Opslag van steriele medische hulpmiddelen

Opslag van steriele medische hulpmiddelen
Toelichting
Status = definitief Opslag van steriele medische hulpmiddelen R5340-1
Steriele medische hulpmiddelen verliezen hun steriliteit wanneer de verpakking niet meer intact is. Dit
kan enerzijds worden veroorzaakt doordat de verpakking in de loop van de tijd in kwaliteit achteruit
gaat of door onjuiste opslagcondities. Anderzijds kan dit komen door handelingen die met het
opgeslagen product worden uitgevoerd waardoor de verpakking beschadigt. Overigens zal de factor
tijd, wanneer de medische hulpmiddelen in het ziekenhuis worden gesteriliseerd, geen doorslaggevende
rol spelen, omdat de houdbaarheid slechts een beperkt aantal maanden is. Opslag onder de
juiste condities is zeer belangrijk, een beperkte opslagtermijn en het voorkomen van overbodige
handelingen met een product zal de houdbaarheid ten goede komen.
Er worden in deze richtlijn drie wijzen van opslag onderscheiden:
1. de opslag van steriele medische hulpmiddelen in verzendverpakking (zie B5010 voor het drie lagen
concept);
2 de centrale opslag in de direct omsluitende verpakking en meervoudige of afdelingsverpakking;
3. de opslag in de direct omsluitende verpakking op verpleeg- en behandelafdelingen.
In het eerste geval worden de medische hulpmiddelen extra beschermd door de verzendverpakking.
De opslag zal meestal geschieden in een magazijn waarin ook veel andere producten zijn opgeslagen.
In het tweede geval zal de opslag meestal geschieden in een centrale geconditioneerde
ruimte (het ‘steriele magazijn’). In het derde geval zal de opslag decentraal geschieden in opslagplaatsen
zoals kasten of verbandwagens
Uitgaande van bovenstaande punten wordt in deze richtlijn een aantal algemene eisen en aanbevelingen
gegeven die in de praktijk een goede invulling blijken voor een verantwoorde opslag.
Daarna wordt ingegaan op de specifieke eisen en aanbevelingen voor elke afzonderlijke situatie die in
de praktijk een goede invulling blijken voor een verantwoorde opslag.
Literatuur:
- Besluit Medische Hulpmiddelen i.v.m. eisen aan etikettering en opslag.
- Toetsingscriteria verpakkingsconcepten, CSC veldnorm, oktober 2000.
- Bouwmaatstaven CBZ (CSA/OK).
44 Richtlijn steriliseren en steriliteit april 2006

R5340-2 Status = definitief Opslag van steriele medische hulpmiddelen
Algemeen
a. De wijze van bevoorrading en opslag in ziekenhuizen valt onder verantwoordelijkheid van de
Deskundige Steriele Medische Hulpmiddelen (DSMH).
b. De opslagruimte moet schoon en droog zijn en schadelijke invloeden van buiten en ongedierte
moeten worden geweerd.
c. Als voor het opslaan van bepaalde producten speciale omstandigheden zijn vereist, zoals vocht,
temperatuur en lichtsterkte, moeten deze condities worden gehandhaafd en gecontroleerd.
d. De producten moeten worden opgeslagen volgens de voorschriften van de fabrikant en
beschadiging en vervuiling moet worden voorkomen.
e. Opslagruimten moeten zodanig zijn ingericht, dat deze op effectieve wijze kunnen worden
schoongemaakt. De aard en de frequentie van schoonmaak moeten in een protocol zijn
vastgelegd.
f. Opslagmiddelen (bijvoorbeeld rekken en kasten) en transportmiddelen moeten van goed te
reinigen materialen zijn.
g. De natte reiniging van opslagmiddelen mag slechts plaatsvinden als deze volkomen leeg zijn. Ze
mogen pas weer worden gevuld als ze geheel droog zijn.
h. In verband met mogelijke temperatuur- en vochtinvloeden moeten de opgeslagen producten vrij
staan van vloer, buitenmuren en plafond (bijvoorbeeld op rekken of pallets).
i. Bij distributie en aanvulling van de voorraad wordt het first-in-first-out-beginsel toegepast, worden
producten en verpakkingen gecontroleerd op beschadiging en wordt de expiratiedatum
gecontroleerd.
j. De ruimte voor de opslag van steriele medische hulpmiddelen moet voldoende ruimte bieden om
de hulpmiddelen verantwoord op te slaan.
k. De opslag dient overzichtelijk plaats te vinden.
