Dozen 2013 - Arne Sierens

Dozen
3 vrouwen
2 mannen
!
1
Dozen

KATJE
(Een man en een vrouw ontmoeten mekaar. Let op.)
MAN: Dat is lang geleden.
VROUW: Ja, dat is heel lang geleden.
En hoe is ‘t?
MAN: Ca va. En met u?
VROUW: Ca va. Ca va.
Wat doet gij zoal tegenwoordig?
MAN: Bloemen. Ik verkoop bloemen.
VROUW: Dan komt ge nogal wat tegen zeker?
MAN: Files. Verschrikkelijke files.
VROUW: Ge rijdt met zo’n camionetje?
MAN: Met een kleine bestelwagen - ja.
(Hij begint zachtjes te wenen) Mijn kat is dood.
VROUW: Wablief?
MAN: Mijn kat is dood.
Ge weet dat katje dat toen op dat feestje was?
VROUW: Welk feestje??
MAN: Dat verjaardagsfeestje.
VROUW: Ja.
MAN: Wel, dat katje dat daar toen was,
dat was mijn katje en dat is nu dood - overreden.
Daarstraks was dat nog springlevend en nu is dat helemaal dood.
(Hij weent nog harder) Ons moeder was ze nog eten komen geven.
Ze had alles opgegeten. Dat bakske was zo properkes
en ineens PATS weg.
(De ergste tranen zijn er nu wel uit)
Allez, wat moet ik nu doen?
VROUW: Ja. Ge zult gij naar de markt moeten gaan
en een nieuw katje kopen.
MAN: (veegt zijn laatste snot weg) Ja.
Dat hebben mij nog al mensen gezegd.
!
2
Dozen

THRILLER
Het is een meiske en op nen avond moet ze gaan babysitten bij
nen dokter en zijn vrouw. Ze komt toe. De kinderen zijn boven al aan ‘t
slapen. Zegt die vrouw: “Ze hebben alletwee een zware valling, maak ze
niet wakker. Ze zijn lastig.” “Neenee, dat is in orde.” Ze gevan haar ‘t
nummer van ‘t restaurant en ze vertrekken.
‘t Is een heel groot huis. Met allemaal antiek en schilderijen. Ze
heeft wat cursussen meegebracht. Ze heeft binnenkort examens. Na een
uur belt ze haar vriendin. Haar vriendin vertelt haar dat ze Bobby gezien
heeft en dat hij haar gevraagd heeft om met hem uit te gaan. Nu weet die
vriendin dat dat meiske al lang verliefd is op Bobby en ze had dus NEE
gezegd. Zegt dat meiske: “Geeft den telefoonnummer door van hier. Als ge
Bobby ziet, zegt dat hij dringend nekeer naar mij belt, ik moet hem iets
zeggen.” Bon. Ze pakt haar kaft. Ze concentreert haar. Er wordt gebeld.
“Hallo?” KLIK. Niets. Ze pakt weer haar kaft. RING. Weer telefoon. Ze pakt
af: “Bobby?” Ze hoort een mannenstem: “DID YOU CHECK THE
CHILDREN?” (Dat was in Amerika.) Wat is dat nu? Vijf minuten later weer
RING. “Hallo?” “HAVE YOU CHECKED THE CHILDREN?” “Dokter?” KLIK.
Dat moet dienen dokter zijn. De vader. Dat kan niet anders. In ene keer
denkt ze dat ze iets hoort. Ze voelt haar niet op haar gemak. Ze gaat naar
de keuken om wat te gaan halen om te drinken. Ze trekt de ijskast open.
KLAKKLAKKLAK! Allemaal ijsblokskes die vallen. Dat was zo een ijskast
met een ijsmachine. RING. RING. Ze loopt naar den telefoon. “Hallo?”
“HAVE YOU CHECKED THE CHILDREN?” “Luister,” zegt ze, “Bobby, ik
vind dat niet geestig... Wie is er aan de lijn? ...Hallo? Hallo?” KLIK. Ze
begint toch wat zenuwachtig te worden. Ze gaat naar de bar en ze haalt er
een fles whisky uit. Ik ga ne whisky drinken. Ik moet kalm blijven. Ze drinkt
ne whisky. RING. RING. Ze pakt af. Niets. Ze smijt den telefoon toe. Ze
moet iets doen. Ze neemt dat nummer van diene restaurant. Ze belt. Ze zijn
daar niet meer! Ze hebben ook niet gezegd wanneer ze naar huis gingen
komen. Wat moet ze doen? Ze belt naar de politie en ze vertelt dat ze heel
den tijd wordt opgebeld door ne vent. Zeggen ze: “Ja, juffrouw, daar kunnen
wij weing aan doen. Dat zal waarschijnlijk één of andere zot zijn. Weet ge
wat ge kunt doen?”, zeggen ze, “als hij nog nekeer belt? is heel hard in den
horen fluiten. Hebt ge daar niet ergens een goed fluitje liggen? Heel hard. ‘t
Zal rap gedaan zijn. Voor de rest, maakt u geen zorgen. Goeienavond.”
Ze maakt haar wel zorgen. Geen tien minuten later. RING. “Hallo?” “WHY
DIDN’T YOU CHECK THE CHILDREN?” Toe. Haar maag klapt toe. Wie
doet er dat nu? Welke zeveraar houdt er nu hem daarmee bezig? Ze doet
! 3
Dozen

de deur op dubbel slot en ze pakt uit de paraplubak ne wandelstok. Ze wil
naar boven gaan. RING. Oh nee! RING. Wat zou ‘k doen? RING. Ik ben
hier helemaal alleen! Ze laat hem bellen. “Bon”, zegt ze, “dat kan niet
blijven duren. ‘k Word onnozel.” Ze belt weer naar de politie. Zeggen ze:
“Juffrouw, als hij nog nekeer belt, probeert hem ne minuut aan de praat te
houden, dan kunnen we hem lokaliseren.” Okee. Ze legt toe. Ik moet kalm
blijven. Kalm. Niet panikeren. RING. ‘t Zal hij weer zijn. Ze pakt af:. “Hallo?”
“IT’S ME.” “Wie zijt gij?” Hij zegt niets. Zegt ze: “Over een paar ogenblikken
ben ‘k hier weg want den dokter en zijn vrouw komen thuis.” “I KNOW.”
“...Kunt ge mij zien?” “YES” “...Moet ‘k meer licht aansteken?” “DON’T.”,
zegt hij. “Als ‘t uw bedoeling was om mij schrik aan te jagen, dan is u dat
heel goed gelukt. Is ‘t dat wat dat ge wou? “ “NO.” “Wat wilt ge dan?”
“YOUR BLOOD... ALL OVER ME.” “Ge weet niets van mij. Ge weet niet wie
ik ben. Ge weet niet waar ik woon. Straks brengt den dokter mij naar huis of
misschien zelfs de politie!” “DID YOU CALL THE POLICE?” Ze zegt niets.
KLIK. Het is niet te doen. RING. RING. “Laat mij gerust!” “Hallo, juffrouw?
We hebben den beller kunnen lokaliseren. Hij belt vanuit uw huis.
Er is een patrouille onderweg. Maakt dat ge zo rap mogelijk buitenkomt!”
Diene gast zat in dat huis! Die twee kindjes - eentje van vier en eentje van
twee - hebben ze alletwee dood gevonden. Dat was ne psychopaat, diene
gast, en die was dat huis binnengedrongen, had die kindjes gewurgd met
zijn handen, en die was naar haar beginnen bellen. Dat is echt gebeurd. In
Amerika.
Zeven jaar later had ze zelf twee kindjes en diene gast was
ontsnapt...
BLIND EN DOOF
Er zijn momenten, ik ga ergens binnen, ik ben daar dan, en ik weet niet
meer voor wat. Een afspraak? Voor wat ben ik hier? Soms staat dat in mijn
agenda. Soms niet. Er zijn dingen die ik niet in mijn agenda opschrijf. Vage
afspraken. Die dingen die ik niet opschrijf - het is dikwijls dat ik er niet naar
toe wil. Dingen die ik eigenlijk wil vergeten. Dan zeggen ze: “Ge waart er
niet?” Dan zeg ik: “Vergeten. Geen tijd gehad.” Soms echt vergeten.
Dingen niet horen. Niet gehoord hebben. Waar zijn ze over bezig? Niet
verstaan. Dingen niet willen horen. Mijn moeder is daar specialist in. Vier
vijf keren haar dingen zeggen. Vooral als het gaat over dingen waar ze
!
4
Dozen

