Uitgebreid verslag - sbo Sectorbestuur Onderwijsarbeidsmarkt

Landelijke bijeenkomst “De kracht van regionale samenwerking” dd. 1 juni 2011
‘Kracht van afgelopen tien jaar ook in komende jaren benutten’
Tien jaar nadat het Sectorbestuur Onderwijsarbeidsmarkt (SBO) is begonnen met regionale
samenwerking is het tijd om te kijken: wat hebben we de achterliggende periode gedaan, wat heeft
dat opgeleverd en hoe gaan we dat verder vormgeven in de toekomst. Aldus Freddy Weima,
directeur van het SBO, in zijn openingswoord bij de landelijke werkconferentie ‘De kracht van
regionale samenwerking’, op 1 juni 2011 in Utrecht.
Als andere belangrijke aanleiding om deze bijeenkomst te organiseren, noemt Weima het feit dat
het SBO ophoudt te bestaan, per 1 januari 2012. ‘We kunnen de regionale platforms dus niet meer
in deze vorm blijven ondersteunen. Verheugend nieuws is wel dat de sociale partners in het primair
onderwijs zojuist hebben besloten te gaan samenwerken in een arbeidsmarktplatform en zij willen
regionale samenwerking blijven ondersteunen. Ik hoop van harte dat ook de sociale partners in het
voortgezet onderwijs een soortgelijk besluit nemen. We willen graag de kracht uit de afgelopen
jaren benutten in de komende jaren. In het verlengde daarvan en in samenspraak met de
lerarenopleidingen, willen de sociale partners ook de deelname van de werknemersorganisaties en
de medezeggenschap versterken.’
Weima constateert dat alle belangrijke partijen vandaag vertegenwoordigd zijn: werkgevers uit het
primair onderwijs (po) en voortgezet onderwijs (vo), lerarenopleidingen, medezeggenschap en
vakbonden, het ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap (OCW), en een enkel
onderzoeksbureau. De deelnemers komen bovendien uit alle windstreken van Nederland, met een
lichte oververtegenwoordiging van het westen (inclusief midden).
Kwaliteitsverbetering: leraar 2020
Het ministerie van OCW stelt vanaf 2012 extra middelen voor professionalisering beschikbaar,
oplopend tot 150 miljoen in 2013, voor po, vo, mbo en kwaliteitsverbetering van de
lerarenopleiding. Dat meldt Hans van der Vlugt, directeur van de Directie Leraren bij het ministerie.
In het actieplan Leraar 2020; een krachtig beroep dat het kabinet een week eerder heeft
uitgebracht, voeren drie actielijnen naar kwaliteitsverbetering van leraren en schoolleiders:
1. maatregelen als professionalisering en de invoering van een beroepsregister om de kwaliteit
duurzaam te borgen;
2. hrm-beleid (in relatie tot kwaliteitsbeleid) op schoolniveau centraal stellen, voor professionele
scholen met ruimte voor goed onderwijspersoneel;
3. verdere kwaliteitsverbetering van de lerarenopleiding, waaronder de invoering van de
kennisbases en landelijke toetsen, zodat er voldoende en goed opgeleide leraren komen.
Van der Vlugt meent dat een actuele vorm van intervisie zich bij uitstek leent om op lokaal en
regionaal niveau te organiseren: ‘peer review’, ofwel hoe kun je van elkaar leren. Niet in plaats van
beoordeling door de Inspectie, maar wel om te helpen je eigen kwaliteit in orde te houden, zodat je
kritiek en negatieve oordelen kunt voorkomen. Overigens is het natuurlijk goed om de expertise van
de Inspectie daarbij te benutten. De beroepsgroep van leraren neemt het initiatief om over de
uitvoering van dit punt uit het actieplan te overleggen.