Specifieke eisen voor opslag in verzendverpakking
a. De opslag van steriele en soortgelijke niet-steriele producten vindt bij voorkeur gescheiden plaats
om verwisseling te voorkomen.
b. Bij fabrikanten en sterilisatiebedrijven moet er een duidelijk onderscheid zijn tussen producten die
zijn vrijgegeven voor verzending en producten die niet zijn vrijgegeven voor verzending. Dit kan
onder andere worden bereikt door gescheiden opslag.
c. Verzendverpakkingen moeten te allen tijde gesloten zijn en voorzien zijn van de juiste
etikettering.
d. Producten in een beschadigde of geopende verzendverpakking kunnen alleen worden overgepakt
indien de direct omsluitende verpakking nog intact is.
Met betrekking tot het overpakken dienen afspraken te worden gemaakt met de verantwoordelijke
persoon/DSMH.
Specifieke eisen voor het centrale steriele magazijn en de centrale opslag op het
operatiekamercomplex van steriele medische hulpmiddelen in direct omsluitende verpakking
De opslag van steriele medische hulpmiddelen in hun direct omsluitende verpakking vindt in een
speciaal daarvoor bestemde ruimte plaats.
a. Alleen daartoe bevoegde personen hebben toegang tot deze centrale opslagruimte.
b. Vooral voor de weinig gangbare steriele medische hulpmiddelen verdient het aanbeveling extra
te letten op de expiratiedatum. Aan en afvoer van goederen moet plaatsvinden via een
goederen-sluis.
c. In de ruimte mogen uitsluitend steriele medische hulpmiddelen in direct omsluitende verpakking
en steriele medische hulpmiddelen in een meervoudige verpakking of in een afdelingsverpakking
of interne distributieverpakking (geen verzendverpakking) worden opgeslagen.
d. De ruimte mag niet in direct contact staan met de buitenlucht.
e. De relatieve vochtigheid moet zodanig worden beheerst dat er geen condensatie kan optreden.
f. Moeilijk te reinigen plaatsen moeten worden vermeden en leidingen moeten zo veel mogelijk zijn
weggewerkt. Vloeren moeten ondoordringbaar en onbeschadigd zijn, zodat schoonmaken goed
mogelijk is.
g. In de opslagruimte mogen geen afvoeren en watertappunten voorkomen.
44 Richtlijn steriliseren en steriliteit april 2006

Status = definitief Opslag van steriele medische hulpmiddelen R5340-3
h. Wanden, plafonds en verlichtingssystemen moeten zodanig zijn dat ophoping en afgifte van stof
en micro-organismen wordt voorkomen.
i. Plakbandjes, elastiekjes, veiligheidsspelden of nietjes en dergelijke mogen niet worden gebruikt
om steriele medische hulpmiddelen in direct omsluitende verpakking bij elkaar te houden, omdat
dit tot beschadiging kan leiden.
j. De verzendverpakking moet in een afzonderlijke ruimte, bijvoorbeeld in de goederensluis worden
verwijderd.
Opslag van steriele medische hulpmiddelen in direct omsluitende verpakking op verpleeg- en
behandelafdelingen en het operatiekamercomplex
Op verpleegafdelingen moet de opslag plaatsvinden in voorraadkasten of (uitsluitend voor direct
gebruik) in verbandwagens. Op alle andere afdelingen moet de opslag van steriele medische hulpmiddelen
aan dezelfde eisen voldoen.
1. Algemeen
De omvang van de voorraad moet zo beperkt mogelijk worden gehouden en de frequentie van
aanvullen moet zijn afgestemd op de omvang van de voorraad en het gebruik.
2. Voorraadkasten op verpleeg- en behandelafdelingen
a. Steriele medische hulpmiddelen in hun direct omsluitende verpakking en steriele medische hulpmiddelen
in een meervoudige verpakking of in een afdelingsverpakking of interne
distributieverpakking worden bij voorkeur opgeslagen in een kast, waardoor de hulpmiddelen zo
min mogelijk aan omgevingsinvloeden worden blootgesteld.
b. De kast moet zijn voorzien van een deur die kan worden afgesloten om stofvorming te voorkomen.
c. De voorraad kast moet herkenbaar zijn als opslagruimte uitsluitend bestemd voor (steriele)
medische hulpmiddelen.
d. De kast moet geplaatst zijn in een ruimte waar geen handelingen worden uitgevoerd die een
hoog besmettingsrisico met zich meebrengen (dus bijvoorbeeld niet in een spoelruimte).
e. Verwisseling van soortgelijke steriele en niet-steriele medische hulpmiddelen dient te worden
vermeden.
f. De opslag van steriele en niet steriele producten vindt bij voorkeur gescheiden plaats.
Wanneer in een kast steriele en niet-steriele medische hulpmiddelen worden opgeslagen, dient de
kwaliteit van de steriele medische hulpmiddelen gegarandeerd te blijven.