moeite moet voor doen. Andere dingen vergeet ze dan weer niet. Dan zou
ze het u honderd keer doen verstaan op alle mogelijke manieren. En blind
dat ze soms is voor dingen. Als ik en mijn vrouw het dan moeilijk hebben -
we moeten bijvoorbeeld nog maar zeggen dat we alletwee te veel werk
hebben, dat we moe zijn, afgepeigerd - we gaan dan toch nog nekeer bij
haar, ook al hebben we genen tijd, begint ze te zagen: “Dat gullie mij nooit
nekeer meepakt naar de zee.” “Ma, hoort ge dan niet dat we zeggen dat we
genen tijd hebben? Ziet ge niet dat we moe en afgepeigerd zijn?” Zo’n
dingen, bedoel ik. Blind en doof. Mijn vrouw vind dat ook van mij. “Kom,
pakt eens wat aan. Ziet ge niet dat ik met mijn handen vol sta?”
HET LASTIGSTE GEVAL
Wat ik mij herinner van toen ik twaalf jaar was? Dat mijn vader
mijn moeder sloeg. En dat mijn moeder mij sloeg omdat haar hand los
stond. “Nen tik dat hoort er bij.” En dat mijn vader mij sloeg voor mijn
bestwil. “Voor uw eigen goed, dat ge ‘t zou zou leren.” Mijn ouders wilden
mij zien maar niet horen. ‘t Was grote vakantie en op ne morgen - mijn pa
was in dienen tijd melkboer - mocht ‘k mee op ronde. Dat was een hele
belevenis voor mij. Heel vroeg opstaan. Met het triporteurke meerijden door
de lege straten. Ik vond dat heel spannend. Van zes tot tien reden we heel
de wijk rond, van straat tot straat. Lege flessen in de bakken steken, op ‘t
briefke kijken, een liter melk zetten, karnemelk, een halve liter yoghurt -
natuur, of van diene roze of gele -, soms chocomelk. Ik wist op slag wat ik
in mijn leven ging worden. Om tien uur stopten we aan een café. Mijn pa
bestelde een pint en ik kreeg een limonade. Dat was den eerste keer in
mijn leven dat ik mijn vader bier zag drinken. Nu, bij ons thuis, er ging geen
dag voorbij of mijn moeder zei dat dat haar grootste geluk was dat mijn
vader niet dronk. Mijn vader bestelde een tweede pint, dronk dat heel rap
leeg, gaf mij ne knipoog en ik dacht: mijn pa is nen dronkaard! Om half elf
gingen we over tot - het moeilijkste lijk hij zei - poef gaan trekken, slechte
betalers overhalen van te betalen. Hij stopte aan een huis, keek in zijnen
boek, belde aan en stond dan vijf à tien minuten te discuteren. Soms kreeg
hij geld. Soms niet.‘t Was voor de middag want ik begon honger te krijgen.
“En nu gaan we naar HET LASTIGSTE GEVAL.” Wij rijden een hele eind,
een stuk buiten de wijk, waar er bungalows staan. Mijn vader belt aan. HET
LASTIGSTE GEVAL doet open. Een vrouw met zwart haar. Hij gaat met
! 5
Dozen

haar binnen. Ik wacht. Ik word onnozel van den honger. Waar blijft hij nu?
Een half uur ongeveer duurt dat. Mijn pa komt naar buiten. “En? Hebt ge
uw geld gekregen?” Hij doet of hij mij niet hoort. “We gaan naar huis. “ “Pa,
uw broek staat open.” PLETS tegen mijn kaak. “Maar ‘t is waar.” PLETS
nog ene.
Op ne middag kom ik thuis van school en ze zit daar, HET
LASTIGSTE GEVAL. In ons woonkamer, aan ons tafel, met mijn pa en mijn
ma. Mijn ma aan het janken. Ze pakt mij mee naar de slaapkamer.
“Jongske, ziet gij uw moeke graag?” “Ja, moeke.” “Echt, echt graag?” “Maar
ja.” En dat gaat verder: “Wie zijt ge ‘t liefst, uw moeke of uw vake?” Wat
kunt ge daar nu op antwoorden?? “U, moeke, natuurlijk, u, moeke.”
We gaan terug naar de woonkamer. “Uw vake zegt dat hij die madam graag
ziet!” Mijn vader deed echt alles om mijn moeder ongelukkig te maken. Dat
was gene slechte mens maar hij kon soms zo ne klootzak zijn. “Klootzak!”
zeg ik. “Stuurt die kleine weg. Hij moet hier niet bij zijn. Stuurt hem weg.”
“Smeerlap met uw zevermadam. Ze ziet scheel!” “Gij klein rotzakske!
Buiten!” “Ze stinkt!” PLETS. “Ze heeft kromme poten!” DOEF. En hij stampt
mij buiten. “Rijdt het gras af.” Ik kruip langs de muur. Door de bloemen.
Onder ‘t venster. Ik hoor ze bezig. HET LASTIGSTE GEVAL: “Ofwel komt
ge bij mij, ofwel blijft ge bij haar. Dat spelleke kan zo niet voortgaan. Kiezen,
Arthur. Eén van ons twee. ‘t Heeft nu lang genoeg geduurd!” Mijn vader: “Ik
kan niet kiezen! Ik kan dat niet! Ik wil niet kiezen. Ik zie ullie alletwee gere!”
Mijn ma: “Ge gaat mij toch niet alleen laten met de kleine. Smeerlap! Hoe
kunt ge mij alleen laten?!” Ik kruip in mijnen boom.
Ik ga naar huis. Mijn ma is jankend soep aan ‘t maken. Dat janken
over de pot waarin ze staat te roeren. Die tranen die erin vallen. Eikes!
Vies! Ik gruwde daarvan. En nog zoiets - mijn ma die altijd de lepels aflekte,
dat vond ik ook verschrikkelijk vies. “Vake is onzen auto gaan halen. Ze is
weggereden met onzen auto en hij is nog niet afbetaald. Kom aan tafel. We
gaan eten. Ik zeg: “Ik heb buikpijn, moeke.”- om niet van die soep te
moeten eten. “Ik versta het, jongske, met wat uw vake ons allemaal
aandoet.” Ik kom in de woonkamer en neven de tafel staat een sachoche.
Wat staat die hier te doen? Ons ma heeft zo geen sachoche. Oe! Dat is
haar sachoche! Mannekes, wat ik daar allemaal mee gedaan heb. Al wat
daarin zat, heb ik, geloof ik, in duizenden stukskes gescheurd. Papieren.
Alles. Haar zakspiegelke heb ik kapotgestampt. Haar poederdoos.
Zonnenbril. Alles. Ik geloof hare lippenstift niet, die wou ik aan een meiske
geven. En heb ik met het oud scheermes van mijn pé die sache voor zover
dat dat ging, in triepen gesneden. Ze was voor eeuwig gerenuweerd. Ik
!
6
Dozen