Regionale samenwerking volgens OCW
Van der Vlugt gaat over op het thema van vandaag: de kracht van regionale samenwerking. Hij
neemt drie onderwerpen als uitgangspunt:
1. de problematiek verschilt sterk per regio, dus ook de aanpak;
2. hoe is de regionale samenwerking de afgelopen jaren verlopen, met resultaten uit het
evaluatieonderzoek risicoregio’s van Ecorys;

3. de rol die OCW in de toekomst kan vervullen bij regionale samenwerking.
1 De problematiek verschilt sterk per regio, dus ook de aanpak
Vraag en aanbod van leraren verschillen sterk per regio. Vooral basisscholen in de vier grote steden
hebben moeite om hun vacatures te vervullen. Pas afgestudeerde leraren basisonderwijs in het
noorden van het land kunnen moeilijker aan een baan komen. In het westen lukt dat vaker en
sneller.
Ook de ontwikkeling van leerlingenaantallen verschilt. In veel regio’s wordt in het primair onderwijs
een daling verwacht, in regio’s als Amsterdam en Utrecht stijgt het leerlingenaantal juist. In het
voortgezet onderwijs doet die ontwikkeling zich later voor. De effecten van deze demografische
ontwikkelingen zijn mede afhankelijk van de huidige leeftijdsopbouw van het lerarenbestand en de
daarmee samenhangende vervangingsvraag. Later dit jaar verschijnt een nadere analyse.
De komende tien jaar vertrekt ongeveer tweederde van de leraren uit het voortgezet onderwijs, in
het middelbaar beroepsonderwijs zelfs 72 procent en in het basisonderwijs 60 procent. Scholen
moeten zich daar tijdig op voorbereiden door meerjarenramingen te maken. Kijk minimaal drie of
vier jaar vooruit. Regeren is vooruitzien en achteroverleunen helpt niet.
Ook de gewenste competenties van leraren kunnen regionaal verschillen. Omgaan met relatief veel
allochtone leerlingen vergt specifieke kwaliteiten van docenten in de grote steden. Kleine scholen,
vooral in de kleinere dorpen, moeten vaak combinatieklassen vormen van bijvoorbeeld drie
leerjaren. Pabo’s in de betreffende regio’s zouden aan specifieke competenties meer aandacht
kunnen besteden.
Voor regionale oplossingen zijn schoolbesturen het eerst aan zet, samen met lerarenopleidingen,
gemeenten, eventueel provincies of andere regionale instanties. De rol van OCW is vooral
ondersteunend.
2 Hoe is de regionale samenwerking de afgelopen jaren verlopen
Regionale samenwerking is bij uitstek het instrument om regionale problematiek het hoofd te
bieden. Het Regionaal Plan Onderwijsvoorzieningen (RPO) kan daarbij een rol vervullen, aldus Van
der Vlugt. In een RPO werken scholen voor voortgezet onderwijs samen om het onderwijsaanbod
beter af te stemmen op de vraag van leerlingen, ouders en andere belanghebbenden in de regio,
zoals mbo en bedrijfsleven.
Schoolbesturen, maar ook gemeenten en dorpen, zien elkaar soms als concurrenten. In de jaarlijkse
strijd om leerlingen en omdat ze graag hun eigen school hebben. De provinciebesturen van Limburg,
Zeeland en Groningen stimuleren de samenwerking, ook al heeft de provincie geen formele rol op
onderwijsgebied.
In de regionale platforms zijn, met de gewaardeerde hulp van het SBO, veel goede initiatieven voor
regionale samenwerking tot stand gekomen. Bijvoorbeeld tussen lerarenopleidingen en scholen.
Verschillende regio’s hebben, met wisselend succes, ervaring opgedaan met mobiliteitsprojecten.
Vandaag hoort u daar meer over.
