Procedure beslag op schip enkele belangrijke arresten in een ...

Sedert het cassatie-arrest d.d. 10 mei 1976 5 (OMALA arrest) is de rechtspraak in die zin gevestigd
dat bewarend beslag steeds kan gelegd worden op het schip, waarop de zeevordering betrekking
heeft, ongeacht of de eigenaar dan wel een derde voor de zeevordering instaat.
De internationale regelgever heeft de bunkerleveranciers de mogelijkheid geboden om bij nietbetaling
van bunkers, bewarend scheepsbeslag te leggen.
Zo stelt zich het probleem van de bevrachter van een schip die bunkers gaat bestellen en de facturen
hiervoor niet betaald heeft. Het zeeschip waarop de zeevordering betrekking heeft (bijv. het schip
waaraan bunkers werden geleverd die onbetaald zijn gebleven) kan volgens de unanieme Belgische
rechtspraak, door de schuldeiser in bewarend beslag worden genomen ook al is de eigenaar ervan
niet aansprakelijk voor de zeevordering, m.a.w. ook al is niet de eigenaar van het schip, maar een
derde de schuldenaar van de zeevordering.
De rechtspraak en rechtsleer 6 leidt deze regel af uit art. 1469, § 1 § 2 van het Gerechtelijk Wetboek.
De regel geldt niet alleen wanneer de schuldenaar een bevrachter is van het zeeschip (bijv. een
gewone tijdsbevrachter), maar ook wanneer een andere derde voor de zeevordering instaat. De
enige beperking is dat de schuld als het ware “voor rekening van het schip” moet zijn aangegaan.
Hieruit volgt dat het recht op beslag alleen bestaat, zolang het schip toebehoort aan hem die er op
het ogenblik van het ontstaan van de zeevordering, eigenaar van is. De vordering is niet
tegenwerpelijk aan een latere verkrijger te goeder trouw. 7
Het verhaalsrecht van de beslaglegger blijft beperkt tot de zaak waarop de verbintenis betrekking
heeft.
Verder stelt het MARE-GARANT arrest van het Hof van Beroep te Gent 8 dat de wet een aantal
vorderingen in elk geval verhaalbaar heeft willen maken op het schip, waarop ze betrekking hebben.
Het arrest verduidelijkt dat door dit “recht op beslag” op dit schip geen voorrecht of volgrecht
ontstaat: het bestaat enkel zolang het schip toebehoort aan hem die op het ogenblik van het ontstaan
van de zeevordering er eigenaar van was, met dien verstande dat een reeds gelegd beslag
geëerbiedigd moet worden bij een eventuele vervreemding van het schip. Op correcte wijze stelt het
arrest dat hierdoor geen persoonlijk vorderingsrecht ontstaat tegen de scheepseigenaar (nietschuldenaar).
De scheepseigenaar staat niet persoonlijk, maar alleen met zijn schip, in voor de
betaling van de schuld van een ander persoon (i.c. de tijdsbevrachter).
5
Cass., 10 mei 1976, Arr.Cass., 1976, 1008
DELWAIDE, L., Scheepsbeslag wegens schulden van een niet-eigenaar RHA 1993, 3-33.
6
FRANSEN, W. en MOTTRIE, F., “Bewarend beslag op zeeschip”, Liber amicorum Marcel Briers, Gent,
Mys & Breesch, 1993, (189), 195 e.v.;
7
Antwerpen 30 oktober 1991 Eur.Vervoerr. 1991, 774 met noot VAN HAEGENBORGH, G.
8 Gent, 12 januari 1988, Eur.Vervoerr., 1988,63
2