hoorde mijn pa binnenkomen. Rap alles weggestoken onder de kast en ‘s
avonds heb ik ze begraven in een veld ver van ons huis.
Vake ging niet meer bij die madam gaan. Hij ging bij ons blijven.
Alles zou beter zijn en in de vakantie zouden we naar Spanje gaan tien
dagen met den autocar.n“Jan, waar hebt ge die sacoche gedaan?” Ikke:
“Welke sacoche, vake?” “Ge hebt ze weggestoken, ik weet het. Ma heeft ze
niet weggestoken. Ik heb ze niet weggestoken. Gij hebt ze weggestoken.
Het kan niemand anders geweest zijn!” “Ik weet van niets, echt, vake.”
“Kom!” Hij pakt mij vast. Buiten staat er ne combi van de flieken. Ik moest
instappen van hem. “Kom, agenten, pakt hem maar mee naar den buro.”
Die schuifdeur dicht. Ik zat daar. Diene combi reed niet weg. Natuurlijk niet.
Dat was enkel om mij te intimideren. Kunt ge dat geloven? Mij een beetje
intimideren. Op die manier. Uw eigen vader. Alsof dat zoiets ging helpen.
En mijn moeder aan ‘t vensterke janken: “Zeg het, Jan, zeg wat ge ermee
gedaan hebt?”
JAN EN LIES IN DE TUIN
LIES: Gij speelt niet zo graag met de andere jongens, hé?
JAN: Nee, daar hebt ge gelijk in.
LIES: Waarom speelt ge niet zo graag met andere jongens
en waarmee speelt ge dan wel graag?
JAN: Geen twee vragen ineens, hé.
LIES: Waarom speelt ge niet zo graag met de andere jongens?
JAN: Daarom.
LIES: Dat is geen antwoord.
JAN: Omdat ik ze al genoeg zie op school, daarom.
LIES: Ik heet Lies.
JAN: Pfff.
LIES: En gij?
JAN: Raadt eens.
LIES: Jan.
JAN: Da’s just begot.
LIES: Jan?
JAN: Mmmm.
LIES: Wilt gij mij mijn onderbroekske eens zien?
! 7
Dozen

JAN: Ja, da’s goed.
(LIES laat haar onderbroekske zien. Het is roze.)
LIES: Dag, Jan.
JAN: Dag, Lies.
(De volgende keer.)
LIES: Dag, Jan.
JAN: Dag, Lies.
LIES: Wilt ge mijn onderbroekske nog eens zien.
JAN: Tof.
(LIES laat wederom haar onderbroekske zien.
Het is blauw deze keer.)
JAN: Vorige keer was ‘t roze.
LIES: En nu is ‘t blauw.
JAN: Doet gij elke dag een ander broek aan?
LIES: Ja, meiskes moeten dat.
Anders beginnen ze te stinken.
Begint gij niet te stinken als ge twee dagen dezelfde onderbroek aandoet?
JAN: Ja, maar ik kan daar tegen.
LIES: Ja, da’s waarschijnlijk omdat ge ne jongen zijt.
JAN: Ja, waarschijnlijk. Gaat ge mee wandelen?
LIES: Ja, da’s goed.
JAN: Ik ken een heel tof veld om te wandelen.
LIES: Tof.
JAN: Voilà, dit is nu het veld.
Laat nu uw onderbroek nog eens zien?
(LIES laat haar onderbroek zien.)
JAN: Kom, we gaan liggen.
(JAN geeft LIES een kusje.
LIES geeft Jan een kusje terug.)
JAN: Kom, we gaan het doen.
LIES: Wat?
JAN: Awel: ‘het’.
LIES: Ik kan niet.
JAN: Hoe?
LIES: Straks komt er nog iemand voorbij.
JAN: Genen hond kan ons zien hier in ‘t veld.
LIES: Jawel.
JAN: Maar nee, gij.
!
8
Dozen

LIES: Jawel.
JAN: Als ge denkt dat ge zo aan ne vent gaat geraken,
denkt dan maar gauw wat anders. Ik ben ribedebie.
LIES: Dag, Jan.
JAN: Dag, Lies.
VRAGEN
MAN: Heeft uw man u altijd alles verteld?
VROUW: Nee, dat kan niet trouwens ook niet.
MAN: Heeft hij u dingen verzwegen?
VROUW: Zelden.
Vergeten zeggen - dat misschien.
Totaal eerlijk zijn - ge kunt dat ook niet eisen van ne partner.
MAN: Heeft hij geheimen?
VROUW: Waarschijnlijk wel.
ALLE VADERS
Alle vaders liggen dood op hun bed.
Hun kinnen opgebonden met een witte zakdoek.
Dat hun monden niet kunnen openvallen.
Dat ze zouden zwijgen.
Alle dochters gaan op hun bed liggen.
Op hun rug en doen dat na.
Ogen open. Handen gevouwen op de borst.
Vanavond zullen ze geen ruzies horen
tussen de vaders en de moeders
om te weten van wie ze de dochter zijn.
Alle vaders moeten ophouden. Voorgoed.
Diegene vooral die op tandenstokers bijten.
Diegene vooral die dat hele dagen doen.
!
9
Dozen

Alle dochters zijn daarmee akkoord
dat dat moet gedaan zijn. Dat dat geen doen is.
Ook niet dat ze met brood naar hun hoofd smijten,
dikwijls sommige vaders.
Vaders mogen nooit meer tegen hun dochters zeggen
dat ze voor niets deugen,
dat ze hun benen moeten bedekken,
dat ze niet schoon zijn, te mager. Nooit meer.
Eén dochter vraagt of de vaders niet meer zo willen trillen
als ze doen of ze hun gazet lezen
maar eigenlijk naar de dochters loeren.
AANVAARD. Ze moeten de dochters gerust laten.
De dochters mogen zich opmaken. Ze mogen roken.
De vaders mogen niet door het huis sluipen, dat ge ze niet hoort,
en op ‘t onverwacht in de kamers binnenvallen en slaan.
Ze moeten asbakken gebruiken om hun sigaretten uit te duwen
en niet de armen van de dochters zodat deze verplicht zijn
lange mouwen te dragen in de zomer.
Ze mogen dat niet. Niet ene keer. Zeker geen tien keer.
Alle vaders die dat doen die moeten die moeten die moeten dood.
De moeders moeten verstaan dat de dochters veel kunnen verdragen
maar dat sommige dochters die een beetje minder sterk zijn,
veel zeer hebben.
Alle dochters luisteren.
Zijn dat zijn schoenen op de trap? Is dat zijn gekraak?
Alle dochters moeten ophouden met denken dat hun vaders gaan
binnenvallen
en alle boeken op de grond van hun kamer gaan smijten.
VADERS, zo zeggen de dochters,
GIJ HEBT HIER NIETS MEER TE ZOEKEN IN MIJN KAMER.
GIJ HEBT NIET MEER TE ZEGGEN DAT IK GEEN LIEF MAG HEBBEN,
GIJ ZIJT DOOD.
Alle dochters zeggen - er is getwijfeld, voor en tegen -
dat de vaders de dochters niet meer mogen kussen.
Op de kaak mag. Op de mond is ten strengste verboden.
!
10
Dozen