In het voortgezet onderwijs zijn in 2008 tien regio’s aangewezen als risicoregio voor
arbeidsmarktknelpunten. In vijf risicoregio’s waren toen nog geen regionale platforms voor de
onderwijsarbeidsmarkt. Om het project te kunnen invullen zijn die platforms nog in hetzelfde jaar
met hulp van het SBO tot stand gekomen. Voor de risicoregio’s is ongeveer 24 miljoen euro
beschikbaar. Zij krijgen tot september 2012 de tijd om hun plannen uit te voeren.
Ondanks alle inspanningen zijn niet alle projecten even succesvol, zo blijkt uit een recente evaluatie
van Ecorys. Het aanboren van de stille reserve is bijvoorbeeld nauwelijks van de grond gekomen. Om
verschillende redenen: de economie stortte in, de aangeboden banen waren vaak te klein om
kandidaten vanuit een andere baan naar het onderwijs te doen overstappen en de kwaliteit van de
voormalige leraren werd vaak beneden de maat bevonden.

De intensivering van samenwerking tussen scholen en lerarenopleidingen loopt wel goed. In de regio
Haaglanden bijvoorbeeld, hebben vijf vo-scholen intensief contact met vier regionale
opleidingsinstituten. Ook de inhoudelijke kwaliteit van de begeleiding van beginnende leraren is
daar flink verbeterd.
In diverse regio’s hebben tweedegraads leraren de mogelijkheid aangegrepen om een eerstegraads
bevoegdheid te halen. In de regio Rijnmond gaat het om ongeveer 40 docenten, vooral in vakken als
Nederlands, Engels en wiskunde. Nog eens achttien docenten beginnen in een tweede ronde in de
tekortvakken.
Er is ook een punt van kritiek: de lerarenopleidingen (universitair en hbo) in Rijnmond blijken
onvoldoende flexibel om maatwerk te leveren. Ervaren docenten moeten toch het hele traject
volgen. Dat is, vooral op het terrein van vakdidactiek, niet altijd stimulerend.
3 De rol die OCW in de toekomst kan vervullen bij regionale samenwerking
De subsidie voor het SBO stopt op 1 januari 2012, voor de risicoregio’s per 1 augustus 2012. Nu
wordt het tijd dat de platforms en de sectoren verder zelf hun verantwoordelijkheid nemen, zegt
Van der Vlugt. ‘De infrastructuur staat er, daar is de afgelopen jaren flink aan gebouwd. Ik ga ervan
uit dat als de deelnemers aan de platforms en de sectoren de meerwaarde inzien van regionale
samenwerking, zij ook bereid zijn daar energie en geld in te steken.’
OCW heeft slechts een faciliterende rol. Zoals in het opheffen van wettelijke obstakels en door data
beschikbaar te stellen. Voorbeelden van initiatieven en oplossingen voor wettelijke hobbels zijn: een
wetswijziging voor de opheffingsnorm in het po; het in stand houden van kleine po-scholen;
samenwerkingsscholen po en vo; sleutelexperimenten voor samenwerkingsinitiatieven tussen
verschillende sectoren.
Om de mogelijkheden te onderzoeken voor regionale datarapportages, wordt een pilot gehouden in
de regio Utrecht. Afhankelijk van de uitkomsten kan OCW het ramingenmodel MIRROR verder
uitbouwen.
Dagvoorzitter Weima vraagt Van der Vlugt hoe hij, na de beëindiging van de subsidie voor
risicoregio’s, de verdere ontwikkelingen ziet.
Van der Vlugt: ‘Ik zie enorme verschillen in slagkracht en in professionele samenwerkingsverbanden.
Het zal duidelijk worden welke van die verbanden intrinsiek gemotiveerd zijn om samen te werken,
ook zonder subsidie. Als er sectorale fondsen beschikbaar zijn, zullen de goed functionerende
regionale platforms die weten te vinden.’