Gelet dient te worden op stofbelasting, vocht, en mechanische beschadiging:
g. Niet-stapelbare artikelen, sondes, katheters en dergelijke moeten in hiervoor geschikte onderling
gescheiden vakken, rekken, schappen of dergelijke worden opgeslagen. De lengte van de
opslag-ruimte moet voldoende zijn om te voorkomen dat de medische hulpmidelen knikken.
h. Plakbandjes, elastiekjes, veiligheidsspelden of nietjes en dergelijke kunnen niet worden gebruikt
om steriele medische hulpmiddelen in direct omsluitende verpakking bij elkaar te houden, omdat
dit tot beschadiging kan leiden.
i. Wanneer voor de opslag gebruik wordt gemaakt van zogenaamde afdelingsverpakkingen of
interne distributieverpakkingen, mogen deze niet worden aangevuld, maar moet de inhoud
worden gebruikt, waarna de doos moet worden vervangen.
j. Interne distributieverpakkingen of afdelingsverpakkingen moeten op zodanige wijze worden
geopend, dat de direct omsluitende verpakkingen niet worden beschadigd.
k. Sets of materialen voor incidentele ingrepen kunnen van een speciaal voor dit doel bestemde
extra verpakking (dustcover) worden voorzien. De controle van de expiratiedatum van deze sets
verdient extra aandacht.
3. Verbandwagens
a. De omvang van de voorraad in verbandwagens moet beperkt zijn en bij voorkeur niet groter dan
bestemd voor 24 uur. Tijdens opslag in verbandwagens bestaat er een verhoogd risico van
contaminatie en beschadiging van steriele medische hulpmiddelen.
b. De steriele medische hulpmiddelen in verbandwagens moeten worden opgeslagen in afgesloten
compartimenten.
44 Richtlijn steriliseren en steriliteit april 2006

R5340-4 Status = definitief Opslag van steriele medische hulpmiddelen
c. Indien de wagen niet in gebruik is, moet deze worden geplaatst in dienstruimten waar er voldoende
toezicht op kan worden gehouden. Hiermee wordt voorkomen dat onbevoegden aan de
inhoud van de verbandwagen zitten en mogelijk producten beschadigen. In deze ruimten mogen
geen handelingen worden uitgevoerd die een hoog besmettingsrisico met zich meebrengen
d. Gebruikt verband of instrumentarium moeten direct na elk gebruik van de wagen worden
verwijderd.
e. De wagens moeten wekelijks en bij zichtbare verontreiniging worden gereinigd.
f. Over het terugleggen van onbeschadigde producten van de verbandwagen in de kast moeten
met de DMSH afspraken worden gemaakt.
g. Wanneer op de verbandwagen toch een assortiment van bepaalde minder gangbare artikelen
voorhanden moet zijn, moet hiervoor een afzonderlijk, goed reinigbaar en gesloten compartiment
worden gebruikt of dit moet zijn voorzien van een extra verpakkingslaag.
h. Steriele medische hulpmiddelen die niet zijn gebruikt, mogen alleen in de kast worden teruggelegd,
wanneer deze zijn gecontroleerd op expiratiedatum, staat en verpakking.
4. Behandelwagens
a. Behandelwagens worden gebruikt om de materialen voor een (reeds bekende) patiënt naar deze
patiënt te vervoeren en om als werkblad te dienen tijdens de behandeling van de patiënt.
b. Dit betekent dat op een dergelijke wagen uitsluitend materialen voor mogen komen die voor die
ene behandeling bij de desbetreffende patiënt nodig zijn. Op een behandelwagen mag derhalve
geen opslag plaatsvinden.
c. Steriele medische hulpmiddelen die niet zijn gebruikt mogen alleen in de kast worden teruggelegd,
wanneer deze zijn gecontroleerd op expiratiedatum, staat en verpakking.
d. De aard en de frequentie van schoonmaak van de behandelwagens moeten in een protocol
worden vastgelegd.
5. Noodsets
a. Sets, zoals reanimatiekoffers e.d., die worden gereedgehouden voor toepassing in acute
situaties, moeten periodiek worden gecontroleerd en geëxpireerde onderdelen moeten worden
vervangen.
b. Na ieder gebruik wordt de inhoud van de set gecontroleerd.
6. Interne retourzending van steriele medische hulpmiddelen
Wanneer steriele medische hulpmiddelen op een afdeling overbodig zijn geworden, moet worden
beslist wat er met deze producten moet gebeuren. Daarbij is het vooral van belang op welke wijze en
onder welke omstandigheden de producten waren opgeslagen en wat de resterende houdbaarheid is.
De overtollige steriele medische hulpmiddelen worden voorgelegd aan de deskundige steriele
medische hulpmiddelen met de informatie over de omstandigheden waaronder zij waren opgeslagen.
De producten kunnen dan worden beoordeeld en vervolgens:
- worden opgenomen in de centrale voorraad;
- worden doorgestuurd naar een andere gebruiker; of
- worden afgevoerd.
Wanneer dergelijke producten worden opgenomen in de voorraad, moeten deze als eerste worden
uitgegeven.
44 Richtlijn steriliseren en steriliteit april 2006