BELANGRIJK VERBOD. Ze mogen niet. In geen enkel geval niet.
En in de gevallen dat het gebeurt, dat met tien keren de tanden te kuisen
de kussen op de monden niet meer tellen.
Alle dochters staan op. Dat mag nu.
Ze gaan naar de kamers van de vaders. Dat mag nu.
Er wordt getwijfeld en getreuzeld. DOCHTERS, AANSLUITEN.
Ze laten de plankenvloeren kraken en steken sigaretten op. Miljoenen.
Zoveel rook. Mocht hij niet dood zijn, dan is hij nu zeker dood.
Alle sigaretten gaan naar de armen van de vaders.
Ze voelen het niet. Ze zijn dood.
Heel efkes leven ze weer en voelen het heel heel goed
en dn zijn ze weer dood.
Alle vaders worden buiten gedragen.
Ze moeten het huis verlaten. Ze moeten. Ze zijn dood.
RAAR
Dat vond ik altijd raar, mij moeder die zei:
“Het probleem is dat ik uw vader te graag zie!”
Graag zien was dus een probleem.
Mijn zuster zei: “Oh, ik ben zo verliefd.”
En ik zei: “Ik ook.”
“Gij? Op wie?”
“Oh” zei ik, “dat weet ik nog niet.”
“Dat gaat niet. Ge kunt alleen maar verliefd zijn op iemand.”
Dat ging dus niet.
Mijn zuster heeft een serieuze serie lieven gehad
en ze stortte zich daar overal even fanatiek in.
Nachten was ze daar over bezig tegen mij:
“Ik zie hem veel te graag.”
“Hij verdient het niet dat ik hem graag zie.”
“Hij beseft dat niet dat ik alles voor hem zou doen.”
Plus alle taktieken.
“Zou ik hem nu schrijven? Of zou ik hem bellen?”
!
11
Dozen

Ik moest dan mijn gedacht zeggen. Belt hem.
Maar dat was dan niet goed.
“Wacht maar tot gij gaat verliefd zijn,
ge gaat wel anders klappen.”
Liefde en geen problemen, dat bestond niet.
Later, ze had dan een realtie met een tiep - Frank.
Bloedrood. Ze moest mee gazetjes verkopen aan de fabrieken.
Ze ging daar dan mee samenwonen.
Bleek dat hij nog ergens een lief had zitten.
Ik zei: “Kipt dat buiten.” Dat kon niet.
“Het probleem is dat ik hem veel te graag zie.”
Ik hoor mijn ma. Identiek hetzelfde!
MIA DELPLANCK
Mijn moeder: “Wat weet ge van zijn familie?”
Mijn vader: “Wat weet ge van hem?”
“Moeder, vader, ik ken hem een week!”
“Is hij katholiek?”
“Voor mijn part is hij boeddhist!”
Ik wist niet genoeg van hem. Dat kon nooit goed gaan.
“Familie is belangrijker dan ge denkt.”
‘s Avonds kwam mijn moeder bij mij op de kamer.
“Papa en ik, wij zijn zo kontent, Mia.”
“Ja, moeder.”
“Ge let toch op, hein?”
Drinkt hij? Is ‘t nen uitgaander? Doet hij unief?
Dat waren altijd de belangrijkste vragen als ik over ne jongen begon.
Vooral dat laatste was heel belangrijk.
Voor hun dochter - nen burgerlijk ingenieur.
Dat stond gelijk aan ‘t groot lot.
Nen dokter was al iets minder. Die moeten in ‘t weekend werken.
En die moeten dag en nacht beschikbaar zijn. Maar dat kon nog.
Ne veearts was al iets lager. De stank.
Nen advokaat dat ging nog net.
!
12
Dozen

Maar met germanisten konden ze de straten plaveien.
Al van kleinsaf hoor ik mijn moeder en haar vriendinnen daarover bezig.
Hun dochter çi hun dochter là.
En de villa die ze later ginge hebben in Knokke Zoute of in Edegem.
Ik ben ne laatbloeier. Altijd geweest.
Als ik zo vijftien zestien jaar, ik keek wel naar de jongens
en ik was daar wel mee bzig, maar niet echt.
Ne jongenszot was ik zeker niet lijk andere van mijn vriendinnen.
Ik was een naarstig meiske op school. Een braveke.
Maar op mijn twintigste schoten mijn ouders toch in paniek.
Ze zeiden dat niet. Maar ze duwden toch.
Op trouwfeesten van mijn nichten, er moest maar iemand vragen
hoe het met mij zat, mijn moeder kromp inéén. “Ons Mia studeert veel.”
Of de zaterdagavond als ik dan zei dat ik thuis bleef. ZUCHT.
`Nee, het ging nooit lukken. Het strafste was diene keer -
mijn tante Margriet, ze nam mij mee in de keuken -
het kwam van mijn moeder want ik had ze zien fezelen:
“Mia, ge zijt toch niet...”
“Wat bedoelt ge? Nee tante, ik ben niet voor de vrouwen.”
Op mijn tweeëntwintigste schoot ik in paniek.
Het is niet voor mij weggelegd in het leven.
En in mijnen dagboek: Hij gaat komen
Hij gaat komen Hij moet komen.
Hij kwam vantussen de sigarettenrook op een feestje.
Mijn vriendin: “Hij kijkt naar u.”
“Ik weet het.”
Heel het spelleke van kijken, wegkijken,
naar ‘t WC gaan, hopen dat hij ook gaat,
weerkeren, aan de bar gaan staan, vuur vragen.
We raakten aan de klap. Ik wist het nog dezelfde avond:
HET IS HEM! Frits Van Acoleyen.
Laatste jaar economie. Ouders gescheiden
“Wablief?!”
Mijn moeder wist mij dat te vertellen.
Mijn vader had efkes naar een kennis op het bevolkingsregister gebeld
om zo het één en het ander te weten te komen. Gewoon.
Ikke mij kwaad maken. Het was gedaan.
!
13
Dozen

Ze gingen zich niet meer moeien, zeiden ze.
Ik kreeg den auto in ‘t weekend.
Als ik wegging, kreeg ik duizend frank kleintjes gevouwen
in mijn handen geduwd van mijn ma en vond ik nog duizend frank
in mijn handtas van mijn pa.
Het moest kost wat kost lukken!
Frits - het was niet hem. Ik voelde dat rap.
Als we bij zijn vrienden gingen. Ze vonden mij een trees.
Ik kon niet meeklappen over muziek, over auto’s.
Na een maand wou ik toch met hem naar bed agan.
Ik wist al dat hij het niet was - de man van mijn leven -
en dat het niet lang leer ging duren,
maar ik had nu al al die stappen gezet: een eerste lief enzovoort,
ik vond dat ik ook diene stap moest zetten.
Bij hem op kot, plaatje opleggen.
WAGNER. Ideale muziek volgens hem.
Iets drinken, wat roken, uitgekleed, op bed,
wat over en weer gefriemel tussen de benen.
“Moeder, vader, nu ga ik het doen, het gaat gebeuren!”
Mijn moeder: “Mia, uw voorzorgen nemen.
Papa en ik rekenen erop dat het lukt. Nu moet het lukken.
We staan op de loer!”
Geblokkeerd.
Voor mij stonden ze in die kamer.
Exir Frits.
Bert. Met hem ging het.
Ze stonden al niet meer in het midden van de kamer
maar aan de deur.
Exit Bert.
Pablo. Niet meer aan de deur maar in de gang.
Exit Pablo.
Pierre.
En met Pierre heb ik ze buitengekregen.
!
14
Dozen

HET LIGT GLAD BUITEN
(Een man zit geknield bij een vrouw en heeft haar kleed vast.
Zij houdt één hand op de rug.)
VROUW: Laat dat. Komaan.
Nu moet ge opstaan.
Ge kunt zo dwaas zijn.
Mijne man komt naar huis.
... Dat vind ik straf.
Na vier jaar, dat ge hier staat.
Mij zo laten verschieten.
MAN: ‘k Had moeten telefoneren.
VROUW: Het zweet, het staat nog op mijne rug.
... Ik ben erover.nHet heeft mij tijd gekost.
Maanden was ik ontroostbaar.
Maar nu ben ik erover.
Het is leefbaar nu.
Maar gij die mij overvalt,
zo koud op mijn dak,
zo op mijn nuchtere maag,
daar ben ik nog niet tegen bestand, nee.
MAN: Het is dwaas.
VROUW: Ik beef nog, bandiet.
In ene keer alle rottigheid die weerkomt.
Dat verleden.
Dan roep ik.
Het moest eruit.
(Winkelbel.)
(roept naar achter) Martha??
Ah, ‘t zijt gij.
Pakt maar en steekt het geld in de kassa.
(Telefoon)
Dat is van de garage, dat mijnen auto gereed is
en ik kan nu niet afnemen.
... Schoon.
Als mijne man ons zo gaat zien.
Het kan er nog bij, zeker.
... Ik heb weer een leven.
Een ander soort.
Niet beter. Maar het mijne.
!
15
Dozen