Organiseer je supporters
‘Als wij de bal hebben, hebben zij hem niet.’ Kees van Bergeijk, de volgende spreker, is voorzitter van
het platform Noord-Holland-Noord (vo) en korfbalcoach. Dat levert een spervuur aan
overeenkomsten tussen beide bezigheden op: Je moet uitermate je best doen om de ander beter te
laten spelen. Geef feedback en waardering als het goed gaat. De ouders aan de kant roepen de
verkeerde dingen. Organiseer je supporters en geef ook hen positieve feedback.
De regio Noord-Holland-Noord is enthousiast over de samenwerking tussen vijftien schoolbesturen
in het voortgezet onderwijs en vier lerarenopleidingen, bijgestaan door het SBO, een aanjager en
een secretaris. Met veel vuur hebben zij een gezamenlijke strategie ontwikkeld om zowel
kwalitatieve als kwantitatieve arbeidsmarkttekorten te lijf te gaan. Onderlinge concurrentie is
inmiddels uit den boze en twee opleidingsscholen in de regio zijn als goed beoordeeld. De partijen
weten elkaar op inhoud te vinden. Zij werken thema’s uit als slimmer werken, werving,
professionalisering, de school als aantrekkelijke werkgever, het imago van het beroep en opleiden in
de school. Dat heeft in 2009 geleid tot projectvoorstellen die nu deels resultaat opleveren en deels
op de plank liggen voor later als ze echt nodig zijn. Er is ook een alternatief voor de functiemix
uitgekomen dat politiek niet haalbaar bleek.

De gezamenlijke ambitie is er nog altijd. Het platform gaat nu de urgentie opvoeren en bekijkt hoe
het gesteld is met de vervangingsvraag in de regio, functiedifferentiatie en professionele netwerken.
Eerder ontwikkelde plannen komen nu mogelijk van pas.
Om elkaar te blijven vinden heb je volgens Van Bergeijk een goede coach nodig die de spelers steeds
weer aanjaagt en aan de afspraken herinnert, en (administratieve) ondersteuning. De supporters (in
dit geval de VO-raad, OCW en vakbonden) moeten zodanig worden opgevoed dat ze het platform de
ruimte geven om kwaliteit te ontwikkelen, zonder zich inhoudelijk ermee te bemoeien.
Topklas, vervangingspool en masteropleidingen
Man van het eerste uur in de regionale platforms is de voorzitter van het platform RPO West-
Brabant po, Ad Stadhouders. Hij memoreert dat regionale samenwerking al veel ouder is dan tien
jaar, maar pas toen het SBO dienstverlening ging aanbieden, kwam een aantal zaken goed van de
grond. Voordien was het nogal versnipperd.
Hoe krijg je de leerkrachten binnen die je hebben wilt, zowel kwantitatief als kwalitatief gezien? Dat
is een gezamenlijke verantwoordelijkheid van schoolbesturen en pabo’s. Daarover moet je samen in
gesprek, maar dat is gemakkelijker gezegd dan gedaan. De pabo’s hadden er in het begin moeite
mee dat de werkgever zich met de opleiding wilde inlaten, vertelt Stadhouders. ‘Later kregen de
schoolbesturen wel de rol waarin we kunnen aangeven wat we nodig hebben. Samen met de pabo
hebben we besloten een topklas in te richten, vooral gericht op gedragsproblematiek. Als werkgever
investeren we in menskracht en geld, van de studenten vragen we meer initiatief en tijd. De
opleiding wordt zwaarder en we kunnen geen baangarantie geven, maar wie bij de betrokken
besturen solliciteert, heeft een plus. Ook in de arbeidsvoorwaarden stellen we er iets extra’s
tegenover.’
Stadhouders vertelt dat de deelnemende schoolbesturen die een goede vervanger zoeken,
inmiddels kunnen putten uit een database met 600 leerkrachten.
Ook de vraag naar directeuren heeft het platform bij de kop gepakt.
