volgens
KUNST
WETEN
SCHAP
volgens