Kom, ge zijt ne grote mens.
Pakt uwen hoed en ga voort.
... Mijne man nu is goed.
We zitten zo niet op mekaar,
lijk wij in den tijd.
... Ik kan het niet meer geloven,
zo intiem dat wij waren.
Dat was om over te geven,
zo overdreven op mekaar.
... Het is voorbij.
Het is over voor mij.
Voor u lijk nog niet?
... Zegt uw nieuwe vrouw daar niets van?
(ze haalt een mes vanachter haar rug)
Ik had moeten steken.
Een beetje. Niet veel.
Genoeg dat er een klein litteken op stond.
Het zit al in diene stomme kop van u.
... Ik ging witloof maken met hesp en kaas.
Het zal soep met boterhammen zijn.
MAN: Ik ben zot.
VROUW: Ge moet u niet schuldig voelen.
Ik heb gezegd dat ik het u vergeef.
Ik vergeef het u.
... Ge zijt nu vrij. Laat mij los.
Dat was het toch wat ge wou: vrij zijn.
Ge zijt nu vrij.
... Moet ge niet ergens zijn?
Moet ge genen trein halen?
... Moest ge in brand staan, nu,
ik zou niet blussen.
... Nen anker, dat was ‘k.
Ne meerpaal, dat ge niet wegdreef.
Een stopsel, dat ge niet zou zinken.
Een boei, dat ge niet zou verdrinken.
Een moer waarin ge u kon schroeven.
Gij hebt mij verward met één of ander nuttig ding.
(De man staat op en gaat weg.)
VROUW: Het ligt glad buiten!
!
16
Dozen

INDIANENVERHAAL
Er is nen tijd geweest, als de indianen op hun paard sprongen,
dat ze erneven zaten want er was geen licht.
Ze gingen op jacht, ze schoten hun pijlen af in den stekkendonker,
en ze brachten ne cactus mee naar huis.
In schijfkes gesneden en gebakken - goed was dat niet
Dat kan zo niet blijven duren. Mensen en beesten kwamen samen.
In den donker, dat was wat. KNOTS die koppen tegeneen.
Bloedneuzen en grote builen. ER MOET HIER LICHT ZIJN!
WE KUNNEN NIET LEVEN ZONDER LICHT.
Wij zijn het beu van cactussen te fretten. Iedere keer dat we
op ons paard springen, zitten we erneven.
Er was ne groene specht - vol met blauwe plekken - die zei:
“Ik heb horen zeggen dat er aan den andere kant van de wereld
stammen zijn die licht hebben.”
DAN GAAN WE DAT GAAN HALEN.
Zo gezeid, zo gedaan. Wie ging er omgaan?
We gaan dat zeker niet krijgen,
we gaan dat moeten afpakken.
Gaan stelen dus.
Er is daar ne rappe moedigen indiaan: “Ikke ga dat doen.”
Hij springt op zijn paard - BOENK erneven.
De grote buidelrat ging er omgaan. Hij had ne grote staart
waarin hij dat licht kon wegsteken. Hij heeft licht kunnen stelen
maar onderweg vloog zijne staart in brand. Hij maar koersen
maar geen avance. Hij had geen licht mee. Ge kunt dat ten andere
nog altijd zien aan de staart van een grote buidelrat - er staat daar
geen haar op.
Dan was er ne vogel, de grauwe kiekendief. Hij ging licht halen,
stak het in zijn bekske maar heeft zich heel erg verbrand.
Ge kunt dat ten andere nog altijd zien aan hunnen kop, er staan
daar niets van pluimen op.
Wat ze ook deden, alles mislukte. WAT GAAN WE DOEN?!
WAT GAAN WE DOEN?! BOENK tegenéén.
ER MOET HIER LICHT ZIJN! Gejank en gezever.
Tot er in ene keer een klein stemmeke sprak:
“Misschien dat een vrouw het nekeer moet proberen?”
WIE IS DAT? WIE ZEGT DAT? WAAR ZIT GE?
“Tussen het gras. Ik ben grootmoeder spin en misschien moet ik
!
17
Dozen

het nekeer proberen. Wie weet? Ik kan het proberen en als het mislukt -
tant pis.”
Grootmoeder spin begon draad te maken, plakte dat aanéén tot een
klein kommeke. Ze vertrok en liet ne langen draad achter om de weg
weer te vinden. Ze was heel stil en was ook niet groot. Niemand zag haar.
Ze is naar de zon gekropen. Ze heeft daar een stukske afgebroken,
in haar kommeke gedaan en zij is weergekeerd met licht.
ON THE JOB
Schilder. Leeuwentemmer. Dealer. Tuinier. Hondenvanger.
Ruitenwasser. Priester. Dichter. Priesterdichter.
Ik heb daar overal serieus nog aan gedacht.
Ik heb twee poten, een hoofd, ik ben afgestudeerd!
Maatschappij: Geef Mij Werk!
Dat ik van het gezaag van mijn pa af ben!
En dat ik alleen kan gaan wonen.
MOETGENIETSOLLICITERENVANDAAG?
Ik heb gesolliciteerd.
GESOLLICITEERTNIETGENOEG!
Eerste gebod: ge zult uw ouders eren.
Elfde gebod: ge zult solliciteren.
Het is crisis, pa!
WIEWILWERKENHEEFTWERK!
Ik kon mij gaan aanbieden in een Garden Center.
Het grootste van het land. Ik kreeg een groen kieleke.
OKEE, ZIET GE DIE GLEUF?
Ja.
Ge schuift er uwe kop in KNIP.
Als ge gaat eten KNIP.
Als ge gedaan hebt met eten KNIP.
En bij het naar buiten gaan KNIP.
Dus op het eidne van den dag hebt ge vier knippen. VERSTAAN!
Bon, mijnen job, dat was dus bestellingen ophalen met een karreke.
Zakken potaarde. Struiken en bomen verslepen.
God, wat doe ik hier? Hoe geraak ik ooit aan een vrouw?
Diene chef daar - ik heb hem weggewist uit mijn geheugen:
!
18
Dozen

“Waar hebde gij godverdomme uitgehangen VAN KRAPULOWITCSZ?!”
( Ik heb wijven gepoept tussen de kruiwagens.
Ik was nogal sexueel tekort gedaan in die dagen.)
“Zeg nekeer!”
Ik kom van de serre, meneer.
“Zeg, hebt ge de bloemen bemest of wat?”
Ja, ik heb in elke pot gescheten.
“Als er hier lollekes moeten verteld worden,
zal ik ze wel vertellen ,hé gastje.”
Daar in die serres, het is daar warm en vochtig.
Ik liep daar al die dagen ongemakkelijk.
Ik kon daar bijkans wel iets met die tuinkabouters doen. Gefrusteerd.
Dus ‘s vaonds bier gaan drinken in de cafés. Te weinig slapen.
Op ne morgen - dat was de vierden dag - ben ik zes minuten te laat.
“VAN KRAPULOWITCSZ, ge weet het, hein.
Tien minuten te laat, is een uur afgetrokken.
Een uur is ne C4.”
‘s Morgens: wat ga ik doen? Een uur te laat?
Twee uur? Nee, drie uur om zeker te zijn.
Ik kom toe: Hoe gene C4? Ik wil ne C4?
Ik ben express drie uur te laat gekomen!
Ik kreeg hem.
“Jan, hier iets voor u.”
Pa, ik ben nog aan het bekomen van die tuinkabouters.
“Hier, het stad vraagt ne bediende.”
Merci, pa.
( Ik wil iets doen met wijven. Lingerie verkopen of zoiets.)
Ze riepen mij van de VDAB.
“Gij hebt dus een diploma van sociaal assistent?”
Ja.
Ik kreeg mij wijven. Ik mocht beginnen als bejaardenhelper.
Ouwe mensen hun eten brengen thuis.
Voor wat hoort wat: ik kon alleen gaan wonen.
Maar wat dat dat voor wat was - amaai.
Ik had lang haar in dienen tijd, er waren er daar bij die halfblind waren,
dat was dus hele dagen van: KOM BINNEN, JUFFROUW.
Madame Van Outryve - Yvonneke.
Madame La Praline, stekeblind, van oud frans geslacht.
!
19
Dozen