‘Het is buitengewoon moeilijk om geschikte directeuren voor basisscholen te vinden. Om grote
problemen te voorkomen hebben we het heft in eigen hand genomen. In samenwerking met
opleidingsinstituten nodigen we kandidaten uit voor verdere scholing in leiding geven op de
basisschool. Er is een kweekvijver waaruit nu mensen benoemd kunnen worden en we gaan verder
professionaliseren. Ook zittende directeuren kunnen een masteropleiding ‘educational leadership’
volgen. Voor leerkrachten zijn er masteropleidingen ‘leren en innoveren’ en ‘special educational
needs’.’
Stadhouders’ conclusie luidt: ‘Het regionaal platform is een georganiseerde ontmoetingsplaats die
regionale samenwerking borgt. Alleen al om die reden is de meerwaarde bewezen.’
Jong personeel binden
Op de vraag hoe RPO West-Brabant al die activiteiten financiert, antwoordt Stadhouders: ‘We
vragen subsidie aan waar mogelijk, maar laten ons er niet door leiden. Als je iets belangrijk vindt,
trek je samen de portemonnee, samen ‘inkopen’ is altijd goedkoper dan alleen.’
Hoe organiseer je het behoud van jonge leerkrachten in tijden van krimp?
Stadhouders: ‘Je kunt jonge leerkrachten gedurende een jaar ervaring laten opdoen via een
vervangingspool. Wij nodigen tien tot vijftien netafgestudeerden uit tegen betaling van een
maandelijks salaris, ongeacht of ze invallen of niet. Zo gauw een van hen vervangt, declareren we
dat bij het Vervangingsfonds. Zo lang ze niemand vervangen, krijgen ze een aanstelling voor
ondersteunende diensten. Met het jaarsalaris binden we jong personeel aan het onderwijs, terwijl ze
in het begin ook nog veel leren. Na dat jaar zoeken we andere mogelijkheden, zo nodig bij andere
stichtingen. Met het oog op de vergrijzing proberen we zoveel mogelijk leerkrachten te behouden,
maar daarvoor moet je heel creatief met de regelgeving omgaan.’
Het middagprogramma van de werkconferentie begint met zes deelsessies met inleiders uit de regio.

Hoe willen regionale platforms samenwerken?
Hoe kijken regionale platforms aan tegen de verschillende soorten samenwerking en hun rol daarin?
In opdracht van het SBO heeft CAOP Research een enquête uitgevoerd. Richard Defourny
presenteert de resultaten. Het is een kleinschalig, niet representatief onderzoek, maar het geeft wel
inzicht in hoe de platforms willen samenwerken.
De regio’s opereren in verschillende omstandigheden, ze kampen zowel met overschotten als met
tekorten. De krimp van het aantal leerlingen volstaat op korte termijn niet om lerarentekorten weg
te werken. De platforms werken op dit moment samen op diverse activiteiten:
1 overleg en kennisdeling (84 procent)
2 gezamenlijk projecten uitvoeren (70 procent)
3 feiten en cijfers op een rij (61 procent)
4 onderzoek naar regionale thema’s (48 procent)
5 gezamenlijke visie ontwikkelen (32 procent).
6 besluitvorming (22 procent).
De percentages zijn gemiddelden voor po en vo, maar in het vo liggen ze (soms beduidend) hoger
dan in het po. Het lijkt er op dat de platforms in het vo vaker of meer gezamenlijke activiteiten
ondernemen.
In beide sectoren verwacht men in de komende jaren te gaan samenwerken op professionalisering,
opleiden voor de regio en strategische personeelsplanning. Afhankelijk van de ernst van het
probleem in de sector, wil men ook regionaal samenwerken aan mobiliteit, concurrentie met andere
scholen, wervingtekorten en overschotten van personeel (ook directeuren, administratieve
krachten, enzovoort).
Bijna iedereen noemt kennisdeling en feiten op een rij krijgen als gewenste
samenwerkingsactiviteiten. Discussie is vaak wel (60 procent), maar lang niet altijd en overal
gewenst. Vooral in het vo wil men samenwerken in de vorm van projecten, onderzoek,
besluitvorming en het ontwikkelen van beleid.