( Que voulez vous? ), negentig jaar.
En Clementinneke.
CLEMENTINNEKE
Ik moet dat niet hebben, jong. Da’s veel te veel. Ik moet dat niet hebben.
Pakt da maar mee terug. Da’s nie lekker. Da’s van gisteren zeker?
Stuurt het maar naar de arm lande.
Ja, dat is nu allemaal gedaan. Allemaal.
Ze zeggen wel eens: “Ge zijt zot.” Maar ik ben niet zot.
Clementine is niet zot.
Maar ‘t is allemaal gedaan en ‘t komt nooit meer terug.
En dan moet ik soms wel eens wenen - ‘s avonds.
Ik zeg dan: “Ge zijt alleen op de wereld, op de wereld alleen.
Ik heb een triestig leven.” Totdat ik ga slapen.
Dan maak ik een kruiske en ik zeg: “Lievenheerke, helpt me verder,
verder volgende keer, amen.” En dan maak ik weer een kruiske
en dan zeg ik: “De dood is beter dan een triestig leven.”
Maar dat mag ik eigenlijk niet meer zeggen.
Er zijn zoveel mensen die het slechter hebben dan ik.
Maar die komen dan wel op den televies.
Ik zeg altijd maar: “Als ge op den televies zijt geweest,
kunt ge rustig sterven.”
En als ik ga slapen zeg ik: “Welterusten vava, welterusten moemoe,
welterusten vake, welterusten moeke.” Tegen iedereen zeg ik slaapwel.
Ik weet heel goed wat ik doe. En dan valt Clementine in slaap.
Er komt hier geen mens meer. Dat is gedaan. Dat is ‘t einde.
Nee, want Clementine leeft nog, ‘t is ‘t einde niet.
Ik ben nu zessen... nee, ik ben geen zesse... Hoe oud ben ik nu?
Zessentachtig. Over vier jaar word ik er negentig? Hip hip hip hoera.
Dat heb ik altijd al willen worden, negentig jaar.
Maar ik weet alleen niet of dat dat wel zo goed is.
En wat dat ik ook nog wil is een dagske naar Zichem gaan.
Met vrouw Koene gaan klappen. En de Witte.
Die zal nu ook wel oud genoeg zijn zeker?
Nee jong! Ik zal wel thuis blijven. Bij Clementinneke.
Clementineke is met haar zuster naar Antwerpen gaan wonen.
!
20
Dozen

En dat was het einde van Clementine.
Ik ben daar getrouwd met ne politieagent.
En toen... Wilt ge dat ik het vertel?
Ik zal het eens vertellen. Het is triestig, zun.
Ik had een zuster en die heette Mariette en die kwam hoe langer,
hoe langer hoe meer, en toen op nen avond, ja, toen lag Mariette
met mijnen agent in bed, hé. Moet ik harder klappen?
Met mijn agent in bed. En toen ik zag wat ze deden met mekaar,
en toen ben ik weggegaan en gaan slapen, en dat was het einde
van een groot verdriet. En de rest dat ben ik vergeten.
Dat weet ik niet meer.
Het groot verdriet was dat Clementinneke dat voor haar ogen zag,
dat hij mijn zuster gebruikte. Ja.
ZEEPPOEDERDOZEN
(Man, zijn vrouw en zijn moeder.)
MAN: (tegen het publiek) Dat is nu mijn moeder.
MOEDER: Ik moet bij Mieke gaan.
MAN: Ma, voor de keren dat ‘k hier kom!
MOEDER: Ze verwacht mij.
VROUW: Moet ze weer lastig zijn?
MAN: We zullen niet te lang blijven.
MOEDER: ‘k Heb wel niets om te drinken in huis.
VROUW: Ik kan er niet tegen.
MAN: Ik zeg het haar elke keer: mijn ma, ze is zo.
VROUW: Wat mij zo tegensteekt aan uw ma,
is dat ze haar zo laat gaan. We zijn ook nooit welkom.
MAN: Dat is mijn vrouw. Als ik zo bij andere mensen ga,
dan denk ik dat we goed bij mekaar passen.
Mijn moeder vind natuurlijk van niet.
MOEDER: Ge had nooit met haar moeten trouwen.
Wie trouwt er nu in godsnaam met iemand met schulden?
MAN: Het enige wat ik een probleem blijf vinden van mijn vrouw,
is dat ze geen ruzie kan maken.
VROUW: Bij ons thuis deden ze dat niet.
MAN: Ik vind dat dat noodzakelijk is.
!
21
Dozen

Ne mens moet kunnen uitbarsten. Dan gaat zij naar ‘t WC.
VROUW: Uw moeder - elke keer krijg ik dat te horen
dat ik mijn haar niet zo kort mag knippen.
MOEDER: Dat is afschuwelijk, allez.
Een vrouw is toch schoner met lang haar.
VROUW: Kort is gemakkelijk.
MOEDER: Spreken ze haar nooit aan met: meneer?
Kort haar is voor manwijven.
MAN: En ik zit daar tussen.
VROUW: Uw ma is geen hartelijk mens.
MAN: ‘t Is haren achtergrond.
VROUW: Vraag haar dat ze komt eten.
MAN: Kom nekeer eten bij ons, ma.
MOEDER: Vegetarisch.
MAN: We kunnen ook iets anders gereed maken.
MOEDER: Ik ben ne vleeshond, dat weet ge.
Ik kan er nu ook niet aan doen, manneke, ‘k ben alzeleven
ne vleeshond geweest.
VROUW: Ze heeft nu al nen ten hoge bloeddruk.
MOEDER: Ze hebben nu al mijn zout afgepakt,
mijne suiker, mijn confituur - mijn vlees pakken ze mij niet af.
Onder de pompsteen staat er nog een klutske Porto.
Naast de zeeppoederdozen.
MAN: Ik zit hier nooit op mijn gemak.
VROUW: Ik krijg de stuipen van zijn moeder.
Altijd dat negativisme. Het is nooit goed.
Ge geeft iets met een groot hart -
“Ge moest dat niet gedaan hebben.
Ge had uw geld beter gehouden.”
MOEDER: Jules van hiernaast, dat is gene mens
om chauffeur te zijn.
Dertig jaar en hij heeft nu al last van zijn nieren.
Mark in ‘t straat heeft ‘t gezeid: “Jules is te groot.”
‘t Jongste kan niet mee op school.
‘t Heeft dies en nog iet - dat ‘t zijn letters draait.
Pakt de glazen vanonder. De rest heb ‘k ingepakt.
MAN: ‘t Staan geen glazen.
MOEDER: Spoelt ‘t mosterdpotje uit. ‘t Is leeg.
‘k Ging ik ‘t morgen toch doen.
!
22
Dozen

VROUW: Ge moogt nog ‘t schoonste, ‘t duurste, ‘t beste
van de wereld meebrengen - ‘t zal nog niet goed zijn.
MOEDER: Dat ‘t mijn schuld is dat ‘k zoveel alleen ben -
dat zegt ze, de triene! Wat moet ‘k doen?
Zegt ze andere mensen ouwe mensen hebben hun bezigheid.
Kaarten, dansen.
Vind ge ‘t?
MAN: Het is gene Porto, ‘t is Sherry.
MOEDER: Is dat nu niet ‘t zelfde?
VROUW: Dat appartement, ne lijdensweg dat dat was.
Te groot, te klein, te duur. Ne mens steekt daar zijnen tijd in.
Ge doet dat omdat ge dat moet doen. ‘t Is uwe man zijn moeder.
Vind ge dan iets - het is nu zes maanden dat ze hier woont -
alles staat nog altijd in dozen. “Het pakt ondertussen geen stof”
Is den huisbaas nu geweest voor dienen afloop?
MAN: Den onze?
VROUW: Den hare.
MAN: Wij hebben ook last met onzen huisbaas.
MOEDER: Morgen gaat er ne werkman komen.
Ik moet het eerst nog zien.
Weet ge nog in de Gietersteeg, jongen - die dakgoot?
Hoelang dat dat niet geduurd heeft?
MAN: dat weet ik niet meer.
MOEDER: Een jaar. Ik heb muizen.
VROUW: En dat is ons schuld.
MAN: Waar hebt ge muizen?
MOEDER: In de achterkamer.
VROUW: Ik kom gene kerstboom zetten!
MAN: Ik zeg dan: Zeg dat toch niet.
MOEDER: Gisteren ben ik Sigrid tegengekomen.
Dat meiske dat bij u werkt.
VROUW: Noemt ze Sigrid dat meiske dat bij hem werkt?
Noemt ze Sigrid dat meiske dat bij u werkt?
MOEDER: Het is een pertig ding en geen pretentie of niets.
Voor een dochter van ne professor te zijn.
Ze zei dat ge goed waart in uw werk.
VROUW: Allez bon, daarmee weten we dat ook.
!
23
Dozen

DE VROUW EN DE UITLEGSTER.
DE UITLEGSTER: Ze is heel vroeg opgestaan.
Anders staat ze zo vroeg niet op.
Ze heeft haar aangekleed - helegans.
Niet haar schoenen. Voor hare man. Hij sliep nog.
En ‘t was nog donker. Ja.
Ze ging naar de keuken om water te drinken.
Anders doet ze dat nooit. Nee.
Ze passeerde langs de tafel.
Ze heeft de schuif opengedaan en ‘t patattenmeske gepakt.
Dat wist ze al in bed. Ik ga opstaan. Mij aankleden.
Ze wist nog niet of ze ging buitengaan.
Dat was met die tafel te zien en de schuif open te doen,
dat ze op ‘t gedacht kwam.
Ge wist nog niet dat ge naar buiten zou gaan, hein?
Dat wist ge nog niet, hein?
(De vrouw schudt van nee.)
DE UITLEGSTER: Dat wist ze nog niet.
‘t Is misschien niet nodig dat ik het zeg,
maar dat meske is het soort meske dat hare nonkel
nog gekolporteerd heeft - nonkel Gilbert.
Lang geleden was dat modern, dat meske.
Met die tandjes lijk een zaag, altijd scherp.
Toen was dat nieuw.
Die meskes van vroeger, daar moest ge mee naar de scharensliep.
Met die nieuwe meskes zaten er veel scharenslijpers zonder werk.
Ze heeft die gedachte altijd als ze dat meske vastpakt.
Dan begint ze altijd te peinzen aan de scharenslijpers.
Dat ze allemaal opeens een ander beroep moesten leren.
Wat was dat nu weer, wat gij vroeg aan uwe nonkel Gilbert?
Dat met die houtwormen.
DE VROUW: Hoe dat die ademen?
DE UITLEGSTER: Hoe die ademen?
DE VROUW: Als die altijd dieper en dieper boren,
dan krijgen ze minder en minder lucht -
hoe dat die dan nog kunnen ademen?
DE UITLEGSTER: En wat zei hij?
DE VROUW: Dat ze dat gewend waren.
De geur.
!
24
Dozen

DE UITLEGSTER: De geur.
Het was met met dat meske in haar handen te staan,
dat ze ineens midden in de geuren stond. Het bleekwater.
Vroeger kuiste ze elke week de kattenbakken uit met bleekwater.
Bij haren eerste echtgenoot. En ook zijn duivenkoten.
Hij hield duiven.
DE VROUW: De zure pis.
DE UITLEGSTER. Ja. Welke geur nog?
DE VROUW: Bed.
DE UITLEGSTER: De geur van het bed,
van de lakens die de lijfgeur opnemen.
DE VROUW: Waarom noemt men geur geur en stank stank?
En waarom noemt men stank gene geur en geur gene stank?
Dat vroeg ik mij af.
DE UITLEGSTER: De geur van melk en van speeksel.
Van de kinderen toen ze nog klein waren.
De geur van patatten. De geur van haar. Van afgedragen kleren.
Van huiszwam die naar ammoniak riekt.
Zo is ze op het gedacht gekomen naar het Fonteineplein te gaan.
Te voet met dat meske in haar hand.
Ze had ne krop in haar keel.
Elk moment ging ze door den trottoir zinken.
Tegel voor tegel. En alles zag ze in mist. Grote stofwolken.
Lijk ze overal huizen aan het afbreken waren. Zo.
Niemand zei iets? Ge hebt niemand tegengekomen?
DE VROUW: Nee.
DE UITLEGSTER: Ze wandelde door haar vroeger leven.
Tot aan de voordeur van haar huis.
De vuile groene deur. Ze was op slot.
Ze was hier binnengegaan als ze getrouwd was.
En buitengegaan als ze de tweede keer trouwde.
Ze wilde naar boven gaan. Naar het appartement.
Op het vierde verdiep. Naar haar dak.
Ze kon niet binnen.
Dat huis staat al jaren gereed om af te smijten.
Ze had een kniptang moeten meenemen om het slot te forceren.
DE VROUW: Ik heb geklopt.
DE UITLEGSTER: Ze heeft op de deur geklopt.
En toen op de muur. Wat veel zeer deed.
!
25
Dozen

Dan heeft ze daar een kwartier gestaan, zegt ze,
en heeft hare naam met dat meske in de deur gekrast,
en heeft ze gekrijst alsof dat haar leven er vanaf hing.
En door dat krijsen schoot er precies lijk een stopsel af.
“Het begon te waaien in mij.”
DE VROUW: Het begon te waaien in mij.
DE UITLEGSTER: Haar leven, haar jeugd.
DE VROUW: Dat alleen zijn, de eenzaamheid.
De eenzaamheid viel weg.
DE UITLEGSTER: Er is een oude heer bij haar komen staan.
“Voelt ge u niet goed?”
DE VROUW: ‘t is al over.
DE UITLEGSTER: “Dankuwel”, zei ze.
DE VROUW: Dankuwel.
DE UITLEGSTER: Dankuwel.
DE VROUW: Dankuwel, dankuwel, dankuwel, dankuwel.
DE UITLEGSTER: De hele weg door naar huis,
tegen alles en iedereen: dankuwel.
DE VROUW: Die houtwormen, hein,
gaan niet van buiten naar binnen, maar van binnen naar buiten,
en als ze hun kopkes door ‘t ronde gaatje naar buiten steken,
zien ze wat voor stommiteit ze eigenlijk begaan hebben.
DE UITLEGSTER: Ja.
DE VROUW: Het Fonteineplein.
Vroeger als er grijze lucht was, lag daar preceis een deksel op.
DE UITLEGSTER: Dat hebt ge nog nooit verteld.
DE VROUW: Nee.
Een lege doos van oude huizen met de hemel als deksel.
Het kan ook zijn dat de lucht heel blauw was die dag,
maar dat deksel was er af.
DE UITLEGSTER: Ze is naar huis gelopen.
Hare man stond met zijne neus tegen de ruit.
“Wat is er met u?”
Hij was plots wakker geworden.
En hij had haar niet meer naast hem gezien.
Ze heeft hem gezegd dat ze wakker geworden was,
dat ze niet meer kon slapen, en dat ze naar buiten wilde.
DE VROUW: Dat ik frisse lucht wilde.
Ik zei hem: “Doet iets aan uw voeten.”
!
26
Dozen