In het regionaal arbeidsmarktbeleid moeten de platforms een voortrekkersrol krijgen. Daarnaast
noemt het po voor die rol ook grote besturen en het vo noemt ook het ministerie van OCW.
Samenwerkingspartners zijn vooral scholen en besturen, lerarenopleidingen, onderzoeks- en
adviesbureaus, gemeenten en, in mindere mate, medezeggenschap en vakbonden.
Wat acht men nodig voor regionale samenwerking?
- zicht op initiatieven in andere regio’s (een meerderheid);
- zicht op wet- en regelgeving (80 procent);
- een kennismakelaar of loket voor zicht op beleid, subsidies, regelgeving, en actuele
ontwikkelingen (bijna 70 procent);
- regionale arbeidsmarktinformatie (bijna 90 procent). Toch is informatie over regionale
knelpunten beperkt beschikbaar;
- externe financiering is volgens driekwart (zeer) gewenst;
- de helft noemt (bureau)ondersteuning (zeer) gewenst;
- ruim 80 procent heeft behoefte aan coördinatie, ruim 70 procent aan projectmanagement; ruim
60 procent vindt een werkplan nodig.
Platforms geven aan dat zij ondersteuning kunnen gebruiken bij activiteiten die veel tijd vergen en
het primaire proces (als je ze zelf moet uitvoeren) in de weg staan, zoals:
- onderzoek naar knelpunten en oplossingsrichtingen (driekwart);
- projectplannen opzetten en uitwerken (tweederde);
- visiestukken en werkplannen voorbereiden en uitwerken (tweederde);
- project- en programmamanagement en vergaderingen voorbereiden.

Vooral de platforms die nu al actief zijn, willen de samenwerking graag intensiveren.
Conclusies: De arbeidsmarkt heeft een sterk regionaal karakter. De voortrekkersrol ligt volgens een
meerderheid bij de samenwerkingsverbanden. Ook wil een meerderheid de samenwerking
intensiveren.
Desgevraagd licht Defourny toe dat circa 60 procent van de besturen bereid is een eigen bijdrage te
leveren, 70 procent maakt gebruik van subsidieregelingen. 4 procent van de ondervraagden in het
po en 20 procent in het vo noemt de huidige middelen toereikend.
Samenwerking in de komende jaren
De discussie gaat nu verder over:
- hoe de samenwerking in de komende drie jaar kan worden vormgegeven;
- wat dat betekent voor de samenstelling van de platforms (leden, partijen);
- op welke wijze de samenwerking kan worden versterkt.
De zaal wisselt eerst in subgroepjes met elkaar van gedachten en vervolgens met een driekoppig
panel dat bestaat uit:
- Kees van Bergeijk, voorzitter van het platform Noord-Holland-Noord vo;
- Liesbeth Verheggen van de Algemene Onderwijsbond (AOb);
- Cor van Dam, specialist regionale samenwerking van het SBO/CAOP.
Niet halen maar brengen
Liesbeth Verheggen zegt allereerst dat ze verheugd is met het besluit om in het po de beschikbare
middelen ook in te zetten voor regionale samenwerking. Ze spreekt de hoop uit dat ook de VO-raad
tot een dergelijke constructie zal besluiten voor de platfroms in het voortgezet onderwijs..
Cor van Dam weet uit ervaring dat regionale samenwerking alleen zin heeft wanneer de
schoolbesturen echt kiezen voor samenwerking. Wanneer de partijen alleen kijken welk voordeel ze
er voor zichzelf uit kunnen halen, werkt het niet. Het besef moet er zijn dat je bepaalde zaken niet
alleen voor elkaar krijgt. Samen is ontzettend veel meer mogelijk, met of zonder subsidie.
Kees van Bergeijk sluit zich daarbij aan: samenwerken is niet halen maar brengen. Kijk wel naar
duurzaamheid, professionele groei en ondersteuning. Ga uit van de intrinsieke motivatie, niet van
geld, maar van de gezamenlijke belangen. De schoolbesturen en de opleidingen hebben het
mandaat om te beslissen, maar je kunt erover nadenken of supporters van buiten de eigen kring
mogelijk kunnen bijdragen. Je hebt in ieder geval nodig: kennis, cijfers, feiten over wat er speelt in
de regio, op de korte en langere termijn. Scholen moeten hun behoeften formuleren en we hebben
elkaar nodig om oplossingen te vinden.
Verheggen noemt het belangrijk dat de regio aansluit bij actuele ontwikkelingen: wat speelt daar?
Kijk ook of andere partijen goede partners kunnen zijn. Soms zijn bedrijven bereid een bijdrage te
leveren, bijvoorbeeld met kennis over mobiliteit, hrm of bancaire zaken. Houd wel je eigen belangen
in het oog en blijf zo concreet mogelijk.
Van Dam onderkent verschillende ontwikkelingen in verschillende regio’s. Ieder platform heeft een
eigen geschiedenis en cultuur en ieder moet zijn eigen weg bewandelen. Als je serieus werk wilt
maken van je eigen project, is dat een betere motivatie dan wanneer je het doet omdat er extern
geld voor beschikbaar wordt gesteld.
Van Bergeijk: ‘Sommige projecten kun je niet zelf betalen, wij hadden de twee
samenwerkingsscholen echt niet zonder subsidie tot stand kunnen brengen.’
Verheggen: ‘Kijk naar wat in ons gezamenlijk belang is. Wie heb je nodig om dat resultaat te
bereiken en wat is ieders verantwoordelijkheid daarin. Je hebt in ieder geval personeel nodig en om
dat verder te professionaliseren en om de mobiliteit te bevorderen, biedt de cao meer
mogelijkheden dan je denkt.’

Van Dam: ‘De relatie tussen schoolbesturen en lerarenopleidingen is nog vaak moeizaam.
Schoolbesturen zouden hun vraag beter kunnen formuleren en lerarenopleidingen moeten kijken of
ze daar flexibeler op in kunnen spelen.’
Dagvoorzitter Weima vult aan dat er, vergeleken met het begin toen er nauwelijks contact was
tussen pabo’s en schoolbesturen, toch al veel is bereikt.
Een vertegenwoordiger van een Amsterdams platform constateert in zijn gebied een verschuiving
van een kwantitatief naar een kwalitatief belang: ‘Wij hebben geen wervingsprobleem meer. We zijn
wel bezig met professionalisering en daarvoor hebben we de samenwerking geïntensiveerd.’
Een andere deelnemer benadrukt de meerwaarde van de samenwerking om het
concurrentievraagstuk te overstijgen, wanneer het hemd weer nader is dan de rok.
Ook is er een pleidooi om meer naar buiten te kijken: durf na je analyse van de situatie ook te praten
met partijen als kinderopvang en het bedrijfsleven.
Ter afsluiting constateert Van Dam dat de regionale samenwerking in tien jaar is gegroeid en
volstrekt vanzelfsprekend is geworden. De noodzaak om op de ingeslagen weg verder te gaan is
duidelijk, er gebeurt al heel veel, maar de samenwerking kan nog intensiever.
Verheggen benadrukt het belang van professionaliteit. Op alle niveaus, bestuur, management,
personeel, ieder in zijn eigen rol. Dat gaat vooral over houding en gedrag, niet zozeer over
bijscholing.
Weima concludeert dat de kracht van de regionale samenwerking, het motto van deze dag, sterker
dan ooit naar voren is gekomen en een grote toekomst heeft. ‘Weliswaar in grote diversiteit, maar
we zouden dat niet anders willen.’