DE UITLEGSTER: En ze zijn in bed gekropen.
DE VROUW: Mijne man lag te rillen met zijne rug naar mij.
Ik schoof mijnen arm over hem en legde hem over zijn borst.
Ik strengelde mijn benen met zijn benen en mijn voeten met zijn voeten.
Hij had het nog altijd koud.
DE UITLEGSTER: Ze heeft zijn broek losgemaakt.
En ze hoorde hem ademen.
DE VROUW: Ik legde mijn kaak tegen zijn ribben.
Het was één en al leven: zijn hart, zijn longen, zijne lever.
DE UITLEGSTER: Alles vol leven en bloed.
Ze heeft over zijnen buik gewreven.
DE VROUW: Gij moogt nooit doodgaan.
Ik wilde hem dat zeggen. En al de rest in mijne hoofd.
Dingen die ge zo direct niet kunt vertellen.
DE UITLEGSTER: Ze zei niets.
Èn voordat ze in slaap viel met zijne hand op zijnen buik,
vond ze zijne navel.
DE VROUW: Ik heb er mijne vinger ingestoken
om hem dicht te houden. Dat er niets van hem kon ontsnappen.
Dat er geen boze heksen hem er via zijne navel zouden kunnen uitzuigen
en hem van mij afpakken.
DE UITLEGSTER: En zo zijn ze in slaap gevallen.
Als twee engelen Gods.
DE VROUW: Hij tot acht uur en ik tot den twaalven.
DE UITLEGSTER: Kontent?
DE VROUW: Kontent.
GRETA en GABRIEL
GABRIEL: We waren naar het bal van mijn tantes gegaan,
Greta en ik. Het was een echt feest. Lijk andere jaren.
Iedereen was gekomen.
We gingen weggaan. Ik had mijne mantel en mijnen hoed aangedaan.
Ik kijkefkes naar den trap en ik zie een vrouw op het eerste verdiep
in het donker staan. Ik denk nog: Wie is dat? Ik ken haar niet.
Ik kon haar gezicht niet zien. Wel haar kleed.
Het was mijn vrouw! “Greta?”
Ze zeg niets. “Greta?”
!
27
Dozen

Niets.
Dan hoorde ik dat er boven gezongen werd.
Meneer D’Arcy de zanger.
Heel den avond had hij gezegd dat hij hees was
en moest opletten voor zijn stem.
Ze hadden hem toch kunnen overhalen
en het was naar hem dat mijn vrouw stond te luisteren.
Bewegingsloos. Mijn vrouw.
We stonden allemaal in de hal de zanger te feliciteren.
Mijn vrouw stond recht onder de luster. Ze draaide zich om.
Ik zag de blos op haar gezicht. Haar ogen. Mijn vrouw.
Buiten liep ze voor mij.
We ploeterden door de sneeuw.
Ik had goesting om haar bij haar schouders te pakken
en onnozele zotte dingen in haar oren te zeggen.
Hoezeer dat ik kontent was dat ze mijn vrouw was.
We gingen naar boven.
Ik had mijn armen om haar middel willen slaan.
Gij zijt mijn vrouw.
...
Ge ziet er moe uit. Voelt ge u wel goed?
Ge zijt lijk zo afwezig? Wat is er?
GRETA: O, ik moet denken aan dat lied van vanavond.
Ik moet denken aan iemand van lang geleden die dat altijd zong.
GABRIEL: Wie?
GRETA: Iemand die ik kende in Galway
toen ik bij mijn grootmoeder woonde.
GABRIEL: Wie?
GRETA: Het was ne jongen die ik daar kende.
Hij zong dat dikwijls dat lied.
Hij had een hele zwakke gezondheid.
Ik zie hem nog voor mij staan.
Zijn ogen. Zo ogen had hij. Van die donkere ogen.
GABRIEL: Zag ge hem graag?
GRETA: Ik ging met hem wandelen in Galway.
GABRIEL: Is het daarvoor dat ge naar Galway
op vakantie wou gaan?
GRETA: Waarom?
GABRIEL: Ik weet het niet. Om hem weer te zien.
!
28
Dozen

GRETA: Hij is dood.
Hij is gestorven toen hij pas zeventien was.
GABRIEL: En waaraan is hij gestorven?
GRETA: Ik geloof dat hij voor mij gestorven is.
Het was in de winter. In het begin van de winter.
Ik ging weggaan van mijn grootmoeder
om naar de kloosterschool te gaan.
En hij lag ziek op zijn kamer in Galway
en mocht niet buiten.
Ze hadden zijn familie al verwittigd.
Hij ging heel erg achteruit, zeiden ze,
of iets in dienen aard. Ik heb nooit geweten
Den arme jongen. Hij was zo zot van mij.
En ‘t was zo ne vriendelijke jongen.
We gingen altijd wandelen. Weet ge, Gabriel?
Zoals ze dat doen op den buiten.
Hij wou zang gaan studeren als zijn gezondheid het toeliet.
Hij had een hele schone stem.
Den avond voor ik zou vertrekken,
bij mijn grootmoeder thuis was ik aan het inpakken
en ik hoorde grind tegen het venster smijten.
Het venster was zo nat en het was zo donker,
dat ik niets kon zien.
En ik liep naar beneden, langs de achterdeur, den hof in.
En daar stond hij aan het eind van de muur bij nen boom.
Ik heb hem gesmeekt naar huis te gaan,
dat hij zou doodgaan van de regen als hij bleef.
Maar hij zei dat hij niet meer wilde leven.
Hij is naar huis gegaan en toen ik nog maar een week op school zat,
schreven ze mij dat hij gestorven was en begraven.
O, den dag dat ik hoorde dat hij dood was...
Zo’n ogen had hij.
ONZE LAATSTE UREN
Wie is dat? Wie was dat?
Ik ken haar niet.
Wat voor een povere rol heb ik maar in haar leven gespeeld?
!
29
Dozen

Het is bijna of ik haar man niet ben.
En dat we nooit als man en vrouw hebben samengeleefd.
Wat weet ik van haar?
Misschien heeft zij mij nog niet alles verteld?
Wat zit er allemaal in haar en ook in mijn hoofd?
Al die gedaachten - bibliotheken vol.
Al die beelden van mensen.
Van levenden en van doden.
Zoveel schimmen.
Haar jongen uit Galway, en al die anderen -
mijn vader - die in ons leven waren
en nu begraven zijn.
Hele verledens. Levens.
Allemaal opgeslagen en begraven in ons hoofd.
En als wij doodgaan met ons mee begraven.
Het sneeuwt.
Ze hadden voorspeld voor vannacht:
dikke witte pakken.
Het sneeuwt op de bomen en de velden.
Het sneeuwt op het kerkhof waar die jongen begraven ligt.
In heel het heelal.
Over onze laatste uren.
DOZEN
Vroeger als ge last had van nen arm of een been,
dan zaagden ze dat af. Weg. Geamputeerd.
Dan waart ge daar van af.
Het zou fantastisch zijn
moest hetzelfde kunnen met herinneringen.
Weg. Geamputeerd.
Maar dat gaat niet.
Ge moet maar nekeer proberen om fietsen af te leren.
!
30
Dozen

DOZEN
We lieten ons inspirereren door verhalen van Raymond Carver, James
Joyce, Dalton Trevisan, Mercè Rodoreda, Charles Bukowski, Dario Fo,
Rudy Kousbroek etc TV-documentaires, films, roddels, biografische en
autobiografische anecdotes.
film
“The Dead” van John Huston
documentair
(VPRO)
docu geheugenverlies
etc
!
31
Dozen